Testowanie i badanie kręgosłupa – podstawy

Testy funkcjonalne

Do oceny bólu i jego przyczyny służą testy wymyślone kiedyś przez mądrych ludzi. Testy są proste w wykonaniu i można je wykonać w każdym miejscu niekoniecznie w poradni. Mają one też tę zaletę że nic nie kosztują i nie wymagają specjalnych urządzeń do ich przeprowadzenia. Badanie oczywiście rozpoczyna się od oglądania ciała pacjenta.

Testy piersiowo-lędzwiowe :

- nachlasstest – test różnicujący między bólami lędźwiowymi i krzyżowo-lędzwiowymi

- test opukiwania wyrostków kolczystych – lokalizacja podrażnień w segmentach kręgosłupa

- test mięśnia lędźwiowego – ocena bólów lędźwiowych

- test upuszczania Laseque`a – różnicowanie bólów lędźwiowych

- test sprężynowania – wykrycie zaburzeń funkcjonalnych odcinka lędźwiowego

- test podpieranego zgięcia do przodu – test różnicujący między bólami lędźwiowymi i krzyżowo-biodrowymi

- test Hoovera – test dla symulantów

Testy stawu krzyżowo-biodrowego :

- testy więzadłowe (biodrowo-lędzwiowe, krzyżowo-kolcowe i krzyżowo-guzowe) – oceniają patologiczne skrócenie więzadeł

- test sprężynowania stawu krzyżowo-biodrowego – ocena ruchomości lub nadruchomości tego stawu

- test Patricka

- test przeprostu – różnicowanie pochodzenia bólów

- test kolców – ocena stwu krzyżowo-biodrowego ( czy nie jest zablokowany)

- test wyprzedzania kolców – to samo, sprwadza się czy staw krzyżowo-biodrowy nie jest zablokowany

- test Gaenslena – test oceniający zaburzenia funkcji stawu krzyżowo-biodrowego

- objaw Mennela

- test uciskowy kości biodrowej

- test Yeomana – ocena bólów

- test rozciągania stwów krzyżowo biodrowych – ocena zablokowania lub skrócenia więzadeł

Testy zespołów korzeniowych :

- test Laseque`a i jego modyfikacje – wskazuje na podrażnienie korzenia nerwowego. Jest to podstawowy test i jeden z ważniejszych przy badaniu.

- objaw Bonneta – podczas testu wychodzą nieprawidłowości mięśnia gruszkowatego (zespół mięśnia gruszkowatego)

- objaw Kuchenne`a – ocena uszkodzeń korzeni nerwowych

- test Kernie`a

- chodzenie na palcach lub piętach

Testy są dość skuteczną oceną dolegliwości bólowych ale co muszę podkreślić nigdy na podstawie samych testów nie można stwierdzać oceny uszkodzenia.

Rentgen (RTG)

Zdjęcie rentgenowskie jest to podstawowe badanie diagnostyczne w medycynie polegające na prześwietleniu badanego wiązką promieniowania rentgenowskiego, które najpierw przechodzi przez pacjenta, a następnie na błonę fotograficzną, gdzie jest rejestrowany obraz (tam gdzie promieniowanie nie zostanie całkowicie pochłonięte po przejściu przez pacjenta spowoduje zaczernienie kliszy, im mniej pochłoniętego promieniowania tym większe zaczernienie). Wykonuje się zdjęcia w płaszczyźnie przednio-tylnej, bocznej i czasami skośnej. Zdjęcia przeprowadza się w pozycji wyjściowej(staniu) lub w skłonach. Zdjęć radiologicznych nie powinno się wykonywać po każdym epizodzie bólowym kręgosłupa. Metody radiologiczne znajdują szczególne zastosowanie w rozpoznawaniu następstw urazów, choroby nowotworowej, chorób układu krążenia oraz zmian w układzie kostno-stawowym.

Mielografia

Mielografia jest to badanie radiologiczne polegające na wprowadzeniu drogą nakłucia lędźwiowego środka cieniującego pochłaniającego promienie X, celem uwidocznienia rdzenia kręgowego wraz z korzeniami rdzeniowymi i workiem oponowym. Badany leży na specjalnym ruchomym stole, którym w trakcie badania pochyla się, aby doszło do wstecznego zakontrastowania kanału kręgowego. Mielografia umożliwia wprowadzenie środka cieniującego podpajęczynówkowo i tym samym ocenę przestrzeni śródoponowej z je odgałęzieniami wokół korzeni nerwowych. Innymi słowy polega to na nakłuciu w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Po odkażeniu i znieczuleniu skóry wprowadza się igłę punkcyjną. Przy udanym nakłuciu uzyskuje się płyn mózgowo-rdzeniowy, który następnie się badania. Jeśli nakłucie lędźwiowe wykonuje się w trakcie mielografii, następnym etapem jest podanie poprzez igłę środka kontrastowego. Cztery godziny przed badaiem nie powinno się nic przekąszać. Badanie przeprowadza się w szpitalu co wiąże się z tamtejszym pobytem na okres 1 dnia.

Tomografia komputerowa (TK)

Tomografia komputerowa jest bezinwazyjnym badaniem obrazowym wykorzystującym do oceny narządów ciała ludzkiego promieniowanie rentgenowskie i komputer. Do badania TK nie jest wymagane żadne przygotowanie poza pozostaniem bez jedzenia przez 6 do 8 godzin (jednak tylko w przypadku badania z użyciem kontrastu). Badanie jest krótkotrwałe – trwa od 10 do 30 minut. Krążąca wokół lampa rentgenowska aparatu TK emituje wiązki promieniowania X, które przechodzą przez pacjenta pod różnymi kątami ulegając osłabianiu i następnie padają na detektory. Na podstawie pomiarów gęstości osłabiania promieniowania komputer tworzy obrazy poprzecznych przekrojów ciała pacjenta uwidaczniające z dużą dokładnością tkanki organizmu i strukturę narządów. Poddane dalszej obróbce komputerowej przekroje poprzeczne mogą być źródłem obrazów trójwymiarowych. Tomografia komputerowa jest prostą i bezpieczną metodą obrazowania narządów.

Rezonans magnetyczny (MR)

Zasada działania jest następująca chory podczas badania w pozycji leżącej na plecach wprowadzany jest do tunelu o jednorodnym i stałym polu magnetycznym. Wykorzystywana jest więc właściwość jąder wodoru. Mówiąc obrazowo – tworzona jest mapa rozkładu jąder atomowych wodoru w ciele człowieka. Jeśli sygnałom tym przypisze się odpowiednią skalę szarości, to ujawnią się one na ekranie monitora telewizyjnego i na zdjęciach jako obszary o różnym stopniu zaczernienia. Ubocznym efektem pracy cewek w rezonansie jest hałas. Za pomocą rezonansu uzyskuje się bardzo dobre obrazy kręgosłupa i otaczających go przestrzeni. Rezonans magnetyczny może zastąpić tomografię komputerową również w diagnostyce nowotworów oraz procesów zapalnych. Drugim istotnym obszarem zastosowań klinicznych rezonansu jest układ mięśniowy i szkieletowy. Metoda ta bowiem umożliwia uwidocznienie elementów niedostępnych badaniu za pomocą promieni rtg np. szpiku kostnego. Duże znaczenie ma także możliwość wykorzystania rezonansu w angiografii. Różnice w intensywności sygnałów, jakie emituje krew i ściany naczyń, umożliwiają bardzo dobre uwidocznienie jam serca i mięśnia sercowego. Jednym z nielicznych przeciwwskazań do wykonania badania rezonansu magnetycznego są metalowe protezy w organizmie. Osoby z wszczepionymi stymulatorami, endoprotezami stawów, zespoleniami kości za pomocą metalowych śrub, pewnymi typami zastawek serca przed wykonaniem badania powinny skonsultować się z pracownią rentgenowską, w której będzie wykonywane badanie, by upewnić się, czy jest ono dla nich całkowicie bezpieczne. Nie zaleca się także stosowania tego badania bezpośrednio po zabiegach operacyjnych.

Biopsja

Biopsja jest metodą inwazyjną. Polega na pobraniu od pacjenta zmienionych chorobowo tkanek a następnie ich zbadaniu. Badania prowadzone są pod różnym kątem. Istnieją następujące metody biopsyjne:

biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC, oligobiopsja) – jest rodzajem badania cytopatologicznego i polega na pobraniu próbki komórek za pomocą cienkiej igły wprowadzonej do tkanki i przyłożeniu podciśnienia (pociągnięcie tłoka strzykawki podłączonej do igły)

biopsja gruboigłowa – polega na wprowadzeniu specjalnej grubej igły bioptycznej do tkanki i pobraniu jej cylindrycznego wycinka, uzyskuje się w ten sposób kawałek tkanki lub narządu

biopsja wycinkowa – polega na chirurgicznym wycięciu fragmentu tkanki chorobowo zmienionej

biopsja trepanowa – stosowana najczęściej w diagnostyce kości i polega na pobraniu specjalnym wiertłem (trepanem) wałeczka zmienionej tkanki

biopsja rysowa i wyskrobiny – polega na zdrapaniu specjalną łyżeczką pasemka tkankowego w narządzie jamistym (szeroko stosowana w ginekologii dla oceny stanu czynnościowego i zmian chorobowych w błonie śluzowej macicy). W bólach kręgosłupa biopsja rzadko jest stosowana. Badanie tylko dla odważnych.

Radiokulografia

Badanie kontrastowe uwidaczniające zarysy korzeni nerowych

Dyskografia

Polega na wprowadzeniu środka cieniującego do krążka międzykręgowego. Ułatwia zobrazowanie uszkodzeń wokół niego.

Piotr Falkiewicz