Resocjalizacja w środowisku otwartym i formach instytucjonalnych.

1. KURATELA SĄDOWA DLA NIELETNICH *

Model kurateli sądowej obowiązujący w Polsce to model zawodowo- społeczny.

Wg Z. Tyszki kuratela sądowa to metoda indywidualnego i społecznego oddziaływania wychowawczego na nieletnich w warunkach naturalnego środowiska społecznego ( np.: dom, szkoła itp.) w celu doprowadzenia do poprawy i ukształtowania u podopiecznego prawidłowych cech charakteru.

Funkcje kurateli sądowej:

1. Diagnostyczna ( konieczność rozpoznania środowiska podopiecznego i sporządzenia diagnozy wychowanka; pełne informacje o tym jakie ma deficyty, jakie ma problemy itd.);

2. Wychowawcza;

3. Profilaktyczna.

Kuratorów sądowych dzielimy na:

a) zawodowych (etatowi pracownicy sądu):

- dla dorosłych

- dla nieletnich (rodzinny)

- kurator rodziców ( kontrolowanie, czy rodzice właściwie wypełniają swoje obowiązki rodzicielskie)

b) społecznych (osoby, które funkcje tę pełnią dodatkowo):

- dla dorosłych

- dla nieletnich (rodzinny)

Kuratorzy rodzinni pełnią nadzory (nad nieletnimi) a kuratorzy dla dorosłych pełnią dozory (nad dorosłymi).

Zadania kuratora sądowego mają charakter:

1. kontrolny ( czy wykonywane są wszystkie zalecenia sądu);

2. wychowawczo- resocjalizacyjny ( działania ukierunkowane na korekcję i zmniejszenie demoralizacji);

3. opiekuńczy ( zapewnienie odzieży, środków higienicznych czy pracy poprzez wskazanie odpowiednich instytucji do tego przystosowanych).

Czynności kuratora sądowego (wg Pytki):

a) wspomagające prace sądu- wywiady środowiskowe jednorazowe, wszystkie czynności zlecane przez sąd;

b) organizacyjne- organizacja pracy kuratorów sądowych, szkoleń dla kuratorów sądowych;

c) resocjalizacyjne- dozory i nadzory;

d) profilaktyczne- współpraca z instytucjami i organizacjami, które zajmują się szeroko rozumianą profilaktyką i resocjalizacją.

*Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz. U. z dnia 12 września 2001 r.).

1. KURATORSKI OŚRODEK PRACY Z MŁODZIEŻĄ

Działalność kuratorskich ośrodków pracy z młodzieżą obejmuje takie funkcje jak:

- terapeutyczna,

- opiekuńczo-wychowawcza,

- dydaktyczna,

- profilaktyczno-kompensacyjna,

- resocjalizacyjna,

- integracyjno-społeczna [Pytka „Pedagogika resocjalizacyjna”].

Do zadań kuratorskich ośrodków pracy z młodzieżą należy:

- wdrażanie do przestrzegania zasad współżycia społecznego i porządku publicznego

- kształtowanie właściwego stosunku do nauki i pracy

- pobudzanie zainteresowań i rozwijanie uzdolnień przez udzielanie pomocy w usuwaniu zaniedbań wychowawczych, - podnoszenie poziomu kultury osobistej,

- wyrabianie i utrwalanie nawyków pracy społecznie użytecznej,

- udzielanie pomocy w nauce przy zdobywaniu przygotowanie zawodowego,

- organizowanie czasu wolnego,

- udzielanie pomocy w rozwiązywaniu trudności życiowych,

- udzielanie pomocy materialnej.

1. OCHOTNICZE HUFCE PRACY

Ochotnicze Hufce Pracy na mocy ustawy są instytucjami rynku pracy. Są to państwowe jednostki budżetowe, nad którymi nadzór sprawuje minister właściwy do spraw pracy.

Podstawowym celem działalności OHP jest:

- stwarzanie młodzieży warunków prawidłowego rozwoju społecznego i zawodowego poprzez aktywne budowanie systemu pomocy dla grup najsłabszych,

- organizowanie i wspieranie form wychodzenia z ubóstwa, bezrobocia i patologii społecznych.

OHP wykonują zadania państwa na rzecz młodzieży powyżej 15 roku życia i bezrobotnych do 25 roku życia w zakresie:

1. zatrudnienia oraz przeciwdziałania marginalizacji i wykluczeniu społecznemu młodzieży,

2. kształcenia i wychowania młodzieży.

Ad. 1.

W zakresie zatrudnienia oraz przeciwdziałania marginalizacji i wykluczeniu społecznemu młodzieży Ochotnicze Hufce Pracy, w szczególności:

1) organizują zatrudnianie:

a) młodzieży w wieku powyżej 15 lat, która nie ukończyła szkoły podstawowej lub gimnazjum albo nie kontynuuje nauki po ukończeniu tych szkół,

b) bezrobotnych do 25 roku życia,

c) uczniów i studentów;

2) prowadzą poradnictwo zawodowe dla młodzieży oraz mobilne centra informacji zawodowej;

3) inicjują międzynarodową współpracę i wymianę młodzieży;

4) prowadzą agencje zatrudnienia bez konieczności uzyskania wpisu do rejestru zatrudnienia;

5) refundują koszty poniesione przez pracodawcę na wynagrodzenia i składki na ubezpieczenia społeczne młodocianych pracowników, zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego w ramach szkoleń ogólnych.

Ad. 2

W zakresie kształcenia i wychowania młodzieży Ochotnicze Hufce Pracy w szczególności prowadzą działania mające na celu:

1) umożliwienie młodzieży, która nie ukończyła szkoły podstawowej lub gimnazjum albo nie kontynuuje nauki po ukończeniu tych szkół, zdobycie kwalifikacji zawodowych oraz uzupełnienie wykształcenia podstawowego lub gimnazjalnego;

2) umożliwienie młodzieży uzupełniania ponadgimnazjalnego wykształcenia ogólnego i zawodowego.

W szczególności OHP zajmują się:

1) nawiązywaniem współpracy z pracodawcami i organizacjami zrzeszającymi pracodawców w celu pozyskiwania ofert pracy dla młodzieży bezrobotnej oraz uczniów i studentów;

2) prowadzeniem pośrednictwa pracy dla młodzieży;

3) przygotowaniem młodzieży do aktywnego zachowania na rynku pracy;

4) podejmowaniem i wspieraniem inicjatyw służących przeciwdziałaniu bezrobociu i wychowaniu w procesie pracy;

5) rozwijaniem współpracy z organizacjami i instytucjami zagranicznymi oraz organizowanie międzynarodowej wymiany młodzieży.

1. RODZINY ZASTĘPCZE

Rodzina zastępcza to forma prawna sprawowania opieki nad dziećmi pozbawionymi całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej, a także dziećmi niedostosowanymi społecznie. Chodzi w szczególności o dzieci osierocone lub takie, których biologiczni rodzice są nieznani albo pozbawieni władzy rodzicielskiej ewentualnie którym ograniczono władzę rodzicielską.

Zgodnie z polskim prawem rodziną zastępczą może zostać małżeństwo lub osoba samotna (również mężczyzna!). Nie można ustanowić rodziny zastępczej dla dziecka, którego przynajmniej jedno z rodziców ma pełnię władzy rodzicielskiej. Rodzina zastępcza otrzymuje pomoc pieniężną na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka.

Podstawowym zadaniem rodziny zastępczej jest zapewnienie dziecku warunków odpowiednich do jego stanu zdrowia, wieku i poziomu rozwoju. Szczególnie chodzi o:

· należyte warunki bytowe;

· możliwości rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego;

· możliwości zaspokojenia indywidualnych potrzeb dziecka;

· możliwość właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań;

· odpowiednie warunki do wypoczynku i organizacji czasu wolnego.

Typy rodzin zastępczych:

1. Rodzina zastępcza spokrewniona z dzieckiem – rodzina, którą łączy stosunek pokrewieństwa z dzieckiem (np. dziadkowie, pełnoletnie rodzeństwo itp.) Ustanowiony przez sąd rodzinny krewny jako rodzina zastępcza, zobowiązany jest do składania sprawozdań z opieki nad dzieckiem. Rodzinie przysługuje pomoc finansowa w związku ze sprawowaniem opieki.

2. Rodzina zastępcza niespokrewniona z dzieckiem –rodzina, której z dzieckiem nie wiąże żaden stosunek pokrewieństwa. Jest ustanawiana przez sąd rodzinny, przed którym składa sprawozdania z opieki nad dzieckiem. Otrzymuje pomoc finansową z tytułu tej opieki. Opiekuje się maksimum trojgiem dzieci.

3. Rodzina zastępcza zawodowa niespokrewniona z dzieckiem:

a) wielodzietna - umieszcza się w niej w tym samym czasie nie mniej niż troje i nie więcej niż sześcioro dzieci. W przypadku konieczności umieszczenia w rodzinie licznego rodzeństwa liczba dzieci w wielodzietnej rodzinie zastępczej może się zwiększyć

b) specjalistyczna -umieszcza się w niej dzieci niedostosowane społecznie albo dzieci z różnymi dysfunkcjami, problemami zdrowotnymi wymagającymi szczególnej opieki i pielęgnacji. W rodzinie tej może wychowywać się w tym samym czasie nie więcej niż troje dzieci.

c) o charakterze pogotowia rodzinnego - umieszcza się nie więcej niż 3 dzieci na pobyt okresowy do czasu unormowania sytuacji życiowej dziecka, nie dłużej niż na 12 miesięcy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach pobyt dziecka może być przedłużony, jednak nie więcej niż o kolejne 3 miesiące.

1. OGNISKA WYCHOWAWCZE

Ognisko wychowawcze jest placówką środowiskową mającą na celu zapobieganie niedostosowaniu i sieroctwu społecznemu dzieci i młodzieży oraz pomoc rodzicom mającym poważne trudności w ich wychowaniu, jak również tworzenie właściwych dla prawidłowego rozwoju dzieci i młodzieży warunków wychowawczych, materialnych i zdrowotnych.

- Ze względu na organizację, zakres i rodzaj opieki jest placówką wsparcia dziennego.

- Ogniska tworzy się dla dzieci w wieku od 6 do 17 lat z utrudnioną socjalizacją, z zaburzeniami zachowania, mających trudności w nauce, wychowujących się w trudnych warunkach materialnych i wychowawczych.

- Ognisko jest czynne w ciągu całego roku kalendarzowego, nie mniej niż 5 dni w tygodniu, nie krócej niż 4 godziny dziennie.

- Praca z wychowankami i jego rodziną opiera się na zasadzie dobrowolności.

Organizacja Ogniska Wychowawczego:

1) zajęcia opiekuńcze i pomoc w nauce ,

2) zajęcia rozwojowe w zespołach zainteresowań, reedukacyjnych i terapeutycznych,

3) wycieczki, biwaki, kolonie i obozy,

4) żywienie, w zakresie uzależnionym od pozyskanych środków,

5) poradnictwo życiowe i rodzinne dla wychowanków i rodziców.

Główne cele Ogniska:

- wsparcie rodzin poprzez pomoc w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i bytowych, podtrzymywanie emocjonalnych więzi dziecka z rodziną,

- wspieranie rozwoju dziecka, rozwijanie zainteresowań i uzdolnień,

- kształtowanie właściwych postaw, zachowań u wychowanków, podnoszenie ich kultury osobistej,

- wdrażanie wychowanków do przestrzegania zasad współżycia w społeczeństwie,

- wyrabianie u wychowanków właściwego stosunku do nauki i pracy,

- eliminowanie zaburzeń zachowania, agresji, przemocy, wulgarności,

- pomoc w nauce.

1. MODEL ŚRODOWISKOWEJ POMOCY RODZINIE

Cel:

- pomoc rodzinie w realizacji wszystkich funkcji: wychowawczych i opiekuńczych itd.;

- likwidacja patologii występujących w rodzinie dziecka;

- odejście od instytucjonalnych form wychowania (dziecko nie zawsze musi być umieszczone w placówce).

Instytucje funkcjonujące w ramach Modelu Środowiskowej Pomocy Rodzinie:

1. Instytucja Pedagoga Rodzinnego

2. Instytucja Wychowawcy Podwórkowego (Streetworker)

3. Instytucja Przyjaciela Dzieci Ulicy

Ad.1

Celem Instytucji Pedagoga Rodzinnego jest usuwanie przeszkód tkwiących w rodzinie, mających negatywny wpływ na rozwój i socjalizację dziecka.

Zadania Pedagoga:

- poprawa komunikacji i więzi w rodzinie,

- poprawa komunikacji między rodziną, a innymi instytucjami wspierającymi rodzinę (rodzina – szkoła),

- pozytywna zmiana wadliwych postaw występujących w rodzinie,

- zwiększenie umiejętności rozwiązywania problemów i konfliktów członków rodziny,

- ukierunkowanie celów i dążeń na istotne wartości (wzrost aspiracji życiowych rodziny),

- podniesienie poziomu członków rodziny,

- poprawa wizerunku rodziny w środowisku,

- pomoc w postaci wskazania odpowiednich ośrodków pomocy rodzinie (np. pod względem uzależnień).

Ad.2

- praca w konkretnych miejscach ( na podwórkach),

- bezpośrednie i niesformalizowane kontakty z dziećmi

- Wychowawca jest łącznikiem miedzy środowiskiem, a placówką wychowawczą,

Zadanie realizowane w 3 płaszczyznach:

A. oddziaływanie w sposób bezpośredni w interakcjach z wychowankiem

B. socjotechnika wewnątrzgrupowa stosowana przez Wychowawcę

C. lobbing środowiskowy prowadzony przez Wychowawcę (zyskanie zaufania dzieci)

Orgaznizowane działania mają charakter:

- wychowawczy (normy i zasady),

- korekcyjny (eliminowanie zaburzeń),

- kulturotwórczy (wychowanie kulturalne),

- wzmocnienie pozytywnych nastawień u dzieci,

- rozwijanie aspiracji życiowych,

- rozwijanie potrzeby akceptacji,

- budowanie pozytywnych więzi ze społeczeństwem.

Ad. 3

Celem Instytucji Przyjaciela Dzieci Ulicy jest:

- współpraca z dziećmi w wieku 3-23 lat, które znaczną część czasu spędzają na ulicach bez żadnej opieki dorosłych,

- eliminacja tych wszystkich zagrożeń, które dzieci spotykają na ulicy (np. prostytucja, narkomania itd.),

- udzielanie wsparcia i pomocy dzieciom ulicy,

- realizacja środowiskowego programu społeczno – wychowawczego,

- interwencja w sytuacjach kryzysowych (np. kiedy dziecku dzieje się krzywda),

- współpraca z rożnymi organizacjami (efekt: kompleksowa pomoc).

Formy kontaktu i działań:

- jednorazowe rozmowy,

- systematyczne spotkania (indywidualne i grupowe),

- wspólne wyjścia na różne imprezy,

- pomoc w rozwiazywaniu problemów szkolnych oraz nakłanianie do niezaniedbywania obowiązku szkolnego,

- pomoc w rozwiązywaniu problemów osobistych (by nie czuły się wyrzutkami w społeczeństwie), prawnych

związanych z uzależnieniami (pomoc w odnalezieniu odpowiedniego ośrodka w celu podjęcia leczenia),

- organizacja czasu wolnego (np. wyjście do kina, wycieczka),

- rozwijanie zainteresowań,

- dostarczenie żywności, ubrań, środków higienicznych itp.