Gimnazjum nr 58 im. Jana Nowaka- Jeziorańskiego w Poznaniu

Pieczęć szkoły podpis opiekuna praktyk

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Konspekt lekcji chemii
Imię i nazwisko
Klasa
Data
Temat

1. Cele lekcji:

1. Cel główny:

• Uczeń bezpiecznie posługuje się prostym sprzętem laboratoryjnym i podstawowymi odczynnikami chemicznymi; projektuje i przeprowadza proste doświadczenia chemiczne.

1. Cele operacyjne lekcji

Uczeń zna:

• budowę cząsteczki wodorotlenków

• zasadę nazewnictwa wodorotlenków

• metody otrzymywania wodorotlenków

• charakter chemiczny wodorotlenków

Uczeń umie:

• zapisać wzór ogólny wodo tlenków

• wskazać na układzie okresowym pierwiastków metale aktywne, które reagują z wodą dając wodorotlenki

• zapisać równania reakcji, w których powstają wodorotlenki

• przeprowadzić proste doświadczenie chemiczne

1. Metody nauczania:

Metoda wiodąca:

• Praktyczna – ćwiczenia uczniowskie, pokaz

• Słowna – dyskusja, wykład

Metoda wspomagająca

• Praktyczna – ćwiczenia przedmiotowe

Formy pracy

• Zadania wykonywane przez uczniów w parach

1. Pomoce dydaktyczne:

   1. karty pracy dla uczniów ze schematami doświadczeń i ćwiczeniami,

   2. Podręcznik: OPERON 2, zbiór zadań OPERON 2

   3. Sprzęt laboratoryjny: statywy, zlewka, probówki, palniki, bagietka

   4. Odczynniki: woda destylowana, tlenek magnezu(II), tlenek wapnia, tlenek żelaza (III), sód, magnez, cyna.

2. Ogólny plan lekcji z uwzględnieniem czasu

1. Wstęp: 5 min.

2. Część nawiązująca 5 min.

3. Część właściwa 30 min.

4. Rekapitulacja, zadanie zadania domowego: 5 min.

1. Przebieg lekcji:

1. Wstęp: Sprawdzenie obecności, przypomnienie niezbędnych wiadomości do lekcji

N: Czy wiecie gdzie w układzie okresowym znajdują się metalu, a gdzie niemetale? Proszę wskazać na układzie okresowym pierwiastków.

Nauczyciel wybiera ucznia, który wskazuje metale i niemetale na układzie okresowym pierwiastków.

N: W pierwszej klasie poznaliście dwuskładnikowe związki tlenu z innymi pierwiastkami. Czy wiecie jak się one nazywają?

U: Tak, są to tlenki.

1. Część nawiązująca

N: Czy pamiętacie jak zbudowane są wodorotlenki?

U: Z atomu metalu i grupy wodorotlenowej.

N: Proszę o zapisanie ogólnego wzoru wodorotlenków.

Nauczyciel wybiera ucznia, który zapisuje.

Ogólny wzór wodorotlenków- Mⁿ(OH)_n

1. Część właściwa

N: Na dzisiejszej lekcji zajmiemy się tlenkami metali, metalami i przebiegiem ich reakcji z wodą. Jeżeli chcecie dowiedzieć się jak przebiega reakcja tlenków metali z wodą przeprowadzimy proste doświadczenia.

Nauczyciel rozdaje karty pracy ze schematami do wykonywanych doświadczeń.

DOŚWIADCZENIE 1

„Badanie zachowania się tlenku magnezu (II), tlenku wapnia i tlenku żelaza (III) wobec wody”

MgO CaO Fe₂O₃

H₂O + fenoloftaleina

Opis wykonywanego doświadczenia:

Do trzech probówek wlej około 5cm³ wody destylowanej i kilka kropel fenoloftaleiny, a następnie wsyp kolejno: do pierwszej probówki niewielka ilość tlenku magnezu (II), do drugiej probówki tlenku wapnia i do trzeciej probówki tlenku żelaza (III). Zawartość probówek wymieszaj bagietką.

Nauczyciel prosi o napisanie obserwacji i wniosków na kartach pracy.

Po wykonaniu doświadczenia nauczyciel kieruje pytania do całej klasy:

N: Co zaobserwowaliście?

U: Roztwór zmienił barwę na malinową w probówce I, gdzie umieszczony został tlenek magnezu (II) i w probówce II, gdzie umieszczony został tlenek wapnia (II). W probówce III, gdzie znajduje się tlenek żelaza (III) roztwór nie zmienił zabarwienia.

N: Jakie możemy wyciągnąć wnioski na podstawie tych obserwacji?

U: Tlenek magnezu(II) i tlenek wapnia (II) reagują z wodą. Powstały nowe substancje, które zmieniły zabarwienie roztworów na malinową. Tlenek żelaza (III) nie reaguje z wodą.

N: Jakie substancje powstały i jaki jest ich charakter chemiczny?

U: Substancje, które powstały to wodorotlenek magnezu(II) i wodorotlenek wapnia (II), które mają zasadowy charakter chemiczny.

N:Dzięki czemu możemy określić charakter chemiczny roztworów.

U:Charakter chemiczny możemy określić dzięki fenoloftaleinie, która jest wskaźnikiem zmieniającym barwę na malinową, gdy roztwór ma charakter zasadowy.

Nauczyciel podaje ogólny schemat reakcji:

Tlenek metali aktywnych + woda wodorotlenek metalu

N: Proszę na podstawie ogólnego schematu reakcji napisać równania przeprowadzonych reakcji.

Nauczyciel wybiera ucznia, uczeń zapisuje.

1.MgO + H₂0 Mg(OH)₂

2.CaO + H₂O Ca(OH)₂

3.Fe₂O₃ + H₂O X

N:Na podstawie doświadczenia wnioskujemy, że nie wszystkie tlenki metali reagują z wodą. Do tlenków, które reagują z wodą zaliczamy tlenki metali aktywnych czyli metali I i II grupy(oprócz berylu) układu okresowego. Do tlenków, które nie reagują z wodą zaliczamy np.: CuO, ZnO, Fe₂O_3. Są to tlenki metali, które są zbyt mało reaktywne. Skoro wiemy już jak reagują tlenki metali z wodą przejdźmy do doświadczeń sprawdzających zachowanie się metali z wodą.

Nauczyciel wykonuje pierwsza część doświadczenia.

DOŚWIADCZENIE 2

„Badanie zachowanie się sodu, magnezu i cyny wobec wody w obecności fenoloftaleiny”

Na

I

H₂O + fenoloftaleina

Opis wykonywanego doświadczenia:

Do zlewki i dwóch probówek wlewamy wodę i kilka kropel fenoloftaleiny, a następnie wrzucamy przygotowaną małą grudę sodu. Do wylotu probówki zbliżamy zapalone łuczywko.

Nauczyciel prosi uczniów o zapisanie obserwacji i wniosków na karcie pracy.

Uczniowie wykonują drugą część doświadczenia.

Mg Sn

II III

H₂O + fenoloftaleina

Opis wykonywanego doświadczenia:

Do zlewki i dwóch probówek wlewamy wodę i kilka kropel fenoloftaleiny, a następnie dodajemy kolejno magnez i cynę. Probówki podgrzewamy dla lepszego efektu. Do wylotu probówek zbliżamy zapalone łuczywko.

Nauczyciel prosi uczniów o zapisanie obserwacji i wniosków na karcie pracy.

Po wykonaniu doświadczenia nauczyciel kieruje pytania do całej klasy:

N:Jakie są wasze obserwacje?

U: Roztwór w I i II naczyniu zmienił barwę na malinową. W III naczyniu brak zmiany barwy. Reakcja w zlewce przebiegała gwałtownie. Wydziela się gaz. Palące się łuczywko zbliżone do wylotu probówki zgasło i wywołało charakterystyczny trzask.

N:Jakie więc wnioski możemy wyciągnąć z podanych przez was obserwacji ?

U: Sód i magnez reagują z wodą. Cyna nie reaguje z wodą. Sód jest pierwiastkiem aktywniejszym. Powstają nowe substancje o charakterze zasadowym- wodorotlenek sodu i wodorotlenek magnezu. Gaz który się wydziela to wodór.

Nauczyciel podaje ogólny schemat reakcji:

Metal + woda wodorotlenek + wodór

N: Proszę na podstawie ogólnego schematu reakcji napisać równania przeprowadzonych reakcji.

Nauczyciel wybiera ucznia, uczeń zapisuje

2 Na + H₂O 2NaOH + H₂

Mg + 2H₂O Mg(OH)₂ + H₂

Sn + H₂O X

N: Na podstawie doświadczenia wnioskujemy, że nie wszystkie metale reagują z wodą. Do metali, które reagują z wodą dając wodorotlenki zaliczamy metale aktywne należące do I i II (oprócz berylu)grupy układu okresowego pierwiastków. Wodorotlenki metali spoza tych grup np. Al.(OH)_3, otrzymujemy innymi sposobami.

N: Dla utrwalenia zdobytych informacji przejdźmy do zadań.

Zadania – karta pracy ucznia

Zadanie 1. Dokończ podane równania reakcji lub zaznacz, że nie zachodzą.

a)K + H₂O

b) CuO + H₂O

c) BaO + H₂O

d) Be + H₂O

Odpowiedzi:

a)K +2 H₂O KOH + H₂

b) CuO + H₂O X

c) SrO + H₂O Sr(OH)₂

d) Be + H₂O X

Zadanie 2. Napisz równanie reakcji otrzymywania wodorotlenku baru dwoma sposobami.

Odpowiedz-

A Ba + 2H₂O Ba(OH)₂ + H₂

B 2Ba + O₂ 2BaO BaO + H₂O Ba(OH)₂

Zadanie 3.Ułóż wzory sumaryczne wodorotlenków: glinu, litu, rubidu i radu.

Odpowiedzi-

Al(OH)₃ , LiOH, RbOH, Ra(OH)₂

1. Rekapitulacja:

Nauczyciel podsumowuje lekcje:

N: Proszę o podanie metali aktywnych.

U: Metale aktywne to metale należące do I i II grupy układu okresowego pierwiastków z wyjątkiem berylu.

N: Jaka była pierwsza poznana metoda otrzymywania wodorotlenków?

U: Pierwszą metodą otrzymywanie wodorotlenków była reakcja tlenków metali aktywnych z wodą.
N: Proszę podać drugą metodę otrzymywania wodorotlenków.

U: Drugą metodą otrzymywania wodorotlenków jest reakcja tlenków metali aktywnych z wodą.

N: Czy wodorotlenek jest jedynym produktem tej reakcji?

U: Nie, produktem ubocznym jest wodór.

N:Co dzieję się gdy zapalone łuczywko umieścimy u wylotu probówki, z której wydostaje się wodór?

U: Słyszymy charakterystyczny trzask.

1. Treść zadania domowego:

Zadanie 1.

Ułóż równania reakcji magnezu, cezu, fransu i cynku z wodą lub zaznacz, że reakcja nie zachodzi.

Odpowiedzi-

Mg + 2H₂O Mg(OH)₂ + H₂

2Cs + 2H₂O 2CsOH + H₂

2Fr + 2H₂O 2FrOH + H₂

Zn + H₂O X

Zadanie 2.

Zapisz odpowiedni wzór przy nazwach wodorotlenków

Wodorotlenek antymonu (III) –

Wodorotlenek sodu -

Wodorotlenek ołowiu (II) -

Wodorotlenek radu –

Odpowiedzi-

Wodorotlenek antymonu (III) – Sb(OH)₃

Wodorotlenek sodu - NaOH

Wodorotlenek ołowiu (II) – Pb(OH)₂

Wodorotlenek radu – Ra(OH)₂

1. Załączniki:

   1. Karta pracy ucznia.