Paradygmaty: wczesny pozytywizm

A. Comte

Rodzina: jednorodny element systemu społecznego

Pomost pomiędzy jednostką a społeczeństwem, socjalizujący do życia społecznego

Monogamiczna wspólnota dwóch osobowości

„wspólnota życia i miłości”

Hierarchiczna struktura

Podporządkowanie płci

Podporządkowanie pokoleń

Bez „chimerycznych deklaracji rewolucyjnych i rzekomej równości płci”

Paradygmaty: anarchizm

Stanowimy społeczeństwo, w którym stosunki między członkami są regulowane nie przez prawo, dziedzictwo dawnej opresji i barbarzyństwa, ani jakikolwiek autorytet pochodzący z wyboru czy dziedziczony, ale poprzez wzajemne zaangażowanie się, wolną zgodę [...] zwyczaje i tradycję, także dobrowolnie akceptowane”

P. Kropotkin

Podstawa nurtu feministycznego, antytradycjonalizm

Swoboda dysponowania swoim ciałem

Odrzucenie instytucjonalnych form organizacji życia ludzkiego

Paradygmaty: ewolucjonizm

Przechodzenie przez kolejne stadia rozwoju rodziny

Bezład płciowy

Małżeństwo grupowe

Małżeństwo parzyste

Rodzina monogamiczna

Morgan, Engels

Paradygmaty: strukturalizm

C. Lévi-Strauss

Naczelna zasada: zakaz kazirodztwa

Zasady pokrewieństwa służą integracji rodzin biologicznych z grupą społeczną

Życie społeczne jest kształtowane przez procesy wymiany

Paradygmaty: funkcjonalizm –strukturalny

T. Parsons

Rodzina industrialna –mała rodzina nuklearna vs. preindustrialna

Powiązanie z innymi, wyspecjalizowanymi instytucjami społecznymi, które przejmują funkcje rodziny

Przejście od formy produkcyjno-konsumpcyjnej do konsumpcyjnej

Stosunki małżeńskie i rodzicielskie

Zróżnicowanie pokoleniowe i płciowe

Rola instrumentalna ojca i rola ekspresywna matk

Funkcje rodziny/perspektywa funkcjonalistyczna

Uregulowanie życia seksualnego

Wymiana członków społeczeństwa

Socjalizacja

Umiejscowienie w strukturze społecznej

Zaspokojenie potrzeby bliskości, partnerstwa i wsparcia emocjonalnego

F. Adamski

Funkcje pierwszorzędne (niezbywalne)

Prokreacja, socjalizacja, wspierająca

Funkcje akcydentalne

Ekonomiczna, opiekuńcza, stratyfikacyjna, religijna, integracyjna

Z. Tyszka

Funkcje rodziny

Funkcja materialno –ekonomiczna | więź ekonomiczna

Funkcja opiekuńczo-zabezpieczająca | więź krwi

Funkcja prokreacyjna | więź seksualna

Funkcja seksualna | więź seksualna

Funkcja legalizacyjno-kontrolna | więź kontrolna

Funkcja socjalizacyjna | więź socjalizacyjno-wychowawcza

Funkcja klasowa | więź socjalizacyjno-wychowawcza

Funkcja kulturalna | więź kulturalna

Funkcja rekreacyjno-towarzyska | więź towarzyska

Funkcja emocjonalno-ekspresyjna | więź ekspresyjno-towarzyska

D. Jabłoński, L. Ostasz

Funkcje rodzinne

Funkcje rodzicielskie

Funkcje pararodzicielskie

Rodzina / teoria racjonalnego wyboru

Rodzina: struktura złożona z jednostek

„Funkcja indywidualnych decyzji podejmowanych przez jednostki działające pod presją złożonego układu czynników i zmierzające do rozwiązania specyficznych problemów”

Przedmiotem analizy są działania jednostkowe

Koszty i korzyści są obiektywnymi funkcjami zachowania

Rodzina jako proces, a nie struktura

Reprodukcja ma związek z

Odtwarzaniem zróżnicowania społecznego

Koniecznością zawiązania kooperacji

Przykład: moment posiadania pierwszego dziecka

Opóźnienie zwiększa możliwości inwestycyjne rodziców i jednocześnie zmniejsza użyteczność dynastyczną dzieci

Trzy poziomy analizy:

Dylematy ekonomiczne | społeczne | demograficzne

Rodzina a sfera publiczna

Przemiany rodziny –upodmiotowienie kobiet

Rodzina z obojgiem pracujących rodziców (dual-carieerfamily)

Rodziny rekonstruowane

Rodziny monoparentalne

Rodziny transnarodowe, czasowo/chronicznie rozłączone

Zmiana konstrukcji ról płciowych

Wynik ogólnych procesów:

Zmiany na rynku pracy i otwarcie edukacji dla kobiet

Rozwój farmakologii

Wpływ ruchu feministycznego

Globalizacja wzorów kulturowych

Przemiany rodziny

„Podwójna moralność”

Asymetryczna regulacja współżycia seksualnego poza zalegalizowanymi związkami

Dyskryminacja związków nieślubnych i dzieci pochodzących z tych związków w odniesieniu do kobiety i dzieci

Alternatywne formy życia małżeńskiego

Kohabitacja

Singlehood

Childfree

DINK (Dual IncomeNo Kid)

DINKy(Dual IncomeNo Kidyet

Przemiany rodziny

Wzrost średniego wieku w momencie zawierania pierwszych małżeństw

Wzrost średniej długości życia

Wzrost wymagań dla osiągnięcia dojrzałości

Wzrost homogamii małżeńskiej

Wiek

Wykształcenie

Pochodzenie społeczne

Teoria Daviesa-Mertona

Ujemny przyrost demograficzny

Dzietność kobiet a wskaźnik śmiertelności niemowląt

Rola sfery publicznej

Przemiany kulturowe

Socjalizacja

Wielebny A.L.Singh, 1920

Kamalai Amala

Socjalizacja –wykształcenie zdolności do życia w społeczeństwie

Socjalizacja jako zestaw zdolności do życia społecznego

Zdobycie motywów, które pchają nas do zajęcia określonych pozycji i odgrywania określonych ról

Zdolności kulturowe –współdzielenie wartości, norm, przekonań

Zdolność patrzenia na siebie jako na odrębny podmiot

Zestaw umiejętności związanych z odgrywaniem ról

Umiejętność przetwarzania pierwotnych emocji

Socjalizacja a wychowanie

Proces socjalizacji

Narodziny aspołecznego narcyza

Rola wczesnej socjalizacji

Rola interakcji z ważnymi osobami

Rola interakcji w grupach pierwotnych

Rola długotrwałych relacji społecznych

Socjalizacja dorosłych

Zmiana stylu wykonywania ról i dyrektyw kulturowych w miarę przechodzenia przez kolejne etapy życia (także możliwość dewiacji)

Socjalizacja a gender

Wykształcenie ról płciowych

Rozpoczyna się w pierwszych tygodniach życia

Badania „błędnego rozpoznania” płci, Money, Ehrhardt, 1972

Kształtowanie ról płciowych w socjalizacji

Rodzina

Socjalizacja bezpośrednia

Socjalizacja pośrednia

Grupy rówieśnicze

Szkoły

Środki masowego przekazu

Stadia socjalizacji: G.H. Mead

Stadium zabawy

Stadium gry

Stadium wchodzenia w rolę „uogólnionego innego” („wspólnotę postaw”)

Stadia socjalizacji: J. Piaget

Punkty zwrotne w rozwoju poznawczym dziecka

Etap sensomotoryczny

Faza przedoperacyjna

Stadium operacji konkretnych

Stadium operacji formalnych

Poznawcza koncepcja nabywania ról płciowych Kohlberga

Stadia socjalizacji: Z. Freud

Walka popędów (id) ze zinternalizowanymi normami i tabu (superego) mediowana przez ego

Stadia: oralne, analne, edypalne, latalne, genitalne

Stadia socjalizacji: E. Erikson

1.Poczucie zaufania/brak zaufania

2.(do 3rż) Poczucie autonomii, sukcesu/wstydu, niepewności

3.(4-6rż) wymóg inicjatywy/poczucie winy

4.(6-13rż) wymóg pilności, poczucia fachowości/poczucie niższości

5.(dojrzewanie) poczucie tożsamości/zaburzenia poczucia tożsamości

6.(pierwsza faza dorosłości) dojrzałość do intymności/poczucie izolacji

7.(dojrzała dorosłość) twórczy i produktywny/koncentracja na sobie i stagnacja

8.(końcowy okres życia) poczucie integralności/rozpacz

Wykształcenie ról płciowych

M. Mead

Tchambuli, Arapeshowiei Mundugumurowie

Dojrzewanie na Samoa

Socjologiczne ujęcia socjalizacji

Koncepcja homo duplex E. Durkheima

Socjalizacja a reprodukcja norm grupowych

Socjologiczne ujęcia socjalizacji

T. Parsons

Socjalizacja: społeczne formowanie dyspozycji co do potrzeb, które są zaspokajane przez konformistyczne działania w rolach + nabywanie fundamentalnych orientacji co do wartości koniecznych do skutecznego działania w rolach

Orientacja uniwersalistyczna

Orientacja partykularystyczna

Stopniowe przechodzenie przez coraz bardziej złożony układ ról

Umiejętność działania w rolach nabywa się poprzez zdobywanie ogólnych orientacji

Socjologiczne ujęcia socjalizacji

T. Parsons

Plusy:

Kompleksowe ujęcie socjalizacji

Osobowość (role)

Interakcje

Instytucje

Całościowy system

Minusy

Stabilność jako cel

Ujęcia interakcjonistyczne

Role-making

Role-taking

Ego i Alter

TożsamośćZdolność jednostki do refleksyjnego wyjścia poza samą siebie i stania się przedmiotem(Mead)

Tożsamość osobowa

Tożsamość społeczna

Tożsamość „ja”

J. Habermas: podstawowe kwalifikacje interakcjonistycznegodziałania w rolach

1.Brak zgodności pomiędzy oczekiwaniami co do ról a potrzebami podmiotów

„We wszystkich znanych dotychczas społeczeństwach istniała fundamentalna dysproporcja między masa zinterpretowanych potrzeb a społecznie licencjowanymi, zinstytucjonalizowanymi jako role orientacjami co do wartości”

Tolerancja na frustrację

2.Napięcie pomiędzy oczekiwaniami co do ról i faktycznym działaniem

Tolerancja na wieloznaczność

3.Zachowanie wobec roli zależy od stopnia i sposobu internalizacji norm

Dystans wobec roli

Kontrola społeczna / sztywne superego

Pierre Bourdieu

1930 –2002

1955 wykładowca w Algierze i Lille

Cztery książki poświęcone społeczeństwu wyzwolonej Algierii i robotnikom algierskim

1965 Paryż, kierownik ośrodka socjologii europejskiej

Socjolog

Antropolog -badania terenowe w Algierii

Filozof DiepolitischeOntologie Martin Heideggers, Medytacje pascaliańskie

Działacz polityczny

Sygnatariusz „apelu intelektualistów popierających strajkujących” 1995

Uczestnictwo w okupacji gmachu ÉcoleNormaleprzez bezrobotnych 1998

Uczestnictwo w antyglobalistycznym zjeździe-manifestacji ATTAC 2000

1982 poparcie dla Solidarności wraz z M. Foucault w liście otwartym

Pierre Bourdieu najważniejsze publikacje:

Homo academicus

Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego

Męska dominacja

Medytacje pascaliańskie

Dystynkcje

Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, wraz z J.C. Passeronem

Pierre Bourdieu: źródła konstruktywistycznego strukturalizmu

Strukturalizm

Fenomenologia

Egzystencjalizm

Marksizm

Pierre Bourdieu

Obrona socjologii jako nauki

utrzymanie rozróżnienia na myślenie naukowe i potoczne

Odejście od języka potocznego w terminologii

Empiryczne osadzenie socjologii

Zerwanie z „teoretyzującymi teoretykami” i „metodologizmem”

Determinizm

Pierre Bourdieu

„obiektywność wyższego rzędu”

Socjologia bada społeczne podmioty, wyobrażające sobie świat, w którym żyją i działające pod wpływem tych wyobrażeń

Człowiek Bourdieu: homo sociologicus

Podleganie wpływom i przymusom wynikającym z uczestnictwa w grupach społecznych

Pojęcia pola i habitusu

habitus

„Ład społeczny” jest tworzony przez jednostki, a zarazem jednostki się do niego dostosowują

Wytwór życia społecznego i to, co je wciąż odtwarza

Strukturyzowany/strukturyzujący

habitus

Całość oddziaływań socjalizacyjnych na jednostkę (przez całe jej życie), efekt zinternalizowanych norm i wartości –schemat postrzegania i działania

Schematy emocjonalne, intelektualne, mentalne, behawioralne, „logiczne i aksjologiczne, teoretyczne i praktyczne”

Szacki: „elementarna gramatyka praktyki ludzkiej, która zazwyczaj obchodzi się bez świadomości kierujących nią reguł

Kompleks norm i wartości przeniesiony w sferę nawyków

habitus

„Między systemem prawidłowości obiektywnych a systemem bezpośrednio obserwowalnych działań lokuje się zawsze czynnik pośredniczący, którym jest właśnie habitus [...]”

Rezultat subiektywizacji obiektywności, wyrażający się w sposób obiektywny

habitus

Źródła społeczno-kulturowe

Zróżnicowany klasowo

Przekazywany dzięki reprodukcji

klasy

Nie (ekonomiczna) wspólnota interesów i wartości (Marks) lecz zróżnicowanie procesów socjalizacji

Konstruktteoretyczny (nie „rzeczywisty” jak u Marksa)

Klasa wpływa na wszystkie obszary naszego życia (komunikację, uczestniczenie w kulturze, stosunki rodzinne, gusty, dietę itd.)

Socjalizacja polega na przyuczeniu jednostki do modelu właściwego danej klasie –reprodukcja habitusu

Klasa wpływa na nierówny dostęp do dóbr symbolicznych (wykształcenie, reputacja, kontakty itp.)

Klasa: zbiór ludzi o podobnym habitusie, podobnej pozycji w przestrzeni społecznej, podobnych praktykach, podobnych schematach

Kapitał i społeczeństwo

Kapitał: pojęcie wychodzące poza ekonomię (i marksizm)

Kapitał ekonomiczny

Kapitał społeczny –pozycje i relacje w grupach społecznych

Kapitał kulturowy –umiejętności, zwyczaje, nawyki, style językowe, rodzaj ukończonych szkół, gust i styl życia

Kapitał symboliczny –wykorzystanie symboli do uprawomocnienia posiadania trzech pozostałych rodzajów kapitału

Kapitał i społeczeństwo

Społeczeństwo nie tworzy całości scalonej funkcjami systemowymi czy wspólną kulturą

Przestrzeń społeczna i pole

Pole

Pole (champ)

Substrukturaw strukturze społecznej –wyodrębniony obszar przestrzeni społecznej

Specyficzna logika i metody działania, układ stosunków pomiędzy uczestnikami

Pole gospodarki, oświaty, sztuki, religii itd.

W polu toczy się gra o zawłaszczenie możliwie dużego kapitału

Pole: przeniesienie ciężaru analizy z treści na relacje pomiędzy elementami systemu

Pole

Pole: „sieć albo konfiguracja obiektywnych relacji pomiędzy pozycjami”.

Pozycje są zdefiniowane ze względu na uwarunkowania, jakie narzucają osobom czy instytucjom, określając ich aktualną i potencjalną sytuację w strukturze dystrybucji różnych rodzajów władzy (czy kapitału). Posiadanie władzy (kapitału) w danym polu określa dostęp do specyficznych korzyści, o które toczy się gra w danym polu

Reprodukcja

Kluczowy pierwszy okres –rodzina, małe grupy pierwotne i lokalne środowisko pochodzenia

pierwotny, niemal nieodwracalny habitus, będący podstawą późniejszego przyswojenia kultury i kolejnych habitusów

Reprodukcja

„Większość społeczeństw nowoczesnych dąży do utrzymania dwóch współwystępujących typów reprodukcji: rodzinnego, w którym rodzina kontroluje niemal całkowicie, w granicach praw spadkowych, przekaz władzy i przywilejów, oraz typu reprodukcji o składowej szkolnej, w której ów przekaz dokonuje się jedynie za pośrednictwem szkoły”

Teoria symbolizacji

Przedmiot wprowadzony w porządek symboliczny musi być uznany za ważny oraz poddawać się symbolizacji

Przemoc symboliczna

„Aby władza została uznana, siła musi zostać wyparta”

Aby coś zaczęło działać, musi zostać wyparte

Przemoc symboliczna

Przemoc symboliczna legitymizuje, utrwala i wzmacnia przemoc realną (polityczna i ekonomiczną), a dodatkowo zniewala ludzi w sferze wartości

Wpajanie wartości kolejnym generacjom

Mechanizmy i szanse awansu szkolnego

Kształtowane przez determinizm klasy pochodzenia i pierwotne czynniki warunkujące (płeć, miejsce zamieszkania)

uczniowie

Istnieje niewielka grupa przełamująca determinizm: cudowni

Dzieci z klas wyższych, wyposażonych w kapitał kulturowy: dziedzice

System szkolny

Ma na celu wpajanie i wdrażanie kultury uprawnionej, prawomocnej

To uprawnienie pochodzi z nadania społecznego –systemu opartego na strukturze klasowej

Dominujący wpływ mają zatem klasy wyższe

Zdominowani przyjmują kulturę dominującą, nie zdając sobie sprawy z jej arbitralności

Dwie strategie:

Adaptacja (np. częściowa reforma systemu szkolnego)

Rewolucja (zastąpienie kultury dominującej swoją własną i jej uprawomocnienie)

Stosunek pedagogiczny i komunikacja

Nieumiejętność rozumienia języka ex cathedra

Odgrywanie ról rozumianych i rozumiejących

migracje

Nieodłączny atrybut ludzkości (99% naszej historii to wędrówka)

Gospodarcze i polityczne przyczyny przemieszczeń migracyjnych

Migracja jako kanał dystrybucji materiału genetycznego i dyfuzji kulturowej

Typologie migracji

W zależności od charakterystyki decyzji migranta:

Dobrowolne,

Przymusowe

Spontaniczne

Planowe

W zależności od przyczyn decyzji migracyjnych:

Zarobkowe

Rodzinne

Podporządkowane

Matrymonialne

Polityczne

Religijne

Ekologiczne

Indywidualne

Typologie migracji

W zależności od czasu trwania:

Okresowe

Stałe

Sezonowe

Wahadłowe

M. Okólski: migranci -„ludzie na huśtawce”

Pushout/infactors

Migracje poakcesyjne

Alokacja migrantów

Skala: 2270 tys. (1860 tys. –UE), dane GUS: 2007

Legalizacja wcześniejszych pobytów

Migracje sezonowe

Zmiana charakterystyki migracji

Powstanie nowych „mateczników” migracyjnych

Charakterystyka regionalna –dominujące formy produkcji

Bliskość zagranicznych rynków pracy

Podaż pracy na rynku lokalnym

Wzrost udziału migracji sezonowych i krótkotrwałych

Transport i wysokie koszty utrzymania w krajach docelowych

Migracja w nowych centrach migracyjnych

Rola kultury migracyjnej

Migracja poakcesyjna na tle wcześniejszych migracji

„Eurosieroctwo”

Kategoria sieroctwa społecznego

Sieroctwo migracyjne

Trafność definicyjna:

liczba dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej w 2007 roku z powodu wyjazdów rodziców do pracy zarobkowej wyniosła 1299

1014 w rodzinach zastępczych

285 w placówkach opiekuńczo-wychowawczych (dane MPiPS)

Stygmatyzacja

Problemy badawcze

Zjawisko migracji rodziców i opiekunów –skala, struktura i czas rozłąki

Migracje przynajmniej jednego rodzica lub opiekuna

Migracje przemienne i jednoczesne obydwojga rodziców (opiekunów)

Migracje w rodzinach monoparentalnych

Migracje a wiek najmłodszego dziecka w rodzinie

Konsekwencje:

Kariera edukacyjna

Łamanie dyscypliny i zachowania dewiacyjne

Zachowania ryzykowne

Zmiany w sytuacji życiowej dziecka –struktura opieki i mieszkalnictwo

Struktura czasu wolnego

Udzialw populacji(%)

Większość z tych migracji to migracje przemienne o charakterze krótkotrwałym

Rodzice 4-24 tys. uczniów wyjeżdżali na dłużej niż rok

W tej grupie ok. 3-16 tys. uczniów było jednocześnie rozłączonych z obydwojgiem rodziców

Migracje w rodzinach monoparentalnych

Migracje w rodzinach rozbitych są proporcjonalnie częstsze niż w rodzinach biparentalnych, ale w ponad 80% wyjeżdża rodzic niemieszkający z dzieckiem

Dzieci samotnych, migrujących rodziców jest w Polsce między 22 a 56 tys.

W tym 85% wyjazdów nie przekracza 6 miesięcy, kolejne 5% mieści się w przedziale 6-12 miesięcy.

Długotrwałe migracje dotyczą tylko samotnych ojców i zdarzają się bardzo rzadko, poniżej błędu z próby

Wiek najmłodszego dziecka

Wiek najmłodszego dziecka w rodzinie nie ma związku z intensywnością i długością migracji mężczyzn

Decyzje migracyjne kobiet są istotnie powiązane z wiekiem najmłodszego dziecka

Charakterystyka zmian

Poważniejsze zmiany mają miejsce w przypadku migracji matki

Rola dziadków rośnie po upływie trzeciego miesiąca rozłąki

Powyżej 6 miesięcy rozłąki z matką liczba wskazań na dziadków przewyższa liczbę wskazań na ojca pozostającego w domu

Rodzina konsoliduje się po upływie jednego roku

W przypadku migracji ojca rola dziadków spada wraz ze wzrostem długości rozłąki

Charakterystyka zmian

Rośnie rola dziadków i dorosłego rodzeństwa

Ponad 4% dzieci migrantów (wszyscy powyżej 16 r.ż.) wskazuje siebie jako opiekunów

Struktura czasu wolnego

Dzieci migrantów spędzają więcej czasu poza szkołą, zajęciami pozalekcyjnymi i domem

Długość wyjazdu matki jest skorelowana z ilością czasu spędzanego poza domem w weekendy (r=,32)

Podsumowanie konsekwencji

Wzrost skali migracji przy zmniejszeniu długości rozłąki

Ryzyko związane z korzystaniem z pejoratywnych pojęć

Strukturyzującywpływ samego doświadczenia migracji

Liczne pozorne zależności: zachowania ryzykowne, struktura czasu wolnego

wnioski

Rodzina migracyjna: monoparentalnaczy chronicznie rozłączona

Badania socjologii morskiej

Rekomendacje dla diagnostyki i profilaktyki

Szkoła –miejsce reprodukcji władzy

Determinizm klasowy

Determinizm genetyczny

Gender

Determinizm historyczny

Jaka jest rola edukacji w systemie społecznym?

E. Durkheim

Instytucja jest ukształtowana przez podstawowe zasady zawarte w systemach normatywnych

Działa w celu wdrażania tych zasad

Diagnozuje zachowania odbiegające od zasad, a wymagające korekty

Nadrzędność nauczyciela, uczeń –element grupy

Cel wychowania: wykształcenie zachowań prospołecznych (durkheimowskie sacrum)

‘Społeczeństwo, wraz z pojawieniem się każdej nowej generacji, staje w obliczu prawie tabula rasa, na której musi zacząć budować od nowa. Do egoistycznej i aspołecznej istoty, która właśnie się narodziła, społeczeństwo musi tak szybko, jak to możliwe, „dodać” następną istotę, zdolną do prowadzenia moralnego i społecznego życia. Takie jest zadanie edukacji

T. Parsons

Realizacja czterech podstawowych funkcjonalnych wymagań

Zachowanie wzoru (ochrona i reprodukcja norm)

Integracja wewnętrzna (połączenie instytucji)

Osiągnięcie celu (zapewnienie środków)

Adaptacja (reakcja na zmiany w środowisku dla uzyskania maksymalnej produktywności i integracji)

Dwa procesy: instytucjonalizacja i internalizacja

„Klasa szkolna jest łącznikiem, za pomocą którego jednostki są szkolone, aby stać się motywacyjnie i technicznie zdolnymi do wystąpienia w roli dorosłych”

Edukacja początkowa: zobowiązanie wobec szerokich wartości społecznych

Edukacja średnia: zobowiązanie wobec specyficznych typów ról granych w dorosłym życiu

Interakcje w szkole

Interakcje w klasie szkolnej

Stygmatyzacja, teoria naznaczania

Goffman–piętno, instytucja totalna

Lamert–kariera dewiacyjna

Meighan–ideologie edukacyjne i ukryte programy

Goodi Brophy–„naznaczanie ucznia”

Idealny uczeń

Dobry rodzic

Szkoła jako instytucja totalna

To samo miejsce

Grupowanie kontrolowanych

Ścisły rozkład zajęć

Jawnie sprawowany nadzór

Rozdział na grupę nadzorujących i nadzorowanych

Wrogość między grupami

Ograniczona ruchliwość społeczna

Ograniczony przepływ informacji z „góry” do „dołu”

Ograniczenie kontaktu ze światem zewnętrz

Szkoła jako miejsce reprodukcji władzy i nierówności

Szkoła jako arena konfliktu

Reprodukcja nierówności społecznej

Bowles&Gintis:

Szkoła przygotowuje jednostki do ról w świecie pracy

„Edukacja pomaga uniknąć niebezpieczeństwa i odpolitycznić potencjalnie wybuchowe relacje klasowe procesu produkcyjnego, służy zatem utrwaleniu społecznych, politycznych i ekonomicznych warunków, które sprawiają, że część produktu pracy jest wywłaszczona w formie zysku”

B. Bernstein: rytualny porządek szkolny służy „pogłębieniu respektu dla relacji władzy i uczynieniu ich bezosobowymi”

Teoria korespondencji

Związek między edukacją a ekonomią jest zagwarantowany nie przez treść edukacji, ale jej formęczyli społeczne związki działania edukacyjnego. Edukacja przygotowuje uczniów do roli robotników zachowując zgodność między społecznymi relacjami produkcji a społecznymi stosunkami edukacji.

Podobnie jak podział pracy w przedsiębiorstwie kapitalistycznym, system edukacyjny jest subtelnie stopniowaną hierarchią władzy i kontroli, w której relacjami między uczestnikami rządzi raczej konkurencja niż kooperacja, a berło dzierży zewnętrzny system nagradzania –płace w przypadku ekonomii i stopnie w przypadku szkół

Bowles&Gintis

Zmiany w polskiej edukacji

Wzrost nakładów na szkolnictwo

1-2% GNP w okresie powojennym

5-6% lata 1950-1970 „eksplozja edukacyjna”

Wizja społeczeństwa merytokratycznegoa uzależnienie sukcesu edukacyjnego od pozycji społecznej rodziców ucznia

Upowszechnianie szkolnictwa podstawowego (l.60)

Wzrost szkolnictwa zawodowego (60%)

Szkoły średnie (ok. 30%)

Szkoły wyższe (ok. 15% liczebności roczników 19-24)

Próby redukcji szkolnictwa zawodowego w l.70

Zmiany w polskiej edukacji

Lata 90-te: Zniesienie monopolu państwa w zakresie

Zarządzania szkołami

Tworzenia programów i wydawania podręczników

Reforma 1998 i 2000:

trójszczeblowy system oświatowy

Jednolity system egzaminacyjny

Finansowanie gł. w oparciu o liczbę uczniów

Społeczne skutki zmian

Wzrost liczby szkół i placówek niepublicznych:

Stworzenie ścieżki edukacji elitarnej na poziomie szkół podstawowych, gimnazjów i liceów

Otwarcie nowych szans edukacyjnych na poziomie ponadmaturalnym

Większa mobilność zawodowa kobiet

Eksplozja szkolnictwa wyższego

Wzrost współczynnika scholaryzacjiz 10% do 38% (1990-2005, grupa wiekowa 19-24)

Brak nakładów

Wzrost kształcenia niestacjonarnego

Dywersyfikacja i segmentacja kształcenia

„ucieczka do przodu” wyższych warstw –deprecjacja dyplomów

Społeczne skutki zmian

Długotrwały proces zastępowalności pokoleń na rynku

Niedostosowanie systemu edukacyjnego do rynku

Ucieczka uczniów z systemu i marginalizacja

6-60 tys. uczniów nie wypełnia obowiązku szkolnego

10% młodzieży w wieku 17-19 lat nie podejmuje kształcenia gimnazjalnego lub odpada ze szkół maturalnych