Naturalny ciąg kominowy powstaje dzięki różnicy gęstości powietrza wewnątrz budynku i w otaczającej go atmosferze. Gęstość powietrza zależy głównie od jego temperatury. Gdy gęstość powietrza wewnątrz budynku jest mniejsza niż na zewnątrz (w budynku jest cieplej niż na zewnątrz), wtedy ciąg jest prawidłowy. Gdy sytuacja jest odwrotna mamy do czynienia z ciągiem wstecznym – powietrze zamiast wydostawać się z budynku przez kanały wentylacyjne, wpada przez nie do wnętrza. Często dzieje się tak w upalne letnie dni, gdy temperatura na zewnątrz jest wyższa niż wewnątrz.
Z reguły mieszkańcy nie zauważają tego zjawiska ponieważ wietrzą mieszkania otwierając okna. Niewłaściwą wymianę powietrza łatwiej stwierdzić, gdy temperatura na zewnątrz spada i mniej intensywnie wietrzy się mieszkania, a zimne powietrze wpadające przez kanały wentylacyjne (zwłaszcza w łazience i toalecie) nieprzyjemnie wyziębia pomieszczenia. Ciąg wsteczny w kanale wentylacyjnym jest to zjawisko nieprawidłowe.

Nasada kominowa stała typu H.

Innym powodem zaburzania siły ciągu kominowego jest brak dopływu powietrza niezbędnego do wentylacji. Zbyt szczelne okna i obudowa budynku nie zapewniają odpowiedniej ilości świeżego powietrza, a grzewcze urządzenia gazowe powodują zasysanie go przez kanały wentylacyjne, co również powoduje powstanie ciągu wstecznego.
Odwrócenie ciągu może być bardzo niebezpieczne. Może dojść do zasysania spalin wydostających się z przewodów spalinowych oraz dymowych i wtłaczania ich do budynku. Ponadto niewłaściwie działająca wentylacja nie odprowadza gazów (produktów spalania), które mogą się wydostawać z wadliwie działających urządzeń grzewczych. Najniebezpieczniejszym z nich jest tlenek węgla powodujący bardzo grozne zatrucia, nawet śmiertelne.
Osłabienie ciągu kominowego może także być spowodowane przez niewłaściwą konstrukcję komina. Zbyt krótkie przewody wentylacyjne, za mały przekrój przewodów, brak ocieplenia przewodów lub nieprawidłowe wyprowadzenie komina ponad dach mogą być przyczynami złego ciągu kominowego.
Niedomagania te (z wyjątkiem naturalnych zaburzeń wywołanych samą naturą wentylacji grawitacyjnej) są konsekwencją błędów projektowych lub wykonawczych i nie powinny się zdarzać w solidnie zaprojektowanych i wykonanych domach.

Kształt budynku i działanie wiatru powodujące wtłaczanie powietrza do kanałów wentylacyjnych i odwracanie ciągu kominowego.

Wpływ wiatru na ciąg kominowy

Zaburzenia ciągu kominowego są często konsekwencją lokalnych warunków atmosferycznych, od których zależy przepływ powietrza wokół budynku. Wiatr mimo, że jest czynnikiem sprzyjającym ciągowi kominowemu, w pewnych warunkach powoduje uporczywe zawiewanie do przewodów wentylacyjnych i spalinowych. Siła i kierunek wiatru wpływają na każdy budynek w inny sposób. Z powodu niezwykłej złożoności zjawisk aerodynamicznych precyzyjne określenie przyczyny zaburzeń jest często niemożliwe. Otwarty wylot komina (bez nasady kominowej) jest wobec takich zjawisk bezbronny.

Rozmieszczenie stref wiatrowych

Rozmieszczenie stref wiatrowych. Kolory zielony i fioletowy oznaczają obszary, na których występują wiatry zaburzające ciąg kominowy.

Kolory zielony i fioletowy (patrz mapa powyżej) oznaczają obszary, na których występują wiatry zaburzające ciąg kominowy.
Silny wiatr, zwłaszcza tak zwany opadający, powoduje zamknięcie wylotu komina i zanik ciągu kominowego. Zjawisko takie występuje szczególnie często w rejonach podgórskich i nadmorskich (patrz mapka). Wiatrem opadającym (fenowym) jest na przykład halny w Tatrach. Niekorzystne działanie wiatrów może także występować w innych rejonach. Bryła budynku, ukształtowanie terenu, sąsiedztwo wysokich drzew lub innych obiektów czy rozwiązania urbanistyczne także mogą powodować lokalne przeciągi i silne zawirowania powietrza przez co zakłócają siłę ciągu kominowego.
Działanie wiatru na budynek powoduje nawiewanie do kanałów wentylacyjnych i odwracanie ciągu.
Nawiewaniu do kanałów wentylacyjnych i odwracaniu ciągu kominowego można przeciwdziałać montując na wylocie z kanałów wentylacyjnych i dymowych specjalne nasady kominowe.

Nasady kominowe

Nasada kominowa samonastawna – Dragon.

Daszki lub nasady kominowe, które montuje się na szczycie przewodów wentylacyjnych i spalinowych służą kilku celom. Pierwszy, najprostszy to ochrona przewodu kominowego przed deszczem – do tego służą daszki. Ważniejsza jest jednak ochrona przed zawiewaniem oraz wspomaganie ciągu kominowego, gdy jest on za słaby. Do tego służą nasady kominowe. Nasada kominowa pozwala zamienić energię wiatru na podciśnienie w kominie, które wytwarza i stabilizuje ciąg kominowy. Nasady kominowe nie są więc ozdobą, a pomagają w skutecznym odprowadzeniu powietrza z przewodów wentylacyjnych i spalin z przewodów spalinowych.
Nasady kominowe można scharakteryzować opisując ich zachowanie w stosunku do wiejącego wiatru.

Rozróżniamy więc:

• nasady stałe – nie zmieniają swego położenia w stosunku do wiejącego wiatru. Wadą nasad niesymetrycznych, np. nasady typu H, jest zmienność parametrów przy zmianie kierunku wiatru

• nasady samonastawne – ustawiają się w kierunku wiejącego wiatru osłaniając swoją czaszą cały przewód kominowy i wytwarzając po stronie zawietrznej podciśnienie proporcjonalne do prędkości wiejącego wiatru

• nasady obrotowe – ich głowice wystawione na działanie wiatru wprawiane są w ruch obrotowy, a odpowiednio ukształtowane łopatki „wypompowują” powietrze z kanału dolotowego wywołując ciąg kominowy i stabilizując go.

Nasada kominowa stała – Cagi.

Wszystkie nasady kominowe (oprócz daszków) wykorzystują wiejący wiatr i jego energię do wytworzenia podciśnienia w kanale dolotowym – kanale wentylacyjnym lub spalinowym. Nasady stałe bazują, niezależnie od swej konstrukcji, na zjawisku fizycznym jakim jest pojawienie się podciśnienia na stronie zawietrznej przesłony opływanej przez wiatr. Nasady samonastawne wykorzystują tę zasadę w sposób doskonalszy obracając się pod wpływem wiatru tak, aby podciśnienie w przewodzie kominowym było jak największe (osłaniają przewód kominowy największą możliwą powierzchnią). Tak zwany zysk energetyczny jest w przypadku nasad samonastawnych większy niż w przypadku stałych.
Nasady obrotowe wykorzystują energię wiatru najpełniej. Reagują na wiejący wiatr dynamicznie – następuje obrót głowicy nasady, która dzięki odpowiednio ukształtowanym łopatkom wytwarza podciśnienie w kanale dolotowym nasady.

Ciąg wsteczny w pigułce
Ciąg wsteczny – o ciągu wstecznym mówimy wtedy gdy kominie wentylacyjnym powietrze jest zasysane do budynków a nie (tak jak to powinno być) transportowane na zewnątrz. Spowodowane jest to różnicą gęstości powietrza, która jest zależna od temperatury. (Od cieplejszego do zimniejszego). Również spowodowane może to być nieodniesieniem się do bilansu powietrza nawiewanego i wywiewanego (polepszenie szczelności stolarki okiennej), które musi być sobie równe – w skrócie - nie działa poprawnie wentylacja grawitacyjna.

Przyczyny ciągu wstecznego:
* różnica gęstości powietrza wewnątrz/na zewnątrz
* brak dopływu świeżego powietrza (zbyt duża szczelność; zasysane przez kuchenki gazowe)
* niewłaściwa konstrukcja komina
* działalność wiatru (zawiewanie do kominów wentylacyjnych)

Główne minusy ciągu wstecznego:
* brak wymiany powietrza
* wtłaczanie powietrza do budynków <chodzi mi o zimę zwłaszcza do małych pomieszczeń takich jak np. łazienka)
* nieodprowadzanie spalin z kuchenek
* osadzanie się niezdrowych związków chemicznych w domach <czad!>
* zasysanie spalin z przewodów kominowych znajdujących się obok.