99. Agresja i agresywność

AGRESJA: Celowe działanie zmierzające do wyrządzenia szkody przedmiotowi tego działania

AGRESYWNOŚĆ: Postawa charakteryzująca się tendencją do aktywnego przełamywania przeciwności

•Agresywność jest naturalną cechą ludzkiego charakteru, a zachowanie agresywne może sprawiać przyjemność

•Agresywność ma dobrze poznane podłoże neurochemiczne

•Agresywność ma również podłoże genetyczne, ale jej ekspresja uwarunkowana jest wpływami środowiskowymi

•We współczesnym społeczeństwie agresja straciła w znacznej mierze swój walor przystosowawczy

•Odpowiednie wychowanie może zahamować lub nasilić zachowania agresywne

•Patologiczna agresywność jest chorobą poddającą się leczeniu farmakologicznemu

•Pewien poziom agresywności, zwłaszcza chłodnej, jest pożądany

AGRESJA I AGRESYWNOŚĆ PEŁNIĄ WAŻNĄ ROLĘ BIOLOGICZNĄ, SŁUŻĄC PRZEŻYCIU OSOBNIKA I GATUNKU:

• Agresja łowiecka – zdobycie pokarmu

• Obrona przed napaścią

• Walka o rozszerzenie terytorium

• Walka o sukces reprodukcyjny

  • rywalizacja o samicę

  • ochrona genów

• Walka o pozycję w hierarchii społecznej

W społeczeństwach prymitywnych agresja międzyludzka miała działanie przystosowawcze, redukując konkurencję:

•w warunkach biedy – o tereny łowieckie lub uprawne (np. łowcy głów)

•w warunkach sytości – o kobiety (np. Indianie Yanomami)

100. Agresja chłodna i emocjonalna

Agresja nie zawsze musi się łączyć ze wściekłością.

Agresja związana z wściekłością to agresja emocjonalna – rozładowanie napięcia

Agresja bez wściekłości – z zimną krwią – to agresja chłodna – osiągnięcie zamierzonego celu

101. Neuroanatomia agresji

NEUROANATOMIA AGRESJI

Najstarsze ewolucyjnie części mózgu, pień i rdzeń przedłużony, tworzące archipalium współczesnego mózgu, sterowały zachowaniami niezbędnymi dla przeżycia, wśród których znajduje się agresja.

Filogenetycznie młodszy układ limbiczny (paleopalium), sterujący emocjami, oraz najnowszy układ kory mózgowej (neopalium), sterujący myśleniem racjonalnym, hamują agresywne reakcje z archipalium.

Agresywne zachowania z pnia mózgu są kontrolowane i hamowane przez wyższe piętra układu nerwowego. Uszkodzenie funkcji korowych z jakichkolwiek przyczyn (udar, demencja, uszkodzenie głowy, upojenie alkoholowe) powoduje regresję: utratę modulujących funkcji kory nad pobudzeniem motorycznym, impulsywnością i agresją.

U trzyletniego dziecka układ limbiczny i korowy nie jest rozwinięty na tyle, aby hamować odruchy agresywne z pnia mózgu. Sfrustrowany trzylatek krzyczy, kopie, bije, rzuca się na ziemię. Sfrustrowany ośmiolatek ma ochotę na podobne zachowanie, ale potrafi się kontrolować.

Istnieją różne typy agresji, odmienne pod względem podłoża neurobiologicznego:

• Wewnątrzgatunkowa i międzygatunkowa

• Obronna i ofensywna

• Emocjonalna i chłodna

Neuroanatomia szczegółowa agresji, czyli przypisanie pewnych form agresji określonym strukturom mózgowym, została zapoczątkowania badaniem efektu drażnienia elektrycznego określonych struktur mózgowych (Alan Siegel).

Drażniąc elektrycznie określone części systemu limbicznego możemy wywołać różne typy agresji:

• Agresję chłodną czyli łowczą wywołuje u kota drażnienie bocznego podwzgórza (LH)

• Agresję emocjonalną u kota wywołuje drażnienie

  • przyśrodkowego podwzgórza (MH)

  • jąder migdałowatych (AMY)

  • substancji szarej okołowodociągowej (PAG)

102. Agresja a mowa – neuronalne metody kontroli

AGRESJA LUDZKA MOŻE BYĆ WYWOŁANA I ŁAGODZONA MOWĄ

Informacje prowadzone szlakiem pozawstęgowym dochodzą do jądra migdałowatego, modulując emocje i pobudzenie ogólne.

Sygnały z kory asocjacyjnej hamują aktywność jądra migdałowatego.

+ na slajdzie 103 w wykładzie o agresji jest schemat do tego

104. Zachowania agresywne ewokowane empatii

Empatia miałaby być naturalnym regulatorem agresji. Empatia hamuje agresję emocjonalną blokując powstanie gniewu (na drodze racjonalnej) a agresję chłodną przez wywołanie negatywnej reakcji afektywnej na widok cierpienia ofiary. (Nie mam pojęcia, czy chodzi o to, czy też o cokolwiek innego.)