ZMIANY GLOBANE UŻYTKOWANIA ZIEMI
PUSTYNNIENIE - proces poszerzania się pustyń na obszary, gdzie nie zaobserwowano w czasach historycznych pustyń.
Pustynie pochłaniają prawie 6 mln hektarów rocznie w 60 krajach zamieszkanych przez około miliarda ludzi. Najbardziej dotknięte procesem pustynnienia są kraje rozwijające się, ale zagrożone są także kraje uprzemysłowione, gdzie intensywne stosowanie pestycydów, nawozów oraz intensywna melioracja prowadzą do wypłukania gleby. Inne przyczyny pustynnienia to: degradacja lasów, degradacja drzew na sawannie, zaorywanie stepów, nadmierny wypas bydła, zmiana kierunku biegu rzek, górnictwo, porzucanie tradycyjnych technik uprawy na rzecz rolnictwa towarowego.
Sposoby eliminacji pustynnienia:
zakaz wycinania drzew
zalesianie
nawadnianie
ograniczenie wypasu bydła
sadzenie roślinności w dolinach rzek okresowych
tworzenie pomiędzy polami pasów drzew i krzewów
mniejsze zużycie wody
Skutkiem pustynnienia gruntów jest:
zwiększenie powierzchni pustynnych i półpustynnych, co prowadzi do zmniejszenia powierzchni gruntów możliwych do wykorzystania rolniczego, a to skutkuje ograniczeniem możliwości produkcji rolnej;
przyspieszona erozja gleb, co prowadzi do obniżenia żyzności gleb i zmniejszenia jej produktywności;
występowanie burz pyłowych;
wzrost zasolenia gleb (np. rejon Jeziora Aralskiego, suche stepy południowego Kazachstanu, Wyżyna Irańska);
niszczenie ekosystemów – naturalnej pokrywy roślinnej i siedlisk wielu zwierząt.
NADMIERNY WYPAS
Wypas ściśle związany jest z gospodarką pasterską. W Beskidach wypasano najczęściej owce na pastwiskach położonych poza wsiami, w pasie lasów – zwane polanami, bądź ponad ich granicą – zwane halami.
Wypas, oprócz tego, że zapobiega ekspansji pospolitych, kosmopolitycznych chwastów i roślinności krzewiastej, powoduje zachowanie zróżnicowanej strukturalnie roślinności. Wypas przynosi zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki. Nie ogranicza się on tylko do wyjadania roślinności, lecz także do powstawania rozdeptanych, mulistych miejsc przy wodopojach zwierzęcych, wydepczysk na drogach przepędu zwierząt, itd. W miejscach, gdzie tworzone były tzw. koszary wskutek wydeptania przez racice owiec trawy i użyźnienia jej odchodami, powstawały obce zespoły roślinności, tzw. psiary z dominującym gatunkiem szczawiem alpejskim zachwaszczającym pastwiska. Zniesienie wypasu na obszarze parków narodowych spowodowało jednak niekorzystne zjawisko zarastania lasem hal. Aby temu zapobiec na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego wprowadzono kontrolowany wypas owiec na niektórych halach, tzw. wypas kulturowy.
MELIORACJE
Melioracja – zabiegi mające na celu trwałe polepszenie rolniczych zdolności produkcyjnych gleb, wykonywane za pomocą zabiegów melioracyjnych.
Do zabiegów tych zaliczamy: drenowanie ceramiczne i PVC, wykonywanie rowów nawadniająco-odwadniających, budowę zbiorników retencyjnych, regulację rzek, ochronę przeciwpowodziową, nasadzenia roślinnością terenów zalewowych i nieużytków rolnych (fitomelioracje).
MONOKULTURA - system rolniczy lub leśny polegający na wieloletnim uprawianiu na tym samym obszarze roślin jednego gatunku, bądź o podobnych wymaganiach glebowych np. bawełny, trzciny cukrowej, świerku. Powoduje to szybkie wyjałowienie gleb nawet bardzo żyznych oraz zmianę ich struktury.
W polowej produkcji roślinnej monokultura to uprawianie roślin tego samego gatunku przez wiele kolejnych lat na tym samym polu, prowadzące do zmęczenia gleby i obniżki plonu.
Negatywne skutki monokultury:
jednostronne wyczerpanie składników pokarmowych z gleby,
ciągłe pobieranie wody z tych samych warstw,
nadmierny rozwój agrofagów.
Większość roślin uprawnych nie znosi uprawy w monokulturze, jednak niektóre, np. żyto, można w ten sposób uprawiać nawet kilkadziesiąt lat, a kukurydzę od 6 do 8.