Skały Magmowe

Są to skały powstałe przez krzepnięcie magmy jako gorącej wieloukładowej materii. Występuje na dużych głębokościach. Wraz z obniżaniem się temperatury stopu zachodzą zjawiska dyferencjacji i krystalizacji.

Minerał jest to pierwiastek lub związek chemiczny w różnych stosunkach ilościowych, powstały w sposób naturalny. Ważna jest także szybkość chłodzenia magmy, wraz z jej wzrostem minerały są mniej wyraziste i drobniejsze. Minerały w większości krystalizują się według form geometrycznych zwanymi kryształami.

Kryształ charakteryzuje się prawidłowością w przestrzennym rozmieszczeniu atomów, tworzących kryształ. Można podzielić je na:

~izotropowość- polegająca na tym, że właściwości fizyczne i chemiczne są takie same w różnych punktach kryształu

~anizotropowość- objawia się tym, że kryształ w różnych kierunkach wykazuje różne właściwości np. twardość, łupliwość

Układy sieci krystalizacji:

*trójskośny *jednoskośny *rombowy *tetragonalny

*regularny * trygonalny * heksagonalny

Niekiedy minerały występują jako ciała bezpostaciowe, czyli takie które nie wykazują żadnych prawidłowości w budowie wewnętrznej, a ich budowa polega na bezładnym ułożeniu drobin lub większych zespołów.

Właściwości mechaniczne są zależne od właściwości tworzących ją minerałów.

Dzieli się je na:

- łupliwość podatność minerałów na pękanie pod wpływem uderzenia lub nacisku. W praktyce stosuje się umowną skalę łupliwości( doskonała, dobrze wyraźna, niewyraźna)

- twardość jest to opór minerału na rysujące go ostrze przeciągane po jego powierzchni. Ustalana jest poprzez porównanie z twardością innego minerału. Określa się ją za pomocą skali Mohsa lub poprzez mikrotwardości omierz.

Diament w skali Mohsa znajduje się na 10 miejscu natomiast Talk jest na pierwszym.

Twardość skał może być inna niż minerały z uwagi na wieloukładowy charakter skały.

Nazwa minerału	Nazwa chemiczna	Gęstość	Skala Mohsa	Typowy przedstawiciel grupy
kwarc	Dwutlenek krzemu	26,5	7	Kryształy kwarcu
skalenie	Glinokrzemian potasu	25-26	6	Ortoklaz
plagioklazy	Glinokrzemiany sodu i wapnia	25-28	8	Oligoklaz, labrador,bytownit
Łyszczyki	Uwodnione glinokrzemiany potasu, magnezu, żelaza	-	2-3	Muskowit
Amfibole	Metakrzemiany jedno-, dwu-, trój- wartościowe	30-35	5,5	Hornblenda
pirokseny	Metakrzemiany jedno-, dwu-, trój- wartościowe	32-34	5,5	Augit
oliwiny	Ortokrzemiany magnezu i żelaza	33-42	6-7	oliwin

Struktura to sposób wykształcenia składu mineralnego danej skały. Dzieli się na:

-jawnokrystaliczny- skład rozpoznawany mikroskopowo

-kryptokrystaliczny – nie da Si rozróżnić

-równoziarnisty

-nierównoziarnisty

Tekstura to sposób przestrzennego ułożenia składników mineralnych w skale

-bezładna

-kierunkowo-fluidalna

- masywna(zbita)

-porowatą

Podział skał magmowych zależy od ilościowego składu mineralnego i warunków w jakich powstały minerały skałotwórcze

-skały głębinowe proces krystalizacji odbywał się powoli

- skały wylewne magma wydostała się na powierzchnie i zastygła

- skały żyłowate powstałe z magmy krzepnącej w szczelinach i rozłamach skalnych

Główny podział skał magmowych w Polsce zależy od zawartości kwarcu:

*kwaśne *obojętne * zasadowe

Przemieszczania się zbiorników magmy w górne warstwy litosfery nazywamy INTRUZJĄ. W zależności od ułożenia się kryształów magmy w stosunku do skał otaczających, wyróżnia się intruzje:

• Zgodne (sille)

• Niezgodne (dajki)

Praktyczne znaczenia skał magmowych

Są szeroko wykorzystywane w działalności techniczno-przemysłowej. Bazalt używany do produkcji leizy skalnej. Jest to tworzywo otrzymywane przez topnienie bazaltu i innych skał magmowych oraz odpowiednie regulowanie krystalizacji powstałego stopu. Leize wykorzystuje się do budowy urządzeń w warunkach agresywnego działania roztworów chemicznych( wanna, rury kanalizacyjne). Jako materiał budowlany ze względu na wytrzymałość (bloki konstrukcyjne, krawężniki drogowe, kamień łupany ”tłuczeń”.

Największe złoża skał magmowych są w Sudetach, Sobótce, Kudowie Zdrój, czyli na Dolnym Śląsku. Skały magmowe są dobre jako podłoże budowlane.

Zalety: nieściśliwość, trudno ścieralność, duża wytrzymałość na ściskanie, odporność na warunki atmosferyczne, walory estetyczne

Wady: podatność na wietrzenie

Rodzaje skał najczęściej stosowane w budownictwie

	Typ skały	Rodzaj skały	Skład	Zastosowanie
Magmowe	głebinowe	granit	Biotyt, kwarc, skalenie	Fundamenty, ściany budynków niemieszkalnych,ogrodzenia, murki oporowe, okładziny wew. I zew.
	wylewne	sjenit	Ortoklaz, piagoklaz, biotyt, piroksen	Fundamenty, ściany budynków niemieszkalnych, murki oporowe, okładziny zew. I wew. Cokoły, posadzki