ROZSZCZEPIENIE KRĘGOSŁUPA
Jest to wada wrodzona powstaje w pierwszych miesiącach życia płodowego. Ichtiologia nie jest znana, mogą ją powodować różnie czynniki oprócz predyspozycji genetycznych mogą być to:
- czynniki fizyczne,
-chemiczne,
-zaburzenia hormonalne,
-niedobory żywieniowe,
-zakażenia.
Wada występuje częściej u chłopców od matek chorych na cukrzycę, matek bardzo młodych oraz u matek rodzących pierwsze dziecko w wieku późniejszym.
Mamy różne postacie wady. Jeżeli wada dotyczy tylko części kostnej ,nie nerwowej mówimy o ukrytym rozszczepie kręgosłupa. Skóra nad miejscem łuków kręgowych jest często owłosiona, przebarwiona, uwypuklona ze względu na obecność tłuszczaka. W tej postaci w ukrytym rozszczepie nie stwierdza się objawów (wada może być wykryta przypadkiem na zdjęciu RTG)
Jeżeli oprócz tkanki kostnej dotyczy też tkanki nerwowej to mówimy o jawnym rozszczepie kręgosłupa i tutaj są różne postacie.
Jeżeli przez rozczepienie w łukach kręgowych uwypukla się przepuklina utworzona z worka oponowego i wypełniona płynem mózgowo – rdzeniowym to mówimy, że jest to przepuklina oponowa. Tutaj rdzeń i korzenie uformowane są prawie normalnie. Stwierdza się niewielkie zaburzenia neurologiczne.
Jeżeli w tą przepuklinę jest wciągnięty nieprawidłowo uformowany rdzeń to mówimy, że jest to przepuklina oponowo --rdzeniowa. Wadzie tej towarzyszy niedorozwój korzeni nerwowych.
Jeżeli ten nieprawidłowo uformowany rdzeń jest pokryty workiem oponowym to mówimy, że jest to przepuklina oponowo – rdzeniowa odkryta albo zamknięta.
W najcięższych przypadkach ten nieprawidłowo uformowany rdzeń nie jest okryty żadnymi osłonami i bezpośrednio styka się z otoczeniem, wtedy mówimy, że jest to przepuklina oponowo-rdzeniowa otwarta. Dzieci z przepukliną oponowo rdzeniową mają normalny lub nieznaczny obniżony poziom rozwoju umysłowego.
Objawy kliniczne to:
- porażenia i niedowłady kończyn dolnych,
- zaburzenia trofiki porażonych części ciała
- zniesienie czucia powierzchownego lub głębokiego
- zaburzenia funkcjonowania układu moczowego i pokarmowego.
U dzieci dochodzi do licznych zniekształceń i deformacji, powstają one w dwojaki sposób.
Po pierwsze zaburzenia równowagi mięśniowej albo
Po drugie to układanie się w nieodpowiedni sposób wywołany siła ciężkości porażonych części ciała.
Zniekształcenia mogą dotyczyć stawów biodrowych.
Stawy mogą się ustawić w:
- odwiedzeniu,
- rotacji zewnętrznej
- mogą być przykurcze zgięciowe,
- przykurcze zgięciowo – przywiedzeniowe,
- zwichnięcie lub podwichnięcie stawu,
- koślawość bioder
- zniekształcenia stawów kolanowych np. w przeproście,
- przykurcz zgięciowy, koślawość.
Mogą również być zniekształcenia stopy:
- końska
- końsko koślawe,
- końsko szpotawe,
- piętowa,
- piętowo szpotawa,
- wydrążona.
ZNIEKSZTAŁECNIE KRĘGOSŁUPA
może wystąpić:
- skolioza,
- pogłębienie lordozy,
- kifoza lędźwiowa.
Jeśli są prowadzone operacje to tylko wówczas gdy dziecku umożliwi to lokomocje w przeciwnym razie nie operuje się stawów.
Zniekształcenia i deformacje są bardzo różne i zależne od poziomu uszkodzenia i wyglądają następująco:
# w uszkodzeniu na poziomie Th12 występuje całkowite wiotkie porażenie kończyn, deformacje pojawiają się z czasem, kończyny układają się w odwiedzeniu (pozycja żabki) dochodzi tutaj do przykurczy biodrowo lędźwiowych, końskiego ustawienia stóp.
# Uszkodzenia na poziomie L1-L2 - tutaj działają zginacze stawów biodrowych i częściowo przywodziciele, dochodzi do przykurczu zgięciowego stawów biodrowych lub zgięciowo przywiedzeniowego z towarzyszącą koślawością kolan, to z kolei sprzyja podwichnięciu bioder.
# Uszkodzenie L3 - L4 - tutaj dobrze działają zginacze i przywodziciele przy całkowicie porażonych prostownikach i odwodzicielach prowadzi to do silnego przykurczu zgięciowo przywiedzeniowego i zwichnięcia stawów biodrowych.
# Uszkodzenie L5 - tutaj występuje niewielki przkurcz zgięciowo przywiedzeniowy w wyniku osłabienia prostowników i odwodzicieli stawu biodrowego
# Uszkodzenie S1 i poniżej powoduje zniekształcenia stóp.
Usprawnianie:
Profilaktyka odleżyn
Zapobieganie i zwalczanie deformacji kręgosłupa i kończyn dolnych.
Pozycje złożeniowe:
- poz. w leżeniu na plecach kkd. w st. biodrowych w lekkim ugięciu
- w odwiedzeniu w rotacji pośredniej w lekkim zgięciu w st. Kolanowych stopa w pozycji pośredniej
- ułożenie na brzuchu w celu zapobieganie przykurczy w st. biodrowo lędźwiowym, nóżki są w odwiedzeniu dla
zapobiegania deformacji stóp ,stopy są po za materacem (mogą być w łuskach)
Zapobieganie deformacjom kręgosłupa, nie wolno za wcześnie sadzać dziecko jeśli dziecko siedzi to niewiele, do tego jest specjalny fotelik z pasami na oparciu.
Zapobieganie deformacji nóżek stosujemy ciepło, masaże redresje delikatne, zaopatrzenie ortopedyczne
Utrzymanie ruchu biernego
Kompensacyjne zwiększanie siły mięśniowej, ćw. wzmacniające obręcz kkg i tułowia
Wzmacnianie mięśni nieporażonych gdy zobaczymy ślady ruchu to wówczas ćwiczymy by utrwalić ruch
Kształtowanie równowagi codziennie wykonuje się ćw. równoważne
Kształtowanie schematu ciała pod wpływem doświadczeń wzrokowych i czuciowych
Odpowiednie zaopatrzenie ortopedyczne służy do zapobiegania i zwalczania deformacji, kompensowania. Zaopatrzenie ortopedyczne zależy od uszkodzenia:
# Uszkodzenie odcinka Th tutaj dziecko zaopatrujemy w aparaty stabilizujące biernie tułów i kkd, parapodium statyczne, wózek.
# Uszkodzenie na poziomie L1-L2 zaopatrujemy dziecko w aparaty szynowo opaskowe obejmujące całe kkd stabilizujące stawy biodrowe i kolanowe umożliwiające poruszanie się w obrębie mieszkania za pomocą kul, parapodium dynamiczne i wózek
# Uszkodzenie L3-L4 pionizacje przeprowadza się po operacji zwichniętych st biodrowych, zaopatruje się w aparaty szynowo-opaskowe na całe kończyny lub niekiedy krótkie aparaty szynowo-opaskowe do kolan lub ewentualnie buty ze sztywnikiem tylnym. Dzieci w domu poruszają się za pomocą kul a poza domem na wózku. Tutaj można stosować aparat recyklokalny jest to aparat służący do chodu naprzemiennego. Posada on kosz biodrowy i system linek umożliwiający system linek umożliwiający zginanie kolana, łuski stopowo-goleniowe, specjalne buty ortopedyczne no i kule. Stosowanie tego aparatu jest możliwe w momencie uzyskania pełnego wyprostu w stawach kolanowych i biodrowych oraz korekcji stóp.
# Uszkodzenie L5 zaopatrujemy w aparaty szynowo opaskowe na całe kkd lub do kolan odpowiednie buty ortopedyczne i kule
# Uszkodzenia S1 dziecko wyposażamy w specjalistyczne obuwie ortopedyczne.
Pionizacja bierna dziecka jest niezbędna, ponieważ zapobiega powstaniu osteoporozy i demineralizacji kości, przyczynia się do prawidłowego funkcjonowaniu ukł. Moczowego i trawiennego.
Regulacja czynności pęcherza moczowego i dolnego odcinka jelita grubego
Ćwiczenia samoobsługi nauka samodzielności
W usprawnianiu dzieci stosuje się metody kinezyterapeutyczne takie jak VOIT, BOBATH, PETO.
Metoda VOIT intensyfikacji czucia powierzchownego i głębokiego, opiera się na wykorzystaniu odruchów pełzania i obracania własnego ciała. Odruchy są wywoływane przez pozycje ułożeniowe wymuszające ruch, poz. wyjściowe pobudzające stan aktywacji przez punkty stymulacyjne, które mają charakter proprioreceptywny znajdują się w mięśniach i powierzchniach około kostnych.Oporowanie pozycji wyjściowych czyli stawianie oporu przeciw prowokowanemu ruchowi dziecka.
Metoda PETO łączy usprawnianie lecznicze psychopedagogiczne, adaptacji społecznej w celu jak najlepszego przygotowania dziecka do normalnego życia. Dzieci leczone ta metodą są leczone w ośrodkach z przerwą wakacyjną, są tam zajęcia szkolne nauka chodu, mowy itp. Głównie są uczone samoobsługi. Elementem charakterystycznym jest system mebelków specjalnych.
Metoda BOBATH opiera się przede wszystkim na eliminowaniu wyhamowywaniu patologicznych i rozwijanie prawidłowych odruchów wczesno-niemowlęcych.
Schemat usprawniania w zależności od poziomu uszkodzenia:
* Odcinek Th
- ćw oddechowe,
- zwalczanie przykurczów i redresje,
- ćw bierne kończyn dolnych i tułowia,
- ćw równoważne,
- pionizacja w aparatach stabilizujących tułów i kończyny dolne.
* Odcinek L
- ćwiczenia oddechowe
- zwalczanie przykurczów i redresje,
- ćw. bierne kkd
- ćw m tułowia i kkg,
- ćw. równoważne,
- ćwiczenia m obręczy biodrowej,
- pionizacja w aparatach stabilizujących kkd
*Odcinek L-S
- ćw bierne kkd –stóp
- zwalczanie przykurczów i redresje,
- ćw wzmacniające m kkd
- ćw. równoważne w poz. Stojącej,
- ćw koordynacji chodu.
ZNIEKSZTAŁCENIA STÓP
Wady stóp mogą być:
* wrodzone,
* porażenne lub
* statyczne.
Wady wrodzone mogą być pierwotne lub wada towarzysząca innej wadzie.
Zniekształcenia dzielimy na:
- proste i - złożone
Główne postacie zniekształceń prostych to:
* stopa końska - charakteryzuje się zgięciem podeszwowym w stosunku do goleni,
* piętowa - charakteryzuje się zgięciem grzbietowym w stosunku do goleni,
* szpotawa - tutaj brzeg boczny jest obniżony, stopa jest w odwiedzeniu,
* płaska - brzeg przyśrodkowy jest obniżony stopa jest w nawróceniu.
Najczęstsze zniekształcenie (złożone) to stopa końsko – szpotawa. Cechy końskie ustawienie stopy odwrócenie przywiedzenie wydrążenie i może się zdarzyć skręcenie do wewnątrz odcinka dalszego goleni.
Leczenie
Usprawnianie stopy jest to metoda Ponsetiego, leczenie zaczyna się zaraz po urodzeniu dziecka wykonuje się ćwiczenia rozciągające stopę oraz zakłada się serię opatrunków gipsowych zmienianych co kilka dni na początku następnie raz w miesiącu. Po serii opatrunków pozostaje stopa jest ustawiona prawidłowo, końskie ustawienie eliminuje się zabiegiem chirurgicznym rozciągnięcia ścięgna Achillesa i ponownie stosuje się opatrunek gipsowy leczenie opatrunkami gipsowymi nie przekracza 3 miesięcy. Po tym czasie dziecko dostaje szynę derotacyjną na dzień i na noc gdy zaczyna chodzić to tylko na noc. Jeżeli leczenie zachowawcze nie przynosi efektów wówczas chirurgicznie wydłuża się ścięgna i nacina więzadła, po tym zabiegu wykonuje się długotrwałe unieruchomienie, po zdjęciu unieruchomienia stopa zabezpieczana jest łuskami aparatami ortopedycznymi obuwiem wykonuje się ćwiczenia bierne i czynne.