Percepcja

Zagadnienia:

• Psychofizyka (próg absolutny, prób różnicy, prawo Webera)

• Detekcja sygnałów (tendencyjność reakcji)

• Zmysł wzroku

• Zmysł słuchu

Wrażenia:

• uświadamianie sobie właściwości jakiegoś przedmiotu lub zdarzenia, które zachodzi, gdy jakiś rodzaj receptowa jest stymulowany

• odzwierciedlenie elementarnej cechy zmysłowej zarejestrowanej w wyniku odbioru danych sensorycznych

• poszczególne wrażenia są od siebie izolowane

• np. wrażenie barwy jest izolowane od wrażenia wielkości

SPOSTRZEGANIE (PERCEPCJA) - akt organizowania i interpretowania napływających danych zmysłowych tak, aby sygnalizowały one konkretny przedmiot lub zdarzenie.

SPOSTRZEŻENIE - obraz przedmiotu – obraz wszystkich dostępnych cech, rejestrowanych za pośrednictwem zmysłów.

Psychofizyka:

• Badanie związków między bodźcami fizycznymi a zachowaniem czy doświadczeniami powstającymi dzięki tym bodźcom w umyśle

• Gustav Theodor Fechner

Próg absolutny – minimalny zasób energii fizycznej potrzebny do wywołania doświadczenia zmysłowego.

Modalność zmysłowa	Próg detekcji
Światło	Płomień świeczki widziany z odległości ok. 48 km w ciemną, bezchmurną noc
Dźwięk	Tykanie zegarka w ciszy z odległości 6m
Smak	Jedna łyżeczka od herbaty cukru w 7 litrach wody
Zapach	Jedna kropla perfum rozpylona w trzypokojowym mieszkaniu
Dotyk	Skrzydło pszczoły przelatującej obok policzka w odległości 1 cm

Adaptacja sensoryczna

• adaptacja sensoryczna – zmniejszenie się reaktywności systemów sensorycznych na przedłużającą się stymulację

• szybsza reakcja na nowe niż stare bodźce

• systemy sensoryczne są bardziej wrażliwe na zmiany w środowisku zmysłowym niż trwające stany

Progi różnicy:

• czasami nie wystarczy wykrycie obecności bodźca, lecz trzeba je rozróżnić

• Próg różnicy – najmniejsza dostrzegalna fizycznie różnica między dwoma bodźcami

• Ledwie dostrzegalna różnica – ilościowa jednostka służąca do pomiaru tej różnicy

Prawo Ernsta Webera - do wykrycia różnicy niezbędny jest stały procent zmiany wielkości.

Zatem: im większa grubość talii czy natężenie światła, tym więcej potrzeba dodatkowej ilości bodźca, by był on zauważony

Detekcja sygnałów:

• Nie zawsze różnice w percepcji spowodowane są przyczynami fizycznymi (np. różne funkcjonowanie zmysłów)

• Wpływ tendencyjności reakcji – preferowanie danego sposobu reagowania z powodów nie związanych z cechami sensorycznymi bodźca (np. doświadczenia życiowe, oczekiwania)

1) proces sensoryczny – odzwierciedla wrażliwość obserwatora na siłę bodźca

2) proces decyzyjny – odzwierciedla tendencyjność reakcji obserwatora

Krzysztof Kolumb intuicyjnie opanował teorię detekcji sygnałów.

Oferował nagrodę pierwszemu żeglarzowi, który dostrzeże ląd, lecz wówczas żeglarze zaczęli mylić niskie chmury z lądem. Nagroda nie tylko zwiększyła wrażliwość, lecz także obniżyła kryterium.

Kolumb zapowiedział więc że żeglarze, którzy poczynią fałszywe spostrzeżenia, zostaną pozbawieni nagrody.

Kolumb zastosował powyższe kryterium do siebie samego i nie obudził załogi w noc, kiedy po raz pierwszy zobaczył błysk światła na odległej wyspie.

Powidok:

• negatywny obraz następczy

• gdy patrzysz na barwę wystarczająco długo, by fotoreceptory uległy zmęczeniu, przeniesienie wzroku na białą powierzchnię pozwala na doświadczenie barwy komplementarnej, dopełniającej wobec pierwotnie widzianej

Uszkodzenia słuchu:

• Głuchota neuronowa – zniszczenie komórek włoskowych przez wysokie dźwięki

• Np. badania wykazały, że 1/3 studentów uczęszczających regularnie do dyskoteki, w której grano głośną muzykę, objawiała utratę słuchu na dźwięki o wysokiej częstotliwości

• W Polsce dokonano pomiaru hałasu w szkołach podstawowych; jego poziom kilkukrotnie przewyższał dopuszczalne normy…

• Szum uszny – nieustanne dzwonienie albo hałas w uszach(Np. może powstawać w wyniku przyjmowania aspiryny (przejściowo)

• Głuchota przewodzeniowa – fizyczne upośledzenie ucha zewnętrznego lub środkowego (Np. w wyniku wypadku)