R.E. Franken – Psychologia motywacji - WYZNACZANIE CELÓW
-W odpowiednich warunkach cel pobudza do wysiłku, wzmaga wytrwałość, ukierunkowuje oraz skłania do opracowania strategii.
-Opracowywanie strategii polega na szukaniu dróg wiodących do celu. Zgodnie z poznawczą teorią motywacji wybór najlepszej drogi wymaga aktywnej postawy.
Cele bliskie i dalekie
-Raczej kierujemy się celem bliskim, niż dalekim.
-Cele bliskie powiązane są z bliską przyszłością, urzeczywistniając je osiągamy cel odległy(aspiracje).
-Cele odległe kojarzą się z silniejszym emocjami, podtrzymują naszą motywację do działania, wzmacniają wytrwałość i motywację.
-Dalekie cele pozwalają trzymać kurs. Osoby bez wyraźnego celu odległego, często zmieniają kierunek działania.
-Wyznaczenie celu odległego, bez wyraźnego celu bliskiego prowadzi do bezczynności. Wynika to z tego, że to bliskie cele skłaniają nas do czynu.
-Albert Bandura Urzeczywistnianie bliskich celów lub celów pośrednich sprawia nam satysfakcję.
-Ludzie nie wyznaczają sobie celów, bo boją się rozczarowań. Widoczne jest to szczególnie u ludzi z niską samooceną.
Wyznaczanie celów trudnych, ale osiągalnych
-Wg Locke’a i Lathama powinniśmy wyznaczać sobie cele trudne, ale osiągalne.
-Z badań wynika, że jeśli ocenimy, że jesteśmy w stanie osiągnąć jakiś cel, jesteśmy bardziej wytrwali w jego realizacji.
-Cel łatwy lub nieosiągalny nie motywuje nas do działania.
-Bandura wysiłek wkładany przez ludzi z celem, a wysiłek wkładany przez ludzi bez celu.
-Jeśli ludziom nie wyznacza się żadnego celu, robią to często sami, uświadamiając sobie, że jest to dobry sposób wzmacniania swojej motywacji (Locke, Latham)
-Osoby wyznające teorię stałości poziomu inteligencji wybierają łatwe zadania.
-Nie zmuszając się do wysiłku nie rozwijamy poczucia kompetencji.
Informacja zwrotna
-Bandura Informacja zwrotna jest podstawowym warunkiem utrzymania motywacji na wysokim poziomie.
-Bandura i Cervone Motywacja jest najsilniejsza , gdy mamy jasno wyznaczone cele i otrzymujemy informacjÄ™ zwrotnÄ…
-Brak informacji zwrotnej = brak źródeł do analizy naszych poczynań, ich jakości.
Cele wyznaczone samodzielnie i przez innych a zaangażowanie
-Cele wyznaczane przez nas samych motywują bardziej, niż te wyznaczane przez innych.
-Locke, Latham cele wyznaczane przez innych też mają siłę motywacyjną, ale tylko w tedy, gdy angażujemy się w ich urzeczywistnienie.
Potrzeba dążenia do trudnych celów
-Badania wskazują na to, że osoby działające na miarę swoich możliwości wypadają podobnie do osób bez celu.
Hipoteza rozdźwięku
-Cel musi spowodować rozdźwięk między miejscem, w którym się w danym momencie znajdujemy, a tym, w którym chcielibyśmy być. Stworzone w ten sposób napięcie motywuje do działania.
-Opisy rozdźwięku:
Duży rozdźwięk – taki motywuje do działania, im większy rodźwięk, tym większa motywacja.
Rozdźwięk optymalny – Zadanie nie może być zbyt trudne, żeby jednostka miała nadzieję, że je może wykonać oraz nie może być zbyt łatwe. Osiągnięcie mistrzowskiego poziomu w każdej dziedzinie wymaga rozwoju struktur motorycznych i poznawczych, będących fundamentem kompetencji.
Rozdźwięk normatywny - Motywację do działania stanowi rozdźwięk między stanem aktualnym a poziomem umiejętności charakteryzującym pewną grupę.
Teoria poczucia własnej skuteczności:
-Bandura całościowa koncepcja wyznaczania celów.
1. Prognozowanie rezultatów – ocenianie czy zachowanie przyniesie określone skutki
Jeśli pozytywnie to:
2. Ocenianie, czy jesteśmy w stanie zmobilizować zasoby niezbędne do osiągnięcia pożądanego skutku.
-Miara subiektywnego odczucia stopnia trudności – ocena, która powstała z odpowiedzi na pytanie, czy jesteśmy w stanie coś zrobić.
-Poczucie własnej skuteczności utrzymuje się w dłuższych przedziałach czasu, zależy od sytuacji.
-Zgodnie z teorią Bandury, zachowanie zależy od poczucia własnej skuteczności i od prognozowanych rezultatów.
-Działanie zmierzające do osiągnięcia celu jest motywowane rozdźwiękiem między prognozowanym rezultatem a stanem aktualnym, ale oczekiwana satysfakcja zależy również od poczucia własnej skuteczności.
-Poczucie własnej skuteczności zależy również od prognozowanych rezultatów.
-Rozdźwięk zmniejsza się dzięki procesowi zwanemu dorównywanie wyobrażeniom.
-Próbujemy dorównać się naszemu wyobrażeniu, kiedy osiągniemy wyobrażenie motywacja słabnie.
-Teoria poczucia własnej skuteczności pozwala na trafne prognozowanie wielu ludzkich zachowań. Pierwotnie miała wyjaśnić zasadę działania programów leczenia lęku. Jeśli mamy poczucie, że posiadamy umiejętności, dzięki którym potrafimy sobie poradzić w danej sytuacji, to czujemy siłę i pewność siebie.
Automatyzm a zachowania służące osiąganiu celu
-Działania zmierzające do realizacji celu są intencjonalne. Są jednak dowody na to, że mogą stać się one nieświadome lub automatyczne. ( Przykład mężczyzny, który wybierając się a przyjęcie wykąpał się, ubrał piżamę i położył się do łóżka)
-Roztargnienie sprawia, że wykonujemy rutynowe czynności.
-Ze względu na ograniczoną zdolność przetwarzania informacji nieświadome zachowania są wygodne, a często niezbędne. Uwalniają energię myślową niezbędną do innych rzeczy.
-Około 95% działań służących osiąganiu celu ma charakter automatyczny.
-Zachowanie nieświadome nie podlega doskonaleniu.
-Działania służące osiąganiu celu automatyzują się, jeśli w danej sytuacji wielokrotnie podejmujemy te same decyzje.
Złudzenie świadomego sprawowania kontroli
-Wegner, Wheatley przekonanie o istnieniu przyczynowego związku między myślą a działaniem jest naszą interpretacją
-Nieświadomość kieruje działaniem i myśleniem
Wykorzystywanie automatycznych zachowań do osiągania celów
-Zachowania automatyczne nie mogą sprzyjać osiąganiu celów, jeśli towarzyszą im intencje wdrożeniowe.
Intencje wdrożeniowe – plany określające, jak osoba będzie działać w konkretnej sytuacji. Dzięki tym planom okoliczności wywołują pożądane zachowanie. Muszą być precyzyjnie zaprogramowane. Im bardziej określony sygnał, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji.
Wykorzystywanie wyobraźni w dążeniu do celu
-Symulacja umysłowa – skuteczny sposób motywowania, polegający na wyobrażaniu sobie, co trzeba zrobić, aby osiągnąć pewien cel. Wyobrażenie sobie jakiegoś wydarzenia lub serii wydarzeń. Może polegać na odtwarzaniu zdarzeń przeszłych, lub hipotetycznym kreowaniu nowych obrazów.
-Symulacja umysłowa obejmuje umiejętność panowania nad emocjami oraz planowanie i rozwiązywanie problemów.
-Nie wszystkie formy symulacji umysłowej są dobre (np. odtwarzanie dawnych przykrych sytuacji).
-Symulacja umysłowa może pomóc w zapanowaniu nad doznanymi porażkami.
Niespójność prognozowania rezultatu z motywacją procesualną
-Ludzie często wyznaczają sobie cele na podstawie prognozowanych rezultatów, nie uwzględniając procesu ich urzeczywistnienia. Prowadzi to do nie pokrywania się motywacji z celami.
-Należy dopasować cele do motywacji, nie odwrotnie.
Kiedy niewystarczająco jasno sformułowane zamiary oraz dobre plany realizacyjne
-Zawsze możemy natknąć się na reakcje automatyczne, które uniemożliwiają osiągnięcie celu.
-Kirsch, Lynn niepożądane i szkodliwe adaptacyjnie reakcje pojawiają się w wyniku oczekiwań na reakcję -> mamy do czynienia z myślami, nie zaś z reakcjami warunkowymi .
-O tym, że oczekiwania reakcyjne wynikają z naszych myśli świadczy np. efekt placebo.
-W depresji dużą rolę odgrywają oczekiwania.
-Ludzie, których nękają myśli szkodliwe adaptacyjnie, zdają sobie z ich szkodliwości i starają się od nich uciekać. Jest to jednak strategia nieskuteczna.
Jak sobie poradzić ze zwątpieniem w siebie
- Bandura Nie możesz sprawić, by ptaki lęku i troski przestały latać nad twoją głową. Możesz jednak nie pozwolić na to, by budowały sobie na twojej głowie gniazda.
-Irwin Sarason Natręctwa myślowe należą do podstawowych składników lęku egzaminacyjnego.
-Źródłem stresu jest niezdolność wyłączenia natrętnych myśli.
-Niezdolność do zapanowania nad natrętnymi myślami może również prowadzić do rozpamiętywania depresyjnego (ruminacji), to jeszcze bardziej zakłóca funkcjonowanie i obniża poczucie kompetencji.
-Bandura Istnieje podwójna droga do osiągnięcia kontroli nad swoimi emocjami : przez poczucie posiadania zdolności lub umiejętności umożliwiających poradzenie sobie w danej sytuacji oraz przez poczucie zdolności do zapanowania nad natrętnymi, negatywnymi myślami.
-Ozer i Bandura negatywne myśli tkwią nie tylko u podłoża lęku, ale również działań unikających.
-Wypieranie niechcianych myśli = wola sprawuje kontrolę nad myśleniem
-Możemy kontrolować myślenie w pewnych granicach. Złe myśli i tak powrócą i to ze zwiększoną siłą.
-Jeśli jedno zadanie kierujemy siłą woli, to jej poziom w wykonywaniu następnego zadania maleje.
-Tłumienie emocji zmniejsza wytrwałość w realizacji następnych działań.
Zdobywanie kontroli nad negatywnymi myślami
-Ellis i Grieger 3 sposoby sprawowania kontroli nad negatywnymi myślami
Monitorowanie mowy wewnętrznej – Robiąc coś rozmawiamy sami ze sobą w myślach. Źródłem tej mowy jest ocena własnych możliwości w stosunku do stopnia trudności zadania. Przy przechodzeniu kolejnych etapów rozmowy gwałtownie zmieniają się. Kiedy w mowie wewnętrznej przeważają stwierdzenia negatywne nasza motywacja słabnie. Odzwierciedla to też przejściowy spadek poczucia własnej skuteczności.
Restrukturyzacja poznawcza – Ważne jest poznanie dynamiki sukcesu. Wiele ograniczeń ma charakter czysto psychologiczny.
Zastępowanie jednych myśli innymi – Kiedy myślimy o przyjemnych rzeczach, nasz organizm reaguje korzystnie.
Dystansowanie się od negatywnych myśli ( dodatkowy sposób) – Dobrym sposobem pozbycia się negatywnych myśli jest zaakceptowanie ich, a następnie zdynstansowanie się. Trzeba uznać istnienie myśli, ale nie ulegać im.
Kształtowanie dobrych nawyków myślowych
-Jedna z dróg prowadząca do samoregulacji motywacji
-Seligman Nawyki myślowe nie muszą być wieczne. Jednym z najważniejszych osiągnięć psychologii w ostatnich dwudziestu latach jest odkrycie, że możemy wybrać sobie sposób myślenia.
-Trzeba być optymistą Można się tego nauczyć.
-Ellen Langer ludzie często pozwalają się prowadzić obrazom zgromadzonym w nieświadomości. Stwierdziła, że często zachowujemy się jak ludzie starzy, przez zakodowane w nieświadomości obrazy, a nie dlatego, ze rzeczywiście nie możemy czegoś zrobić.
-Wg. Langer powinniśmy modyfikować te obrazy, działać rozmyślnie, analizować własne zachowanie.
Potrzeba życia świadomego :
Langer kiedy ludzie muszą sprostać wyzwaniom lub kiedy wymaga się od nich podejmowania decyzji, są zdrowsi i szczęśliwsi.
Świadome życie przynosi wiele korzyści.
Życie udane, to życie świadome.