TOWAROZNASTWO – Wykłady

Wykład 1

Definicje towaroznawstwa:

1. Towaroznawstwo, jak to wynika z nazwy dyscypliny, polega na dogłębnym znawstwie, czyli znajomości towarów, a więc tego rodzaju dóbr, które s ogólnie dostępne na rynku i zaspokajają większość różnorodnych potrzeb człowieka. Towary stanowią główny cel działalności i przedmiot zainteresowania ludzi integralnie związany z bardzo istotnymi dla nich sterami działania, tj. z produkcją, obrotem towarowym i konsumpcją, jak również z etapem pokonsumpcyjnym, czyli utylizacja lub kasacją odpadów i pozostałości po zużytych towarach i opakowaniach.

2. Według słownika pojęć towaroznawczych, towaroznawstwo jest nauką o właściwościach towaru, metodach ich badania i oceny, czynnikach, zjawiskach i procesach rzutujących na ich jakość i wartość użytkową o właściwym kształtowaniu jakości produktu w sferach przedprodukcyjnej, produkcji i poprodukcyjnej.

3. Według prof. Mieczysława Mysony towaroznawstwo jest rozległą dziedziną wiedzy, której przedmiotem poznania jest towar.

4. Według Johanna Beckmanna towaroznawstwo jest nauka o właściwościach, pozyskiwaniu i badaniu oraz znaczeniu gospodarczym towaru. Wytyczył on towaroznawstwu jako nauce zadania:

   1. Usystematyzowanie towarów

   2. Identyfikacja i badanie towarów

   3. Ustalenie pochodzenia towarów oraz ważniejszych rynków ich zbytu

   4. Opisywanie metod otrzymywania wyrobów

   5. Uzasadnienie znaczenia towarów w życiu gospodarczym

5. Według prof. Mieczysława Skrzypka towaroznawstwo obejmuje przede wszystkim:

   1. Wiedzę o grupach towarowych i poszczególnych towarach, a w tym o ich pochodzeniu, poprawnym nazewnictwie, o zarysie procesu technologicznego, właściwościach, zastosowaniu, asortymencie, wymaganiach normatywnych i prawnych, metodach badania i oceny

   2. Wiedzę na temat kształtowania ochrony i kontroli jakości obejmują teorie jakości oraz metody sterowania jakością w określonej branż, optymalizowanie oraz kontrolę jakości w procesach wytwarzania i kontrolę jakości wyrobów finalnych

   3. Wiedza z zakresu logistyki towarów obejmuje również zabezpieczenie i ochronę ich jakości, w tym opakowalnictwom oznaczanie towarów i przesyłek, następnie transport, przeładunek, magazynowanie towarów i kompletację dostaw, kody kreskowe

   4. Wiedze dotyczącą metodyki badania i oceny jakości wyrobów, w tym również metod testowania jakości wyrobów

   5. Znajomość zagadnień ogólnych, wspólnych dla większości lub dla wszystkich towarów i grup towarowych, w tym zasad klasyfikacji rodzajowej znakowania i kodowania towarów, normalizacji podstaw i zasad atestacji i certyfikacji towarów, zagadnień ekologicznych związanych z gospodarka towarową.

Podział towaroznawstwa:

1. Przemysłowe – wiedza o grupach towarowych i towarach

2. Spożywcze – wiedza o grupach i poszczególnych artykułów spożywczych

3. Ogólne – obejmuje zakres wiedzy o towarach wspólnych ogółowi towarów występujących już na rynku lub przygotowanych do wprowadzenia na rynek

4. Specjalne/branżowe – zakres wiedzy o poszczególnym towarze

5. Interdyscyplinarne – korzysta z wiedzy należącej do różnych dyscyplin, tj. technologia, fizyka, chemia, mikrobiologia, nauki rolne i leśne, ekologia, logistyka, ekonomia, marketing prawo, kwalitologia

Towary i ich klasyfikacja

*Klasyfikacja rozwojowa:

• rdzeń produktu

• produkt rzeczywisty

• produkt poszerzony

*Inne kryteria klasyfikacji towarów:

1. Pochodzenie

2. Spełniane funkcje

3. Zastosowanie

4. Własności fizyczne, chemiczne, biologiczne

5. Wielkość dostawy

6. Przynależność do określonej branży

7. Trwałość produktu

8. Przeznaczenie do konsumpcji lub dalszego przerobu czy odsprzedaży

9. Łączenie w grupy towarów posiadających wspólne cechy wprowadza ład w obrocie handlowym i ułatwia tworzenie zestawów asortymentów

   Asortymentem nazywa się celowo dobrany zestaw wyrobów wykazujący określone cechy wspólne, wynikające bądź z podobieństwa użytych surowców procesu technologicznego lub sposobu wykończenia bądź z przydatności do zaspokajania określonych potrzeb lub wymagań. Asortyment stanowi zawsze zestaw towarów a nie pojedynczy towar.

   Poszczególne elementy składające się na asortyment nazywa się sortymentami, np. poszczególne sortymenty drewna tartego (deski, bale, łaty, krawędziaki, belki) tworzą sortyment tarcicy.

Rodzaje asortymentów:

1. Produkcyjny – zestaw towarów wybranych przez zakład produkcyjny

2. Handlowy – zestaw towarów oferowanych do sprzedaży przez jednostkę handlową

3. Branżowy – zestaw towarów określonej branży

4. Głęboki - zestaw towarów charakteryzujący się znaczną liczbą odmian, rodzajów i gatunków w poszczególnych grupach towarowych

5. Płytki - zestaw towarów charakteryzujący się mała liczba odmian, rodzajów i gatunków w poszczególnych grupach towarowych

6. Specjalistyczny - zestaw towarów dobranych w sposób specjalny, np. asortyment sprzętu medycznego, sportowego, odzieżowego, turystycznego;

   Wykład 2

Systemy klasyfikacyjne w gospodarce towarowej:

• Są niezbędne do budowy kodów cyfrowych dla odróżniania i charakteryzowania towarów

• Przykładowy system klasyfikacji towarów według prof. Gintera Grundke dzieli wszystkie towary na grupy towarów, grupy towarowe na klasy towarowe, klasy na rzędy, rzędy na gatunki, gatunki na rodzaje, rodzaje na podrodzajem podrodzaje na sortymenty, a te z kolei ba poziomy jakości.

Przykłady klasyfikacji towarowych:

*Podział na grupy towarowe według SITC – Standard International Trade Classification dzieli się na 10 grup:

1. Żywność i zwierzęta żywe

2. Napoje tytoń i wyroby tytoniowe

3. Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw

4. Paliwa mineralne, smary u materiały pochodne

5. Tłuszcze roślinne i zwierzęce

6. Chemikalia

7. Produkty przetworzone, dalej klasyfikowane według surowców

8. Maszyny i środki transportu

9. Różne artykuły przetwórstwa

10. Towary i transakcje nie klasyfikowane

*W handlu zagranicznym dzieli się tez ba towary ze względu na ich pochodzenie:

1. Ze strefy wolnego handlu wewnątrz ugrupowania

2. Między państwami stowarzyszonymi od państwa stowarzyszonego

3. Z państwa stosującego klauzulą najwyższego uprzywilejowania na zasadach wzajemności

4. Z państw nierozwiniętych

5. Z pozostałych państw

* W Polsce obowiązuje Systematyczny Wykaz Wyrobów – SWW, który został opracowany przez GUS. Jest to dzieło składające się z 4 tomów, klasyfikujące wyroby (produkty) przemysłu, budownictwa i leśnictwa w obrocie krajowym i zagranicznym.

• W ramach SWW utworzono 9 grup gałęzi przemysłu o zbliżonych procesach technologicznych. W ramach gałęzi wyodrębniono branże obejmujące jednostki pokazujące wyroby zbliżone pod względem technologicznym, surowcowym, itp.

• W ramach branż - podbranże i niższe szczeble podziału, nie mające odpowiednika w klasyfikacji podmiotowej, służące przeważnie do grupowania wyrobów według ich znaczenia ekonomicznego, bądź też umożliwiające pogłębienie badań przepływów międzygałęziowych, powiązań między konkurującymi ze sobą gałęziami i branżami lub do celów porządkowych.

Symbol SWW składa się z 5-7 cyfr, z których:

• 2 pierwsze oznaczają gałęzie przemysłu lub wyrobów

• 3 pierwsze oznaczają branże przemysłu lub wyrobów

• 4 pierwsze oznaczają podbranże

  Np. 1927-323

• 19 – gałąź: wyroby przemysłu włókienniczego

• 192 – branża: wyroby przemysłu wełnianego

• 1927 – podbranża: tkaniny wełniane i wełnopodobne wykończone

• 1927-3 – podbranża: tkaniny wełniane i wełnopodobne wykończone

• 1927-323 - podbranża: tkaniny wełniane i wełnopodobne wykończone płaszczowe damskie o zawartości 70% włókien wełnianych

  Wykład 3

  Jakość jest tłumaczeniem utworzonego przez Cycerona łacińskiego wyrazu qualito – właściwość, przedmiot. W mowie potocznej pojęcie jakości nie jest jednoznaczne, kojarzy się z określeniami takim jak klasa, próba, gatunek.

Definicje jakości i wartości użytkowej:

1. Poites – według Platona świat rzeczywisty stanowi niedoskonałe odzwierciedlenie realnie istniejących niedoskonałych idei.

2. Qualitas – Cyceron

3. Jakość – właściwości, rodzaj, gatunek, wartość danego przedmiotu (zjawiska) lub ściślej cecha lub zespół cech odróżniający dany przedmiot od innych.

4. Jakość – całość właściwości i cech charakterystycznych wyrobu lub usługi zdolnych do zaspokojenia określonych lub wskazanych potrzeb

5. Jakość – stopień spełnienia przez wyrób wymagań odbiorcy. W wyrobach przemysłowych jakość jest kombinacją jakości projektu i jakości produkcji.

6. Według /Iwińskiego jakość to zespół właściwości towarów, które decydują o ich wartości.

7. Jakość charakteryzuje udatność wyrobów wyrażoną w zgodności ich właściwości z wymaganiami norm przedmiotowych, a także wad dopuszczalnych według wyżej wymienionych norm. Jakość wyrobu decyduje o zaliczeniu go do odpowiedniego gatunku.

Wszystkie produkty wytworzone zarówno w naturze, jaki i przez człowieka można podzielić na dwie grupy o „odmiennych jakościach”.

1. Produkty materiałowe, które są określonymi postaciami materii

2. Produkty energetyczne, które są określonymi postaciami energii – nie maja struktury, a w konsekwencji cech chemicznych

Każdy produkt materiałowy jest skończoną konstrukcją z czego wynika, że:

1. Produkty materiałowe różnią się miedzy sobą rodzajem i stopniem złożoności konstrukcji

2. Zmiany w konstrukcji niezależne są od przyczyn, które je powodują miejsca, w których zachodzą w danym produkcie, są równoznaczne ze zmianami jakości produktu

3. Zmiany w konstrukcji są wywołane przez warunki otoczenia, w których znajduje się produkt

4. Konstrukcja może być użyteczna dla człowieka, wówczas gdy jej parametry przyrodniczo-techniczne są zsynchronizowane z parametrami przyrodniczo-technicznymi otoczenia, które wywołują doznania estetyczne dla człowieka odpowiadając ustalonym przez niego nawykom

Modele jakości wyrobu:

1. Model jakości wyrobu

$Y_{k} = \begin{bmatrix} X_{1k} \\ X_{2k} \\ \begin{matrix} . \\ . \\ X \\ \end{matrix}_{\text{nk}} \\ \end{bmatrix}$

Rozwiązanie prof. Szczepanika - każda struktura zgodna z założeniem może mieć parametry przyrodniczo – techniczne. Ilość ich zależy od tego , jak skomplikowany jest wyrób.

1. Rozszerzony model jakości wyrobu

   Oprócz parametrów przyrodniczo-technicznych występują parametry wyczuwalne przez zmysły człowieka.

   $Y_{k}^{*} = \begin{bmatrix} X_{1k} \\ . \\ \begin{matrix} . \\ X_{\text{nk}} \\ \begin{matrix} X_{\text{Ik}} \\ . \\ \begin{matrix} . \\ X_{\text{Vk}} \\ \end{matrix} \\ \end{matrix} \\ \end{matrix} \\ \end{bmatrix}$

2. Kompletny model jakości konstrukcji

• Parametry przyrodniczo-techniczne (X1k-Xnk­)

• parametry ekonomiczne (X(n+1)KE-X(n+m)KE)

• parametry czytelne dla zmysłów człowieka (XIk-XVk)

$Y_{k}^{**} = \begin{bmatrix} X_{1k} \\ . \\ \begin{matrix} . \\ X_{\text{nk}} \\ \begin{matrix} \begin{matrix} \begin{matrix} X_{\left( n + 1 \right)\text{KE}} \\ . \\ \begin{matrix} . \\ X_{\left( n + m \right)\text{KE}} \\ \end{matrix} \\ \end{matrix} \\ X_{1k} \\ \end{matrix}_{} \\ . \\ \begin{matrix} . \\ X_{\text{Vk}} \\ \end{matrix} \\ \end{matrix} \\ \end{matrix} \\ \end{bmatrix}$

1. Rozszerzony model jakości uzależniony od otoczenia z uwzględnieniem parametrów czytelnych dla zmysłów człowieka

$Y_{0}^{*} = \begin{bmatrix} X_{10} \\ . \\ \begin{matrix} . \\ X_{n0} \\ \begin{matrix} X_{I0} \\ . \\ \begin{matrix} . \\ X_{V0} \\ \end{matrix} \\ \end{matrix} \\ \end{matrix} \\ \end{bmatrix}$ $Y_{0} = \begin{bmatrix} X_{10} \\ . \\ \begin{matrix} . \\ X_{n0} \\ \end{matrix} \\ \end{bmatrix}$ parametry, które mają wystąpić w otoczeniu

Wybór powinien charakteryzować się określoną wytrzymałością np. tkanina gęstością. Dlatego muszą być określone wymagania względem konstrukcji, w normach zawarte odpowiednie wartości.

1. Kompletny model jakości otoczenia z uwzględnieniem parametrów ekonomicznych i parametrów czytelnych dla zmysłów człowieka.

$Y_{k}^{**} = \begin{bmatrix} X_{10} \\ . \\ \begin{matrix} . \\ X_{n0} \\ \begin{matrix} \begin{matrix} \begin{matrix} X_{\left( n + 1 \right)0E} \\ . \\ \begin{matrix} . \\ X_{\left( n + m \right)0E} \\ \end{matrix} \\ \end{matrix} \\ X_{10} \\ \end{matrix}_{} \\ . \\ \begin{matrix} . \\ X_{V0} \\ \end{matrix} \\ \end{matrix} \\ \end{matrix} \\ \end{bmatrix}$

1. Model wartości użytkowej (uwzględnia tylko parametry przyrodniczo-techniczne).

$Y_{w} = \ \begin{bmatrix} \frac{X_{1k}}{X_{10}} \\ . \\ \begin{matrix} . \\ \frac{X_{\text{nk}}}{X_{\text{no}}} \\ \end{matrix} \\ \end{bmatrix}$

1. Rozszerzony model wartości użytkowej (uwzględnia parametry przyrodniczo-techniczne i parametry czytelne dla zmysłów człowieka)

$Y_{w}^{*} = \begin{bmatrix} \frac{X_{1k}}{X_{10}} \\ . \\ \begin{matrix} . \\ \frac{X_{\text{nk}}}{X_{n0}} \\ \begin{matrix} \frac{X_{\text{Ik}}}{X_{I0}} \\ . \\ \begin{matrix} . \\ \frac{X_{\text{Vk}}}{X_{V0}} \\ \end{matrix} \\ \end{matrix} \\ \end{matrix} \\ \end{bmatrix}$

1. Kompletny model wartości użytkowej (uwzględnia parametry przyrodniczo-techniczne, parametry ekonomiczne i parametry czytelne dla zmysłów człowieka)

$Y_{w}^{*} = \begin{bmatrix} \frac{X_{1k}}{X_{10}} \\ . \\ \begin{matrix} . \\ \begin{matrix} \begin{matrix} \frac{X_{\text{nk}}}{X_{n0}} \\ \frac{X_{\left( n + 1 \right)\text{KE}}}{X_{\left( n + 1 \right)0E}} \\ . \\ \end{matrix} \\ . \\ \frac{X_{\left( n + m \right)\text{KE}}}{X_{\left( n + m \right)0E}} \\ \end{matrix} \\ \begin{matrix} \frac{X_{\text{Ik}}}{X_{I0}} \\ . \\ \begin{matrix} . \\ \frac{X_{\text{Vk}}}{X_{V0}} \\ \end{matrix} \\ \end{matrix} \\ \end{matrix} \\ \end{bmatrix}$

Parametry – podział:

• Destymulanty – parametry, w których wzrost wartości liczbowej niekorzystnie wpływa na własności wyrobu to np. kurczliwość tkanin wyrażona w procentach.

• Stymulanty to parametry, w przypadku których wzrost wartości liczbowej korzystnie wpływa na własność wyrobu.

• Optymaty – nazwa wywodzi się od słowa optymalny, wymagany, żeby wyrób posiadał pewne cechy optymalne np. ciepłochłonność w przypadku wyrobów przeznaczonych na odzież zimową – im lepsze właściwości izolacyjne, tym lepiej, w przypadku wyrobów przeznaczonych na odzież letnią właściwości izolacyjne są niekorzystne

Wartość użytkowa:

1. Przydatność użytkowa

   1. Własności estetyczne

      1. Odporność na piling

      2. Odporność na brudzenie

      3. Trwałość kształtów

         1. Odporność na wypychanie

         2. Odporność na mięcie

         3. Trwałość zaprasowań

      4. Trwałość wybarwień

      5. Odporność ba wyświecenie

   2. Własności wytrzymałościowe

      1. Wytrzymałość na zginanie

      2. Wytrzymałość na rozrywanie i rozdzieranie

   3. Wytrzymałość na świecenie

2. Własności higieniczne

3. Czynniki ekonomiczne

   1. Koszty surowca

   2. Koszty wytworzenia

   3. Koszty konserwacji

   4. Czas użytkowania

   5. Moda

      Jakość w życiu gospodarczym według Jurana to:

• Jakość rynkowa

• Gatunkowanie jakościowe

• Jakość zgodności

• Jakość preferencji

• Charakterystyka jakości

• Jakość jako wymiar doskonałości

Jakość:

• W filozofii jakość, jako właściwość (jedno z zasadniczych pojęć), została zaliczona do podstawowych kategorii, oznacza łączenie z ilością najbardziej bezpośredni sposób pojmowania rzeczy. Jakość to istotna określoność przedmiotu, dzięki której jest ona tym, a nie innym przedmiotem. Ujęcie techniczne wiąże jakość z cechami technicznymi wyrobów i ze związanymi z nimi cechami użytkowymi w odniesieniu do wymaganych norm.

• Nauki ekonomiczne wiążą jakość z kosztami jakościowymi i z ceną oraz z korzyściami materialnymi związanymi z posiadaniem i użytkowaniem rzeczy.

• W marketingu rozumie się przez jakość stopień usatysfakcjonowania nabywcy lub użytkownika. Według normy ISO jakość to ogół cech i właściwości wyrobu lub usługi decydujących o zdolności wyrobu lub usługi do zaspokojenia stwierdzonych lub przewidywanych potrzeb.

Cechy jakościowe towarów:

W wielu definicjach technicznych jakość wiąże się z cechami jakościowymi wyrobów. Cech tych może być bardzo dużo i można jej pogrupować. Często dzieli się je na cechy:

1. Techniczne – określają techniczne parametry konstrukcji i technologii wyrobu, decydujące o zamierzonych funkcjach wyrobu. Ich cechą znamienna jest mierzalność. Do tych cech zalicza się:

   1. Wymiary geometryczne

   2. Właściwości fizykochemiczne

   3. Techniczne parametry działania – wydajność, moc, sprawność itp.

2. Użytkowe – funkcjonalność, dogodność i bezpieczeństwo użytkowania oraz niezawodność wyrobu. Mierzalność cech użytkowych jest możliwa, ale metody badania ich natężenia najczęściej musza być doraźnie ustalane.

3. Estetyczne (organoleptyczne) – charakteryzuje wygląd zewnętrzny i staranność wykończenia wyrobu z uwzględnieniem wymogów i tendencji wzornictwa przemysłowego. Do tej grupy cech zalicza się cechy odbierane za pomocą innych zmysłów: zapach, smakowitość, dźwięk i cechy odbierane dotykiem. Ta grupa cech jest najtrudniej mierzalna, Ich oceny są często wysoko subiektywne.

4. Ekonomiczne – obejmują koszty nabycia, koszty zainstalowania, koszty amortyzacji, koszty eksploatacji, przechowywania

5. Ergonomiczne – określają stopień dostosowania wyrobu da anatomicznych, fizjologicznych i psychicznych cech jego użytkownika. Cechy te są w zasadzie mierzalne, ale trudność stanowi tu zróżnicowanie indywidualnych cech użytkowników, stanowiących punkt odniesienia w dokonywanych pomiarach.

6. Ekologiczne – określają wzajemne relacje produktu i środowiska naturalnego, z uwzględnieniem zużywania surowców (zwłaszcza nieodnawialnych) i energii oraz uciążliwych odpadów produkcyjnych, konsumpcyjnych i pokonsumpcyjnych w postaci stałej, skażonych ścieków i emisji szkodliwych gazów. Cechy ekologiczne określają te relacje w odniesieniu do bicenoz i do człowieka. Wymierna ich ocena jest stosunkowo trudna. Wykorzystuje się przede wszystkim bilanse ekologiczne, ale ich sporządzanie jest powiązane z wieloma trudnościami.

7. Logistyczne – warunkują optymalne przepływy surowców, materiałów, towarów i związanych z nimi informacji.

Z towaroznawczego punktu widzenia szczególne znaczenie mają cechy wpływające na pakowanie, transport i magazynowanie towarów. Cechy te w dużym stopniu warunkują koszty produkcji i obrotu, tutaj uwidacznia się ich wymierność.

Wykład 4

Zależnie od wagi, jaka w danym wyrobie przywiązuje się do cech wyróżnia się wśród nich:

1. Cechy krytyczne – parametry, które musza być utrzymane w określonych granicach pod rygorem całkowitej utraty przydatności użytkowej (cechy dyskwalifikujące).

2. Cechy ważne – które decydują i przydatności wyrobu, lecz które mogą ulegać stopniowaniu (mogą przyjmować różne wartości). Ich natężenie ma decydujące znaczenie w klasyfikowaniu jakościowym wyrobów, czyli w kwalifikowaniu do określonych poziomów jakości

3. Cechy mało ważne – które różnicują wyroby między sobą, ale nie wpływają w decydujący sposób na ich poziom jakościowy np. kolor ołówka. To cechy mało ważne z punktu widzenia kwantyfikacji jakości, ale bardzo ważne z punktu widzenia konsumenta.

Czynniki determinujące jakość towarów:

1. Czynniki natury technicznej – stanowią podstawę jakości wyrobów, gdyż rozwój nauki i techniki stwarza nowe możliwości w zakresie jakości. Warunkują one jakość wyrobów na całej drodze ich życia, a więc zarówno w naturze przedprodukcyjnej, w produkcji, jak i w sferze poprodukcyjnej.

2. Czynniki natury ekonomicznej – uzewnętrzniają się przede wszystkim w zaangażowaniu kapitału oraz w wyborze i tworzeniu warunków do najwłaściwszego wykorzystania możliwości, jakie stwarza współczesna technika.

3. Czynniki natury psychologicznej – uwidaczniają się najczęściej jako reakcja na warunki pracy, układ bodźców materialnych i moralnych, stosunki międzyludzkie w miejscu pracy

4. Czynniki natury organizacyjnej – wiążą się z problemami organizacyjnymi sterowania jakością, kontroli jakości w przemyśle, odbioru jakościowego w handlu

Przyczyny wzrostu wymagań jakościowych można ująć w następujące grupy:

1. Wzrost oczekiwań klientów na co składa się:

   1. Coraz większa kompleksowość

   2. Dodatkowe funkcje

   3. Eksploatacja w warunkach ekstremalnych

   4. Wysoki stopień bezpieczeństwa

   5. Wysoki stopień niezawodności

   6. Łatwość napraw i konserwacji

   7. Taniość wyrobów

   8. Skrócenie czasu projektowania

2. Uregulowania prawne

   1. Przepisy bezpieczeństwa

   2. Rozporządzenia w dziedzinie ochrony środowiska

   3. Ustawa o odpowiedzialności cywilnej za jakość wyrobów

   4. Normy/wytyczne

3. Istotne cele przedsiębiorstwa

   1. Nowoczesne wyroby

   2. Wysoka wydajność i niezawodność

   3. Wysoki stopień akceptacji wyrobów na runku

   4. Wysoka rentowność

   5. Ograniczenie ryzyka

   6. Dobra renoma firmy

4. Zaostrzona konkurencja

   1. Umiędzynarodowienie

   2. Technologie wyższego rzędu

   3. Rosnąca presja na koszty

   4. Skrócenie czasu wprowadzania innowacji

Metody badania jakości towarów:

Każdy towar charakteryzuje się ściśle określonymi właściwościami fizycznymi, fizykochemicznymi, mikrobiologicznymi i innymi, które wynikają z zastosowanych do produkcji surowców i procesu technologicznego. Stanowią one istotne cechy identyfikacyjne produktu oraz warunkują pożądane właściwości towarów. Określenie tych właściwości sprowadza się często do oznaczenia w wyrobach poszczególnych parametrów jakościowych, które charakteryzują jakość wyrobów. Uzyskane wyniki oznaczeń porównuje się z parametrami określonymi w obowiązujących dokumentach np. w normach, umowach, warunkach technicznych. W towaroznawstwie i w praktyce gospodarczej prawie wszystkie metody pomiarowe oparte są na systemie metod znormalizowanych, zwanych metodami umownymi. Istotną sprawą nie jest metoda pomiarowa, lecz cel pomiarów, tj. uzyskanie pożądanej informacji o badanym towarze.

Badania jakościowe materiałów i wyrobów mogą być:

1. Niszczące – umożliwiają ustalenie właściwości obiekty bez wyżej wymienionej ingerencji. Stosowane są często w defektoskopii do wykrywania wad, pęknięć, rys itp. W badaniach tych stosuje się metody np. elektryczne, akustyczne, magnetyczne, itp.

2. Nieniszczące – wiążą się ze zniszczeniem lub poważnym uszkodzeniem badanego obiektu np. uszkodzenie powstałe przez wycięcie próbki. Typowe badania niszczące to badania chemiczne, wytrzymałościowe, eksploatacyjno-użytkowe itp.

W zależności od celu, w jakim podjęte zostają badania oraz od stopnia ich dokładności stosowane są różne metody badania jakości towarów. Do najważniejszych należą:

• Metody organoleptyczne

• Metody laboratoryjne

• Metody doświadczalnego użytkowania

Metody organoleptyczne polegają na dokonywaniu oceny na podstawie wrażeń za pomocą zmysłów: wzroku, słuchu, smaku, węchu, dotyku. Zajmują one szczególna pozycję wśród współczesnych metod, co wynika z dogodności ich stosowania w niemal każdych warunkach, a także z faktu, że prowadza do szybkiej bezpośredniej oceny wyrobów. Do metody tej zalicza się większość badań przeprowadzanych za pomocą zmysłów. Towar nie ulega w wyniku ich przeprowadzenia uszkodzeniu. Stosuje się je na dużą skalę w zakładach produkcyjnych i laboratoriach.

W ramach metod organoleptycznych wyróżnia się dwa sposoby dokonywania oceny:

• Ocenę organoleptyczną wykonywana za pomocą zmysłów

• Analizę sensoryczną wyrobów, czyli ocenę jakości z zastosowaniem metod i warunków zapewniających dokładność powtarzalność wyników, dokonaną przez zespół osób o uprzednio sprawdzonej i odpowiednio dużej wrażliwości sensorycznej (zdolności odczuwania, odbierania bodźców zewnętrznych tzn. obiektywnie istniejących cech np. barwy, kształtu, konsystencji, zapachu smaku i innych za pomocą zmysłów).

Na rzetelność oceny organoleptycznej wywierają wpływ następujące czynniki:

• Stan zdrowia badającego

• Stan psychiczny i stopień zmęczenia fizjologicznego badanego

• Warunki otoczenia, pomieszczenia, temperatura

Do podniesienia obiektywności wyników badań organoleptycznych stosuje się np. wzorce porównawcze, prosta aparaturę pomocniczą (lupa, prześwietlacz, kamerton). W celu uzyskania mierzalnych wyników stosuje się punktową ocenę jakości towarów – od 1 do 10.