Międzynarodowy rynek finansowy:

Pojęcie MRF:

Międzynarodowy rynek finansowy jest miejscem przedstawiania ofert kupna i sprzedaży instrumentów finansowych oraz zawierania transakcji i ich realizacji. Istotą transakcji rynku finansowego jest zamiana pieniądza na instrument o wyż­szej dochodowości. ale mniejszej płynności w przypadku zakupu instrumentu (lub odwrotnie w przypadku sprzedaży). Z międzynarodowym rynkiem finansowym mamy do czynienia wówczas, gdy strony zawierające transakcje, czyli uczestnicy rynku, mają swoje siedziby w różnych krajach. Rynek ten jest elementem wchodzącym w skład międzynarodowego systemu finansowego.

Instrumentem rynku finansowego może być papierem wartościowym o dwojakim charakterze z punktu widzenia kwestii własnościowej. Instrument finansowy o charakterze udziałowym nadaje właścicielowi prawo do współwłasności mająt­ku. Tym samym posiadacz tego dokumentu może pobierać korzyści majątkowe z tytułu wzrostu wartości majątku, w który dokonał inwestycji, w postaci przy­kładowo dywidend. Wśród tych instrumentów finansowych obok akcji można wymienić kwity depozytowe.

Drugim rodzajem instrumentów finansowych są instrumenty o charakterze wierzycielskim, których istotą jest charakter dłużny. Oznacza to, iż emitent tego rodzaju instrumentów zaciągnął dług, zobligowując się jednocześnie do założone­go z góry terminu wykupu. Instrumentami wierzycielskimi są obligacje, weksle, certyfikaty depozytowe, krótkoterminowe papiery dłużne, depozyty bankowe.

Funkcje MRF:

Rynek finansowy umożliwia przepływ środków finansowych od podmiotów mają­cych nadwyżki oraz szukających sposobów, aby je korzystnie zagospodarować, do podmiotów chcących pozyskać środki w celu sfinansowania działalności bieżącej i inwestycyjnej. Innymi słowy, w rynku finansowym uczestniczą ci, którzy potrze­bują pożyczyć pieniądze, i ci, którzy chcą je korzystnie ulokować. Pierwsi są źró­dłem popytu na pieniądz i kapitał, drudzy zaś - źródłem podaży pieniądza i kapi­tału (będziemy ich dalej nazywać inwestorami finansowymi). Uczestnikami rynku są gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, banki, inwestorzy instytucjonalni (np. fundusze emerytalne, towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze powiernicze) i insty­tucje publiczne. Korzystają oni z pomocy pośredników, którymi są banki komercyj­ne i inwestycyjne.

MRF umożliwia większą podaż kapitału, wynikającą z tego, że liczba inwestorów finansowych nie ogranicza się do rezydentów jednego kraju.

Dzięki MRF łatwiejsze staje się finansowanie przedsięwzięć, dla których krajowy rynek finansowy jest zbyt płytki. Pojawienie się na nim firmy poszukującej dużych środków, np. na projekt infrastrukturalny, mogłoby drastycznie podnieść cenę kapi­tału dla innych przedsiębiorstw, utrudniając rozwój gospodarki; możliwe jest rów­nież, że ograniczona podaż kapitału nie wystarczyłaby do sfinansowania inwestycji. Bariera ta dotyczy zwłaszcza krajów słabiej rozwiniętych, mających niewielkie za­soby oszczędności

Międzynarodowy rynek finansowy zapewnia również bardziej urozmaiconą strukturę podaży aktywów, ponieważ preferencje płynności na poszczególnych ryn­kach krajowych układają się różnie.

Podział rynków finansowych:

Istnieje kilka kryteriów podziału rynków finansowych. Najpopularniejsze z nich jest związane z rodzajem instrumentów, będących przedmiotem obrotu, oraz datą ich realizacji. Kryterium to dotyczy cech instrumentów finan­sowych, tj. ich natury oraz specyfiki. Na tej podstawie rynek finansowy można podzielić na:

rynek pieniężny,

rynek kapitałowy,

rynek depozytowo-kredytowy,

rynek pochodnych instrumentów finansowych

Innym podział wynika z rodzaju kontrahenta. Na tej podstawie rynek można podzielić na dwa rodzaje: na rynek pierwotny oraz rynek wtórny. Cechą rynku pierwotnego jest fakt, że dany instrument finansowy po raz pierwszy staje się przedmiotem transakcji. Natomiast rynek wtórny dotyczy obrotu instrumentami, które stały się przedmiotem obrotu na rynku pierwotnym.

Kolejnym kryterium podziału rynku finansowego jest kryterium rozmiesz­czenia geograficznego, które pozwala wyodrębnić rynki o zasięgu:

l) globalnym (ogólnoświatowym),

2) regionalnym (np. rynek europejski, azjatycki, amerykański),

3) narodowym (rynki poszczególnych krajów).

Ze względu na moment rozliczania transakcji można dokonać podziału rynków finansowych na:

l) rynek transakcji natychmiastowych,

2) rynek transakcji terminowych

Kolejnym kryterium podziału rynków finansowych jest kryterium formy or­ganizacyjnej. Pozwala ono wyodrębnić:

l) rynek giełdowy,

2) rynek pozagiełdowy (OTC), prowadzony między instytucjami finansowymi bez pośrednictwa giełdy.

Uczestnicy międzynarodowego rynku finansowego:

Uczestnikami międzynarodowego rynku finansowego są podmioty, które oferują instrumenty finansowe (czyli tworzą stronę podażową rynku), oraz podmioty, które występują w roli nabywcy (strona popytowa). Uczestnikami są zatem: banki centralne, międzynarodowe organizacje finansowe, rządy państw, podmioty gos­podarcze, niebankowe instytucje finansowe, podmioty bankowe oraz inwestorzy indywidualni. Nie każdy jednak z tych podmiotów ma jednakowo szeroki dostęp do rynku finansowego. Przykładem jest ostatnia z wymienionych grup, która może funkcjonować na międzynarodowym rynku finansowym głównie dzięki pośrednic­twu instytucji finansowych działających w ich imieniu.

Banki centralne uczestniczą w międzynarodowym rynku finansowym w spo­sób szczególny. Pełnią one bowiem cztery zasadnicze funkcje^l3:

1. są bankami państwa - utrzymują fundusze skarbu państwa i realizują wydatki państwowe, obsługują dług publiczny

2. są bankami banków - przyjmują rezerwy gotówkowe banków komercyjnych, udzielają im pożyczek, emitują pieniądz gotówkowy;

3. utrzymują rezerwy walutowe kraju;

4. regulują kurs waluty krajowej na rynku walutowym.

Kryzys walutowy polega na utracie zaufania rynków finansowych do danej waluty, przejawiającej się nagłą i masową wyprzedażą, zwaną atakiem spekula­cyjnym, która najczęściej powoduje gwałtowny spadek jej kursu. W ślad za wy­cofywaniem kapitałów za granicę może się pojawić kryzys monetarny (w postaci radykalnego podniesienia stóp procentowych i zmniejszenia obiegu pieniężnego), kryzys bankowy (w postaci niewypłacalności banków) i kryzys giełdowy (w postaci załamania się cen akcji). Kryzys zadłużeniowy można też uznać za następstwo wa­lutowego

Przykłady kryzysów walutowych:

Kryzys brytyjski (1992 r.): wykorzystać G. Soros, znany finansista pochodzenia węgierskiego. Jesienią 1992 r. jego fundusz inwestycyjny Quantum rozpoczął sprzedaż pożyczonych w bankach komercyjnych 15 mld GBP w zamian za marki niemieckie. Inni inwestorzy, wiedzeni "stadnym instynktem", również po­zbywali się waluty brytyjskiej. Bank Anglii sprzedał w jej obronie 44 mld DM i po kilku tygodniach zaprzestał interwencji, uznając ją za zbyt kosztowną· Kurs funta upłynniono i wycofano z ESW. Sytuacja na rynku walutowym wróciła do równo­wagi, ale funt kosztował już tylko 2 DM zamiast 2,80 DM

Kryzys rosyjski(1998): Kryzys walutowy w Rosji należy do kryzysów pierwszego typu. Spowodowały go zaniedbania rosyjskiej transformacji: banki podejmowały nadmierne ryzyko, za­ciągając kredyty dewizowe, bo liczyły na pomoc rządu w razie trudności; z Rosji nie legalnymi kanałami wyciekały miliardy dolarów; rząd beztrosko zwiększał defi­cyt budżetowy; prywatyzacja miała formalny charakter; tworzono odgórnie nie­efektywne konglomeraty finansowo-przemysłowe, które miały ułatwiać państwu sterowanie gospodarką, itd. K1yzys udało się zażegnać dzięki korzystnym okolicz­nościom zewnętrznym - ożywienie w gospodarce światowej i wzrost cen ropy naftowej przyczyniły się do zwiększenia eksportu, co w połączeniu z deprecjacją rubla zwiększyło wpływy budżetu.

Kryzys azjatycki (1997-1998): W roku 1997 uczestnicy międzynarodowych rynków finansowych uświadomili sobie, że sytuacja gospodarek krajów Azji Południowo-Wschodniej nie przedstawia się tak korzystnie, jak sądzono do tej pory, i że ich waluty (w większości powiązane z dolarem) są przewartościowane. Niepokój zaczął się w połowie roku, gdy pod wpływem ataku spekulacyjnego bank centralny Tajlandii upłynnił kurs bahta, który stracił prawie połowę wartości w ciągu kolejnych 6 miesięcy. Kryzys zaczął się roz­szerzać na inne kraje i to samo wkrótce uczyniły banki centralne Malezji, Filipin, Indonezji oraz Korei Południowej, Szczególnie dotkliwa była deprecjacja indontó­zyjskiej rupii - od października 1997 r. do stycznia 1998 r. jej wartość spadła z 3600 do 17000 za I USD^I6. Kryzys azjatycki zalicza się do kryzysu typu eldektycznego. Wywołały go za­równo przyczyny wewnętrzne, jak i niekorzystne okoliczności zewnętrzne. Kryzys udało się zażegnać dzięki dużej pomocy kredytowej MFW. Jego skutki były daleko idące - ucierpiała również Japonia, przeżywająca ogromne trudności przez całą dekadę lat 90. XX wieku. Kryzys uświadomił politykom i uczestnikom rynku, jak ogromne znaczenie dla stabilności waluty ma, oprócz polityki pieniężnej i fiskalnej, jakość zarządzania w skali mikro.

---