Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Wydział Nauk Ekonomicznych
Sandra Jastrzewska
Anna Kosiorek
ORGANIZACJE FINANSOWE NA KONTYNENTACH AMERYKAŃSKICH
Międzynarodowe Organizacje Finansowe
Warszawa, 2012
Tworzenie regionalnych banków rozwoju miało na celu napływ kapitału, który sprosta potrzebom regionu. Niestety nie zawsze było to możliwe. Banki chciały zachować swój regionalny charakter, co bardzo często prowadziło do kłopotów finansowych. Najczęściej stosowanym rozwiązaniem była zmiana statutu organizacji, która umożliwiała przyjęcie bogatych krajów spoza regionu lub tworzenie funduszy specjalnych. Takie rozwiązanie zwiększało niewielkie regionalne kapitały założycielskie.
Procesy integracji na kontynencie amerykańskim rozpoczęły się w latach 60. i 70. Ich podstawą była wspólna przeszłość historyczna i kulturalna. Do organizacji działających na tym terenie zaliczamy między innymi: Karaibski Bank Rozwoju, Andyjską Korporację Rozwoju oraz Centralny Amerykański Bank Integracji Gospodarczej.
KARAIBSKI BANK ROZWOJU
Po rozwiązaniu Federacji Indii Zachodnich i uzyskaniu niepodległości przez terytoria Karaibów, problemy finansowe tych państw stały się przedmiotem zainteresowania środowiska międzynarodowego. Stany Zjednoczone, Kanada i Wielka Brytania utworzyły zespół ekspertów, który miał opracować plan rozwoju tego terenu na pięć lat. W 1966 roku został opracowany raport, który sugerował utworzenie Regionalnej Agencji Rozwoju. Specjaliści przygotowujący projekt Umowy wspierani byli przez taki instytucje jak: Międzyamerykański Bank Rozwoju, Bank Światowy oraz Program Rozwoju Narodów Zjednoczonych.
Porozumienie o utworzeniu Karaibskiego Banku Rozwoju (Caraibbean Development Bank) zostało podpisane 18 października 1969 roku, w Kingston, na Jamajce.
Członkami Karaibskiego Banku Rozwoju mogą zostać kraje i terytoria regionu karaibskiego oraz kraje będące członkami ONZ lub innej wyspecjalizowanej Agencji Międzynarodowej.
Kraje członkowskie regionu to: Barbados, Belize, Wyspy Dziewicze, Antigua i Barbuda, Wyspy Bahama, Kajmany, Dominikana, Gujana, Jamajka, Trynidad i Tobago, Turks, Wyspy Caicos, Grenada, Monserrat, Saint Kitts/Nevis/Anguilla, Saint Lucia oraz Saint Vincent i Grenadines.
Kraje spoza regionu to: Kanada, Wielka Brytania, Wenezuela, Kolumbia, Meksyk, Włochy, Niemcy i Chiny.
Członkostwo uzyskuje się po otrzymaniu nie mniej niż całkowitej liczby głosów i nie mniej niż głosów Zarządu reprezentujących. Każdy kraj dysponuje 150 głosami i dodatkowo po jednym za każdą posiadaną akcję Banku.
Rada Gubernatorów jest najwyższym organem Banku. Do jej zadań należy decyzja o przyjęciu nowych członków i ich zawieszeniu, o zwiększaniu kapitału, wyborze dyrektorów i prezesa Banku. Decyduje o poprawkach w umowie powołującej Bank, dokonuje zatwierdzenia bilansu i udziela absolutorium zarządowi Banku.
Aktualnym prezesem Karaibskiego Banku Rozwoju jest dr William Warren Smith, obywatel Jamajki. Został wybrany na specjalnym posiedzeniu Rady Gubernatorów, które odbyło się 29 października 2010 roku. Objął stanowisko 1 maja 2011 roku. Jest to piąty prezes Banku.
Kolejnym organem jest Rada Dyrektorów, która składa się z 18 członków. 12 z nich reprezentuje kraje regionu, a 6 osób kraje spoza regionu. Prezes Rady jest również Przewodniczącym Rady i posiada dwóch zastępców: wicedyrektora do spraw finansowych (który w razie potrzeby zastępuje prezesa) i wicedyrektora do spraw operacyjnych. Prezes jest odpowiedzialny za organizację i działalność Banku. Jego kadencja trwa 5 lat.
„Karaibski Bank Rozwoju zamierza być wiodącą karaibską, finansową instytucją rozwoju, działającą wydajnie i współpracującą z Jej Członkami w kierunku systematycznego zmniejszania ubóstwa w tych krajach przez społeczny i ekonomiczny rozwój.” Oto misja CDB. Jej podstawowe cele to: pomoc krajom członkowskim w koordynacji ich programów rozwoju, mobilizacja dodatkowych środków finansowych, finansowanie projektów i programów przyczyniających się do rozwoju regionu. Bank dostarcza pomocy technicznej, powołuje komisje do oceny projektów i pomaga w przygotowaniu ich do wprowadzenia w życie. Rozwija też regionalne instytucje finansowe i kredytowe, pobudza wzrost oszczędności.
Działalność Banku opiera się na finansowaniu rozwoju regionu oraz projektów o charakterze integracyjnym. Jest ona prowadzona w ramach operacji zwyczajnych, które są finansowane z zasobów zwyczajnych oraz operacji specjalnych finansowanych z funduszów specjalnych. Specjalny Fundusz Rozwoju finansuje tzw. pożyczki miękkie, czyli pożyczki przyznawane na ulgowych warunkach. Oprócz tego funkcjonuje szereg innych funduszy, utworzonych przez kraje spoza regionu: Kanadyjski Fundusz Rolny czy Wenezuelski Fundusz Powierniczy.
Kraje korzystające z pomocy finansowej zostały podzielone na cztery grupy:
Grupa 1: Barbados, Kajmany, Wyspy Bahama, Trynidad i Tobago
Grupa 2: Anguilla, Antigua i Barbuda, Wyspy Dziewicze.
Grupa 3: Belize, Dominikana, Grenada, Jamajka, Monserrat, St. Kitts i Nevis, St. Lucia, st. Vincent i Grandines, Wyspy Turks i Caicos.
Grupa 4: Gujana.
Okres spłaty kredytów dla grupy 1 i 2 wynosi 17 lat, a dla 3 i 4 22 lata. Wysokość stóp procentowych dla kredytów jest różna dla danych sektorów: dla sektora publicznego wynosi 5,75%, a dla prywatnego 7,72% rocznie oraz dodatkowe opłaty w wysokości 2% rocznie.
ANDYJSKA KORPORACJA ROZWOJU
Andyjska Korporacja Rozwoju (Andean Development Corporation) powstała 1968 roku na podstawie deklaracji z Bogoty, podpisanej przez prezydentów Peru, Ekwadoru, Chile, Boliwii, Kolumbii i Wenezueli. Dokument zawierał zasady utworzenia Grupy Andyjskiej. W 1969 roku podpisano umowę określającą cele Grupy oraz wiele dodatkowych instytucji, takich jak: System Wzajemnych Płatności i Kredytów, System Finansowania Handlu, Andyjski Fundusz Rezerwowy. Korporacja rozpoczęła działalność w 1970 roku. Jej siedziba znajduje się w Caracas.
Kapitał początkowy wynosił 100 mln USD, z czego 25 mln było subskrybowane. 84% pożyczek udzielanych przez Korporację przeznaczone jest na finansowanie projektów.
Organami korporacji jest: Zgromadzenie Akcjonariuszy, Rada Dyrektorów oraz Komitet Wykonawczy.
Celem Korporacji jest finansowanie projektów oraz popieranie rozwoju regionalnej integracji gospodarczej.
ADC podejmuje różnego rodzaju działania:
udziela pożyczek, gwarancji oraz dodatkowego zabezpieczenia kredytów
podejmuje studia nad projektami wielonarodowymi, finansuje i przygotowuje ich stronę techniczną
dokonuje emisji akcji i obligacji nowych lub istniejących przedsiębiorstw
gromadzi krajowe i zagraniczne fundusze finansowe, przyciąga kapitały zagraniczne.
CENTRALNY AMERYKAŃSKI BANK INTEGRACJI GOSPODARCZEJ
Centralny Amerykański Bank Integracji Gospodarczej (Central American Bank for Economic Integration) powstał w 1960r.
Krajami założycielskimi są Salwador, Gwatemala, Honduras, Nikaragua. Kostaryka dołączyła do organizacji w 1963 jednak uznawana jest za państwo założycielskie. Siedziba mieści się w Tegucigalpie (Honduras).
Jest to typowy przykład organizacji finansowej zajmującej się integracją regionalną. Bank uczestniczy w finansowaniu pomocy technicznej oraz udziela kredytów jednak nie mogą one służyć finansowaniu celów narodowych poza budownictwem mieszkalnym.
Kapitał zakładowy Banku (po przystąpieniu Kostaryki) wynosił 20 mln USD. Połowa kapitału akcyjnego została wpłacona w walutach wymienialnych. W 1980 roku zasoby banku wynosiły 806,5 mld USD gdzie prawie 70% to kapitał pożyczony. Bank zaciągał pożyczki poprzez emisję obligacji certyfikatów pożyczkowych. Uzyskał tez pożyczki od Międzyamerykańskiego Banku Rozwoju oraz banków komercyjnych USA, Kanady, Japonii i banków europejskich.
Bank zarządza między innymi takimi funduszami jak:
Fundusz Zwyczajny – dla finansowania projektów sektora prywatnego
Fundusz Mieszkaniowy – finansujący zakup mieszkań dla osób o niskich i średnich dochodach
Centralny Amerykański Fundusz Integracji Gospodarczej – dla finansowania rozwoju infrastruktury
Centralny Amerykański Fundusz Wspólnego Rynku – finansuje deficyty banków centralnych wynikające z uczestnictwa w Centralnej Amerykańskiej Izbie Clearingowej
Socjalny Fundusz Rozwoju – z którego udzielane są pożyczki na projekty dotyczące oświaty, ochrony zdrowia, rozwoju społecznego miast i wsi
MIĘDZYAMERYKAŃSKI BANK ROZWOJU
Kolejną organizacją finansową działającą na kontynencie amerykańskim jest Międzyamerykański Bank Rozwoju. W 1954 roku na Zgromadzeniu Organizacji Państw Amerykańskich w Buenos Aires sformułowano propozycje utworzenia IBD. Umowę podpisano dopiero 8 kwietnia 1959r natomiast swą działalność organizacja rozpoczęła 1 października 1960. Jest to najstarsza i największa organizacja finansowa zajmująca się finansowaniem rozwoju państw członkowskich. Siedziba banku mieści się w Waszyngtonie.
Główny cel banku został umieszczony w artykule pierwszym statutu a jest nim „przyczynianie się do przyspieszenia procesu rozwoju ekonomicznego, indywidualnego i kolektywnego krajów członkowskich”.
W celu realizacji zamierzeń Bank podejmuje różne działania :
wykorzystuje kapitał własny, fundusz uzyskany na rynku oraz inne zasoby w celu finansowania procesów rozwojowych
popiera inwestycje publiczne i prywatne służące rozwojowi
popiera inwestycje w projekty, przedsięwzięcia i działalność przyczyniającą się do rozwoju -dostarcza pomocy technicznej
współpracuje z krajami członkowskimi nad polityką rozwojową aby jak najlepiej wykorzystywać uzyskane środki finansowe
Aby realizować zamierzone zadania bank współpracuje z:
instytucjami krajowymi i międzynarodowymi
prywatnymi instytucjami kapitałowymi
Początkowo członkami IDB mogły być kraje należące do Organizacji Państw Amerykańskich. Statut organizacji był kilkakrotnie nowelizowany. W 1972 roku wprowadzono zmiany do statutu by umożliwić przystąpienie Kanady. Dzięki tym zmianom możliwość przystąpienia uzyskały również inne kraje spoza regionu. W 1974 roku przystąpiło 13 takich państw. Kolejna zmiana miała na celu utrzymanie regionalnego charakteru banku. Aby to osiągnąć postanowiono, że:
tylko 8% głosów może należeć do krajów spoza regionu
53,5% głosów do krajów Ameryki Łacińskiej
34,5 głosów do Stanów Zjednoczonych
4% głosów do Kanady.
W 2001 roku w skład organizacji wchodziło 46 państw z czego 26 krajów z USA, Ameryki Łacińskiej i Karaibów, Kanady oraz 18 państw z innych kontynentów.
Najwyższym organem władzy jest Zgromadzenie Gubernatorów, w którego skład wchodzą przedstawiciele wszystkich krajów członkowskich mianowani na 5 lat. Rada zbiera się raz na rok i podejmuje decyzje większością głosów a każdy gubernator ma swego zastępcę. Do pozostałych organów władzy należą:
Rada Administracyjna składająca się z 12 członków, z czego:
8 wybranych przez gubernatorów państw
po 1 z Kanady i Stanów Zjednoczonych
2 wybranych przez gubernatorów spoza regionu.
Decyzje zapadają większością głosów.
Prezes Banku wybierany jest na 5 lat odnawialnych przez Zgromadzenie Gubernatorów. Przewodniczy on Radzie Administracyjnej, zarządza personelem Banku oraz zapewnia bieżącą działalność banku. Prezes posiada zastępcę, doradcę ds. stosunków z zagranicą oraz kontrolera finansowego.
W skład struktury administracyjnej wchodzą:
departament finansowy
departament operacyjny
departament Analizy Projektów
departament Prawny
departament Rozwoju Ekonomiczno-Społecznego
departament Planów i Programów
departament Administracyjny
Sekretariat
Specjalny Reprezentant na Europę.
Bank posiada swoje biura w każdym z krajów latynoamerykańskich.
W skład zasobów Międzyamerykańskiego Banku Rozwoju wchodzą:
fundusze pożyczone
fundusze administracyjne
spłaty pożyczek
kapitału własny - łącznie z kapitałem początkowym Funduszu Operacji Specjalnych (150 tys USD) w momencie utworzenia Banku wynosił 1 mld USD. W roku 2001 kapitał banku wraz z funduszami wyniósł 111,9 mld USD.
Zgodnie ze statutem bank może zaciągać pożyczki na rynku finansowym w formie obligacji, cieszą się one dużym zaufaniem i popytem na rynkach międzynarodowych. Źródłem finansowania działalności banku jest m.in. Spłata udzielonych wcześniej pożyczek krajom członkowskim.
Bank zarządza szeregiem funduszy. Najważniejszym jest powstały w 1959 roku Fundusz Operacji Specjalnych będący mechanizmem finansowania w ramach funduszy własnych banku. Fundusz założony był dla najbiedniejszych krajów Ameryki Południowej z wpłat członkowskich a warunki uzyskania kredytu były bardzo korzystne. (okres spłaty 20-40 lat, stopa proc 1-4% prowizje 0,75%)
Pozostałe fundusze:
Fundusz powierniczy Postępu Społecznego
Międzyamerykański Fundusz Energii i Minerałów
Wielostronny Fundusz Inwestycyjny.
Głównym obszarem działalności IDB jest Ameryka Łacińska.
Polityka kredytowa Banku jest bardzo elastyczna – zmienia się w zależności od priorytetów. Bank nie udziela kredytów wyższych niż 50% kosztów danego projektu. Jeśli projekt dotyczy sektora publicznego wtedy wymagane jest uczestnictwo władz oficjalnych do finansowania.
Początkowo priorytetem były projekty socjalne. Następnie większą wagę przywiązywano do rozwoju przemysłu i rolnictwa. W latach 80. uwagę skupiono na rozwoju infrastruktury materialnej oraz rozwój produkcji. W latach 90. postawiono na rozwój małych gospodarstw rolnych oraz małych i średnich przedsiębiorstw.
Bank finansuje 3 rodzaje projektów, które mają znaczenie dla polityki integracji:
projekty dla 2 lub 3 krajów, które pochłaniają ok 30% kredytów
projekty o charakterze regionalnym, służące wielu krajom (ok 20% kredytów)
na projekty lokowane w jednym kraju przeznaczana jest około połowa środków.
Lokowanie środków :
energetyka ok 25%
rolnictwo i rybołówstwo 23%
przemysł wydobywczy 16%
transport i komunikacja 15%
Podsumowując, wszystkie te organizacje za główny cel stawiają sobie rozwój zarówno w sferze ekonomicznej, finansowej jak i społecznej. Starają się również o integrację regionów amerykańskich. Działania te mają na celu usprawnienie funkcjonowania państw oraz rozwój gospodarki poprzez organizowanie i finansowanie wszelkich projektów. Istnienie takich organizacji jest niezbędne do przywracania równowagi gospodarczej na obszarze kontynentów amerykańskich.
BIBLIOGRAFIA:
www.caribank.org
Chrabonszczewska E., Międzynarodowe organizacje finansowe, Warszawa 2005, s. 221-225, 233-240