wykład 1

(25 lutego)

URZĄD PRYMASA. PIERWSZA POŁOWA ŻYCIA (do 1946)

1. Prymasi w Polsce (XV-XX w.)

Patriarchaty na Wschodzie (II-VI w.). Patriarchat Zachodu – Rzym i prymasi (II-XIII w.). Metropolia gnieźnieńska (1000) i pierwszy prymas (1418) oraz legat urodzony (1515) w Polsce. Uprawnienia prymasów do czasu rozbiorów. Prymasi Polski pod zaborem pruskim (1772-1871). Prymasi Królestwa Polskiego w Warszawie (1818-1831). Prymasi Galicji i Lodomerii we Lwowie (1817-1856). Dalbor (+1926) - prymas Polski w Gnieźnie i Kakowski (+1938) - prymas Królestwa Polskiego w Warszawie (1917-1925). Hlond jako prymas (1926-1948) i metropolia gnieźnieńsko-warszawska (1946-1992). Wyszyński jako prymas (1948-1981).

2. Dzieciństwo i młodość (1901–1925)

Rodzina (Zuzela). Śmierć matki (1910) i powtórny ożenek ojca (1911). Szkoły: Andrzejewo (1910), Warszawa (1912-1915) i Łomża (1915-1917). Liceum (1917-1920) i wyższe seminarium duchowne (1920-1924) we Włocławku. Święcenia w Częstochowie (1924). Pierwszy rok pracy we Włocławku (1924-1925).

3. Studia i praca naukowa w Lublinie (1925–1930)

Studia na KUL-u z prawa kanonicznego, egzaminy i doktorat (1925–1929). Niedoszła habilitacja i książka o pracy ludzkiej (1932-1946). Ksiądz Korniłowicz (+1946) i zakład dla ociemniałych w Laskach pod Warszawą. Związki ze studenckim „Odrodzeniem”. Księża charyści. Podróż po Europie (1929-1930).

4. Duszpasterstwo robotników i praca społeczna we Włocławku, poglądy gospodarcze (1930–1939)

Kryzys gospodarczy. Współpraca ze związkami zawodowymi we Włocławku. Publicystyka – kapitalizm i komunizm. „Trzecia droga” i korporacjonizm. Praca duszpasterska we Włocławku.

5. Druga wojna światowa (1939–1945)

Dwukrotna ucieczka z Włocławka (1939). Mazowsze: Wrociszewo (1939-1940). Lubelszczyzna (1940-1942): Kozłówka, Nasutów, Żułów. Zakopane (1941). Laski pod Warszawą (1942-1944). Kapelan Armii Krajowej i powstanie warszawskie (1944). Praca duszpasterska w Warszawie (1942-1944). Powrót do Włocławka i praca w Lubrańcu (1945-1946).

wykład 2

(4 marca)

BISKUP W LUBLINIE I POCZĄTKI PRYMASOSTWA (1946-1950)

1. Biskup lubelski (1946–1948)

Decyzja i przenosiny do Lublina (1946). Duszpasterstwo w diecezji lubelskiej. Listy pasterskie i kazania. Relacje z duchowieństwem. Wobec komunistów. Pracownik KUL-u.

2. Prymasostwo (1948-1949)

Nominacja (1948). Poglądy polityczne i społeczne. Relacje z biskupami. Ingresy do Gniezna i Warszawy (1949). Specjalne pełnomocnictwa od Piusa XII (+1958). Warunki pracy.

3. Geneza pierwszego porozumienia z komunistami (1949–1950)

Motywy zawarcia porozumienia. Powstanie Komisji Mieszanej (1949). Sprawa Caritas (1950). Ruch „księży-patriotów”. Dobra martwej ręki.

wykład 3

(wtorek 11 marca)

PRÓBY UGODY Z KOMUNISTAMI (1949-1953)

1. „Porozumienie” (1950)

Zawarcie i treść „Porozumienia” z 14 IV 1950. Reakcja Watykanu. Poglądy Bieruta (+1956). Oceny.

2. Inwigilacja (1949–1953)

Agenci. Obserwacja. Podsłuchy. Inne metody – nękanie. Spotkanie z Brystygierową (+1975) w 1949.

3. Program pracy (1949–1953

Praca duszpasterska. Sprawa katechizacji. Sprawy społeczne

4. Relacje z władzami (1950–1953)

Aresztowanie biskupa Kaczmarka (+1963) w 1951. Usunięcie administratorów apostolskich z ziem zachodnich i północnych (1951). Wizyta w Rzymie i projekt konkordatu (1951). „Konstytucja lipcowa” (1952). . Sprawa „terno”. Ustępstwa wobec komunistów. Sprawa biskupów katowickich (1952). Sprawa kurii krakowskiej. Rola Piaseckiego (+1979) i PAX-u. Wyszyński a biskupi. Wobec Bieruta.

wykład 4

(18 marca)

UWIĘZIENIE (1952-1954)

1. Geneza (1952-1953)

Pierwsza próba aresztowania i kardynalat (XI 1952). Ustępstwa Wyszyńskiego. Dekret o stanowiskach duchownych (II 1953). Ekskomunika na „księży-patriotów”. Śmierć Stalina (5 III 1953) i pierwsza „odwilż” w Związku Sowieckim. Koniec ustępstw Wyszyńskiego, memoriał „Non possumus” z 8 V i kazanie na Boże Ciało 4 VI 1953. Decyzja o aresztowaniu (VI 1953).

2. Przygotowania i aresztowanie (V-IX 1953)

Cel propagandowy. „Rozpracowanie” przez UB. Wakacje. Proces bpa Kaczmarka. Aresztowanie (25 IX 1953)

3. Internowanie – cz. 1 (IX 1953 – X 1954)

Rywałd Królewski (IX-X 1953). Stoczek Klasztorny (X 1953 – X 1954). Próby obrony. Plany śledztwa. Warunki życia

wykład 5

(25 marca)

UWIĘZIENIE I ZESŁANIE (1954-1956)

1. Internowanie – cz. 2 (X 1954 – X 1955)

Prudnik Śląski (X 1954 – X 1955). Praca i zajęcia. Druga „odwilż” (1954–1955). Agenci – ks. Stanisław Skorodecki (+2002) i s. Maria Graczyk (1953-1955). Agenci po uwolnieniu w 1956.

2. Śluby jasnogórskie (1956)

Przebieg ślubów (26 VIII 1956). Śluby lwowskie Jana Kazimierza (1656). Geneza i treść ślubów jasnogórskich. Pobożność maryjna Wyszyńskiego i Jasna Góra.

3. Zesłanie (X 1955 - X 1956)

Życie w klasztorze nazaretanek w Komańczy. Wobec biskupów i spraw kościelnych. Warunki izolacji

4. Uwolnienie (X 1955 – X 1956)

Prośby biskupów. Śmierć Bieruta (12 III 1956). Warunki zwolnienia i żądania ludzi. Zmiany polityczne w Polsce. Decyzja Gomułki (+1982).

wykład 6

(1 kwietnia)

Relacje z WŁADZAMI. Pobożność „LUDOWA” (1956-1966)

1. Państwo i Kościół – cz. 1 (1956–1957)

Powrót do Warszawy (28 X 1956). Przełom w Polsce i powstanie na Węgrzech (X 1956). „Małe Porozumienie” (XII 1956). Wobec biskupów i duchowieństwa. Wybory do Sejmu (I 1957)

2. Wielka Nowenna (1957–1966)

Cele Nowenny. Polska pobożność. Peregrynacja kopii obrazu Matki Bożej Częstochowskiej (1957–1980, 1985–). Pobożność maryjna Wyszyńskiego. Akcja władz. Polak-katolik. Kościół katolicki a historia Polski

wykład 7

(8 kwietnia)

RELACJE Z WŁADZAMI. POBOŻNOŚĆ "INTELIGENCKA" (1957-1968)

1. Państwo i Kościół – cz. 2 (1957-1963)

Gomułka a Wyszyński. I rozmowa z Gomułką (I 1957). Podróż do Rzymu (V-VI 1957). Przyczyny prześladowań. II rozmowa z Gomułką (I 1958). Atak na Instytut Prymasowski (VII 1958). Ateizm państwowy. III rozmowa z Gomułką (I 1960). Prześladowania religijne. IV rozmowa z Gomułką (IV 1963). Marksizm a religia

2. Wobec środowiska „Znaku” (1957-1968)

Koło poselskie „Znaku”. Jerzy Zawieyski (+1969). Wyszyński a „Znak”. Konflikty. Krytyka Wyszyńskiego przez „Znak”

wykład 8

(15 kwietnia)

SPRAWY POLSKO-ŻYDOWSKIE. TYSIĄCLECIE CHRZTU POLSKI (1966–1968)

1. „Wydarzenia marcowe” (1968)

Bunt młodzieży (III 1968). Interpelacja koła poselskiego „Znaku”. Wyszyńskiego wobec antysemityzmu i rozgrywek o władzę w partii komunistycznej. Stosunek Wyszyńskiego do syjonizmu, Żydów i „problemu żydowskiego” w Polsce. Rozłam w środowisku „Znaku” (1968–1976). Wyszyński wobec inteligencji katolickiej

2. Tysiąclecie chrztu Polski (1966)

Obchody Millenium (IV–V 1966). Cd. peregrynacji kopii obrazu Matki Bożej Częstochowskiej i „aresztowanie” jej (1966–1972). Millenium a papież Paweł VI (+1978), 1966. „Społeczna Krucjata Miłości” (1967)

wykład 9

(29 kwietnia)

INWIGILACJA WYSZYŃSKIEGO - CD. PRYMAS

1. Inwigilacja Wyszyńskiego – cd. (1963–1981)

Akcja „Prorok”. „Teczka Ewidencji Operacyjnej na Biskupa”. Konfidenci, podglądanie, podsłuchy, nękanie. Donosy do Watykanu i do biskupów, dezinformacja, przekłamania, skłócanie

2. Prymas-człowiek

Szef episkopatu. Wyszyński a zakony, greko-katolicy, duchowieństwo. Rozmówcy i doradcy. Człowiek. Bliscy. Dzień pracy

3. Wyszyński a kobiety

Maria Winowska (+1993). Maria Okońska (+2013) i „ósemki”. Inne kobiety w życiu Wyszyńskiego

4. Wyszyński a Wojtyła (+2005), 1963–1978

Podobieństwa i różnice. Wojtyła jako arcybiskup krakowski. Współpraca z Wyszyńskim

wykład 10

(6 maja)

WYSZYŃSKI NA SOBORZE (1962–1965)

Wobec reform soborowych. Sprawa potępienia komunizmu. „Matka Kościoła”. Służba Bezpieczeństwa a sobór. Wprowadzanie w życie reform soborowych

wykład 11

(13 maja)

RELACJE Z NIEMCAMI (1965–1978)

Geneza "Listu do biskupów niemieckich" i jego treść (18 XI 1965). Odpowiedź. Reakcja polskich władz. Polemiki wokół Listu. Wyszyński i Juliusz Döpfner (+1976). Sprawa diecezji na ziemiach zachodnich i północnych a Watykan. Wizyta w Niemczech (1978)

wykład 12

(20 maja)

WYSZYŃSKI A „POLITYKA WSCHODNIA WATYKANU” (1958–1978)

Geneza konfliktów. Relacje z Janem XXIII (1958–1963). Sprawa konkordatu – cd. (1957–1963). Misje Agostino Casaroli (+1998), 1965–1967. Zmiany w „polityce polskiej” Watykanu i nawiązanie roboczych stosunków dyplomatycznych z Polską (1974). Wyszyński a kuria rzymska. Sprawa odwołania Wyszyńskiego a jego następcy (1976–1978)

wykład 13

(27 maja)

RELACJE Z WŁADZAMI. NAUCZANIE SPOŁECZNE. WYBÓR PAPIEŻA (1970–1980)

1. Kościół a państwo (1970–1980)

„Grudzień 1970” i „normalizacja”, sprawa Zbroszy Dużej. „Czerwiec 1976”. Kościół a nowa opozycja polityczna (1976–1980). Wyszyński a Edward Gierek (+2001)

2. Nauczanie społeczne Wyszyńskiego

„Kazania świętokrzyskie” (1974–1976). Nowelizacja konstytucji PRL (1976) i reforma oświaty. Listy społeczne

3. Papież-Polak (1978–1979)

Wyszyński jako papabili. Geneza wyboru Wojtyły (16 X 1978). Pierwsza pielgrzymka do Polski (VI 1979)

wykład 14

(3 czerwca)

WOBEC „SOLIDARNOŚCI”. ŚMIERĆ (1980–1981)

1. „Solidarność” (1980–1981)

Wobec strajków (VIII 1980). Powstanie „Solidarności” (IX–XI 1980). Wobec sił politycznych w ruchu związkowym. Rozmowy z władzami i mediacje

2. Śmierć (1981)

Choroba. Sprawa następcy. Zamach na Jana Pawła II (13 V 1981). Śmierć (28 V 1981) i pogrzeb (31 V 1981). Proces beatyfikacyjny (1989–)

wykład 15

(10 czerwca)

POWTÓRZENIE

ZALICZENIE