procesy i formy fluwialne, Geomorfologia


Procesy i formy fluwialne (rzeczne)

Rzeką nazywamy masę wody płynącą pod wpływem siły ciężkości w korycie naturalnym. Rzeki są jednymi z najważniejszych czynników rzeźbotwórczych powierzchni Ziemi.

Praca rzeki zachodzi poprzez:

Działalność rzeki zależy od:

Spadek rzeki wyraża się w promilach (‰), czyli stosunkiem różnicy poziomu lustra wody na danym odcinku (w metrach) do długości odcinka (w kilometrach).

Procesy i czynniki wpływające na erozję wgłębną:

erozję boczną

erozję wsteczną jest widoczna:

Płynąca woda zużywa energię na:

pozostałą część na:

Obciążenie rzeki

Jest to masa materiału transportowana w jednostce czasu (g/s).

Wyróżnia się cztery rodzaje obciążenia:

stanowi 35-90% całości transportowanego przez rzeki materiału i pochodzi z:

Obciążenie zawiesinowe pochodzi z:

Zmienia się w zależności od:

Mętność wody to ilość transportowanej zawiesiny w g/m3 wody.

stanowi najgrubszy materiał transportowany przez rzekę, poprzez toczenie, wleczenie i saltację, w dolnej części słupa wody. Stanowi niewielki procent (2-5%) całości transportowanego przez rzekę osadu.

Pochodzi z:

Obciążenie flotacyjne jest transportowane przy powierzchni wody szczególnie w czasie katastrofalnych wezbrań.

Ważne terminy i ich znaczenie interpretacyjne:

zachodzi tam, gdzie zmienia się siła transportowa rzeki na skutek:

zależą od:

Wyróżnia się układ:

Rzeki prostolinijne są rzadko spotykane. Stanowią fazę przejściową do rzeki meandrowej lub roztokowej.

Rzeki meandrowe występują na obszarach:

Charakterystyczne formy:

Rzeki roztokowe występują na obszarach:

Charakterystyczne formy:

Rzeki anastomozujące występują na obszarach:

Charakteryzują je:

Zmiany układu koryt rzecznych

od pełni ostatniego zlodowacenia po dzień dzisiejszy

są to fragmenty dawnych den dolinnych.

Wyróżniamy:

są wynikiem erozyjnej działalności rzek.

W zależności od stopnia zaawansowania rozwoju wyróżnia się:

Doliny nieckowate - charakterystyczne dla obszarów peryglacjalnych,

Asymetria zboczy uwarunkowana klimatycznie.

Układy sieci rzecznych

Przełomy rzeczne

To odcinek doliny, w obrębie którego rzeka przecina jakąś przeszkodę. Do najczęściej spotykanych są:

przełom przelewowy (przecięcie jęzorów osuwiskowych, wałów morenowych itp.),

przełom regresyjny - może prowadzić do kaptażu,

przełom epigenetyczny - rzeka odpreparowuje z pod pokrywy skał osadowych

rzeźbę starszą wykształconą z odpornych skał.

Przecinając ją tworzy przełomy (np. przełom Dunajca

przez Masyw Czeski),

przełom antecedentny - na obszarze wynoszonym rzeka nadąża z erozją

wgłębną, tworząc przełom często o meandrowym lub krętym przebiegu (przełom Popradu przez Beskid Wysoki, Dunajca w Karpatach),

przełom strukturalny - rzeka przecina skały o dużej odporności na erozję.

w ciągu ostatnich 150 lat wzrosła częstość wezbrań. Wyróżnia się wezbrania:

Wezbrania katastrofalne, powodujące straty gospodarcze, noszą nazwę powodzi.

Działalność człowieka:

Wody płynące należą do podstawowych czynników modelujących powierzchnię Ziemi. Procesy fluwialne można podzielić na:
• 
erozję rzeczną, czyli wcinanie się w powierzchnię Ziemi wyróżniamy erozję: wgłębnąwsteczną iboczną,
• 
transport albo transportację materiału skalnego w dół rzeki,
• 
akumulację, czyli osadzanie materiału niesionego przez rzekę.
Dolny zasięg występowania procesów fluwialnych danego cieku wyznacza poziom jego ujścia - poniżej niego rzeka nie może się już wcinać. Poziom ten nazywany jest 
bazą erozyjną lub podstawą erozyjną rzeki.
Występowanie poszczególnych procesów uwarunkowane jest głównie przez spadek koryta rzecznego, przepływ oraz ilość niesionego przez rzekę materiału skalnego. Na odcinkach o dużym spadku przeważają 
procesy erozyjne. Na odcinkach o mniejszym spadku występuje równowaga pomiędzy siłą transportową rzeki a nachyleniem, przeważa transportacja. Wreszcie na odcinkach o najmniejszym spadku przeważają procesy akumulacyjne. Najczęściej erozja przeważa w górnym biegu, transportacja w środkowym,a akumulacja w dolnym biegu rzeki. Rodzaj i intensywność procesów fluwialnych decyduje o kształcie (profilu) doliny rzecznej. Wyróżniamy tu (w przypadku dolin cieków stałych):
• gardziele,
• wciosy (doliny V-kształtne),
• jary,
• kaniony,
• doliny płaskodenne,
• doliny nieckowate.
Cieki okresowe lub epizodyczne tworzą debrze, wądoły, parowy, wąwozy, niecki zboczowe, uedy (wadi) oraz rozdoły.
Rzeźba terenu, w której głównymi czynnikami modelującymi powierzchnię Ziemi są procesy fluwialne (w dolinach) oraz procesy grawitacyjne i spłukiwanie (na grzbietach i stokach), nosi nazwę 
rzeźby fluwialno-denudacyjnej. Jest to powszechny typ rzeźby na kuli ziemskiej, występujący w różnych strefach klimatycznych.

Bloki kontynentalne i baseny oceaniczne są modelowanie przez siły zewnętrzne dążace do zniszczenia i zrównania tego co stworzyły siły wewnetrzne. Do morfogenetycznej działalności sił zewnętrznych w obrębie kontynentów możemy zaliczyć przede wszystkim wietrzenie. Istnieje wiele typów wietrzenia. Może być wietrznie fizyczne, które dzieli się na: wietrznie insolacyjne, mrozowe (kongelacja), solne (eskudacja), skał ilastych (deflokulacja) i sferoidalne. Kolejnym typem jest wietrzenie chemiczne, w ramach którego wyrózniamy: solucje, oksydacje, karbonatyzacje, hydracje i hydrolizę. 
Morfologiczna działalność czynników denudacyjnych to następny rodzaj działalności sił zewnętrznych. Warto tutaj wspomnieć o takich procesach jak: procesy stokowe, ruchy masowe, morfogeniczna działalność deszczu, morfogeniczna działalność wody spływającej po stoku (spływ powierzchniowy, spłukiwanie, erozja wąwozowa). 
Rzeźba fluwialna to wynik morfogenetycznej działalności rzek. Wyróżniamy następujące rodzaje działalności rzek: transportową, erozyjną (erozja wgłebna, denna, boczna) i akumulacyjną. Do form rzeźby fluwialno-denudacyjnej zaliczymy: doliny rzeczne, terasy rzeczne, formy między dolinne i powierzchnie zrównania. 
Wynikiem morfogenetycznej działalności wody rozpuszczającej jest rzeźba krasowa, natomiast wody wymywającej - formy sufozyjne. Skutkiem działalności lodowców jest rzeźba glacjalna, a rzeźba glacifluwialna powstaje w wyniku działalności wód lodowcowych. Inne formy powstałe w skutek działalności sił zewnętrznych to formy niwalne - efekt działalności śniegu, formy niwacyjne i formy kriogeniczne powstałe w wyniku działalności mrozu. Należy rownież wspomieć o morfogenetycznej działalności wiatru, która powoduje powstanie rzeźby eolitycznej. 
Siły zewnętrzne to również przyroda ożywiona i dlatego mówimy o morfogenetycznej działalności organizmów roślinnych i zwierzęcych, które tworzą formy biogeniczne, biora udział w procesach wietrzenia (rośliny) i przemieszczaniu pokrywy zwietrzelinowej (zwierzęta). Bardzo ważny jest też udział człowieka, którego działanie (niszczące, budujące i przeobrażające) powoduje powstawanie form antropogenicznych. Istotne znaczenie ma wpływ działalności gospodarczej człowieka na charakter, przebieg i intensywność procesów morfogenetycznych. 



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
8 Procesy i formy fluwialne
(2957) formy i procesy fluwialne, Geomorfologia
14 Procesy i formy eoliczne
12 Procesy i formy glacjalne
Procesy i formy krasowe
(2959) formy i procesy peryglacjalne, Studia Geografia, Geologia i geomorfologia
(2959) formy i procesy peryglacjalne, Studia Geografia, Geologia i geomorfologia
Formy lodowcowe, Studia Geografia, Geologia i geomorfologia
Formy organizacyjne procesu kształcenia to, Metodyka
Formy i procesy peryglacjalne
9 Formy dolinne i rozwój rzeźby fluwialno denudacyjnej
Chojnacka - Proces czytania, różne formy pracy z tekstem
Formy akumulacyjne rzeki meandruj-cej, Studia, Geomorfologia
procesy geomorfologiczne kształtujace rzeźbę polski
Wyższe formy percepcji, Psychologia- jednolite magisterskie, Wyższe Procesy Poznawcze PPP2
PROCESY KSZTAŁTUJĄCE POWIERZCHNIĘ ZIEMI(1), Studia Geografia, Geologia i geomorfologia

więcej podobnych podstron