Formy akumulacyjne rzeki meandrującej

W warunkach normalnego stanu wód rzeka meandrująca płynie tylko jednym korytem, które ma silnie kręty bieg i tworzy charakterystyczne zakola. Z rzekami meandrującymi związane są różne, duże formy erozyjne i akumulacyjne; należą do nich:

• Zakola, czyli meandry;

• Łachy meandrowe - nagromadzenia osadów rozwiniętych na wypukłych brzegach zakoli;

• Wały meandrowe - podrzędne nagromadzenia osadów rozwinięte na powierzchni łachy meandrowej, wygięte mniej więcej zgodnie w stosunku do brzegu koryta na zakolu w kolejnych etapach jego migracji;

• Międzywałowe zagłębienia meandrowe - wydłużone zagłębienia położone między wałami meandrowymi; podczas wyższych stanów wód spełniają one rolę drugorzędnych koryt, a po powodzi tworzą się w nich krótkotrwałe zbiorniku stojącej wody;

• Starorzecza - nieczynne części koryta o kształcie zakoli, odcięte od czynnego obecnie koryta rzeki; wypełnione są stojącą wodą i powoli zapełniane osadem;

• Wały brzegowe - zwane też wałami nasypowymi, ciągnące się na skraju równi zalewowej;

• Krewasy - palczasto rozwidlające się kanały, które tworzą się w okresach powodzi, w skutek lokalnego przerwania wału brzegowego i przepływania w tym miejscu wody z koryta na nisko położone tereny równi zalewowej;

• Glify krewasowe - formy akumulacyjne tworzone przez wody dopływające krewasami; mają one postać płaskich stożków napływowych, które przylegają do zewnętrznej strony wałów brzegowych i pokrywają przyległe tereny równi zalewowej;

• Zewnętrzna równia zalewowa - obszary położone poza wałami brzegowymi. Nisko położone jej tereny spełniają rolę basenów popowodziowych; nierzadko rozwinięte są tutaj bagna nadrzeczne a niekiedy tworzą się płytkie jeziora, których szczególnym typem są jeziora meandrowe, otoczone ze wszystkich stron wałami brzegowymi.

Czynne zakola i związane z nimi łachy meandrowe traktowane są ogólnie jako strefa koryta rzeki. Pozostała część obszaru akumulacji rzeki meandrującej stanowi równię zalewową i zalewana jest tylko podczas wysokiego, pozakorytowego stanu wód.

Osady rzeki meandrującej

Rzeki meandrujące cechuje stosunkowo regularne przesuwanie się zakoli i towarzyszące temu oczne przyrastanie łach meandrowych. Tylko od czasu do czasu proces ten jest zaburzany raptownym przerywaniem zakola, wskutek czego powstaje starorzecze. Wskutek niewielkiego spadku i ograniczonej wydolności tych rzek, osady ich składają się głównie z piasku i frakcji drobniejszych. Procentowy udział żwiru jest zawsze niewielki, często brak go zupełnie, lub reprezentowany jest przez otczaki pochodzenia lokalnego.

---