Malarstwo angielskie XVIII

Rozkwit malarstwa jaki nastąpił w Anglii przypada na połowę XVIII w. W 1768 roku powstaje Królewska Akademia Sztuki . Założona jest przez samych twórców, a nie jak w Paryżu czy Petersburgu przez monarchię. Następuje wzrost zainteresowania sztuką, organizowanych jest wiele wystaw oraz powstaje dużo nowych stowarzyszeń artystycznych.

Wielość instytucji i stowarzyszeń artystycznych, bogaci i światli mecenasi, żywość życia artystycznego , niepoddawanego dogmatycznym presjom, przyczynia się do niezwykłego zróżnicowania charakteru sztuki w 2 poł XVIII i pocz. XIXw.

Rozwija się głównie malarstwo portretowe i pejzażowe. Na artystów miało duży wpływ malarstwo Antoina van Dycka.

Główni malarze tego okresu:

THOMAS GAINSBOROUGH

(1727-1788)

-delikatne, zwiewne i pastelowe obrazy

- formy są pełnie niedopowiedzeń, które miały rozbudzać wyobraźnie widza (pojawia się nowa funkcja sztuki – sztuka wciąga widza w krąg twórczości, wymusza od widza przenikliwości i wyobraźni)

JOSHUA REYNOLDS

(1733-1792)

- dążył do ugruntowania w sztuce angielskiej wielkiej tradycji europejskiej

- znał z autopsji dzieła włoskich artystów

- wyznawca akademickich reguł sztuki

- cel sztuki powinien być moralny i estetyczny

-mówi: aby uzyskać „wielki styl” malarz musi „poprawiać naturę nią samą” (idea kształtów doskonalszych niż pierwowzór)

- studiował dzieła rzeźbiarzy starożytnych

- inspiruje się innymi twórcami ale ich biernie nie naśladuje

WILIAM HOGARTH

(1697-1764)

- zajmował się moralizatorskimi zagadnieniami sztuki

- stworzył cały cykl miedziorytów pouczających do szerokiego grona odbiorców (np. Kariera kurtyzany, Modne Małżeństwo).

- wykazuje bardzo dużą dbałość o szczegóły, mnoży detale; w jego dziełach nie ma elementów nieważnych

- jego obrazy mówią wszystko jasno i dobitnie, wszystko pokazane jest jednoznacznie

- karykaturzysta

- nieskutecznie aspirował do malarstwa „wielkiego stylu” jakiego nauczano w Akademii

- zwolennik oświeceniowego „zdrowego rozsądku”

- stawiał naturę ponad najdoskonalsze dzieło, a wierne naśladownictwo wyżej niż poleganie na uświeconych tradycja autorytetach

- esowata „linia piękna”, upodobanie do zawiłości, asymetrii, różnorodności

W jego twórczości znajduje się mnóstwo sprzeczności.

JOSEPH WRIGHT OF DERBY

(1734-1797)

- charakterystyczny dla nowych intelektualno-przemysłowych środowisk klas średnich

- nie maluje arystokracji lecz wynalazców (James Watt, Erasmus Darwin…)

- „filozof” – człowiek zainteresowany różnymi dziedzinami ludzkiej myśli i działania

- pokazuje nam świat „encyklopedyczny” (np. Alchemik odkrywający fosfor, Doświadczenie z pompą powietrzna itp.)

- duża wyobraźnia, wnikliwa obserwacja natury

- sztuka zespalająca oświeceniowe zainteresowanie nauką

- łączy niezwykłe wydarzenia i idealizowaną fikcją

BENJAMIN WEST

JOHN SINGLETON COPLEY

(1738-1815)

ZAPOWIEDZI ROMANTYZMU

W ostatnich dziesięcioleciach XVIII w poszukiwania nowych tematów i nowych malarskich ujęć bardzo się nasila. Poszukiwania te można obserwować w sztuce adresowanej do publiczności , ale także w twórczości prywatnej artystów.

Szczególną cecha sztuki tego czasu jest upodobanie do zagłębiania się w strefy irracjonalne, w dziedziny fantastyki, horroru, niesamowitości.

Najwyraźniej widoczne jest to w malarstwie:

JOHANNA HEINRICHA FUSSLI

- z pochodzenia Szwajcar, w Anglii przyjmuje nową formę nazwiska Henry Fuseli

- artystycznie ukształtował go pobyt we Włoszech, za namową Reynoldsa

- we Italii oddziałuje na niego głównie sztuka Michała Anioła i szesnastowiecznych manierystów

- najwszechstronniej wykształcony artysta swojej epoki , inspirował się poezją Homera, Dantego, Miltona, Szekspira wybierając tematy wzniosłe, gwałtowne, często o erotycznym zabarwieniu

- przedstawiał zderzenia świata rzeczywistego z czarodziejskim

- polaczenie gotyckiej fantastyki z klasycznymi zasadami rysunku i modelunku

- odchodzi od naśladowania natury (jak manieryści)

- porzuca jasną kompozycja na rzecz spiętrzenia form i zawiłych układów kompozycyjnych, wydłuża i wygina sylwetki , splata ciała, miesza je z rozwianymi draperiami, ostre skróty perspektywiczne, zakłócenia skali

WILLIAM BLAKE

(1757-1827)

- najbardziej niezależny artysta tego czasu

- poeta, myśliciel, artysta- wizjoner

- tworzył prawie w całkowitej izolacji, na marginesie życia społecznego

- początkowo niezauważalny, dopiero pod koniec życia oddziałał na grupę młodych malarzy

-kierowało nim poczucie duchowej misji, czyniło go to obojętnym na życiowy i artystyczny sukces

-zawodowy rytownik i rzemieślnik

- uwielbienie dla średniowiecza

Fascynacja najstarszymi prawzorami: sztuka egipska, perska, hinduska

- opracował wlasna technikę graficzną „drzeworyt na miedzi”- pozwalający na wspólny druk tekstu i rycin (tekst pisany ręcznie pismem lustrzanym oraz kontury rysunków pozostawały wypukłe, tło wtrawial kwasem); po odbiciu rycyny kolorował ręcznie

- odrzucał zastany porządek religijny, polityczny, społeczny, artystyczny na rzecz własnej kosmogonii, mitologii i moralności; stworzył osobisty system symboli

- wielki wpływ wywarli na niego mistycy, i neoplatońska koncepcja rzeczywistości (świat realny jako odbicie ducha)

- sztuka jedynie dla wtajemniczonych

- odrzuca ziemska realność kształtów, nierzeczywisty kolor, nie ma światła, jest mżąca poświata niewiadomego pochodzenia, przestrzeń nieokreślona, brak reguł perspektywy i skali

Jego sztuką zafascynowali się symboliści

Od połowy XVIII w następuje w Anglii również bujny rozwój malarstwa pejzażowego. Romantyczny zwrot do natury. Angielscy filozofowie i artyści docenili wartości estetyczne, piękno i wzniosłość tkwiące w naturze. Rozwój sztuki ogrodowej. Moda na parki angielskie.

Artyści posługiwali się głównie akwarelą. Gwaszem i innymi farbami wodnymi. Lekkość, przejrzystość świeżość barw. W 1804 roku powstaje WATER-COLOUR SOCIETY

JOHN CONSTABLE

(1776-1837)

- romantyczny naturalista

Spokojny wielbiciel swojskich, wiejskich zakątków

- prekursor nowoczesnego malarstwa pejzażowego

WILLIAM TURNER

(1775-1851)

-mistrz akwareli

w życiu uosabiał romantyczny typ wędrowca, żył samotnie, nie miał uczniów. Pomimo to wcześnie uzyskał mecenasów, uznanie i pozycję. Cały swój dorobek artystyczny zapisał narodowi.

-marynistyczno-batalistyczne obrazy olejne

-ale i wielskie, wizyjne kompozycje nawiązujące do motywów biblijnych, historycznych i współczesnych

- powraca do odwiecznych idei: los, przeznaczenie, przemijanie

- dominującym elementem staje się dynamiczna spirala

- powierzchowne podobieństwo do impresjonistów; Claude Monet był pod wielkim wrażeniem jego dzieł; jednak założenia Turnera i założenia impresjonistów są zupełnie inne. Impresjoniści chcieli uchwycić moment, Turner natomiast był wizjonerem, nierzeczywiste niematerialne pejzaże, mosty itp.

- mimo tego iż zrywa on z wieloma malarskimi konwencjami to nadal pozostaje w konfrontacji z malarstwem dawnym; studiuje obrazy Rembrandta, Poussina

Dzieła Turnera są jednymi z najpełniejszych osiągnięć artystycznych romantyzmu (wizjonerstwo, wątki symboliczne, dramatyczne obrazowanie natury jako potężnego żywiołu, któremu poddany jest człowiek)

GOYA

ROMANTYZM NIEMIECKI

Wynikiem rozdrobnienia Niemiec była mnogość ruchów artystycznych w poszczególnych ośrodkach. Prawie wszędzie malarstwu towarzyszyło zainteresowanie literackimi inspiracjami, alegoria i symbolika. Filozof Friedrich Schlegel, zaprzyjaźniony z artystami głosił, że to co istotne można przedstawić tylko pośrednio, za pomocą symboli. Artyści byli zafascynowani Michałem Aniołem , w którego postawie i sztuce odnajdywali bliski sobie związek ideałów świata starożytnego i chrześcijańskiego. Manifestacja nowego myślenia – Wackenroder ( poszanowanie wszystkich rodzajów i stylów sztuki, będącej wyrazem hołdu dla Stwórcy, związek między wiara chrześcijańska a pięknem, gloryfikacja indywidualności artysty; polemizował z klasycystycznymi koncepcjami Winckelmanna) Malarska odpowiedzią była twórczość malarzy zwanych NAZAREŃCZYKAMI (których ostro krytykował Goethe)

NAZAREŃCZYCY

(Bractwo św Łukasza)

Założone w Wiedniu w 1809 przez 6 młodych studentów akademii, którzy sprzeciwili się kopiowaniu starożytnych rzeźb i naśladowaniu uznanych mistrzów. Wzorowali się na średniowiecznych kontra fraterniach. W poszukiwaniu formuły katolickiego malarstwa wybrali się do Rzymu i zamieszkali w klasztorze. Traktowali twórczość jako rodzaj religijnego posłannictwa.

- starali się nawiązać do czystej sztuki włoskiego Quattrocenta, obrazy o tematyce religijnej, historycznej

- próbowali oderwać się od akademickiej doktryny po to by odrodzić sztukę

- ich malarstwo łączące wzory wzięte z późnego średniowiecza i renesansu z klasycznym rysunkiem okazało się inspirujące dla wielu artystów europejskich.

Romantyczny przełom przyniósł uwielbienie natury i pokorę wobec niej, stawiano ja ponad człowiekiem a nie na odwrót.

PHILLIP OTTO RUNGE

(1777-1810)

-twórca najoryginalniejszej teorii malarstwa wczesnego romantyzmu FARBENLEHRE

- pozostawał pod wielkim wrażeniem pism mistyka Bohme, który wyrażał pogląd o konieczności zastąpienia sztuki figuralnej pejzażami, w których objawia się Bóg.

-przyszłość formy malarskiej widział w kolorze, którego oddziaływanie psychologiczne wiązał z siłami natury

- można dopatrzeć się założeń symbolizmu a nawet ekspresyjnej abstrakcji

CASPAR DAVID FRIEDRICH

(1774-1840)

- twórca niezwykłych pejzaży, naturę odtwarzał drobiazgowo i precyzyjnie, w sposób nastrojowy

- wyróżnia je swoisty bezruch i klimat kontemplacji

- pojawiające się w pejzażach postaci zdaja się tylko dopełniać pewne treści

- twierdził że artysta powinien patrzeć oczami duszy a nie ciała

- w jego obrazach obecny jest motyw bezmiaru gór i morza

-człowiek ukazany jest zawsze w obliczu natury, jej wielkości i siły

- wschody, zachody słońca, nokturny, symboliczne postaci i przedmioty

- wielokrotnie pokazany znak krzyża

- obrazy intrygowały uduchowieniem i niezwykłością symboli

- w sposobie malarskiego myślenia i subtelnym detalu odczytuje się północne tradycyjne malarstwo sięgające XVw, sztuki zakorzenionej w rzeczywistości i symbolu

- natura jest nośnikiem emocji

- każdy widok wzbogacał indywidualnym doświadczeniem nastrojowo –emocjonalnym, co najpełniej wyraża romantyzm postawy malarza

Obaj studiowali w kopenhaskiej akademii. Związali się z żywym artystycznie środowiskiem drezdeńskim. Łączyła ich głęboka wiara w Boga i fascynacja naturą jako boskim objawieniem, lecz każdy rozumiał ją inaczej. Znali Goethego

ROMANTYZM FRANCUSKI

Rewolucja francuska i okres napoleoński zmieniły między innymi formy funkcjonowania sztuki. Artyści stracili oparcie w mecenacie kościelnym i arystokratycznym , a zyskali publiczny odbiór swych dzieł na wystawach.

Człowiek był najważniejszym elementem ówczesnej sztuki, co stało się za sprawą Davida, którego uczniowie, obok niewielu malarzy romantycznych, stali się najaktywniejszymi twórcami epoki.

Dwaj najwybitniejsi romantyczni artyści studiowali u klasycysty Pierra Guerina.

THEODORE GERICAULT

(1791-1824)

-przedwcześnie zmarł

-studiował malarstwo mistrzów (Rubensa i Tycjana) w Luwrze. Zachwycał się Rubensem i Carravagiem

- jego życie układa się w romantyczną opowieść pełna namiętności, cierpienia i obsesji śmierci.

-fascynacja końmi

- Tratwa Meduzy

- ludzie obłąkani

EUGENE DELACROIX

(1798-1863)

-fascynacja orientem

- bardzo żywa paleta barw, tematy różne (religijne, portrety, nawiązujące do Dantego, ale w dużej mierze polityczne jak Barykady, ukazywał wydarzenia ze świata), synteza sztuk, moralne posłannictwo sztuki

DOMINIQUE INGRES

(1780-1867)

-uczeń Davida

-zdobył Grand Prix de Rome

- spędził 20 lat we Włoszech

-przez całe życie pozostał wierny malarstwu Rafaela

- malarstwo precyzyjne, doskonały rysunek, eliminacja wartości emocjonalnych

-poszukiwał absolutnego piękna wyzwalając malarstwo z dotychczasowego podporządkowania rzeźnie starożytnej

- nadal wielbił antyk ale tylko pozornie wydaje się klasycystą

- portrety: kobiety „stylizowane”, pełne wdzięku, z podkreślonymi kształtami; mężczyźni przedstawieni realistycznie i psychologicznie

- technika olejna, gładkie płaszczyzny, prawie niewidoczny dukt pędzla

- formy tworzy giętka linia, minimalny światłocień, wszechobecny spokój i harmonia przejawiające się w czystości konturu i w całej kompozycji

We Francji przyjmowali romantyczne nowinki z Anglii i Niemiec z dużym dystansem. Hasła sztuki romantycznej zostały sformułowane dopiero w 1827 prze Victora Hugo

PRERAFAELICI

W latach 1848-1853 całkowicie bulwersują sztukę angielską. Bractwo prerafaelitów zrodziło się z poczucia gwałtownej niechęci do oficjalnego malarstwa i obyczajów epoki. Kilku młodych artystów decyduje się na bunt, między innymi : MILLAIS, HUNT, ROSSETTI. Bractwo (P.R.B) liczylo 7 członków. Chcieli wyzwolić malarstwo od akademizmu, któremu zarzucają tylko jedną metodę malarską (zapoczątkowaną przez Rafaela). Ten zastały i sztuczny (ich zdaniem) sposób malowania przekłada rysunek nad kolor, równowagę nad ruch, światło dzienne w pracownie nad oświetlenie w plenerze, a wielkich klasycznych mistrzów nad wszystkich artystów nowoczesnych. W tych warunkach malarz przestaje wyrażać swoją wewnętrzną wizję.

Prerafaelici podejmują walkę z systemem odniesień akademizmu. W dziedzinie stylu będą korzystać z całej historii malarstwa, a nie tylko z kilku artystów.

- interesują się najstarszymi artystami (sprzed czasów Rafaela), fascynacja XV w – włoskie Quattrocento

- studiują także Turnera, Blake’a, Gericault’a, Delacroix, Ingres’, nawiązują do Nazareńczyków i do innych grup malarzy niemieckich którzy podobnie występowali przeciwko akademizmowi

- tematy czerpią z doktryny chrześcijańskiej, średniowiecza, literatury (Dante, Szekspir), mitologii, Biblii, wydarzeń społecznych, z natury i oczywiście z wyobraźni

- związki malarstwa z muzyką i poezją

- różnorodność wątków i fascynacji

- odrzucenie akademickiego idealizmu na rzecz bardziej ścisłego i realistycznego kontaktu z naturą

- pragną malować w sposób prosty i szczery, koniec z ustalonymi pozami i doskonałym pieknem

Prerafaelizm wywrze wpływ na sztukę końca XIX w – symbolizm i secesję. Rozpowszechniany jedynie przez Rossettiego, Millais i Hunt porzucają stylistykę prerafaelicką.

REALIZM

W sztuce francuskiej natura nie odegrała tak wielkiej roli jak w Niemczech czy Anglii tego okresu, gdzie panował romantyzm.

Jednakże we Francji pejzaż zaczął zajmować coraz ważniejsze miejsce w twórczości malarskiej. Częściej był to pejzaż historyczny, widok idealizowany. Podstawą było jednak studium z natury, wykonywane bezpośrednio w plenerze, chociaż obraz wykańczano później w pracowni. Coraz częściej podchodzono do natury w sposób prosty i szczery.

COROT

(1796-1875)

- stworzył wiele obrazów przedstawiających widok Rzymu, są one oderwane od panujących mód i konwencji; znamionuje je niezwykła świeżość spojrzenia i wyczucie atmosfery miasta,

- obrazy oparte są na zwartej, prostej kompozycji; zdyscyplinowany i oszczędny rysunek, kreślący to co istotne lecz pozbawiony klasycystycznej oschłości; oszczędny koloryt; harmonia

- fascynacja urokami wsi francuskiej

BARBIZOŃCZYCY

W połowie XIX w mała francuska wioska Barbizon awansuje do roli twórczego ośrodka malarzy

-odkrywcy uroków wsi francuskiej, piękna ukrytego w widokach prostych i niewyszukanych

- nastrój

Ich malarstwo było kompromisem między starymi zasadami pejzażu komponowanego a nowymi tendencjami do pracy w plenerze

- można rozpoznać gatunki drzew (ale brak w nich pedantycznego odwzorowania listków itp.); niebo opanowuje coraz większe partie obrazu, oświetlenie nastrojowe

-pojawia się gruba faktura, szorstkość

Theodore Rousseau

- w krajobrazach pojawili się mieszkańcy wsi, przedstawianie podczas swych codziennych zajęć

- wzrost zainteresowania tematyka ludową –narastało przekonanie iż o kondycji ludzkiej można powiedzieć prawdziwiej ukazując człowieka we współczesnym środowisku, w czasie codziennych zajęć a nie droga historycznej ilustracji lub alegorii

- nadawano prostym ludziom godności i wielkości, co czyni ich równymi bohaterom dawnej sztuki

MILLET

(1814-1875)

-najsłynniejszy francuski malarz wiejskiego ludu

-całą twórczość poświęcił chłopom ze swoich stron

- oszczędność i prostota

-ciężkie i toporne postacie wykonują swe codzienne zajęcia z powaga i w skupieniu; człowiek związany z ziemią, wieś ostoja wiary, spokoju i ładu

-dzięki sprowadzeniu obrazu do najprostszego motywu i nasyceniu go skojarzeniami religijnymi, zyskuje on rangę alegorii

DAUMIER

(1808-1879)

-pozostawił wizerunek życia wielkiego miasta i jego mieszkańców

- dla współczesnych był tylko rysownikiem i karykaturzystą

-twórca słynnych karykatur ośmieszających Ludwika Filipa

-portrecista drobnomieszczaństwa, ludzie z tłumu, bezimienni, ich fizjonomie są pospolite, zmęczone, ciała nieforemne, okrycia zużyte

-mistrzowsko opanował rysunek (szybki, giętka prężna linia biegająca kształty, swobodny, nigdy schematyczny); rysował z pamięci! Co było czyms niezwykłym

-malował proste codzienne sceny: praczki, murarzy, podróżujących pociągiem

-wizerunki Don Kichota

GUSTAVE COURBET

(1819-1877)

-nie miał jednego nauczyciela, uczył się od wszystkich którzy go zainteresowali, chce się formować sam swoją pracą, nie pozostając pod niczyim wpływem. Jednocześnie nie lekceważy wielkich poprzedników, wręcz przeciwnie. Jego gusta malarskie są wyrobione

- podziwia Holendrów (Rembrandta, Halsa)

-zuchwały, zarozumiały, dumny i pewny siebie

Mając 30 lat chciał dowieść że jest największym artystą sweg pokolenia i wykonał 3 obrazy. Dwa z nich Kamieniarze i Pogrzeb w Ornans stały się przełomem w sztuce i manifestacja nowego kierunku – REALIZMU – był bezwzględny w ukazywaniu nijakości, brzydoty. Obraz kamieniarze wywołał wzburzenie, obraz-manifest, oskarżenie kapitalizmu, obraz nieludzkiego wyzysku, niewolnictwa

- zaczął działać „politycznie” otworzył salon realizmu naprzeciwko wystawy salonu.

- malowanie: szpachla, faktura odważna. „pokazcie mi aniola to go namaluje”

Realizm

- kult brzydoty, gloryfikacja wulgarności i trywialności

- upatrywano się w nim zagrożenia dla umoralniających i wzniosłych funkcji sztuki

IMPRESJONIZM

Dywizjonizm (fr. division – podział) – metoda malarska zapoczątkowana przez twórców impresjonizmu, rozwinięta przez neoimpresjonistów w tzw. pointylizm. Powstanie metody dywizjonizmu wiąże się z artystycznymi poszukiwaniami Claude'a Moneta.

Dywizjonizm polega na ograniczeniu palety barw widma słonecznego. Farby nakładane są plamami "czystych" kolorów, które, obserwowane z pewnej odległości, mieszają się w siatkówce oka widza, tworząc kolory uzupełniające. Uzyskuje się w ten sposób efekt wibracji i świetlistości, niemożliwy do osiągnięcia przy mieszaniu kolorów.

Wprowadzenie zasady dywizjonizmu było konsekwencją odkryć fizyków na polu optyki (rozbicie wiązki światła białego na barwy spektralne).

Czynniki wpływające na rozwój impresjonizmu:

- rozwój techniki: nowę twardsze pędzle, syntetyczne tańsze farby, sztalugi plenerowe – ułatwione wyjście w plener

- rozwój optyki: wieksza wiedza na temat fizycznej natury światła, Izaac Newton dowiódł za pomocą pryzmatu, że światło jest w istocie mieszaniną wszystkich barw tęczy, co było przełomem w fizycznej teorii barw.

- zostało sformułowane prawo równoczesnego kontrastu (w roku 1839): oko widząc jakąś barwę zawsze wytwarza barwę dopełniającą, a konsekwencją tego prawa jest stwierdzenie, że położone obok siebie na obrazie dwie dowolne barwy dopełniające oko widzi jako wzajemnie maksymalnie zróżnicowane. Inna konsekwencja jest wskazówką praktyczną: jeśli na obrazie znajdują się obok siebie dwie barwy dopełniające, to będą one się wyróżniać spośród wszelkich innych zestawień dwu barw. Impresjoniści korzystali jedynie z siedmiu podstawowych barw tęczy (czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski, indygo i fioletowy) i jako pierwsi mieszali je dopiero na płótnie, a nie jak ich poprzednicy na palecie.

- rozpowszechnienie fotografii

Założenia impresjonizmu

- Impresjonizm nie zgłębia żadnych metafizycznych problemów, skupia się na powierzchowności, ulotności chwili, nastroju, oświetlenia, czy kąta widzenia. Reprezentuje punkt kulminacyjny, i zarazem ostatni przejaw wizji malarstwa, zbudowanej na zrębach renesansu, a konkretnie renesansowej perspektywy i wykształconych za jej pomocą nawyków percepcyjnych

- subiektywność ludzkiej percepcji,

-czyni kolor i formę autonomicznymi składnikami obrazu, od tej pory nie ma już znaczenia, co widnieje na obrazie, ale jak on jest namalowany.

- tematyka codzienna, ruch, zabawy, spacery,

- metodą twórczą impresjonistów był dywizjonizm – nakładanie tuż obok siebie plam czystego koloru tak, iż z pewnej odległości zlewały się tworząc barwy uzupełniające. Cienie malowali za pomocą zmieszanych kolorów podstawowych, bez użycia czerni. Dywizjonizm jednak nie stał się obowiązującą regułą, gdyż impresjoniści nigdy nie tworzyli formalnej grupy, która by jasno określiła założenia i metody twórcze.

EDOUART MANET - nigdy nie stosował metody dywizjonistycznej – Śniadanie na trawie, Olimpia

CALUDE MONET - od jego obrazu Impresja, wschód słońca pochodzi nazwa "impresjonizm" – Nenufary, Katedra w Rouen

EDGAR DEGAS - przedstawienia baletnic, w których eksponował ruch i jego możliwości ekspresyjne – Klasa tańca, Absynt (sytuacje z barów)

CAMILLE PISARRO - malował głównie pejzaże, w których widać niezwykłą wrażliwość artysty na kolor i światło – Portal kościoła Saint-Jacques

AUGUST RENOIR - Bal w Moulin de la Galette , Huśtawka, Śniadanie wioślarzy

HENRI DE TOLOUSE LAUTREC

SYMBOLIZM I SECESJA

SYMBOLIZM

- powstał we Francji i Belgii w drugiej połowie XIX wieku,

- zakładał że świat poznawany zmysłami (materialny) jest złudą skrywającą prawdziwy, idealny świat, którego zmysłami i rozumem nie można zinterpretować. Pojęć ze świata prawdziwego nie da się opisać za pomocą zwykłego języka, może to zrobić tylko symbol.

- przekór naturalizmowi, dążyli do wyrażania ogólnoludzkich problemów psychologicznych oraz treści metafizycznych, które można poznawać jedynie przez intuicję, emocje, podświadomość. Chcieli docierać w rejony niedostępne poznaniu racjonalnemu, poza byt realny, do rzeczywistości transcendentalnej. Ich podstawowym środkiem ekspresji stał się symbol, skrót, bowiem pojmowali sztukę jako swoisty język abstrakcyjnych znaków syntetycznych komunikujących o przeżyciach i emocjach artysty.

Symboliści przeciwstawiali się dziewiętnastowiecznemu zapatrzeniu w naukę, mechanizacji i wzrastającemu materializmowi społeczeństw.

Malarstwo symbolistyczne wywodzi się od twórczości Gustave'a Moreau, Arnolda Böcklina i prerafaelitów.

MOREAU - powrot do tematow religijnych, biblijnych I mitologicznych. Brak narracji, posagowosc i monumentalizm, trudny kontekst sceny miał być pociągająco tajemniczy, angażujący mozg widza intelektualnie. Arabeski detali, oniryzm.

PUVIS DE CHAVANNES – dekoracyjny malarz. Redukcja rozwiązan perspektywicznych, narracji, emocji w twarzach żeby uzyskać efekt prostoty, spokoju, wieczności. Alegoryka rozwinięta ale zubożona o atrybuty. Bladość koloru. Spłaszczone obrazy.

BOCKLIN - ‘malarstwo nastroju’ symbolika pejzażu, często ze sztafażem, nimfy nie nimfy, jakies hybrydy, wyszukiwal zapomniane watki mitologii greckiej.

REDON - rysunki i litografia (czern jako wyraz ducha człowieka). Naturalistyczna przestrzen z wmontowanym w nia nierealistycznym motywem, często przeskalowanym. W drugiej Polowie twórczości poswieca się kolorowi. Tajemnica, po2,3,4’rne znaczenia.

OSBERT - należał do zakonu różokrzyżowców, innego spadkobiercy symbolizmu, realizującego się bardziej w temacie niż formie. Tematy były religijne, mitologiczne, alegoryczno symboliczne. Brak czystych pejzaży, portretow, martwych natur.

KHNOPFF - blisko Osbertowi, chciał wypracowac osobisty słownik metafor, tworząc tym samym sztuke elitarna (dla tych, którzy sa w stanie ja odczytac)

TOOROP - holender, secesja, symbolika linii, przygaszony koloryt, bardziej rysunek, linia. Motywy religijne, teozoficzne. Motyw jawajskich marionetek – symboli dobra.

HODLER – szwajcar, panteizm – duchowa jedność wszechświata (wazny motyw w symbolizmie) secesja ze względu na wartość linii, paralelizm (konsekwentne powtarzanie tych samych form). Permutacja stylistyczna (realistyczna glowa a reszta plaska). Symbolizm pantomimiczny (cialo jest w takiej ekspresyjnej i dziwnej pozie, ze staje się symbolem)

Panteizm – pogląd teologiczny i filozoficzny lub religijny utożsamiający Boga ze światem, rozumianym jako przyroda. Panteizm często łączył się z ideami rozumnego rozwoju wszechświata, jedności, wieczności oraz żywości świata materialnego. Neguje istnienie Boga jako istoty rozumnej, głosi zaś przenikanie Boga we wszystkie substancje ziemskie.

KLIMT – artysta wiedeński. Łączył symbolizm z secesja. Symbolika obrazu (przestawienie kobiet jako odzwierciedlenie thanatos. Duża dekoracyjność. Permutacja stylistyczna. Napięcie pomiędzy elementami przedstawiającymi i abstrakcyjnym ornamentem.

NEOIMPRESJONIZM

- jeden z nurtów postimpresjonizmu

- kierunek w malarstwie francuskim,

- zapoczątkowany ok. roku 1880 przez Georges'a Seurata

- nazwę kierunku wprowadził krytyk F. Feneon w 1886.

- teoretyczne podstawy kierunku sformułował w 1899 P. Signac w rozprawie Od Eugeniuszu Delacroix do neo-impresjonizmu.

- przez dążenie do zdyscyplinowanej, świadomej kompozycji, posługiwanie się celowymi, oszczędnymi formami, budowanymi trójwymiarowo i przestrzennie przy zastosowaniu zasad dywizjonizmu i techniki pointylizmu, neoimpresonizm stał się w rezultacie zaprzeczeniem impresjonizmu.

- doprowadził do skodyfikowania zasad dywizjonizmu i pointylizmu.

- pierwszą wystawę zorganizowali w Salonie Niezależnych w roku 1884.

- Wybrane dzieła neoimpresjonistów

Georges Seurat - Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatce (niżej)

Georges Seurat - Kąpiący się w Asnieres

Paul Signac - Żółte żagle (niżej)

Jego zwolennicy, m.in. Paul Signac, Camille i Lucien Pissarro, Henri Cross,

Do kręgu neoimpresjonistów należeli też C. Pissarro, A. Dubois-Pillet, H. Edmond-Cross, Ch. Angrand; jego wpływom uległ również V. van Gogh.

Camille Pisarro, Seurat, Signac

-większa dyscyplina kompozycyjna I naukowa

- sięgano do psychologii widzenia, teorii światła I koloru

-divizjonizm

-technika puentylizmu

W odróżnieniu do impresjonistów świadomie podkreślaja kompozycją. Byli bliscy malarzom akademickim. Wybierali elementy z natury by samodzielnie konstruować rzeczywistość

Camille Pisarro

-początkowo był z impresjonistami

Seurat

-puentylizm i divizjonizm

-widac pewna sztucznośc kompozycji, nie jest to przedstawienie chwilowego wrażenia

Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte, Modelki, Towarzystwo tańczące kankana, Cyrk

Signac

-puentylizm

- Kobiety przy studni, Widoki Saint Tropez, Wejście do portu w Marsylii, Paryż, wyspa Cite

Cross

-pomieszanie neoimpresjonizmu z symbolizmem i dekoracyjnością

Nad brzegiem morza śródziemnego, Zatoka Cavanieu – zapowiedź impresjonizmu, fowizmu

POSTIMPRESJONIZM

Puentylizm lub pointylizm (z fr. pointiller – kropkować, punktować^[1]) – neoimpresjonistyczna technika kształtowania formy obrazu, polegająca na budowaniu kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i kreskami kładzionymi na płótno czubkiem pędzla. Te punkty i kreski, oglądane z odpowiedniego, uzależnionego od ich wielkości oddalenia, zlewają się w jedno, tworząc obraz. Technika stanowiła rozwinięcie dywizjonizmu^[2].

Przyjmuje się, że twórcą puentylizmu był Georges Seurat. Nazwę kierunku utworzył natomiast krytyk Felix Fénéon, który użył określenia pointylizm ("kropkowanie") w odniesieniu do techniki malarskiej Seurata i jego obrazu Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte^[3]. Określenie to w zamierzeniu krytyka deprecjonujące, stało się z czasem neutralne i przyjęło się jako określenie tej techniki^[4]

Negacja impresjonizmu

PAUL GAUGIN

- początkowo inspirował się impresjonistami: Ogród w śniegu, Autoportret nędznicy, Żółty Chrystys

- wprowadził SYNTETYZM : plaskie plamy barwne, czerń, prostota, fascynacja prymitywem

Walka Jakuba z aniolem

obraz jako dekoracyjna synteza. oko wewnętrzne, ekspresja życia wewnętrznego artysty nie zaś odzwierciedlenie stanu rzeczy „na zewnątrz”. Paleta zmieniała się wraz z podróżami Gauguina, wpływy japońskiej sztuki, średniowiecznej, witraży

NABIŚCI

– grupa artystyczna, działająca we Francji w latach 1888–1899, stworzona przez Paula Sérusiera i Maurice'a Denis.

Ich malarstwo charakteryzuje zazwyczaj przygaszony koloryt, płaskość plamy barwnej, wyraźny kontur. Odrzucali zasady akademickiego malarstwa uważając je za sztuczne i przesadnie odtwarzające pejzaże natury.

manifest „Definicja neo-tradycjonalizmu”. Podwójna deformacja – subiektywna (widzenie) i obiektywna (dążenia artystyczne) cechy – duże płaszczyzny barwne obramowane falistą linią. Powrót do czystości, do prymitywu. Antynaturalizm. Obraz jako płaszczyzna pokryta farbami. Powiązana z symbolizmem (symbolika linii, symbolizm bez znaków), dekoracyjność linii zbliżona do secesyjnej.

- miała na nich wpływ teoria syntetyzmu

PAUL SERUSIER

- Las miłości / Talizman

- Czary

-Wizja w pobliżu potoku

MAURICE DENIS

-definiuje neotradycjonalizm

-zwraca uwage na indywidualizm, odeście od akademizmu i impresjonizmu

Muzy, Plama słońca na tarasie, Pejzaż z zielonymi drzwiami

PIERRE BONNARD

Zmierzch, Bluzka w kratkę

VINCENT VAN GOGH

- wywarł Duzy wpływ na rozwój ekspresjonizmu

-przedstawial Zycie chłopów, górników

- ciemna kolorystyka

Chłop palący zielsko, Jedzący kartofle, autoportrety

- po pobycie w Paryżu i obcowaniu z impresjonizmem rozjaśnia swoją paletę barw

MUNCH

FOWIZM

Matisse, Derain, Vlaminck/ - paryz, 1905 – 1908

Bardzo ostra kolorystyka, oderwana od rzeczywistosci. Jednakze malarstwo to jest pozbawione warstwy symbolicznej, dramaturgicznej czy ogolnie intelektualnej. Nie było formalnej grupy bądź programu. Przywodca zas był matisse. Eliminowali tradycyjne formy budowy przestrzeni obrazu, światłocienia czy stopniowania kolorytu. Matisse – „marze o sztuce pelnej równowagi spokoju, jasności, bez niepokojącej i przytłaczającej tematyki”. Vlaminck i Derain byli bardziej agresywni w obrazach i teorii. „Moimi cynobrami spalę Luwr”

. Ekspresjonizm – termin nadany post factum, nie było jednej grupy, lecz wiele roznych. Artyści pragnący silnego wyrazu artystycznego, nastawieni antyimpresjonistycznie i antynaturalistycznie.

-Munch norweg związany ze środowiskiem niemieckim. Symbolizm, dramatyzm dziela, ukazujące rozterki, napiecia i niepokoj artysty. Przybyszewski pisal – jego obrazy sa stanami nagiej duszy, która się wije, gdy rozum milknie”.

Schiele – 1890 – 1918 – indywidualny styl, austryjak. Ekspresjonistyczny, glownie portrety. Deformacje ciala, glownie dzialanie linia z akcentami koloru. Kontrowersyjne, erotyczne ujecia postaci.

-Die Brucke – Drezno 1905, nieformalna grupa ‘każdy kto uczciwie pokaze co namawia go do tworzenia jest jednym z nas”. Walka ze starszymi pokoleniami. „niech każdy mlody zbroi się do walki” Mocne kontury, uproszczone i grube, silna plaska plama barwna, bliskie kadry. Najważniejsi tworcy – kirchner, Emil nolde (duzo scen religijnych) przewaznie portrety, pejzaże ale tez inne tematy. Po kilku latach przenosza się do Berlina. Zmienia się tematyka i troche stylistyka prac (Zycie kawiarniane, ulice, domy publiczne itd.) związki z berlińskim der Sturm. Zmiany w stylistyce – kladzenie farby „kreskowaniem”, akcentowanie krawędzi styku plaszczyzn

-Der blaue Reiter – monachijscy. Kandinsky i Paul Klee, franz Marc pozniejsze, 1911. nazwa od almanachu kandinskiego. Sztuka uwolniona od tradycji mal;arstwa akademickiego. Stylistyka bardziej zroznicowana wewnątrz grupy niż w die Brucke. Od abstrakcji kandynskiego przez figuratywno abstrakcyjnego klee do odrealnionych przedstawien zwierzat franza marca.

13. Kubizm

- 1906 – wystawiony obraz panny awiniońskie. Bardzo duza geometryzacja, widac wpływy sztuki afrykańskiej (maski jako twarze) ujecie równoczesne z wielu stron. Tak dalekie przeobrażenie ciala modela było szokiem dla owczesnego swiata sztuki. Sam kubizm dzieli się na 3 etapy

1. prekubizm 1906 -1909

Pozbawienie glebi, geometryzacja i deformacja przedmiotu w celu przedstawienia z wielu stron..

2. faza analityczna 1909 -1912

Forma kompozycji dalekko idącemu rozbiciu na płaszczyzny, ograniczenie palety, (drobna mozaika form) tak daleko idaca deformacja graniczy z abstrakcja.

3, faza syntetyczna

Przedmiot najważniejszy, ukazanie jego istoty, sprowadzenie niemal do symbolu, istota motywu. Wprowadzenie papier – colle i kolazu.

Opierali się na cezannie, dwie zasady:

1. wszystko można sprowadzic do kuli, sześcianu i stozka

2. rozluźnienie perspektywy zbieżnej.

Malarstwo kubistyczne odwoluje się do umysłu człowieka, do jego wiedzy o przedmiocie, uruchamiając skojarzenia i doświadczenie.

14. Futuryzm

Początek XX wieku Mediolan. Marinetti i Boccioni 1909 – Manifest futuryzmu. Mocno określony progam. Wrogość do przeszłości, kult postępu, zniszczenie starych sposobów widzenia, motywów itd. Pierwsi którzy chcieli obalić przeszłość w imię ustalonego programu. Kult siły, wojny, militariów, techniki. Obejmowały też architekturę i literaturę. W malarstwie wpływy kubizmu – wielopłaszczyznowość, ukazanie z kilku perspektyw, ważny motyw ruchu i czasu. Chcieli w końcu obalić malarstwo płótna i pędzla, bardziej pójść w instalacje świateł itd. Najważnijsci to Boccioni, Balla, Severini.