Materiały do wypełnień stałych

 

Materiały na wypełnienia stałe mają za zadanie odtworzyć usunięte w toku leczenia próchnicy, tkanki twarde zęba. Materiałom do wypełnień stałych stawiamy następujące warunki:

 

•         nie powinny być szkodliwe dla miazgi i dziąsła

•         nie powinny ulegać wypłukaniu i rozpuszczeniu pod wpływem śliny i spożywanych pokarmów i napoi

•         powinny wykazywac idealną adhezję i szczelność brzeżną (brak mikroprzecieku)

•         powinny posiadac współczynnik rozszerzalności termicznej jak najbardziej zbliżony do współczynnika szkliwa i zębiny

•         powinny wykazywać jak najmniejszą absorpcję wody

•         powinny wykazywać brak zmiany objętości podczas wiązania

•         powinny być złym przewodnikiem ciepła i prądu elektrycznego

•         powinny posiadać odpowiednią wytrzymałość na zgniatanie:

-          w zębach przednich wytrzymałość powinna wytrzymać siły nacisku podczas odgryzania kęsa pokarmowego

-          w zębach bocznych cecha wytrzymałości na zgniatanie i ścieranie jest najważniejszą cechą jaką musi wykazywać materiał do wypełnienia stałego

•         posiadać barwę, przezierność i współczynnik refrakcji podobny do tkanek zęba

-          cecha ta nie dotyczy ściśle materiałów do wypełnień z zębach bocznych (poza przypadkami indywidualnymi)

•         cechować się trwałością barwy wraz z upływem czasu

•         po opracowaniu powierzchni wypełnienia zachować gładką powierzchnię

•         powinny być widoczne na zdjęciach RTG

•         powinny być łatwe w zarabianiu i wprowadzaniu do ubytku

 

Cement krzemowy

a)    skład – cement ten jest dostarczany w postaci proszku i płynu:

•      proszek: pokruszone szkło glinowo-krzemowe (SiO₂, Al₂O₃, inne tlenki) zawierające fluorki (NaF lub CaF₂)

•      płyn: kwas fosforowy (42%) oraz bufory (fosforany glinu i cynku)

 

b)   przygotowanie materiału

•      proszek dodajemy do płynu w proporcji 1,6 g - 0,4 ml

•      masę mieszamy na gładkiej stronie ochłodzonej szklanej płytki wyłącznie łopatką plastikową, agatową lub z stali nierdzewnej chromowo kobaltowej

•      rozrabiamy do konsystencji ciastowatej masy w ciągu 30-60 sekund – próba oderwania łopatki od masy powinna kończyć się urwaniem materiału

•      wyróżniamy również cementy fosforanowe w postaci kapsułkowanej – czas mieszania około 10 sekund np. Silicap

 

c)    właściwości

•      proces wiązania cementów krzemowych jest dwufazowy:

    faza I „wiązania” – trwa 5-15 minut, dostęp wilgoci do twardniejącej masy jest niedopuszczalny, po związaniu pokrywamy wypełnienielakierem lub wazeliną

    faza II „kamienienia” – trwa około 20 dni, nieodzownym elementem tego procesu jest wilgotność wypełnienia

 

d)   zalety i wady

ZALETY

WADY

•      odpowiednia barwa i przezierność •      praktycznie brak zmian objętościowychpodczas wiązania •      zły przewodnik termiczny i elektryczny •      wytrzymały na zgniatanie •      wykazuje działanie kariostatyczne dzięki uwalnianym z cementu fluorkom

•      niskie pH (ok. 5) utrzymujace się bezpośrednio po przygotowaniu masy jak i po jej związaniu może działać szkodliwie na miazgę – wymaga założenia podkładu •      podatny na wypłukiwanie z jamy ustnej, szczególnie słabymi kwasami •      kruchy – nie może być nim odbudowywany kąt sieczny •     brak adhezji do szkliwa i zębiny •     wymaga starannej kontroli wilgoci w czasie zakładania do ubytku i pierwszej fazy twardnienia •     podatny na przebarwienia pod wpływem czynników obecnych w jamie ustnej •     mało trwały – po około 5 latach wymaga wymiany

e)   przykłady produktów:

•      cementy konwencjonalne

-       Variosil

-       Bio-Trey

-       Syntrex

•      cementy z dodatkiem włókna szklanego

-       Silikolith

-       Fibrasil

•      cementy kapsułkowane

-       Silicap

 

Materiały kompozycyjne (kompozyty)

Materiały kompozytowe stanowią dzisiaj najdynamiczniej rozwijającą się dziedzinę w stomatologii zachowawczej, są one ponadtonajchętniej wybieranymi przez stomatologów materiałami do wypełnień stałych, szczególnie w obrębie zębów przednich ze względu na swoje doskonałe walory estetyczne.

Najogólniej mówiąc kompozyty stanowią połączenie składników organicznych (żywic epoksydowych) ze składnikami nieorganicznymi.Obecną formie i kolejne generacje zawdzięczamy pracom Bowena, który w latach 60 stworzył żywicę Bis-GMA, stanowiącą do dzisiajpodstawowy składnik wszystkich kompozytów.

 

Kompozyty składają się z trzech faz: organicznej, nieorganicznej oraz czynnika wiążącego

a)    faza organiczna – pełni rolę spoiwa, jest to mieszanina monomerów (Bis-GMA, MMA, Bis-EMA), komonomerów  oraz:

•      inicjatorów i aktywatorów – w zależności od sposobu aktywacji reakcji polimeryzacji monomerów mogą być to:

    III – rzędowe aminy z nadtlenkiem organicznym np. nadtlenkiem benzoilu (w kompozytach chemoutwardzalnych)

    fotoinicjatory: diketony, alkilowe benzoiny (w kompozytach światłoutwardzalnych)

•      inhibitorów (stabilizatory)– zapobiegają samorzutnej polimeryzacji monomerów np. hydrochinion

•      antyutleniaczy – np. dibutylokrezol

•      barwniki – tlenki żelaza, miedzi, tytanu, chromu

 

b)   faza nieorganiczna – w postaci sproszkowanego szkła glinowo-krzemowego, krzemionki, apatytu, nazywanych wspólnie wypełniaczami

•      stanowią 50-85% gotowej masy

•      decydują o właściwościach fizykochemicznych kompozytu

•      występują w postaci nieregularnych i/lub sferycznych ziaren o różniej wielkości

•      uwzględniając rozmiar ziaren wyróżniamy:

    makrowypełniacze – ziarna wypełniacza 1-100 µm, cząsteczki nieregularne

    mikrowypełniacze – ziarna wypełniacza 0,04-0,1 µm, cząsteczki najczęściej kuliste, głównie pirolityczna krzemionka

 

c)    czynnik wiążący – stanowi go silan winylu, którym powlekane (silanizowane) są składniki fazy nieorganicznej, uzyskując warstwę, dzięki której są zdolne polimeryzować razem z żywiczą matrycą (fazą organiczną)

 

W zależności od różnych cech kompozytów wyróżnia się ich wiele, przydatnych w praktyce stomatologicznej, klasyfikacji:

1. Ze względu na skład fazy organicznej kompozyty dzielimy na:

a)    materiały na bazie żywic polimetakrylanowych (PMMA) np. Polocolor, Policap

b)   metriały na bazie żywic epoksydowych (Bis-GMA) np. Adepic, Silar

 

Podział ten jest jednak wysoce nieścisły, ponieważ rozwój materiałów doprowadził to tego, że faza organiczna kompozytów jest mieszaniną wielu żywic połączonych różnymi wiazaniami.

 

2. Ze względu na wielkość wypełniaczy fazy nieorganicznej kompozyty dzielimy na:

 

 

...

Materiały podkładowe

 

Materiały podładowe stosowane w stomatologii zachowawczej mają za zadanie przede wszystkim chronić miagę opracowywanego w toku leczenia próchnicy zęba przed:

•      urazami mechanicznymi i termicznymi (funkcja oporowa – base)

•      czynnikami chemicznymi pochodzącymi z materiału wypełniającego oraz środowiska jamy ustnej (funkcja uszczelniająca – liner)

 

Cechy idealnego materiału podkładowego

•      nie drażni tkanek zęba, szczególnie miazgi

•      wytrzymały mechanicznie na tyle aby sprostać sile upychanego nad podkładem materiału do wypełnień i  siłom żucia

•      chroni miazgę zęba przed czynnikami:

    termicznymi – jako podkład pod wypełniania amalgamatowe i żywicowe

    chemicznymi – jako podkład po wypełnienie krzemowe, żywicowe lub epoksydowe

    elektrycznymi (prądy galwaniczne) – jako podkład pod wypełnienia amalgamatowe

•      łatwość pracy

•      szybkość wiązania

•      brak interakcji chemicznej z materiałem wypełniającym

•      idealna adhezja do tkanek zęba

•      nierozpuszczalny w kwasach i płynach j.u.

•      widoczny na RTG

•      rozszerzalność termiczna zbliżona do rozszerzalności tkanek zęba

•      odpowiednia barwa i przezierność

•      właściwości przeciwbakteryjne

•      właściwości odontotropowe - pobudzający miazgę zęba do tworzenia zębiny wtórnej

 

Cement fosforanowy

(cynkowo – fosforowy; fosforowy; cement CF)

a)   skład

•      proszek – tlenek cynku (ZnO), MgO, CaO, sole srebra i miedzi (działanie bakteriobójcze)

•      płyn – 50-70% kwas orto-, meta- i pirfosofrofanowy, fosforany cynku i glinu (bufory – zmniejszają gwałtownosć reakcji)

b)   przygotowanie materiału

•      proszek mieszamy z płynem metalową łopatką na matowej stronie płytki szklanej, nie dłużej niż 1,5 minuty  – powstają nierozpuszczalne sole cynku i glinu

•      konsystencja zależna od przeznaczenia

    konsystencja kitu/plasteliny – jako materiał podkładowy

    konsystencja gęstej śmietany – jako materiał do osadzania prac protetycznych

•      twardnieje w ciagu 5-10 minut od rozpoczęcia mieszania

•      na szybkość wiązania masy mają wpływ:

    rodzaj płynu – obniżone pH przyspiesza reakcję

    stan płynu – stary płyn, o mniejszej zawartości wody, zwalnia reakcję

    wielkość ziaren proszku – bardziej drobnoziarnisty wiąże szybciej

    sposób zarabiania – dodawanie proszku małymi porcjami do płynu wydłuża reakcję 

 

•      wyróżniamy masy:

    szybkowiążące – np. Agatos S

    wolnowiążące – np. Agatos W

c)    zalety i wady

ZALETY

WADY

•      zły przewodnik ciepła i elektryczności •      łatwy w zarabianiu i wprowadzaniu do ubytku •      dobra wytrzymałość mechaniczna •      krótki czas wiązania

•     niskie pH zarabianego cementu (1,6-3,6) wywołuje jego bardzo szkodliwe działanie na miazgę zęba – wartość pH wzrasta wraz z twardnieniem materiału po ok. 48 h wynosi on około 7 -     eliminacja tego zjawiska może nastąpić dzięki położeniu do cement innego materiałunp. preparatu na bazie Ca(OH)2 lub pasty ZOE •     matowy i nieprzezierny po stwardnieniu •     rozpuszczalny w wodzie i  niektórych kwasach –szybko ulega wypłukaniu •     mała wytrzymałość na rozciąganie •     słaba szczelność brzeżna z zębiną •     wrażliwość na wilgotność

d)   zastosowanie

• cementowanie prac protetycznych w zębach bezmiazgowych

• 

materiał do wypełnień stałych w zębach mlecznych

e)   przykłady produktów

•      Agatos

•      Adhesor Fine

•      Harvard Cem.

•      Multifix

f)     

zmodyfikowane preparaty na bazie cementu fosforanowego

•      cement fosforanowy mieszany z wodą (proszek zawiera dodatkowo trzeciorzędowe fosforany cynku i magnezu)

np. Hydro Phosphat Cem.

•      cementy zawierające dodatkowo sole srebra, miedzi lub tlenki miedzi w proszku – właściwości antyseptyczne, jednak są one bardziej drażniące w stosunku do miazgi (niższe pH po związaniu)

         CuO – tlenek miedziowy – kolor czerwony np. Cuprit

         Cu₂O – tlenek miedziawy – kolor czarny

         Cu₂J₂ – dwujodek miedziowy – kolor zielony

         CuSiO₃ – krzemian miedzi – biały

         Ag – kolor szaro – czarny np. Argil

 

Cement karboksylowy

(polikarboksylowy; poliakrylowy)

a)   skład:

•      proszek: ZnO, MgO, inne tlenki

•      płyn: 40% roztwór kwasu poliakrylowego

•      inny wariant: sproszkowany kwas poliakrylowy w proszku, płynem jest woda destylowana

 

b)   postępowanie:

•      rozrabiamy na matowej stronie płytki szklanej metalową łopatką dodając porcje proszku do płynu

•      mieszanie nie dłuższe niż 45 sekund

•      materiał wiąże w czasie 4-5 minut

•      czas twardnienia zależny od konsystencji:

    cement rzadki – szybkoschnący – cementowanie koron

    cement o konsystencji kitu – wolnoschnący – podkład

c)    zalety i wady

ZALETY	WADY
•     wysoka adhezja do tkanek zęba – wiąże się z nimi wiązaniem chemicznym między jonami Ca^2+ hydroksyapatytów a kwasem poliakrylowym (chelatowanie) •     dobra szczelność brzeżna •     prawie nierozpuszczalny w wodzie •     zły przewodnik cieplny i elektryczny •     obojętny w stosnku do miazgi (mimo zawartości kwasu – jego cząsteczki...