SALMONELOZA

Występowanie: zgłoszono kilka ognisk w klinikach weterynaryjnych w USA (zwłaszcza wśród koni przechodzących operacje kolek). Bezpośrednie zakażenia ludzi od chorych koni notowano w USA i Francji (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Etiologia: najczęściej izolowanym serotypem jest Salmonella typhimurium. Niekiedy mówi się również o występowaniu S.santpau. (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Patogeneza: zdrowi nosiciele sieją zarazki sporadycznie lub choroba może ujawniać się u niewykazujących objawów chorobowych zwierząt pod wpływem stresu (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Objawy kliniczne: zwierzęta: salmoneloza u koni powoduje biegunki, poronienia, posocznicę i śmierć, zwłaszcza u źrebiąt, ludzie: objawy obejmują gorączkę, wymioty, biegunkę, kurczowe bóle brzucha oraz odwodnienie (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Zmiany a-p: enteritis i/lub colitis, zwykle wykazuje się rozproszone włókniste lub krwotoczne zapalenie jelita ślepego i okrężnicy dużej. Błona śluzowa może być owrzodzona, w kale stwierdza się strzepy nabłonka, kapilary często zakrzepowe. Obrzęk węzłów chłonnych krezkowych, drobne ogniska martwicze i guzki w wątrobie (Equine Salmonellosis, H.C McKEnzie III and T.S. Mair)

Diagnostyka laboratoryjna: identyfikacja Salmonelli z próbek kału jest istotna dla ustalenia pochodzenia wystąpienia choroby (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Postępowanie (leczenie): stosuje się antybiotyki o szerokim spectrum działania (S.typhimurium jest multioporna), zaleca się wykonanie antybiogramu. Kontrola i prewencja: dokładna dezynfekcja pomieszczeń i boksów (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

NOSACIZNA

Występowanie: niegdyś globalny problem, obecnie notowany bardzo rzadko i ograniczony do Środkowego Wschodu (Turcja, Irak), Azji (Indie, Mongolia), Południowej i Centralnej Ameryki. Ostatni przypadek u człowieka odnotowano w roku 1945 w USA. Jeden z pracowników laboratorium został przypadkowo zakażony w roku 2000. (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Etiologia: Burkholderia (Pseudomonas) mallei. Patogen oporny na większość antybiotyków. Potencjalna broń biologiczna.

Patogeneza: transmisja z człowieka na człowieka drogą płciową oraz podczas sprawowania opieki nad chorymi (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Objawy kliniczne: konie: przebieg zwykle chroniczny (u mułów i osłów najczęściej ostry). Posocznica śmiertelna w ciagu 7-10 dni. Forma oddechowa i płucna: wrzody, guzki i ropnie. Ogólne symptomy: gorączka, bóle mięsni, głowy, klatki piersiowej, sztywność mięśni, nadmierne łzawienie, podwyższona wrażliwość na bodźce (światło), biegunka (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Zmiany a-p: W formie oddechowej: charakterystyczne wrzodzenia śluzówki górnych dróg oddechowych oraz guzki w płucach, bronchopneumonia, wysięk w opłucnej. W formie skórnej: guzki, wrzody z oleistym wysiękiem oraz obrzękłe węzły chłonne i naczynia. Guzki i sączące się wrzody, zmiany ropne w mięśniach kończyn, śledzionie i wątrobie (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Diagnostyka laboratoryjna: izolacja patogenu z wysięku, ropni i zajętych narządów.

Postępowanie (leczenie): Patogen oporny na większość antybiotyków. Eksperymentalnie na zwierzętach i ludziach wykazano pozytywne działanie sulfadiazyny. Poza tym tetracykliny, ciprofloksacyna, streptomycyna (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

MELIOIDOZA

Występowanie: w latach 1970-1980 u koni z objawami ze strony układu oddechowego i pokarmowego. Kilka przypadków erokonwersji u jeźdźców (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Etiologia: Burkholderia (Pseudomonas) pseudomallei. Saprofit żyjący w glebie i wodzie, szczególnie w rejonach południowo-wschodniej Azji, północnej Australii i Afryce.

Patogeneza: różne gatunki są wrażliwe i mogą być zakażone: owce, kozy, konie, świnie, małpy oraz ludzie. Cięższy przebieg u ludzi z obniżoną odpornością, alkoholików, narkomanów. Droga zakażenia z koni na ludzi zwykle przez kontakt skórny lub drogą oddechową (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Objawy kliniczne: w zakresie od utajonych do ciężkiej pneumonii i posocznicy z wysoką śmiertelnością (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Zmiany a-p: ropnie w płucach, wątrobie i śledzionie, wysięk w opłucnej (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Postępowanie (leczenie): tripetoprim, doksycyklina.

RODOKOKOZA

Występowanie: po raz pierwszy patogen został wyizolowany przez Magnusson’a w roku 1923 z ziarniniakowych zmian płucnych u młodych koni. Najczęściej problemem tym dotykane są hodowle koni pełnej krwi angielskiej, czystej krwi arabskiej oraz półkrwi. U ludzi często występuje w przypadku zakażeń HIV (7 przypadków w latach 1977-86; 67 przypadków w latach 1987-96).

Etiologia: Rhodococcus (Corynebacterium) equi. Z łatwością izolowany z gleby, zwłaszcza z miejsc wypasania zwierząt gospodarskich (kał).

Patogeneza: zakażenia u ludzi pochodzą głównie z ekspozycji na czynniki środowiskowe (zanieczyszczona patogenem gleba), tylko 20-30% przypadków zachorowań u ludzi są wynikiem kontaktu z chorymi końmi (Linder R, Emerg. Infect. Dis., 1997;3(2):145-153).

Objawy kliniczne: najczęściej objawy bronchopneumonii, ropno-ziarniniakowe zapalenie oskrzeli i płuc; duszność, przyspieszenie tętna, oddychanie brzuszne, sinica błon śluzowych, gorączka.

Zmiany a-p: najczęściej u chorych stwierdza się zarniniakowate zapalenie płuc z naciekami płatowymi, wielokrotnie rozwijające się w uszkodzenia kawitacyjne widoczne w obrazie RTG klatki piersiowej. Poza tym stwierdza się ropnie w OUN, tkance podskórnej oraz zapalenie węzłów chłonnych. Często dochodzi do infekcji płuc oraz uszkodzeń skóry w wyniku zanieczyszczenia ran (najczęściej jedyne infekcje u zdrowych ludzi, dzieci).

Diagnostyka laboratoryjna oraz postępowanie (leczenie): chorzy na rodokokozę leczeni we wczesnych stadiach choroby antybiotykami, wykazywali lepsze wyniki aniżeli chorzy na AIDS (lata 1987-96: łącznie 93 przypadków, w tym 34 śmiertelne). Ostrożne i wielokrotnie powtarzane testowanie wrażliwości podczas prowadzenia leczenia jest konieczne, aby móc wykryć nabywanie odporności (podobnie jak przy leczeniu infekcji mykobakteryjnych) (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

WĄGLIK

Występowanie: choroba występuje u różnych gatunków zwierząt, w tym koni oraz u ludzi. Ostatnie przypadki w USA, obejmowały zachorowania u bydła i koni w stanie Minnesota na przełomie czerwca i lipca 2000 roku oraz u bydła, koni i bizonów w północnej Dakocie w sierpniu roku 2000 (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Etiologia: Bacillus anthracis. Bakteria szeroko rozpowszechniona w środowisku.

Patogeneza: konie są bardzo wrażliwe i najczęściej rozwijają posocznicową formę choroby. Choroba roznosi się mechanicznie (ukąszenia insektów).

Po 2-5 dniach inkubacji, rozwija się drobnej wielkości grudka, przemieniająca się w pęcherz, a następnie w ropień z czarnym strupem. Nie ma bezpośredniego zakażenia od koni. (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Objawy kliniczne i zmiany a-p: zakażenie objawia się wysoką gorączką, kolkami, zapaleniem jelit z krwawieniami włącznie, depresją i śmiercią w ciagu 2-4 dni. Po ukąszeniu przez owada objawem jest gorące, bolesne, obrzękłe podskórne wybrzuszenie, które może szerzyć się w okolice gardła, dolnych partii szyi, podstawy klatki piersiowej, brzucha, napletka i gruczołów sutkowych.

U ludzi najczęściej występującą formą jest forma skórna (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Diagnostyka laboratoryjna i postępowanie (leczenie): szczepienia koni są wysoce zalecane w obszarach endemicznych. Konie wrażliwe na szczepionki powinny być monitorowane i otrzymywać antybiotyki w przypadku gorączki posocznicowej. Leczenie z wyboru; penicyliny, ciprofloksacyna (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

BRUCELOZA

Występowanie:

Etiologia: Brucella abortus, B.suis, B.melitensis.

Patogeneza: konie są przypadkowymi nosicielami i epidemiologicznym rezerwuarem zarazka. Do zakażenia dochodzi, kiedy konie są wypasane na tym samym pastwisku lub przebywają w zamknięciu razem z zakażonym bydłem i świniami. Choroba zwykle manifestuje wystąpieniem przetokowego zapalenia kaletki kłębu.

Ludzie mogą zarazić się od koni poprzez kontakt z otwartymi chorobowymi zmianami u koni (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Objawy kliniczne i zmiany a-p: konie mogą nie wykazywać objawów choroby nawet 2 lata po ekspozycji na patogen. Objawami jest późne poronienie, zapalenie stawów, zapalenie jąder oraz ropne zapalenie kaletki.

Przebieg choroby u ludzi: inkubacja 1-2 miesiące, przerywana (falująca) gorączka, bóle głowy, dreszcze, depresja, silne osłabienie, utrata masy ciała, bóle mięsni i stawów, zapalenie jąder i najądrzy (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Postępowanie (leczenie): doksycyklina, ryfampicyna przez przynajmniej 6 tygodni (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

LEPTOSPIROZA

Występowanie:

Etiologia: Leptospira spp.

Patogeneza: konie mogą zakażać się różnymi serowarami i zwykle rozwijają utajoną infekcję (serokonwersję) (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Nie udowodniono bezpośredniej drogi zakażenia ludzi od koni (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Objawy kliniczne: gorączka, poronienia, posocznica u źrebiąt. Powracające zapalenie błony naczyniowej oka jest jednym z głównych następstw leptospirozy u koni (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Zmiany a-p: uogólnione zmiany w różnych narządach (posocznica) (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

Postępowanie (leczenie): penicyliny, doksycyklina, ciprofloksacyna (VDM 412: Fundamentals In zoonoses, B.B.Chomel).

GRUŹLICA

Występowanie: bardzo rzadko u koni. Głównie endemicznie.

Etiologia: Mycobacterium bovis.

Patogeneza: od zakażonego bydła, które jest utrzymywane razem z końmi. Choroba potencjalnie transmisyjna na ludzi.

Objawy kliniczne:

Zmiany a-p:

Diagnostyka laboratoryjna:

Postępowanie (leczenie):

PASTERELOZA i inne zoonozy związane z ugryzieniami

Występowanie:

Etiologia: Pasteurella multocida, Actinobacillus lignieresii oraz A.equuli.

Patogeneza: A.equuli została wyizolowana od zakażonego konia, który ugryzł 22-letniego mężczyznę, A.suis od 35-letniego mężczyzny zaatakowanego przez konia.

Objawy kliniczne:

Zmiany a-p:

Diagnostyka laboratoryjna:

Postępowanie (leczenie):

STREPTOKOKOZA

Występowanie:

Etiologia: Streptococcus equi subsp. Zooepidemicus. Komensal skóry i śluzówki górnych dróg oddechowych koni.

Patogeneza: do zakażenia dochodzi podczas wtórnego zakażenia ran, powodując infekcje układu oddechowego źrebiąt i młodych koni. Odnotowano kilka przypadków wystąpienia zakażeń i objawów ze strony układu oddechowego oraz jeden przypadek zapalenia opon mózgowych u ludzi, mających kontakt z chorymi końmi

Objawy kliniczne: głównie ze strony układu oddechowego + jeden przypadek zapalenia opon mózgowych u człowieka.

Zmiany a-p:

Diagnostyka laboratoryjna:

Postępowanie (leczenie):