Materiały do wypełnień stałych to:

Cementy Glass-jonomerowe (cermety), c. krzemowe, c. krzemowo-fosforanowe, materiały złożone, kompomery, amalgamaty.

Cementy krzemowe- składa się z proszku: ( tlenek glinu do 50 % + tlenek krzemu 20-30% i tlenek wapnia 5-15%) do proszku wchodzi tez fluorek wapnia, tlenki niektórych metali i kw. Krzemowy.

Płyn jest mieszanina kwasów fosforowych. Trwałość zależy od proporcji, sposobu, czasu (ok30 sek.) mieszania i temp. Rozrabiać należy wyłącznie szpatułkami agatowymi, celuloidowymi lub z tworzyw sztucznych. Są bardzo wrażliwe na wilgoć. Wymagają stos. grubych warstw podkładów bo zawierają kwasy które mogą byc szkodliwie działać na miazgę nawet doprowadzając do jej martwicy. Proces twardnienia przebiega w 2 fazach: Pierwsza to faza twardnienia(wiązania) trwa 5-15 min i dostęp śliny (wilgoci) jest szkodliwy natomiast Druga faza kamienienia trwa do 20 dni i wtedy wilgoć jest niezbędna. Stosowane są gł. do ubytków kl.III są wypierane przez kompozyty. Trwałość 3-5l

Zalety: Barwa, przezroczystość niewielkie zmiany objętościowe i nieprzewodzenie temperatury.

Wady: szkodliwe dla miazgi, kruchość, wrażliwość na czynniki chemiczne i wilgoć, brak przyczepności do tk. zęba. Preparaty: Silikolith, Variosil, Silicap, Achatit.

Cementy krzemowo-fosforanowe: To mieszanina krzemowych jest 80%. Zawierają wady obu grup. Mogą być stosowane do trzonowych i przedtrzonowych gdy przeciwwskazane są kompozyty i amalgamaty. Są mało porowate ale dają wysoki odsetek próchnicy wtórnej. Preparat: Petradur.

Materiały złożone: Maja podobna strukturę do tk. zęba bo zaw. żywicę (subst. organiczna) oraz wypełniacze połączone substancja wiążąca (silanem). Dzieki temu łączą się dobrze chemicznie z tk zęba lepiej ze szkliwem niż z zębiną. Żywice: wielkocząsteczkowe polimery złożone z monomerów, odpowiedzialne są za skurcz polimeryzacyjny Wypełniacze to zw. na bazie dwutlenku krzemu w postaci kwarcu krystalicznego albo ze szkła. Dodawane sa w celu wzmocnienia kompozytu, zmniejszają wsp. roszerzalności cieplnej, są odporne na wodę, nietoksyczne i b. twarde.

Wypelniacze dzielimy na makro- i mikrowypełniacze. Makro: cząst. nieregularne od 1-30um średnio 10um: kwarc, szklo, ceramika silikonowa. Pow. b. chropowata i nie do wygładzenia ale dobra przeźroczystość ale łatwe przebarwienia np. Evicrol upakowanie wypełniacza ok. 54%. Mikrowypełniacz: cząst. poniżej 1um otrzymywane z cztero-tlenku krzemu, kształt kulisty, taje twardy lekki kompozyt, wyróżniamy 3 rodzaje: a) jednorodny cząst. 0,1-0,04um upakowanie 35-55% np. Heliomolar. b) niejednorodny Mikrowypełniacz, o różnych kształtach, zawartość wypełniacza ok. 25% są mało twarde (b.ścieralne).np. Izo c) Mat. hybrydowe zaw. makro i mikro wypełniacz 64% do 77%. utwardzane chemicznie lub przez UV. Maja najmniejszy wsp. rozszerzalności.

Zalety: możliwość dobrania koloru, dobra adhezja do szkliwa, odporność na zgniatanie, możliwość szybkiego odbudowania szkliwa, zaw. fluoru, kontrast RTG. Wady: skurcz ok. 4%, duza ścieralność okluzyjna, niewielka trwałość, czasem nadwrażliwość po zabiegowa. Przeciwwskazania: bruksizm, nieuregulowane war. zwarciowe, b. mało szkliwa.

Kompomery: to połączenie kompozytu z cementem Glass-jonomerowym. maja duza wytzrymalosc i gładkość powierzchni oraz przylegaja do tk zeba bez wytrawiania. Sa utwardzane przez UV i zaw. F-.

Zastoswanie: zęby mleczne, ubytki kl.III, V, klinowe, nadżerki, kl. I i II jako wypełnienia czasowe. Preparaty: Compoglas, Dyract, Luxat oraz Hytac. mogą także zaw. Ormocer – czyli organicznie modyfikowany mat. ceramiczny np. Definite.

Idealne właściwości wypełnień estetyczne zabarwienie i półprzeźroczystość, proste postepowanie tech, szybka dokładna i nieniszcząca zęba tech wykańczania wypeł, nieprzenikliwość dla promieni RTG w celu kontroli wypełnienia, nieprzepuszczalność i doskonała adaptacja brzeżna, absolutna stabilność kształtu, wysoka odporność na starcie.

Amalgamaty- 1.Konwencjonalne amalgamaty zawier fazę gamma 2-(srebro 65% cyna29% miedź6% cynk2% rtęć3%) (Quickalloy, standalloy, stabil B)- A.srebrowo-cynowe (niskomiedziowe), faza gamma 2 powoduje korozję uwalnia jony rtęci i cyny, w jej fazie A. ma najniższą twardość jest kurczliwy ->złe przyleganie brzeżne-> mikroprzeciek ->próchnica wtórna. Faza gamma 2 prowadzi też do ekspansji-> rozszerzalność A -> pęknięcie ściany zęba 2. A.wolne od fazy 2 –a) A.wysokosrebrowe (70%srebro 18%cyna 12%miedź) (dispersalloy, luxalloy, amalcap plus) lepsze od srebrowo- cynowych b) A.niskosrebrowe (60%srebro 29%cyna 11%miedź) (tytin, oralloy, dispersalloy) c) A.wysokomiedziowe (41-50%srebra, 27-31%cyny, 29-39%miedźi) (duralloy, vivalloy, ana200duett, valiant, ealloy) maja tylko fazę gamma 1 i fazę miedziowo- cynową, b.d. przyledanie brzeżne i odporność na korozję, uwalniają jony miedzi i cyny ale nie rtęci. Zalety- tolerancja na niezbyt dobre warunki , trwałość, łatwość zakładania, nieszkodliwość dla tkanek zęba, przy zębie i org pacjenta. Wady- przewodzą ciepło, mogą przebarwiać zęby, są nieestetyczne, nieprzylegają do tkanek zęba, biorą udział w procesach elektro-chem jamy ustnej. Korozja- proces chem rozpadu, powoduje spadek twardości i trwałości materiału, zależy od fazy gamma 2, od sposobu przygotowania A, od kondensacji polerowania jamy ustnej. Na pow materiału tworzą się tlenki i siarczki, utrata połysku. Reakcje elektro-chem- w wyniku interakcji metali elektropozytywnymi (Glin, cyna, cynk, miedź, nikiel) z elektronegatywnymi(złoto, platyna, srebro) Zatrucie Rtęcią- zmęczenie, niechęć do pracy, bezsenność, pobudliwość, brak łaknienia, drżenie rąk, warg, języka w jamie ustnej szary rąbek rtęciowy, krwawienie z dziąseł, ślinotok, zapalenie bł śluzowej.

Uszczlniacze bruzd i zaglebien=LAKI szczelinowe to zywice typu BIS-GMA chemo i swiatloutwardzalne,przezroczyste lub zabarwione. Są zlozone o plynnej konsystencji. Lak przyczepia się do stokow i dna bruzdy. Można lakowac cementami GJ(bez wytrawiania)

MATERIAŁ DO WYP. KORZENIOWYCH. Powinien być:szczelny,niedrazliwy,nierozpuszczalny,trwaly,dawac kontrast na rtg, dac się usunać. Dzielimy je na: Uszczelniacze kanałowe (pasty i cementy)tu 5 grup: 1)tlenk-cynk-eugenolowe np. Caryosan i Tubli-Seal proszek 50%tl cynku, płynem eugenol

2)oparte na zywicach syntetycznych np. Diaket proszek(tl.cynku i fosforan bizmutu) i płyn(poliketony i polimery winylowe)dobrze wysciela, nie kurczy się,nierozpuszczalny,trudny do usuniecia,toksyczny AH26 zywica epoksydowa proszek+płynpodobne właściwości ale nie jest toksyczny,może być alergenem

3)oparte na naturalnych zywicach i na gutaperce . Gutaperka-elastyczna i lepka,uplastycznia się w cieple(skład20%gutaperki 60-70%tl.cynku,sole met.ciezkich,woski,zywice i przeciwutleniacze) prep. KloroperkaN-O ale tylko w malych ilosciach bo się kurczy

4)zawierające składniki lecznicze: Endometazon;7 1)Proszek(deksametazon,hydrokortyzon,dwujodotymol,paraformaldehyd i podloze) płyn(eugenol)-odkazający, przeciwzapalny, przeciuczuleniowy, daje kontrast na rtg. Endoptur: Proszek(kw.glisyrefinowy,tymol dwujodowy srebro, wypelniacz) płyn(eugenol,balsam kanadyjski,nośnik)przylega do narzędzi. Endospad: Proszek(dijodotymol i srebro)zawieraalfabisabolol-przeciwzapalny,twardnieje w ciagy4-5dni. Pasty wodorotlenkowo-wapniowe: Apexit(dwie pasty 1:1 podstawowa z Ca(OH)2 i katalizująca z zwiazkami trojsalicyaltowymi) i Pasta Gngrana-Merz(w 2 kapsułkach+ kilka kropli zamiast salicylatow stabilnego olejku-utrzymuje wysokie pH,zgodnosc biol) twardnieja w kanale w ciaguok 30 min,dodatek siarczanu baru daje kontrast na rtg,mala kurczliwosc,mala rozpuszczalnosc,dobra plynnosc. Sealapex: pasta podstaw.( Ca(OH)2,siarczan baru,tl.cynku) pasta katalizujaca (izobutylosalicylaty,metylosalicylaty i barwniki)niska kurczliwosc,slaba rozpuszczalnosc,dobry kontrast na rtg, Calsealer SPAD-do uszczelniania gutaperki płyn(eukaliptol-eugenol)+proszek

5)cementy:Ketac-Endo(glassjonomer)nie jest toksyczny,nie kurczy się nie rozpuszcza, dobry kontrast na rtg

Ćwieki i sztyfty kanałowe: standaryzowane cwieki gutaperkowe-jako cwieki glowne i dodatkowe cwieki gutaperkowe jako cwieki dodatkowe

Materiały do wypełnienia wstecznego: najlepiej tym samym materiałem którym wczesniej wypełniono kanał,lub amalgamat srebra wolny od cynku lub cement GI

MATERIAŁY POMOCNICZE pozwalają wyeliminować niektóre wady materiałów do wypełnień np. nieszczelność nieszczelność brak chemicznego wiązania się z tkankami zęba, podnieść ich jakość, przedłużyć żywotność, umożliwić odtworzenie uszkodzeń tkanek zęba Pasty oczyszczające powinny być używane przed każdym zabiegiem wypełniania ubytków. Nie mogą zawierać zwiąków fluoru i gliceryny, która natłuszcza powierzchnie. Może być pumeks zarobiony z wodą lub specjalne pasty ( Luster Paste ) i preparaty ( Detartrine ) Korzystne są też pasty zawierające hydroksyapatyt ( Chema Polish I i II ) Wytrawiacie kw. Fosforowy 37% w formie płynu lub żelu. Wytrawienie szkliwa ok. 50μm pozwala na wniknięcie żywicy wiążącej w pory szkliwa, co stwarza retencje dla wypełnienia, a jednocześnie uszczelnia go. Wytrawiasz nie powinien być stosowany bezpośrednio na zębine. W. Ultra Etch nie wytrawia zębiny zbyt głęboko, spłukuje się go po 5 sek. Niektóre wytrawiacie są słabsze np. 32% lub 20% kw. Fosforowy. Służą do wytrawiania szkliwa i zębiny jeśli stosuje się niektóre nowsze systemy łączące, które dążą do wytworzenia warstwy hybrydowe, stanowiącej połączenie zębiny z żywicą. Wytrawianie jest wtedy krótsze i trwa zwykle 15 – 20 sek Uzdatniacz oczyszcza pow zębiny z warstwy mazistej przed zastosowaniem odpowiedniego spawacza,są to bardzo łagodne kwasy ( EDTA )

żywice wiążące ( bonding resin ) łącza materiał złożony z wytrawionym szkliwem, poprawia to bardzo retencję wypełnienia kompozytowego jego szczelnośc. Wypełnienia takie na długo zachowują estetyke, funkcję, nie kurczą się. Nie obserwuje się rys i szczelin, powodujących mikroprzeciek. Wytrawianie rozpuszcza pow szkliwa i tworzy mikroretencje w szkliwie. Żywica wchodzi w te retencje,będąc substancją płynną o wiele lepiej niż kompozyt. Żywica następnie wiąże się chemicznie z kompozytem. Podścielacie ( liner ) mają płynna lub półpłynna konsystencje co pozwala stosować je w postaci cienkiej warstwy, zabarwienie maja podobne do zębiny, co poprawia estetykę wypełnień, szczelnie pokrywają dno ubytku, bez pęknięć i kurczenia się, chronią dobrze przed mikroprzeciekiem a) cementy glass – jonomerowe są biokompatybilne, tylko w najgłębszych ubytkach trzeba je odizolowac od miazgi warstwą wodorotlenku wapnia. Chronią miazgę przed podrażnieniami chemicznymi, termicznymi, bakteryjnymi, mają zabarwienie zębiny,mają dzialanie kariostatyczne,dają kontrast na rtg Nie tworzą rys podczas wiązania. Łączą się chemicznie z grupami aminowymi i karboksylowymi kolagenu zębiny i wykazują znaczną adhezję do materiałów złożonych B) preparaty wodorotlenkowo- wapniowe (Alca-liner, Calcidor, Calcimol )mają dzialanie lecznicze, szybko wiążą pod wpływem wilgotnego powietrza w jamie ustnej lub płynu z kanalików zębinowych. Są to bardzo szczelne i odporne podkłady,musza być rozprowadzone na dnie ubytku w postaci cienkiej warstwy bo grubsza warstwa moż e tworzyć wakuole z powodu możliwej resorpcji pewnej części preparatu Światłoutw prep wodorotlenkowo–wapniowe (Calcimol L.C. )

nie szkodzą miazdze,należy unikać stosowania ich w głębokich ubytkach blisko miazgi bo temp tworząca się podczas wiązania naświetlanego materialu może być szkodliwa dla miazgi

Systemy spajające z zębiną W przypadku szkliwa jest to adhezja mechaniczna, stworzenie mikrouchwytów mechanicznych mechanicznych zębinie nie jest takie proste jak w szkliwie. Skrócone wytrawianie zębiny i zastosowanie odpowiedniego systemu łączącego może przyczynić się do chemiczno – mechanicznego połączeniamateriału wypełniającego wypełniającego z zębiną przez wytworzenie warstwy hybrydowej. Chemiczne łączenie się primerów z zębiną może polegać na wiązaniu się ze składnikami nieorganicznymi i organicznymi

uszczelniacze wypełnień amalgatowych Jedną z wad amalgamatu jest brak przylegania do tkanek zęba. Postęp w tym kierunku stanowi podkład wyścielający i uszczelniający wypełnienie amalgatowe ( Amalgam Liner ) zwiera atomizowane srebro i fluorki sodu i wapnia, jest to preparat płynny, twardniejący w ciągu 30 sek, w głębszych ubytkach wymaga jednak podkładu. Amagambond – zapewnia łączenie chemiczne wypełnienia amalgatowego z tkankami zęba. Zawiera on kilka składników : aktywator, który stosuje się na szkliwo w celu oczyszczenia tkanek z warstwy mazistej; czynnik łączący; podkład wyścielający są to płynne, bardzo złożone związki organiczne, poprawiające umocowanie wypełnień kompozytowych ubytkow wszystkich klas dla szkliwa i zębiny. Są najbardziej przydatne przy leczeniu ubytków przyszyjkowych, sięgających do cementu, ubytkow klinowych, wrażliwych szyjek. Zaklada się je w postaci bardzo cienkiej warstwy rozprowadzanej słabym prądem powietrza, a niektóre naświetla się przez 20 sek. W głębszych ubytkach należy oddzielic je od miazgi cementem wodorotlenkowo – wapniowym, glass – jonomerowym lub karboksylowym. Tworza one jednak słabsze polączenia z tkankami zęba niż inne systemy łączące Lakiery pokrywające ( Silifolit, Plus Protector ) zarówno cementy krzemowe jak i glass-jonomerowe wymagają po stwardnieniu izolacji od środowiska j. ustnej. Powierzchnie tych wypełnień należy pokryc lakierwm bezpośrednio po zdjęciu formówki

Materialy do wypelnien czasowych

Cement cynkowo-siarczny (fleczer)

-nieszkodliwy dla otacz. Tkanek. Dobry izolator termiczny

I chemiczny,dobrze przylega do scian ubytkow, ma slabe dzialanie

Przeciwbakteryjne, twardznieje przy dostepnie sliny, jest szczelny, wada jest nietrwalosc, kruchliwosc i stopsunkowo szybkie wyplukiwanie z ubytku,

Zastosownie: tylko do zamykania ubytkow w trakcie leczenia prochnicy, ale

Nie w czasie leczenia chorob miazgi i ozebnej

Cement tle-cynkowo-eugenolowy

Jest trwalszy i szczelniejszy niz fleczer, twardnieje wolno (30min), ale wiaze dobrze, stosuje sie go jako podklad w glebokich ubytkach w pokryciu posrednim miazgi, ktore pobudza odontoblasty do wytwarzania zebiny wtornej. Nie moze byc stosowany pod wypelnienia z cementu krzemowegoi z materialow zlozonych gdyz zaburza ich wiazanie i polimeryzacje.

Gutaperka

-zywica kauczukopochodna zmieszana z tl, cynku, rozpuszczana latwo W chloroformie, eterze, i benzynie. 80% to naturalna gutaperka, reszta to

Barwniki, olejki eteryczne, domieszke tl,cynku, i oczyszczona krede.Przy dostepnie z powietrzem przez dluzszy czas staje sie krucha,

Jest doskonalym opatrunkiemw ubytkach drazacych pod dziaslo, jest Dobrze tolerowana przez tkanki, nie przewodzi bodzcow termicznych i chem, Nie nadaje sie do pokrywania lekow w ubytku, sluzy tez jako cwiek do wypelniania

Kanalow korzeniowych Materialy podkladowe

Cementy cynkowo-fosforanowe (fosforanowe)

Sklad:tlenek cynku (75-98), tl.magnezu (7-15%) male ilosci tl.wapnia, Glinu, kw.krzemowego, barwniki, sole srebra, miedzi. Plyn stanowi mieszanina Kwasow orto,meta i pirofosforowego. Reakcja wiazania polega na wytworzeniu nieprzepuszczalnych soli, Z rownoczesnym uwalnianiem wody. Stopien kurczliwosci wynosi 0,05-2,0% , dlatego jest zla szczelnosc brzezna, kiedys Stosowane byly jako podklady i do wypelniania kanalow korzeniowych Zaliczamy do nich agatos, adhesor, septoscell, multifix i multiplenCementy polikarboksylowe: proszek to glowie tl.cynku a plyn to wodny roztwor

Kwasu poliakrylowego. B dobra adhezja do tkanek zeba. Mniej szkodliwe dla miazgi niz c, fosforanowe,

Zastos: do cementowania stalych uzupelnien, wkladow i cwiekow. Selfast, adhesor polikarboksyowy, derelan

Preparaty wodorotlenkowo-wapniowe dziela na:

-twardniejace ( linery, pasty do wypeln, kanalow korzeniowych -nietwardniejace (pasty i mleczka wodorotlenkowe) Dzialanie oparte jest na uwalnianiu jonow OH- alkalizujacych srodowisko

Indukcja tworzenia twardych tk zeba jest zalezna od pH preparatu, Preparaty miekkie wytwarzaja je od razu a twarde z opoznieniem. Wskazania miekkich nietwardniejacych preparatow wodorotl-wapn:

-pokrycie bezposr miazgi w przypadku jej obnazenia, czescoiwej i calkowitej amputacji przyzyciowej

-pokrycie posrednie miazgi

Inicjatorem mineralizacji jest jon OH- i Ca

Wywieraja one wplyw na enzymatyczny przegieg mineralizacji,przede wszystkim Na aktywnosci fosfatazy zasadowejz opt pH =10,2. Jon Ca redukujac przepuszczalność Nowo wytworzonych naczyn wlosowatych, a tym samym ilosc plynu tkank, w miazdze zeba Przsyczynia sie do zmniejszenia optymalnego stezenia inhibitora jonu pirofosforowego co zbiega sie ze wzrostem stez pirofosfatazy uzalenionej od jonu Ca i optym pH wytworzonego przez jony OH .Pobudza miazge do wytw zebiny wtornej, Calasept, calcicur, miekkie, nietwardn: contrasil, calcidor liquid, biopulp

Cementy glass-jonomerowe

Proszek: szklo wapniowo-glinowo-krzemowe

Wzbogacone jonami fluoru (20%) plyn jest wodnym roztw (40-50%) kw poliakrylowego

Oraz 5-10% kw winowego

Wiazanie przebiega dwuetapowo

1.faza to powst poliweglanow wapnia

2.faza powstaja poliwenglany glinu

Sa wtrzymale na zginanie, lecz slabo wytrzymale na rozciaganie, sa odporne na czynniki

Chemiczne j.ustnej, sa b przyczpne do twardych tk zeba bo lancuchy polianionowe z cemntow glassjonomer. Przenikaja do krysztalow hydroksyapatytow gdzie ich grupy karboksylowe wypieraja z matrycy apatytow gr. fosforowe.

-uwalniaja F-, sa biokompatybilne w stosunku do tk zeba.

W glebokich ubytkach nalezy pod cement zalozyc Ca2OH

Cermety to zmodyfikowane cementy glassjonomerowe, powstajace na skutek polaczenia ceramiki ze szklem. sa to mieszaniny w rowcych czesciach proszkow szkla i metali srebra i zlota, sa one bardziej oporne na scieranie i zgniatanie, ale mniej niz amalgamaty.

Zastos: do wypelnien ubytkow w zebach mlecznych do odbudowych kikutow pod korony, i jako mocne podklady w zebach stalych bocznych do wypelnienia cz stycznej ubytku, w kl V i II Chelon-silver, ketac silver, Argion

Cementy glass-jonomerowe dzielimy na 4 grupy:

1 lutujace i wyscielajace- maja b male czasteczki proszku Ketac Cem, Ketac-bond, ketap-aplikap,aqua-bond

2 do wypelniania ubytkow, odbudowy zebiny, kikutow pod korony: Chemfil II, ketac-fill, jonofil

3cementy podkladowe szybko wiazace, do uszczelniania bruzd w zebach bocznych

4 cementy do wypelniania kanalow korzeniowych

W stomat zach stosuje sie w podkladach plytkich ubytkow, mocne grubsze podklady pod wzystkie wypelnienia, ubytki kl V i III w zebach stalych i mlecznych , odbudowy kikotow na metalowych wkladach, odbudowe ubytkow nieprochnicowego poch, uszczelnianie bruzd i szczelin.

Zalety: adhezja do wkanek kompozytu i amalgamatu, tzw chemiczna, szczelnosc brzezna, trwale dzialanie kariostatyczne – wydz fluoru, biokompatybilnosc, niewielka ekspansja termiczna, slaba rozpuszczalnosc po swtardnieniu, stos duza wytrzymalosc mechan, kontrast na zdj RTG

Wady: ubytek objetosci wypeln ok 10 % po 3 latach w wynik wyplukiwania

Porowatosc powierzchni, niedoskonalosc barwy i brak przeziernosci dla zebow przednich, wrazliwosc na wilgoc w oresie pierwszych 10 min utrzymujaca sie do 21 H