Wstęp
Ekonomiści wyróżniają cztery rodzaje rynków: monopol, oligopol, konkurencje monopolistyczną i konkurencję doskonałą.
Na rysunku skrótowo przedstawiamy te cztery typy struktury rynku. W przypadku każdego rynku najważniejsze jest pytanie o liczbę działających na nim przedsiębiorstw.
Jeśli na rynku działa tylko jedno przedsiębiorstw, rynek jest monopolem.
Jeśli istnieje tylko kilka przedsiębiorstw, rynek jest oligopolem.
Jeśli działa wiele przedsiębiorstw, musimy zadać pytanie, czy sprzedają one identyczne, czy też zróżnicowane produkty, –
jeśli sprzedają zróżnicowane produkty, mówimy o rynku konkurencji monopolistycznej,
jeśli sprzedają takie same produkty, rynek jest doskonale konkurencyjny.
My zajmiemy się szczegółowym omówieniem rynku monopolu oraz rynku konkurencji doskonałej. Zaczniemy od rynku doskonale konkurencyjnego.
Czytamy definicje???Def rynku konkurencyjnego - stanowi taki rynek, na którym działa wielu nabywców i wielu sprzedawców, handlujących identycznymi produktami co sprawia, że każdy z nich jest cenobiorcą, a więc ma tylko niewielki wpływ na cenę rynkową.
Konkurencja
Rynek konkurencyjny ma dwie cechy:
Na rynku działa wielu nabywców i wielu sprzedawców
Dobra oferowane przez różnych sprzedawców są w zasadzie takie same.
Te dwie cechy powodują, że działania dowolnego nabywcy lub sprzedawcy NIE wywierają istotnego wpływu na cenę rynkową. Wszyscy nabywcy i wszyscy sprzedawcy traktują cenę rynkową jako daną.
Przykładem jest rynek mleka. Żaden nabywca mleka nie jest w stanie wpłynąć na jego cenę, ponieważ każdy nabywca kupuje niewiele w porównaniu z wielkością obrotów na całym rynku. Podobnie, każdy sprzedawca mleka ma tylko ograniczony wpływ na cenę, ponieważ wielu sprzedawców oferuje mleko, które jest w zasadzie takie same. Skoro każdy sprzedawca może sprzedaż tyle, ile tylko chce po cenie istniejącej na rynku, żaden sprzedawca nie ma motywacji, żeby obniżyć cenę. Z kolei, jeśli któryś sprzedawca zażądałby ceny wyższej, nabywcy zwróciliby się do innych sprzedawców. Sprzedawcy i nabywcy są zmuszeni do akceptacji ceny rynkowej dlatego nazywa się ich – cenobiorcami.
Bariery wejścia i wyjścia
Niektórzy wyróżniają trzeci warunek, który charakteryzuje rynki konkurencji doskonałej - Przedsiębiorstwa mogą swobodnie wchodzić na rynek i wychodzić z rynku.
Co to oznacza? Na przykład, jeśli każdy bez trudu może założyć farmę mleczną i jeśli każdy właściciel istniejącej już farmy mlecznej może łatwo zamknąć swój biznes gałąź mleczarska spełnia ten warunek. Jak przekonamy się w dalszej części naszej prezentacji, wejścia i wyjścia z rynku stanowią często potężną siłę, która w długim okresie decyduje o wyniku działa rynków konkurencyjnych.
ZEROWY ZYSK EKONOMICZNY
PYT. Czy wszyscy znają różnicę między zyskiem księgowym, a zyskiem ekonomicznym??
Na rynku konkurencji doskonałej przedsiębiorstwa będą wchodzić na rynek i wychodzić z rynku dopóty, dopóki zysk ekonomiczny nie spadnie do zera. W efekcie w długim okresie cena zrównuje się z minimum przeciętnego kosztu całkowitego, co widać doskonale na lewym wykresie. Liczba przedsiębiorstw dostosowuje się tak, że przy tej cenie zostaje zaspokojony cały popyt. Krzywa długookresowa podaży rynkowej jest przy tej cenie pozioma, co widzimy na wykresie po prawej stronie.
W dalszej części naszej prezentacji powiemy dlaczego tak się dzieję.
Funkcja popytu przedsiębiorstwa
Omówmy najpierw długookresową krzywą poputy.
Skoro jesteśmy cenobiorcami oznacza, to że funkcję popytu wyznacza nam właśnie cena, ponieważ możemy sprzedać tyle ile tylko chcemy po danej cenie rynkowej.
Ale po kolei.
Slajd 7: Popatrzcie na slajd numer 7. Załóżmy, że w tabeli zostały przedstawione wyniki farmy produkującej mleko. Spójrzcie na kolumnę 2 i 4. Jak widzimy w przypadku wszystkich przedsiębiorstw utarg przeciętny, który wyznacza nam krzywą popytu równa się cenie dobra.
Slajd 8: Skoro cena równa się utargowi przeciętnemu który wyznacza krzywą popytu oznacza, to że na rynku doskonale konkurencyjnym krzywa popytu jest pozioma czyli doskonale elastyczna i w tym przypadku równa 6.
Zmiana popytu w krótkim i długim okresie
SLAJD 9 - Załóżmy, że popyt na mleko gwałtownie wzrasta, ponieważ eksperci odkryli korzystny wpływ mleka na dupeczkę. Ponieważ przedsiębiorstwa są w stanie wchodzić na rynek i wychodzić z rynku TYLKO w długim, a nie w krótkim okresie, reakcja rynku na zmianę popytu zależy od długości rozpatrywanego okresu. Chcąc to zrozumieć, prześledźmy skutki zmiany popytu.
Załóżmy, że początkowo rynek mleka pozostaje w stanie równowagi długookresowej. Przedsiębiorstwa osiągają zysk ekonomiczny równy zeru więc cena zrównuje się z minimum przeciętnego kosztu całkowitego co widać doskonale na pierwszym wykresie na slajdzie 9. Na wykresie obok mamy zaprezentowany stan początkowy na rynku w długim okresie. Równowadze długookresowej odpowiada punkt A sprzedana na rynku ilość dobra wynosi Q1 a cena równa się P1.
SLAJD 10 - Spójrzmy na slajd 10 wykres po prawej stronie i powróćmy teraz do naszych założeń: naukowcy odkryli zabwienny wpływ mleka na ludzkie zdrowie. W efekcie krzywa popytu na mleko przesuwa się w prawo z położenia D1 do położenia D2. Punkt równowagi przesuwa się z pkt. A do pkt. B, natomiast ilość dobra zwiększa się z Q1 do Q2, a cena rośnie z P1 do P2. Wszystkie przedsiębiorstwa, które są już obecne na tym rynku, na wyższą cenę reagują zwiększeniem wytwarzanej ilości mleka. Spójrzmy teraz na wykres po lewej stronie - to, o ile dokładnie każde z przedsiębiorstw zwiększy swoją produkcję, zależy od ich krzywych kosztu krańcowego (przecież krzywa podaży każdego przedsiębiorstwa pokrywa się z jego krzywą kosztu krańcowego!) W stanie nowej równowagi krótkookresowej cena mleka przewyższa przeciętny koszt całkowity, więc przedsiębiorstwa osiągają dodatni zysk – zaznaczony prostokątem.
SLAJD 11 - Przejdźmy na kolejny slajd numer 11 – wraz z upływem czasu zyski osiągane przez producentów, którzy działają na tym rynku, coraz skuteczniej zachęcają nowe przedsiębiorstwa do wejść.
Wiemy już, że bardzo łatwo jest wejść na rynek konkurencyjny, ponieważ bariery wejścia są niskie.
Spójrzmy teraz na reakcję długookresową. Na wykresie po prawej stronie widać, że im więcej przybywa producentów mleka tym bardziej krzywa podaży krótkookresowej przesuwa się w prawo z położenia S1 do położenia S2 . Cena mleka powróciła do poziomu P1 lecz ilość wytwarzana dobra wzrosła do Q3. Wszystkie przedsiębiorstwa znowu produkują tyle ile wynosi ich skala efektywna.
Na wykresie po lewej stronie widzimy, że przedsiębiorstwa znowu osiągają zerowy zysk ekonomiczny co oznacza, że nie ma już bodźców do wejścia w postaci zysku nadzwyczajnego dla nowych przedsiębiorców.