EKSPERYMENT:

ZŁUDZENIE WIELKOŚCI-CIĘŻARU

1. tytuł oryginalnego artykułu, w którym opisany jest zgłaszany eksperyment (np. Bruner, J. S., Postman, L. (1947). Emotional selectivity in perception and reaction. Journal of Personality, 16(1), 69-77):

D. Murray, R. Ellis, Ch. Bandomir, H. Ross; Charpentier (1891) on the size—weight illusion, [w:] Perception & Psychophysics, 1999; wolumin 61, wydanie 8, ss. 1681-1685.

2. przedstawienie problemu:

1. pytanie/pytania badawcze, na które naukowcy chcieli odpowiedzieć przeprowadzając dany eksperyment:

1. Czy rozmiar obiektów wpływa na subiektywną percepcję ich masy?

2. Czy forma pytania dotyczącego stosunku rozmiaru obiektu do jego masy może wpływać na percepcję tego ostatniego?

2. zmienna zależna/zmienne zależne, czyli przedmiot badań (przedmiot pomiaru):

Korelacja rozmiaru dwóch obiektów z subiektywną oceną ich masy.

3. zmienna niezależna/zmienne niezależne, czyli to czym manipulowano (na podstawie poziomów tego typu zmiennych wyróżnia się dwie lub więcej grup badawczych lub przeprowadza powtórzony pomiar):

Forma pytania zadanego po zważeniu przez badanego obu obiektów.

Sugestia

4. hipotezy badawcze:

Obiekt o mniejszych rozmiarach odbierany jest jako lżejszy niż cięższy obiekt o większych rozmiarach.

Zadanie tendencyjnego pytania, sugerującego istnienie różnicy w ciężarze obiektów, wpłynie na percepcję badanego.

3. opis metody badawczej (opis w książce „Liczby nie wiedzą skąd pochodzą” s.588-594):

1. osoby badane (liczba osób w ogóle i z podziałem na grupy; cechy populacji, z której brano osoby do badań, np. studenci/piloci/osoby starsze/osoby wyselekcjonowane ze względu na..; średnia wieku osób badanych):

Badana próba składała się z 30 osób, studentów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej - 15 mężczyzn i 15 kobiet. Średnia wieku wyniosła 20,4, rozpiętość wieku wahała się od 19 do 23 lat. Badani zostali wybrani spośród osób znajomych eksperymentatorowi.

Badani zostali podzieleni na trzy dziesięcioosobowe grupy, po pięć kobiet i pięciu mężczyzn każda. Badani nie znali tożsamości innych osób biorących udział w eksperymencie, często nie znając również w ogóle pozostałych osób, co miało na celu uniemożliwienie im konsultacji i wymiany spostrzeżeń z innymi badanymi zarówno przed, jak i po przeprowadzeniu badania. Kolejne osoby badane były co kilka-kilkanaście dni.

2. materiały (bodźce prezentowane osobom badanym, zastosowana specjalistyczna aparatura, testy, kwestionariusze psychologiczne):

Podstawowym przyrządem wykorzystanym w badaniu były dwa szklane słoiki, identycznego kształtu, ale różnej wielkości - jeden ze słoików był zauważalnie większy od drugiego. Oba zostały przed badaniem oklejone dokładnie nieprzezroczystą taśmą, aby uniemożliwić badanym zajrzenie do ich wnętrza. Słoiki wypełniono piaskiem w celu nadania im odpowiedniej masy; ważenie na wadze wykazało, iż mniejszy słoik waży 0,85 kg, zaś większy 1 kg.

Wykorzystano również arkusz z instrukcją dotyczącą zadań badanego podczas eksperymentu oraz skierowanym do badanego pytaniem, na które badany udzielał ustnie odpowiedzi. Eksperymentator zapisywał odpowiedzi badanych w dokumencie tekstowym na komputerze, który obecny był w pomieszczeniu podczas badania; badany nie miał jednak wglądu w arkusz z odpowiedziami.

3. procedura badawcza (czy badanie grupowe, czy indywidualne, miejsce przeprowadzenia eksperymentu, instrukcja, liczba grup badawczych, liczba pomiarów, po kolei co działo się podczas eksperymentu):

Trzydzieści osób badanych podzielono na trzy grupy, po dziesięć osób w każdej (pięć kobiet i pięciu mężczyzn). Przebieg badania był w każdej z grup taki sam; jedyną różnicą było pytanie, na jakie odpowiadali badani.

Badanie przeprowadzano indywidualnie, po kolei z każdą z trzydziestu osób.

W pokoju, w którym przeprowadzano badanie, w czasie badania nie było oprócz eksperymentatora i badanego żadnych osób postronnych. Badanego sadzano na krześle stojącym przy biurku, na blacie którego stały dwa opisane wcześniej słoiki, znacząco różnych rozmiarów i nieco różnej masy. Badany otrzymywał pisemną instrukcję dotyczącą jego roli w eksperymencie (instrukcja w załączniku), a następnie odpowiedzenia na pytanie kontrolne zamieszczone w instrukcji.

Eksperymentator zadał pierwszym dziesięciu badanym osobom pytanie 1), po czym dziesięciu kolejnym pytanie 2); kolejnych dziesięć osób otrzymało pytanie 3).

Zadane pytania to:

1. Czy któryś ze słoików jest cięższy od drugiego?

2. Który ze słoików jest cięższy?

3. Jaki jest stosunek ciężarów obu słoików względem siebie?

Badany udzielał ustnie odpowiedzi na zadane pytanie, po czym opuszczał pokój. Badania odbywały się nieregularnie, czasem co kilka dni, czasem po trzy-cztery dziennie. Badani nie znali tożsamości innych osób uczestniczących w badaniu, więc nie mieli możliwości wymiany spostrzeżeń ani konsultacji przed ani po badaniu.

4. skrócona dyskusja wyników (czy hipotezy badawcze zostały potwierdzone i co to według autorów eksperymentu oznacza w świetle literatury przedmiotu - znajdziecie to w ostatniej części artykułu):

Hipotezy eksperymentatora, to jest:

1. Obiekt o mniejszych rozmiarach odbierany jest jako lżejszy niż ważący tyle samo obiekt o większych rozmiarach,

2. Zadanie tendencyjnego pytania, sugerującego istnienie różnicy w ciężarze obiektów, wpłynie na percepcję badanego,

zostały podczas badania potwierdzone.

FAKT: duży ciężki, mały lekki

ILUZJA: duży lekki, mały ciężki

GRUPA I - Czy któryś ze słoików jest cięższy od drugiego?

6 mężczyzn, 4 kobiety

Kobieta	Większy
Kobieta	Taki sam
Mężczyzna	Taki sam
Kobieta	Większy
Mężczyzna	Większy
Mężczyzna	Mniejszy
Mężczyzna	Taki sam
Mężczyzna	Większy
Mężczyzna	Mniejszy
Kobieta	Mniejszy

4 - większy, 3 - mają taki sam ciężar, 3 - mniejszy

GRUPA II - Który ze słoików jest cięższy?

5 mężczyzn, 5 kobiet

Mężczyzna	Mniejszy
Kobieta	Taki sam
Kobieta	Mniejszy
Kobieta	Większy
Kobieta	Mniejszy
Mężczyzna	Mniejszy
Mężczyzna	Większy
Mężczyzna	Większy
Kobieta	Mniejszy
Mężczyzna	Mniejszy

6 - mniejszy jest cięższy, 3 - większy jest cięższy, 1 - mają taką samą wagę

GRUPA III - Jaki jest stosunek ciężarów obu słoików względem siebie?

4 mężczyzn, 6 kobiet

Kobieta	Większy
Mężczyzna	Mniejszy
Mężczyzna	Równe
Kobieta	Większy
Kobieta	Mniejszy
Mężczyzna	Większy
Kobieta	Równe
Kobieta	Większy
Kobieta	Większy
Mężczyzna	Mniejszy

5 - duży jest lżejszy, 2 - są równe, 3 - mniejszy jest lżejszy

---