System Finansowy Gospodarki- Marian Górski

Rezerwy Walutowe to aktywa w bilansie banku centralnego.

Funkcje pieniądza:

1. Pośrednik wymiany- powszechny ekwiwalent, powszechnie akceptowany zamiennik towarów.

2. Środek płatniczy- instrument finansowy mający absolutną mac zwalniania ze zobowiązań ( dłużnika wobec wierzyciela )

3. Środek przetrzymywania majątku- absolutnie płynny, nieprzynoszący dochodu składnik majątku finansowego ( aktywo, majątek, instrument finansowy)

4. Miernik wartości- za jego pomocą wyrażamy wartość wszystkich towarów, zasobów i strumieni gospodarczych.

Cechy pieniądza:

-trwałość ( odporność na zniszczenie zepsucie, magazynowanie i przechowywanie majątku)

-przewidywana ilość

-odpowiednia rzadkość ( pieniądza powinno być tyle, ile go potrzeba )

-podzielność ( łatwy w transporcie, łatwość, płatności za dowolnie podzielone porcje towaru )

-cel inflacyjny 2,5%

Rodzaje pieniądza:

-naturalny ( dobro naturalne, o jego emisji decydują odkryte i dostępne zasoby dobra np. zboże, bydło, skóry, kruszce szlachetne, monety)

-kredytowy(papierowy, emitowany przez banki komercyjne , potwierdzenie umowy kredytowej między bankiem, a klientem ) , pieniądz podwartościowy

-dekretowy ( znaki pieniężne, emisja regulowana przez przedstawicieli państwa; współcześnie występuje w formie papierowego pieniądza niewymienialnego, emitowanego w formie banknotów i monet przez banki centralne państw bądź unii walutowych ), pieniądz podwartościowy

Formy pieniądza:

-gotówkowy (banknoty i monety; emitent bank centralny, pieniądz lepszy, jest wypierany, zobowiązanie BC)

-bezgotówkowy (zapis na rachunkach ROR , w bankach komercyjnych, pieniądz gorszy, występuje w pasywach banków depozytowo-kredytowych)

-elektroniczny ( karty przedpłacone, to wartości pieniężna stanowiąca elektroniczny odpowiednik znaków pieniężnych, jest przechowywany na elektronicznych nośnikach informacji, jest wydawany na podstawie umowy w zamian za środki pieniężne o nominalnej wartości, na żądanie jest wymieniany przez wydawcę na gotówkę; zobowiązanie emitenta )

Wartość pieniądza:

Wartość substancjalna- stanowi wartość kruszcu z którego jest wybita ( koszt produkcji znaku pieniężnego)

- pieniądz nadwartościowy: wartość nominalna < wartość substancjalna

-pieniądz pełnowartościowy: wartość nominalna = wartość substancjalna

-pieniądz podwartościowy: wartość nominalna > wartość substancjalna

Prawa pieniądza:

-pieniądz nadwartościowy podlega tezauryzacji ( wycofanie z obiegu)

-pieniądz gorszy wypiera pieniądz lepszy

Pieniądz- jest instrumentem finansowym spełniającym podstawową zasadę rachunkowości – podwójnego zapisu. Występuje w aktywach właściciela i jednocześnie pasywach emitenta. Absolutnie płynny, nieprzynoszący dochodu.

Awista- depozyty płatne na żądanie , zgromadzone na rachunkach rozliczeniowych oraz oszczędnościowych

Funkcje banku centralnego:

- emituje gotówkę

- prowadzi rachunki banków komercyjnych

- udziela pożyczek bankom

-prowadzi rachunek banku państwa

- odpowiada za politykę pieniężną, której głównym skutkiem jest podaż pieniądza w gospodarce

Podaż pieniądza w Polsce:

Do gotówki w obiegu zalicza się banknoty i monety w posiadaniu gospodarstw domowych i przedsiębiorstw

Do krajowej podaży pieniądza nie zalicza się gotówki w kasach i skarbcach sektora bankowego oraz wypływającej zagranicę.

Do krajowego obiegu gospodarczego zalicza się walutę zagraniczną w posiadaniu gospodarstw domowych według ich kursów w złotych

M0- pieniądz ulokowany przez banki komercyjne na rachunku w NBP ( baza monetarna = pieniądz wielkiej mocy)

Agregat M1=gotówka w obiegu +depozyty bieżące ( na rachunkach rozliczeniowych i oszczędnościowych )

M2=M1+depozyty terminowe z pierwotnym terminem lokaty do 2 lat ( kredyty krótkoterminowe do 2 lat)

M3=M2+papiery dłużne banków z terminem wykupu do 2 lat oraz zobowiązania baków z tytułu operacji finansowych z przyrzeczeniem odkupu dokonanych z instytucjami niemonetarnymi (papiery wartościowe banków o terminie zapadalności do 2 lat+ kredyty średnio i długoterminowe powyżej 2 lat)

Zasoby gospodarcze- to kategorie ekonomiczne odzwierciedlające stan majątku i zobowiązań podmiotów w danym momencie. Można określić ich wartość.

Strumienie gospodarcze opisują procesy zachodzące w czasie lub ich skutki ekonomiczne. Np. przychód, dochód, koszt, zysk, nakład.

Stan zasobów na dany moment zestawia bilans: Aktywa dzielą się na: majątek rzeczowy oraz finansowy, a Pasywa na : Kapitał dłużny i właścicielski.

Instrument finansowy- jest to zbiór określonych praw majątkowych, prawo to wynika ze zobowiązań innych podmiotów . Jest elementem aktywów ( należność lub wierzytelność) i jednocześnie zobowiązaniem innego podmiotu; obciążone ryzykiem prawo do dochodu.

Papier wartościowy- akcja, kwit depozytowy, obligacja, list zastawny, certyfikaty inwestycyjne, zbywalne prawa majątkowe wynikające z papierów wartościowych tj. prawo poboru, prawo do dywidendy, prawo do odsetek od obligacji, inne zbywalne prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny papierów wartościowych są to prawa pochodne ( derywaty ) tj, opcje, kontrakty terminowe.

WEKSLE:

-weksel- sporządzony w formie przewidzianej przez prawo, zawiera bezwarunkowe zobowiązanie się do zapłaty określonej osobie w ustalonym terminie i miejscu przez wystawcę weksla określonej na wekslu sumy pieniężnej . Weksel może być redyskontowany przez NBP po stopie redyskontowej , ale tylko te weksle które są szczególnie dobrej jakości, wystawione przez wiarygodnych trasatów i dodatkowo awalowane przez równie wiarygodnych poręczycieli.

-weksel prosty (sola)- wystawiany przez dłużnika i jest bezwarunkowym zobowiązaniem własnym trasata do zapłacenia określonej kwoty na rzecz osoby trzeciej ( remitenta) Trasantem w wekslu prostym jest trasat.

-weksel trasowany (trata )- zawiera polecenie wystawcy weksla do wypłacenia określonej kwoty przez trasata na rzecz remitenta. Trasantem w tym przypadku jest inny podmiot niż dłużnik, może być nim również remitent. Trasat staje się dłużnikiem głównym w momencie akceptowania weksla.

-awalowanie weksla- polega na poręczeniu zobowiązania wekslowego przez osobę trzecią, która staje się awalistą , przez co przejmuje na siebie odpowiedzialność wykonania zobowiązania wekslowego.

-indosowanie- jest przenoszeniem przez remitenta ( indosanta) praw wynikających z weksla na rzecz osoby trzeciej( indosatariusza)

Dyskontowanie weksli polega na jego zakupie przez inny podmiot przed terminem wykupu przez trasanta. Jest formą krótkoterminowego kredytowania remitenta bądź indosariuszy.

a) udzielenie kredytu pod zabezpieczenie weksli przyjętych przez klientów

b) nabycie wierzytelności wekslowej przez bank na własny rachunek.

INSTRUMENTY Z PUNKTU REPREZENTOWANEGO PRAWA:

1. Instrumenty potwierdzające wierzytelności pieniężne (dłużne) : weksle, obligacje, kredyty, pożyczki, depozyty, gotówka ; cechą jest zwrot długu ( pożyczki ) o znanej z góry kwocie)

2. Instrumenty potwierdzające własność ( współwłasność ) majątkową: akcje, udziały, księga wieczysta; wniesiony kapitał nie podlega zwrotowi jednak właściciele mogą zadecydować o umorzeniu akcji ( udziałów)

3. Instrumenty emitowane przez fundusze emerytalne i inwestycyjne: jednostki uczestnictwa, certyfikaty inwestycyjne, jednostki rozrachunkowe; reprezentują dowód uczestnictwa w funduszu będącym wspólną masą majątkową uczestników zarządzaną przez powiernika. ; właściciel ma prawo zwrotu zainwestowanego kapitału po wartości rynkowej , uczestnik nie jest wierzycielem funduszu, nie jest udziałowcem ponieważ nie ma praw korporacyjnych właściwych dla instrumentów udziałowych.

INSTRUMENTY ZE WZGLĘDU NA PRZENOSZENIE TYTUŁU WŁASNOŚCI:

a)instrumenty na okaziciela: gotówka akcja zwykła, obligacja skarbowa, czek na okaziciela ; instrument nie jest oznaczony jest nim każdy kto go okaże , przeniesienie własności następuje przez przekazanie instrumentu.

b)instrumenty na zlecenie (indos):weksel, rachunek rozliczeniowy, czek wystawiony na osobę; właściciel jest oznaczony , przeniesienie następuje na zlecenie właściciela

c)instrumenty imienne- rekta ( cesja): rachunek oszczędnościowy, akcja imienna, kredyt, pożyczka, imienna jednostka uczestnictwa, jednostka rozrachunkowa; właściciel oznaczony, przeniesienie własności wymaga zawarcia „cesji” – dwustronnej umowy między cedentem ( przekazującym ), a cesjonariuszem ( otrzymującym)

TERMINY I SPOSÓB WYKUPU INSTRUMENTU:

1. Niepodlegające wykupowi: akcje, udziały, obligacje wieczyste ( rentierskie )

2. Wykup na żądanie wierzyciela: depozyty awista, gotówka, jednostki uczestnictwa

3. Wykup w jednym momencie: krótkoterminowe: weksle, bony skarbowe, kredyty, pożyczki

4. Wykup rozłożony w czasie ( ratalny) – długoterminowe: obligacje, listy zastawne, kredyty, pożyczki

RYNKI FINANSOWE:

-pierwotne- sprzedawcą instrumentu jest wystawca (emitent)

-wtórne- sprzedawcą jest jego właściciel ( kolejny inwestor ) , zapewniają inwestorom wyższą płynność ich inwestycji, nie powodując zmian w kapitałach emitentów, inwestorzy ponoszą ryzyko zmiany cen rynkowych instrumentów)

Rynek IPO ( emisja pierwotna ) – gdy pierwsza seria akcji trafia na rynek

INSTRUMENTY Z PUNKTU PRZYNOSZONYCH DOCHODÓW:

1. Dochód umowny- określony w umowie, dochód stały odsetkowy przewidziany w takich instrumentach jak : kredyt, pożyczka , depozyt terminowy

2. Dochód kapitałowy- powstaje poprzez zmianę wartości rynkowej instrumentu

- nie przynoszą dochodu umownego i kapitałowego: nieoprocentowana należność handlowa

- nie przynoszą dochodu umownego, lecz przynoszą dochód kapitałowy: waluta, jednostki uczestnictwa i jednostki rozrachunkowe emitowane przez fundusze, weksle, bony skarbowe

-przynoszą dochód umowny, lecz nie przynoszą dochodu kapitałowego np. kredyty i pożyczki bankowe, depozyty bo nie występują na nie rynki wtórne

-przynoszą dochód umowny i kapitałowy: akcje , obligacje , udziały jeżeli występują na nie rynki wtórne

Produkty strukturalizowane – dają możliwość uzyskania zmiennego, nieokreślonego dochodu, wiązanego najczęściej z indeksami giełdowymi i gwarantują jednocześnie stały dochód z depozytu.

STOPY PROCENTOWE I DYSKONTOWE:

Stopa procentowa- cena dysponowania pieniądzem w czasie, uwzględniająca ryzyko zwrotu długu.

Oprocentowania- polega na doliczeniu do znanej kwoty udzielonej pożyczki w celu ustalenia przyszłej kwoty wartości pożyczki wraz odsetkami.

Dyskontowanie – polega na odliczeniu od znanej kwoty zwrotu pożyczki ( wartości pożyczki wraz z odsetkami ) w celu ustalenie bieżącej wartości pożyczki.

Efektywna ( rzeczywista stopa procentowa) – nazywamy stopę która uwzględnia wszystkie koszty obsługi długu, w tym prowizje i zróżnicowanie okresów spłaty ( kapitalizacji ) odsetek.

Realna stopa procentowa- uwzględnia zmianę siły nabywczej pieniądza w okresie obowiązywania umowy pożyczki.

Krzywa rentowności- jest wykresem stóp rentowności obligacji o różnych terminach zapadalności dla tego samego emitenta, innymi słowy prezentuje strukturę terminową stóp procentowych dla tej samej grupy ryzyka.

POŚREDNICY FINANSOWI:
1) nieprzenoszące własnego ryzyka kredytowego na inwestorów: banki depozytowo kredytowe, instytucje ubezpieczeniowe, instytucje pożyczkowe

2) przenoszące ryzyko kredytowe na ryzyko inwestorów: powiernicy w tym fundusze emerytalne i inwestycyjne, fundusze venture capital i private equity

3) nie ponoszą ryzyka kredytowego, uzyskują od klientów dochody prowizyjne: instytucje rynków finansowych tj. giełdy, maklerzy, doradcy inwestycyjni, brokerzy, izby rozliczeniowe

RYNKI FINANSOWE:

Cechy współczesnej gospodarki:

-brak bezpośredniego kontaktu między dostarczycielami kapitału a ich finalnymi biorcami

Uczestnicy rynków finansowych:

-gospodarstwa domowe- inwestorzy, udzielają kredytu ( pożyczki ) emitentowi

-przedsiębiorstwa-emitent

-pośrednicy finansowi- banki komercyjne np. fundusz emerytalny, skarb państwa – emitent długu w postaci obligacji; zapewniają podmiotom oszczędzającym transformację płynności w dochody obciążone ryzykiem, gospodarce krajowej akumulacje kapitału i jego ulokowanie wśród przedsiębiorstw; efektywne wykorzystanie oszczędności

KLASYFIKACJA RODZAJOWA RYNKÓW FINANSOWYCH:

Rynek walutowy- przedmiotem obrotu są waluty różnych państw, warunek istnienia jest wymienialność waluty , polityka kursowa- pełne upłynnienie kursu złotego,

Rynki pieniężne- przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe z terminem zapadalności do roku,

Rynki kapitałowe- przedmiotem obrotem są wierzycielskie instrumenty finansowe z terminem zapadalności powyżej roku, instrumenty emitowane przez fundusze emerytalne i inwestycyjne, polisy ubezpieczeniowe na życie oraz instrumenty udziałowe bez określonego terminu zapadalności ( akcje, udziały)

RYNEK WALUTOWY:

- warunkiem jego istnienia w danym kraju jest wymienialność jego waluty, stopnień wymienialności ( zewnętrzna, wewnętrzna, wg. MFW, pełna) oraz prowadzonej polityki upłynnienia złotego

Podział rynków walutowych:

1. Detaliczne ( usługi kantorowe)- sprzedaż i skup walut przez banki i kantory

2. Międzybankowe, hurtowe oraz krajowy rynek walutowy FOREX

3. Międzynarodowe rynki walutowe

FOREX-międzybankowy rynek walutowy występujące na nim kursy wymiany waluty krajowej na zagraniczne waluty wymienialne traktowane są jako rynkowa, oficjalna cena waluty kształtująca kursy kantorowe. Uczestnikami są banki, eksporterzy, importerzy, inwestorzy zagraniczni, inwestorzy krajowi, bank centralny. Bank centralny w sposób bierny uczestniczy na forexie poprzez zbieranie informacji o zawartych transakcjach walutowych w okresie kwotowań zazwyczaj 5 minut =nazywany potocznie fixingiem . Kursy walutowe są kwotowane z dokładnością do czwartego miejsca po przecinku, nazywane punktem bazowym. Kursy walut wymienialnych kształtują się pod wpływem popytu i podaży.

Spadek kursu waluty obcej ( na FOREXIE) w złotych na rynku oznacza aprecjację ( wzmocnienie ) złotego – za złotego jesteśmy w stanie nabyć większą ilość dóbr i usług w porównywalnym kraju.

Wzrost kursu waluty obcej w jednostkach waluty krajowej oznacza jej deprecjację ( osłabienie) – za złotego możemy nabyć mniejszą ilość towarów i usług zagranicą.

Wpływ uczestników FOREX-u na kierunki zmian kursów walutowych

1. Aprecjacja waluty krajowej- spadek kursów walut obcych: eksport, krajowe inwestycje podmiotów zagranicznych, zamykanie zagranicznych inwestycji podmiotów krajowych, zaciąganie zagranicznych pożyczek przez podmioty krajowe, sprzedaż walut zagranicznych przez bank centralny

2. Deprecjacja waluty krajowej – wzrost kursów walut obcych- import, zamykanie krajowych inwestycji przez podmioty krajowe, inwestycje zagraniczne podmiotów krajowych, spłata długu zagranicznego przez podmioty krajowe, sprzedaż walut zagranicznych przez bank centralny

Rynek lokat międzybankowych:

-krótkoterminowe instrumenty finansowe, kształtuje w Polsce stopy procentowe, które określa się mianem rynkowej, oficjalnej ceny pieniądza.

WIBID-jest stopą procentową po której banki oferują przyjęcie depozytu ( zakupu pieniądza )na odpowiedni termin od doby do roku.

WIBOR- jest stopą procentową po której banki oferują wniesienie depozytu ( sprzedaż pieniądza ) do innego banku na odpowiedni termin, WIBOR jest to również stopą pożyczek międzybankowych. Wyznacza cenę kredytu o zmiennym oprocentowaniu. 1p.%=100 punktów bazowych.

Różnica pomiędzy WIBORem , a WIBIDem dla tego samego okresu zapadalności to spread.

O/N- Jednodniowa wniesiona w dniu zawarcia kontraktu

T/N- Jednodniowe wniesiona w pierwszym dniu po dniu zawarcia kontraktu

S/N- Jednodniowa wniesiona w drugim dniu po dniu zawarcia kontaktu

1 W, 2W, 1M, 2M, 3M, 6M, 9M, 12M – wnosi się w drugim dniu po dniu zawarcia kontraktu.

Rynek OTC- nieregulowany rynek lokat międzybankowych, na którym dealerzy banków kontaktują się ze sobą w celu zawarcia transakcji. Za pośrednictwem telefonu lub platformy Reuters.

Odpowiednikami stóp procentowych ( WIBID i WIBOR) są stopy depozytów międzybankowych w głównych walutach wymienialnych ( GBP, USD, EUR) – LIBOR oraz LIBID

Czynniki kształtujące poziom stóp procentowych:

-stopy procentowe banków centralnych

-stopy procentowe wyznaczają oprocentowanie depozytów przyjmowanych od banków komercyjnych ( stopa referencyjna i lokat dobowych)

-stopy procentowe wyznaczają oprocentowanie kredytów udzielanym tym bankom ( stopa lombardowa i redyskontowa)

- wielkość wpływu stóp procentowych BC na poziom stóp procentowych na rynku międzybankowym zależy od sytuacji płynności sektora bankowego

Strukturalna nadpłynność- w ocenie BC banki komercyjne posiadają nadmiar gotówki. BC oferuje operacje absorbujące nadmiar środków pieniężnych tj. :

-bony pieniężne NBP- krótkoterminowe papiery wartościowe emitowane przez NBP, dyskontowe instrumenty na okaziciela o wartości nominalnej 10 tyś. Zł. Główny instrument operacji otwartego rynku to bon 7 dniowy( tygodniowy), sprzedaż w piątki nabywcą może być tylko bank krajowy oraz Bankowy Fundusz Gwarancyjny ogranicza ją od dołu WIBID tygodniowy, może być niższy gdy spodziewane jest obniżenie stóp przez radę polityki pieniężnej. WIBOR ( O/N) ogranicza od góry stopa lombardowa. WIBID (O/N) ogranicza od dołu oprocentowanie lokat dobowych przyjmowanych od banków komercyjnych.

Strukturalny niedobór płynności- w ocenie BC w sektorze bankowym występuje niedobór środków pieniężnych, BC zasila sektor bankowy w środki pieniężne

-2 tygodniowe kredyty- stopa oprocentowania ogranicza od dołu międzybankowe stopy pożyczkowe ( sprzedaży depozytów ) EURIBOR oraz EUROLIBOR.

Rynek pieniężny:

-transakcje finansowe o dużej płynności , charakter wierzycielski

-termin wymagalności instrumentu rynku pieniężnego do jednego roku

-podstawowym celem funkcjonowania rynku pieniężnego jest zapewnienie płynności podmiotów gospodarczych

Stopy procentowe na rynku pieniądza:

-stopa referencyjna – 4,00

-stopa lombardowa- 5,50

-stopa depozytowa-2,50

-redyskonto weksli- 4,25

-rezerwa obowiązkowa- 3,50

Pozostałe rynki pieniężne :

Weksle- opisane powyżej.

papiery komercyjne- krótkoterminowe dłużne papiery wartościowe, emitowane przez podmioty z poza sektora bankowego i budżetowego. Emitentem są przedsiębiorstwa, spółki z GPW. Organizatorami są banki , gwarantując emisję inwestorom oraz obejmując niesprzedaną część emisji na własny rachunek.

-bony skarbowe- emitowane w imieniu skarbu państwa przez ministra finansów, krótkoterminowe papiery wartościowe na okaziciela o wartości nominalnej 10 tyś. zł mogą być nabywane przez banki, osoby prawne i fizyczne oraz nierezydentów (1 tydzień-52 tyg.) Oferty przetargowe na rynku pierwotnym mogą składać podmioty które mają konto depozytowe w centralnym rejestrze bonów skarbowych( banki komercyjne) oraz rachunek bieżący w NBP ( przetarg 2 razy w miesiącu zazwyczaj w poniedziałek)

a) warunkowe- sprzedaż na określony czas lub zakup bonów z jednoczesnym zobowiązaniem do transakcji odwrotnej po pewnym czasie

b) bezwarunkowe- sprzedający i kupujący nie mają obowiązku odkupu lub odsprzedaży bonów.

- operacje repo- i reverse repo charakter swopowy , polegają na sprzedaży( operacje repo) bądź zakupie (reverse repo) papierów wartościowych (walut ) na rynkach kasowych (natychmiastowych) i jednoczesnym zobowiązaniu się do ich zakupu ( sprzedaży ) na rynku terminowym.

RYNKI KAPITAŁOWE

- przedmiot obrotu to instrumenty finansowe z terminem zapadalności powyżej roku, zbywalność instrumentu na rynku wtórnym, ryzyko jest ograniczone przez regulacje w tym upowszechnienie informacji o instrumentach i ich emitentach;

INSTRUMENTY RYNKU KAPITAŁOWEGO:

1. Instrumenty współwłasnościowe

-akcje

-udziały

1. Instrumenty wymagalne na żądanie

-jednostki uczestnictwa emitowane przez OFE

-jednostki rozliczeniowe emitowane przez fundusze emerytalne

-polisy ubezpieczeniowe na życie wystawiane przez towarzystwa ubezpieczeniowe

- listy zastawne- emitent bank hipoteczny

-certyfikaty inwestycyjne- emitenci zamknięte i otwarte fundusze inwestycyjne

RYNEK OBLIGACJI ( bonds) :

- obligacja-instrument poświadczający pożyczkę zaciągniętą przez emitenta (cena emisyjna, zwrotną w określonym, nie krótszym niż rok, jej terminie zapadalności (spłata – wartość nominalna). Emitentem może być podmiot publiczny ( obligacje skarbowe emitowane przez rząd, reprezentowane przez ministra finansów; obligacje komunalne( emitowane przez jst) oraz prywatne ( emitent spółki prawa handlowego). Obligacje różnią się poziomem ryzyka, rentownością i kosztem obsługi długu przez pożyczkobiorców ; podlegają ocenie przez agencje ratingowe .

Klasyfikacja obligacji ze względu na oprocentowanie:

1. Obligacje o stałym oprocentowaniu (zwykłe)- przynoszą inwestorowi stały dochód nominalny w całym okresie życia obligacji

2. Obligacje o zmiennym oprocentowaniu-

-indeksowane zmienność odsetek zależy od wybranego indeksu ekonomicznego WIBOR 6M lub 1R, stopy inflacji, WIG, WIG20, EUROINDEX 50 ( 50 największych europejskich spółek)

-obligacje przychodowe- emitowane przez samorządy uzależniają zmienność oprocentowania od wyników uzyskanych na projekcie , inwestor partycypuje w zyskach emitenta, wykupywana po wartości nominalnej

-dwuwalutowe- płatność odsetek następuje w innej walucie niż wartość nominalna obligacji

c) obligacje zerokuponowe- nie przynoszą dochodów odsetkowych, remitent sprzedaje je z dyskontem, inwestorzy realizują dochody kapitałowe wynikające z różnicy między ceną nabycia i ceną sprzedaży.

Klasyfikacja obligacji według wykupu:

- nieodwołalne wykupywane w terminie zapadalności- wykup w określonym w prospekcie czasie

-odwołalne na żądanie emitenta-dają prawo wcześniejszego wykupu obligacji po ustalonej z góry cenie i terminach, m to miejsce gdy spadają stopy procentowe

-odwołalne na żądanie obligatariusza dają mu prawo do wcześniejszego umorzenia obligacji po ustalonej z góry cenie i terminie. Emitent oferuje wtedy niższe płatności kuponowe bądź niższą od wartości nominalnej cenę wykupu jako rekompensatę za wcześniejszą niż zakładano utratę źródła finansowania

-amortyzacyjne- wykupywane w ratach zgodnie z harmonogramem, zmniejszają ryzyko kredytowe obligatariusza, skracając okres zapadalności obligacji.

-wieczyste- nie mają określonego terminu zapadalności i zobowiązują emitenta do płatności kuponowych na rzecz obligatariusza w formie wieczystej renty. Mają wmontowany system odwołalności

-zamienne- emitowane przez korporacje dają obligatariuszowi prawo do zakupu określonej liczby akcji emitenta po określonej z góry cenie i ustalonych terminach. Mają zazwyczaj niższe oprocentowanie niż obligacje nieodwołalne o tym samym czasie zapadalności.

Klasyfikacja obligacji wg. zabezpieczenia: (sekurytyzacja)

-obligacje publiczne(listy publiczne) emitowane przez banki hipoteczne do zrefinansowania kredytów gwarantowanych przez instytucje publiczne

-obligacje zabezpieczone aktywami- obligacje hipoteczne ( listy zastawne) zabezpieczone na hipotece

-obligacje sekurytyzowane- zabezpieczone należnościami np. spółki leasingowe emitują obligacje zabezpieczane należnościami z tytułu rat leasingowych

RYNEK AKCJI:

Papiery wartościowe notowane GPW tj.

-akcje

-obligacje skarbowe

-prawo poboru- zbywalny przywilej pierwszeństwa przy zakupie akcji z nowej emisji przez dotychczasowych akcjonariuszy

-prawa do akcji (PDA) substytut akcji od momentu jej objęcia w publicznej subskrypcji do momentu pierwszego notowania na giełdzie

- certyfikaty inwestycyjne- emitowane przez zamknięte mieszane fundusze inwestycyjne

-kontrakty terminowe tj.

a) futures indeksowe – WIG 20, TECHWIG, MIDWIG- kontrakty 3- miesięczne w obrocie są zawsze 3 kontrakty wygasające w ostatnich miesiącach kwartałów

b) warranty- WIG20 , TECHWIG, akcje dużych spółek- prawo przysługujące nabywcy do uzyskania różnicy między ceną wykonania a ceną rynkową instrumentu bazowego

c) opcje- indeksowe (WIG20) i na akcje wybranych spółek – prawo do zakupu bądź sprzedaży indeksu WIG 20 orz akcji wybranych spółek po określonej z góry cenie.

OBOWIĄZKI INFORMCYJNE UCZESTNIKÓW PUBLICZNEGO OBROTU PAPIERAMI WARTOŚCIOWYMI:

-emitent jest zobowiązany dostarczać informacje o sobie w formie prospeku emisyjnego

-prospekt powinien zawierać rzetelne, prawdziwe i kompletne informacje istotne do oceny sytuacji emitenta i związanego z nim ryzyka

- po wprowadzeniu do obrotu emitent informuje inwestorów o swojej sytuacji w raportach rocznych oraz kwartalnych raportach bieżących.

- obowiązany jest składać komunikaty bieżące do władz giełdy, a przez nie do informowania publiczności o każdy wydarzeniu mającym istotny wpływ na ryzyko jego działania

-inwestorzy informują o zakupie znaczących pakietów akcji od 5% do 75% ogólnej liczby głosów

Indeksy giełdowe odzwierciedlają zmianę wartości rynkowej akcji ważonych udziałem spółki w kapitalizacji giełdy w odniesieniu do ich wartości początkowej w ustalonym dniu. Na wartość indeksu wpływa liczba i rodzaj uwzględnianych w nim spółek oraz bazowa wartość i początkowy moment notowania indeksu.

1. Indeksy cenowe- uwzględniają tylko ceny giełdowe akcji

2. Indeksy giełdowe- uwzględniają również inne dochody – dywidendy i prawa poboru.

WIG ( dochodowy) –akcje spółek notowanych na GPW, których łączna wartość powinna stanowić 99% kapitalizacji giełdowej.

WIG20 (cenowy) akcje 20 największych spółek notowanych na GPW

MIDWIG ( cenowy) co najwyżej 40 spółek notowanych na GPW , poza notowanymi na WIG20

TECHWIG (cenowy)- spółki z segmentu SiTech

WIRR (dochodowy)- spółki notowane na GPW, których łączna wartość nie powinna przekraczać 1% kapitalizacji giełdowej, poza spółkami z indeksu WIG.

WIG jest indeksem dochodowym, uwzględniającym poza ceną – dywidendy i prawa poboru.

RESPECT- obejmuje firmy odpowiedzialnie społecznie, jest to indeks dochodowy.

WIGdiv- Swoim portfelem indeks obejmuje do 30 spółek, które są uczestnikami indeksów WIG20, mWIG40 oraz sWIG80, które charakteryzują się najwyższą stopą dywidendy na koniec sierpnia każdego roku i regularnie tę dywidendę wypłacały w latach poprzednich. WIGdiv jest indeksem dochodowym.

WIG-Plus-W jego skład spółki, które nie kwalifikują się do indeksów WIG20, mWIG40 i sWIG80 i jednocześnie należą do segmentu 5PLUS, czyli ich przeciętna wartość rynkowa z ostatniego kwartału mieści się w przedziale od 5 do 50 mln euro. Indeks cenowy.

WIG20 TR-na podstawie wartości portfela akcji 20 największych i najbardziej płynnych spółek z Głównego Rynku GPW. Dochodowy.

WIG20-short-WIG20short jest indeksem pochodnym do indeksu WIG20, ponieważ jego wartości zależą od wartości indeksu WIG20. . Indeks WIG20short kształtuje się symetrycznie do indeksu WIG20 tzn. przy spadku WIG20 o 10 pkt. WIG20short rośnie o 10 pkt.

WIG20-lev- jest indeksem pochodnym do indeksu WIG20, ponieważ jego wartości zależą od wartości indeksu WIG20. Indeks WIG20lev stanowi dźwignię w stosunku do indeksu WIG20: podąża zgodnie z kierunkiem WIG20, ale z dwukrotnie większą siłą tj. wzrost WIG20 o 10 pkt. powoduje wzrost WIG20lev o 20 pkt. i odwrotnie

KONTRAKTY TERMINOWE:

-jest stosunkiem umownym, który trwa od zawarcia umowy do jej zakończenia. Otwarcie kontraktu określa się dla nabywcy terminem „ otwarcie pozycji długiej” co oznacza możliwość pozyskania instrumentu bazowego w momencie zamykania kontraktu. Moment ten dla sprzedawcy kontraktu oznacza „otwarcie krótkiej pozycji” co oznacza przyjęcie zobowiązania dostarczenia instrumentu bazowego w przyszłości.

-zawierany w celu zmniejszenia ryzyka zmian warunków rynkowych w przyszłości

- umowa kontrakcji „pierwotnie ”

- księgowane są u obu podmiotów poza bilansem tzn. nabywca ma należność pozabilansową, zaś sprzedawca „ zobowiązanie pozabilansowe”

-Rynek kasowy-( ustalenie ceny i przeniesienie praw własności jest jednoznaczne) czynność realizowana w tym samym momencie, a jeżeli jest to niemożliwe to jak najszybciej ( spot market – dostawa i rozliczenie transakcji w 2 dni od zawarcia umowy.

Podział kontraktów :

-bezwarunkowe- wiążący dla obu stron umowy i zawsze następuje ich zamknięcie i rozliczenie. Do tej grupy należą kontrakty: forwards, futures oraz kontrakty zamienne typu swap ( swap walutowy, procentowy,kredytowy)

-warunkowe- są wiążące dla jednej ze stron umowy ( sprzedawcy) dla drugiej zaś (nabywcy kontraktu) są prawem z którego mogą w określonych okolicznościach skorzystać. Zamknięcie kontraktu jest prawem nabywcy instrumentu finansowego i jednostronnym zobowiązaniem sprzedawcy. Do tej grupy należą: opcja call- prawo zakupu oraz opcja put- prawo sprzedaży, można je zrealizować w okresie obowiązywania kontraktu.

BEZWARUNKOWE KONTRAKTY TERMINOWE:

-kontrakt forwards- pozagiełdowy, jest negocjowaną umową dostawy i zakupu określonej ilości instrumentów bazowych po określonej z góry cenie (niestandaryzowane ). ( możliwe na towary, waluty, papiery dłużne określonego emitenta z danym terminem zapadalności, akcje określonego emitenta)

-kontrakt futures- zawierany na wyspecjalizowanych giełdach instrumentów terminowych ( wystandaryzowane – określona liczba jednostek instrumentu bazowego i termin rozliczenia) na surowce tj. ropa naftowa, zboża, metale nieżelazne, waluty, dostawy energii elektrycznej, oparte na indeksach giełdowych, oparte na stopach procentowych i ich indeksach oraz różnych instrumentów dłużnych – bonach, obligacjach skarbowych, certyfikatach depozytowych. Są zabezpieczane obustronnie na rachunkach nabywcy i sprzedawcy kontraktu prowadzonych przez izbę rozrachunkową. Na waluty opiewa na 10 tyś. jednostek tych walut.

WARUNKOWE KONTRAKTY TERMINOWE:

-opcja – zbywalne prawa do zakupu ( opcja call) bądź sprzedaży ( opcja put) określonego instrumentu bazowego w przyszłości po znanej obecnie cenie. Opcja jest transakcją warunkową w tym sensie, że nabywca może ze swoich uprawnień skorzystać bądź nie , w zależności od ceny bieżącej instrumentu bazowego w momencie wygaśnięcia opcji. Nabywca może zbyć opcję , stroną zobowiązaną jest zawsze jej wystawca.

Opcja ma swoją cenę – premię opcji, którą nabywca musi zapłacić wystawcy za jego jednostronne zobowiązanie dostawy bądź zakupu instrumentu. Premia pomniejsza korzyści finansowe nabywcy w przypadku realizacji opcji, i stanowi niepokryty przychodem koszt jeżeli opcja wygasa bez realizacji.

OPCJA EUROPEJSKA- wykonuje się w jednym umówionym momencie ich wygaśnięcia

OPCJA AMERYKAŃSKA- wykonanie w dowolnym momencie od jej nabycia do wygaśnięcia

Opcja call (zakup)- w celu zabezpieczenia się przed wzrostem ceny instrumentu bazowego.

Opcja put – nabywa się w celu zabezpieczenia się przed spadkiem ceny instrumentu bazowego.