Procesy i formy krasowe

• Krasowienie – proces rozpuszczania wodą zawierającą CO₂ skał na powierzchni jak i pod ziemią

• Źródła CO₂:

• Z powietrza

• Z pokrywy roślinnej żyjącej, obumierającej

• Z podłoża skalnego w wyniku procesów geochemicznych

• Odporność skał:

• Sól

• Gips

• dolomit

• Wapienie

Formy krasowe:

• Kras pełny

• Niepełny

• Nagi

• Poddarniowy

• Zakryty

• Kopalny

- powierzchniowe formy krasowe

Żłobki krasowe są dziełem wód opadowych i roztopowych, spływających po powierzchniach skalnych o nachyleniu od ponad 5° do 80°. Strużki zawierające wolny CO₂ rozpuszczają podłoże, tworzą bruzdy -żłobki krasowe o przebiegu krętym lub prostolinijnym, zgodnym ze spadkiem powierzchni. Żłobki mają od kilku do kilkunastu centymetrów szerokości, do 2m głębokości i do kilku metrów długości. Pomiędzy żłobkami wznoszą się podłużne żebra krasowe o różnej szerokości i kształtach spłaszczonych, zaokrąglonych lub ostrych. Rozróżniamy żłobki krasowe spływowe o przebiegu zgodnym z nachyleniem powierzchni skalnej oraz żłobki szczelinowe nawiązujące do przebiegu szczelin i fug międzyławicowych. W Europie do żłobków spływowych należą: żłobki rynnowe , żłobki meandrowe, żłobki bruzdowe, żłobki schodkowe albo egutacyjne oraz kamenice, czyli płaskodenne miseczki o ostrych

- żłobki i żebra krasowe – na dużych powierzchniach krasowych, o przebiegu zgodnym ze spadkiem powierzchni

-studnie krasowe – powst. w wyniku rozszerzenia pionowych szczelin w skale

- leje krasowe – powst. w podobny sposób jak studnie lecz mają pochyłe ściany, zbiegające się ku dołowi, ich średnica może dochodzić do kilkunastu metrów. Mogą powst. w wyniku rozszerzenie się szczelin przy powierzchni ziemi, inne mogą powst. przez zapadanie się stropu podziemnych grot i osiadania powierzchni nad nimi. Często spotykane na Wyż. Krakowsko- Częstochowskiej

- terra rosa – nierozpuszczone i pozostawione na miejscu produkty wietrzenia chemicznego, składa się przede wszystkim z tlenków i wodorotlenków żelaza oraz minerałów ilastych, o barwie czerwonej, wiśniowej i brunatnej. Występuje często w lejach i studniach krasowych.

- uwały – zagłębienia bezodpływowe, powst. z połączenia kilku lejów krasowych

- polja – wielkie zagłębienia kotlinowe o pow. Do 200 km2 i głębokości nawet do 800m, powstają przez połączenie wielu lejów krasowych

- ponory – otwory o genezie szczelinowej, w które wpływają cieki powierzchniowe

- wywierzysko – przeciwieństwo ponoru, miejsce wypływu wód krasowych. Liczne w Tatrach np. lodowe Źródło w Dolinie Kościeliskiej

- ostańce krasowe, mogoty – szczątki pierwotnej powierzchni krasowej pozostałe po jej obniżeniu. Mogoty to izolowane wzgórza.

- podziemne formy krasowe

- jaskinie – tworzą się wskutek rozszerzenia przez wody podziemne sieci szczelin w skałach

- stalaktyty – sople na stropie powst. z narastającego węglanu wapnia

- stalagmit – słup węglanu wapnia

- stalagnat – kolumna powst. z połączenia stalaktytu ze stalagmitem

- draperie – zasłony naciekowe, pionowa, cienka zasłona

- perły jaskiniowe – kuleczki zbudowane z kalcytu

- martwica wapienna – węglany wytrącane przez wody wypływające ze źródeł, osadzające się wokół łodyg i korzeni roślin

↑ Powierzchniowe i podziemne formy krasowe.