1

8. Czek

Czek

– dokument wystawiony w formie ustalonej przez prawo, zawierający skierowane do ban-

ku polecenie wypłacenia oznaczonej kwoty pieniężnej ze środków znajdujących się w tym ban-
ku w dyspozycji wystawcy. Inaczej jest to dokument, przy pomocy którego wystawca rozporzą-
dza swoimi środkami pieniężnymi znajdującymi się w banku.

W obrocie czekowym biorą z reguły udział trzy osoby, tj.:



wystawca dysponujący rachunkiem w bank będący głównym dłużnikiem, odpowiedzial-
nym za realizację czeku,



remitent, tj. pierwszy wierzyciel czekowy,



trasat, tj. bank, do którego kierowane jest polecenie wypłaty gotówki.

Podobnie jak weksel, czek może być przenoszony na inne osoby przy pomocy indosu. Tak
samo jest dokumentem samoistnym, oderwanym od przyczyny, która spowodowała wystawie-
nie czeku.

Rodzaje czeków:

1.

Kasowy (zwykły) – upoważnia do podjęcia gotówki po sprawdzeniu pokrycia na koncie
wystaw

cy. Może być przekształcony w czek rozrachunkowy.

2. Rozrachunkowy

– należność jest zapisywana na dobro konta posiadacza czeku.

3. Potwierdzony

– zawiera potwierdzenie trasata o pokryciu na koncie wystawcy. Można

go zainkasować w innym bank bez sprawdzania konta wystawcy lub przekształcić w
rozrachunkowy.

4. Bankierski

– wystawcą jest bank, który poleca innemu bankowi wypłatę posiadaczowi

czeku. Trasat dokonuje wypłaty w ciężar konta wystawcy po sprawdzeniu podpisów.

5.

Zakreślony – wypłata następuje tylko na rzecz innego banku lub osoby wskazanej przez
klienta w umowie z bankiem.

6.

Podróżny (turystyczny) – zabezpiecza posiadacza przed stratami w przypadku utraty
czeku.

Różnice pomiędzy czekiem i wekslem:

1.

W odróżnieniu od weksla, czek nie jest narzędziem kredytowania lecz spełnia głównie
funkcję płatniczą. Czek jest płatny za okazaniem, a nie w przyszłości, tak jak weksel.

2. Wystawienie czeku wymaga dysponowania odpowiednim pokryciem na rachunku ban-

kowym. Weksel może być wystawiony lub akceptowany w oczekiwaniu na wpływy, jakie
mają nastąpić w przyszłości.

3.

Czek może być wystawiony na okaziciela. Weksel bez nazwiska remitenta w systemie
konwencyjnym jest nie

ważny.

4.

Zawarte w czeku polecenie zapłaty może być skierowane tylko do bankiera, co ozna-
cza, że zaufanie przyjmujących zapłatę w postaci czeku jest znacznie większe niż w
przypadku weksla. Polecenie zapłaty skierowane do osób prawnych nie będących ban-
kami nie ma charakteru cze

ku nawet wówczas, gdy takie określenie zostało użyte w

treści dokumentu.

5.

W razie niezapłacenia czek podlega protestowi, podobnie jak weksel, protest nie musi
być jednak dokonywany u notariusza, wystarczy stwierdzenie banku o odmowie zapłaty
na odwrocie czeku.

6.

Wystawienie czeku bez pokrycia na rachunku bankowym może spowodować pocią-
gnięcie wystawcy do odpowiedzialności karnej. W przypadku weksla nie wykupienie w
terminie nie poci

ąga za sobą odpowiedzialności karnej.

7. W przypadk

u czeku nie stosuje się dyskonta bankowego.

2

Nadużycia czekowe

1.

Celowo wprowadzane drobne pomyłki w treści czeku opóźniają jego realizację.

2.

Oscylator (już nie można go stosować)

3. Wystawianie czeku in blanco

, bez daty lub kwoty, bez pisemnej umowy określającej wa-

runki jego wypełnienia

4. Wystawianie czeku bez nazwiska remitenta

– w razie zgubienia lub kradzieży czek mo-

że zostać wykorzystany do dokonania wypłaty na rzecz nieuprawnionej osoby.

5. Wystawienie czeku bez pokrycia.
6.

Fałszerstwa, np. zawyżenie sumy czekowej przez dopisanie.

Pytania testowe:

1. Wystawcą czeku może być tylko:

a)

posiadacz rachunku lub osoba przez niego upoważniona

b) trasat
c) remitent

2. Akceptantem czeku jest :

a) bank w roli trasata
b)

bank w roli płatnika

c) bank w roli remitenta

(art. 1 i art. 3 ust

awy „Prawo czekowe”, Dz. U. z dn. 28 kwietnia 1936, dn. 11 maja 1936)

3. Czy remitentem czeku może być:

a) bank
b) osoba fizyczna
c)

każda jednostka posiadająca osobowość prawną

4. Przy pomocy czeku realizowana jest umowna funkcja płatnicza czeku czyli możliwość
bieżącego regulowania zobowiązań. Oznacza to, że czek jest płatny:

a)

za okazaniem, a nie w przyszłości

b) tylko po potwierdzeniu pokrycia przez trasata
c)

po zakreśleniu czeku liniom równoległym liniowym

5. Czek kasowy lub gotówkowy:

a)

nie może być przekształcony na czek rozrachunkowy wykluczając możliwość podjęcia
gotówki, a tylko upoważniający do zapisania równoległego na rachunek bankowy remi-
tenta

b)

upoważnia do podjęcia gotówki przez wystawcę lub dokonania przy pomocy czeku za-
płaty wierzycielowi określonej kwoty zobowiązana, które może być zaspokojone gotów-
ką

c)

może być wypłacony posiadaczowi w razie przedstawienia go do zapłaty przez osobę
trzecią, w przypadku innego czeku

6. Czek może być płatny :
I

za okazaniem

II

w oznaczonym dniu

III

nie później niż 10 dni od wystawienia w tym samym kraju

IV

w pewien czas po okazaniu

a) I,III
b) II,III
c) III,IV
d) I,IV

(art. 28 i 29 ustawy „Prawo czekowe”, Dz. U. z dn. 28 kwietnia 1936, dn. 11 maja 1936)

7. W przypadku czeku bank jest zawsze:

3

a)

wystawcą

b) trasatem
c) remitentem

8. Czek jest

płatny wyłącznie:

a) za okazaniem
b) w pewien czas po okazaniu
c)

w dniu oznaczonym w treści czeku

(art. 28 ustawy „Prawo czekowe”, Dz. U. z dn. 28 kwietnia 1936, dn. 11 maja 1936)

9. Czek nie ulega:

a)

przyjęciu

b) przeniesieniu przez indos
c) poszukiwaniu zwrotnemu

(

art. 4 ustawy „Prawo czekowe”, Dz. U. z dn. 28 kwietnia 1936, dn. 11 maja 1936)

10. Czek na okaziciela legitymuje:

a)

każdą osobę, która przedstawi czek

b)

jedynie wskazaną imiennie w treści czeku osobę

c)

bank, który ma fundusze wystawcy do rozporządzenia

11. Bank nie jest odpowiedzialny wobec remitenta za brak pokrycia kwoty czeku, ponie-
waż czek:

a)

stanowi sformalizowaną odmianę przekazu

b)

jest przede wszystkim środkiem zapłaty

c)

nie ulega przyjęciu

Wystawca odpowiada za zapłatę czeku. (art. 12 ustawy „Prawo czekowe”, Dz. U. z dn. 28
kwietnia 1936, dn. 11 maja 1936)

12. Czek krajowy powinien być przedstawiony do zapłaty w ciągu:

a) 10 dni od daty wystawienia
b) 14 dni od daty wystawienia
c) 21 dni od daty wystawienia

(art. 29 ustawy „Prawo czekowe”, Dz. U. z dn. 28 kwietnia 1936, dn. 11 maja 1936)

13. Protest z powodu niezapłacenia czeku może sporządzić jedynie:

a)

urząd pocztowy

b)

sąd rejonowy

c) notariusz

(art. 69 ustawy „Prawo czekowe”, Dz. U. z dn. 28 kwietnia 1936, dn. 11 maja 1936)

14. Wszystkie osoby zobowiązane z czeku odpowiadają wobec jego posiadacza:

a) solidarnie
b) indywidualnie
c) proporcjonalnie

(art. 44 ustawy „Prawo czekowe”, Dz. U. z dn. 28 kwietnia 1936, dn. 11 maja 1936)

15. Zabronić zapłaty czeku w gotówce mogą:

a) trasat
b) remitent
c) wystawca czeku lub posiadacz czeku

(art. 39 ustawy „Prawo czekowe”, Dz. U. z dn. 28 kwietnia 1936, dn. 11 maja 1936)

4

16. Trasat płacący czek przeniesiony przez indos ma obowiązek sprawdzić:

a)

prawidłowość szeregu indosów

b)

podpisy indosantów

c)

prawidłowość szeregu indosów i podpisy indosantów

(art. 35 ustawy „Prawo czekowe”, Dz. U. z dn. 28 kwietnia 1936, dn. 11 maja 1936)

17. Czek musi zawierać:

a)

oznaczenie miejsca płatności

b)

podpis osoby, która ma zapłacić - trasata

c)

warunki w związku z poleceniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej

(art. 1 u

stawy „Prawo czekowe”, Dz. U. z dn. 28 kwietnia 1936, dn. 11 maja 1936)

18. Krótkie terminy realizacji czeku wykluczają możliwość:

a)

odroczenia płatności

b) przeniesienia czeku przez indos (tak, art. 14)
c) poszukiwania zwrotnego (tak, art. 40)

19. Czek nie może być wystawiony na:

a)

określoną osobę

b)

określoną grupę osób

c)

nieokreśloną osobę

20. Firma brytyjska nadesłała polskiemu eksporterowi czek płatny w jednym z londyń-
skich banków. Czek powinien być przedłożony do inkasa w ciągu:

a) 20 dni
b) 70 dni
c) 3 m-cy

(art. 29 us

tawy „Prawo czekowe”, Dz. U. z dn. 28 kwietnia 1936, dn. 11 maja 1936)

21. Jeżeli czek jest postdatowany to czy można przedstawić go do zapłaty przed upły-
wem terminu wypisanym na czeku?

a) tak
b) nie

(art. 28 ustawy „Prawo czekowe”, Dz. U. z dn. 28 kwietnia 1936, dn. 11 maja 1936)

22. Czy czek z datą 30 dni do przodu (postdatowany) może być zrealizowany:

a) dopiero po 30 dniach
b)

może być zrealizowany wcześniej

c)

nie może być w ogóle zrealizowany

(art. 28 ustawy „Prawo czekowe”, Dz. U. z dn. 28 kwietnia 1936, dn. 11 maja 1936)

23. Czy czek kasowy może być zamieniony na rozrachunkowy:

a) tak
b) nie

(art. 39 ustawy „Prawo czekowe”, Dz. U. z dn. 28 kwietnia 1936, dn. 11 maja 1936)

24. Czy czek rozrachunkowy:

a)

może być zamieniony na czek gotówkowy

b)

nie może być zamieniony na czek gotówkowy

c)

może być zamieniony na czek gotówkowy za zgodą banku

(art. 39 ustawy „Prawo czekowe”, Dz. U. z dn. 28 kwietnia 1936, dn. 11 maja 1936)

5

25. Czy czek rozrachunkowy może być jednocześnie czekiem potwierdzonym?

a) tak
b) tak, ale pod warunkiem

wyrażenia zgody przez bank

c) nie

26. Czek rozrachunkowy może być czekiem:

a) kasowym
b) potwierdzonym
c) bankierskim

27. Co to jest czek potwierdzony?

Czek potwierdzony to rodzaj czeku rozrachunkowego, dodatkowo zabezpieczający przyjmują-
cego czek przed ewentualny

m brakiem pokrycia. Wystawca składa czek rozrachunkowy do

potwierdzenia w swoim oddziale banku wraz z poleceniem przelewu na kwotę wystawionego
czeku. Bank potwierdza czek, umieszczając na nim stempel i odpowiedni napis, a równocze-
śnie przeksięgowuje potwierdzoną kwotę na specjalne konto, co zabezpiecza jego wypłatę.
Bank może potwierdzić czek niezupełny, który nie zawiera daty wystawienia czeku. Wówczas
potwierdzenie czeku niezupełnego może być ważne np. przez 30 dni, a data czeku, który jest
ważny 10 dni, może być wpisana później.

28. Czek potwierdzony jest to czek kasowy lub rozrachunkowy zawierający:

a)

oświadczenie trasata, że czek ma pokrycie na rachunku wystawcy

b)

potwierdzenie partnera handlowego, że w razie braku pokrycia na rachunku wystawcy
ureguluje

za wystawcę zobowiązanie

c)

potwierdzenie nie może być złożone na czeku niezupełnym czyli czeku „in blanco”

29. Co to jest czek bankierski?

Czek bankierski jest dokumentem wystawionym zgodnie z przepisami prawa czekowego przez
bank, który poleca innemu bankowi, zwanemu trasatem, zapłacić określoną sumę pieniężną
osobie wymie

nionej w tekście tego dokumentu, zwanej remitentem. Jest stosowany głównie w

obrotach zagranicznych.

30. Czek bankierski to:

a) czek wystawiony przez bank
b) czek wystawiony przez bank na fundusze zdeponowane w tym samym banku
c) czek wystawiony przez bank na fundusze zdeponowane w innym banku

31. Czek bankierski jest wystawiany przez:

a)

osobę prawną i kierowany do banku-trasata

b) bank i kierowany do innego banku-trasata
c) wystawiany przez bank i kierowany do pozabankowej instytucji finansowej

32. Czek bankierski charakteryzuje się tym, że stanowi dokument o wysokim stopniu
zaufa

nia ze względu na charakter wystawcy w związku z czym:

a)

jest posyłany do inkasa do trasata

b)

jest wypłacany po sprawdzeniu autentyczności podpisów, bez sprawdzania pokrycia na
rachunku wystawcy

c)

w żadnym wypadku nie może być wydany klientowi, który w banku wystawcy nie posia-
da rachunku.

33. Co to jest czek podróżniczy?

Czek podróżniczy jest dokumentem rozliczeniowym w obrotach zagranicznych, używanym naj-
częściej przez turystów. Czeki te są emitowane przez banki, instytucje finansowe i biura podró-
ży w okrągłych kwotach o różnym nominale, a przyjmowane przez zagraniczne banki, biura
turystyczne, hotele, zakłady gastronomiczne itp. Czeki podróżnicze są imienne, a osoba kupu-

6

jąca czek zamieszcza na nim przy zakupie swój podpis i ponownie podpisuje go przy realizacji,
co umożliwia porównanie podpisów. Czeki podróżnicze, mimo nazwy, nie są czekami w rozu-
mieniu prawa czekowego, ale wystawio

ne przez znane instytucje są powszechnie przyjmowa-

ne, zabezpieczają bowiem osoby udające się za granicę przed kradzieżą.

34. Czeki podróżnicze są emitowane przez renomowane banki, w ustalonych z góry no-
mina

łach:

a)

noszą charakter imiennego, bo nabywca czeku składa swój podpis przy kupnie takiego
czeku

b)

są instrumentem dysponowania posiadanymi w banku środkami pieniężnymi

c)

czeki podróżnicze są trudno zamienialne na gotówkę z tytułu usług hotelowych i skle-
powych, można je jednak spieniężyć w bankach zagranicznych