NERWY KOŃCZYNY MIEDNICZNEJ

Plexus lumbosacralis - plexus lumbalis + plexus sacralis

PLEXUS LUMBALIS

- liczba nerwów lędźwiowych (nn. lumbales) odpowiada liczbie kręgów lędźwiowych
(Ca 7, Su 6, Ru i Eq 5)
- nerwy rdzeniowe lędźwiowe (nn. spinales lumbales) dzielą się na

a. rami dorsales - mm. nadosiowe i skóra okolicy lędźwiowej

rami mediales - do mm. okolicy lędźwiowej

rami laterales - przechodzą między m. longissimus dorsi i m.
iliocostalis jako rami cutanei mediales et laterales
oraz nerwy pośladków doczaszkowe (nn. clunium
craniales) do skóry okolicy lędźwiowej guzów
biodrowych i krzyżowych oraz przedniej okolicy
pośladkowej i bocznej uda

b. rami ventrales - tworzą splot lędźwiowy (plexus lumbalis)

- dwa pierwsze nerwy lędźwiowe oddają jedynie niewielkie gałązki do splotu
lędźwiowego a same nie są jego składowymi, tak więc w jego skład wchodzą
nerwy lędźwiowe od 3 włącznie
- splot lędźwiowy (plexus lumbalis) łączy się ze splotem krzyżowym (plexus sacrales)
tworząc splot lędźwiowo-krzyżowy (plexus lumbosacralis)


Nervi plexus lumbalis:

1) Nervus iliohypogastricus (n. biodrowo-zabrzuszny)

- pochodzi z L1
- biegnie między m. psoas major i m. quadratus lumborum
- po oddaniu rami musculares dla mięśni brzucha dzieli się na:

a. ramus cutaneus lateralis - skóra plica coxopatellaris i bocznej okolicy stawu
kolanowego

b. ramus cutaneus ventralis - pomiędzy peritoneum i fascia transversa abdominis
do skóry zewnętrznych narządów płciowych,
przyśrodkowej powierzchni uda a u samic również do
gruczołu mlekowego

- u Ca i Su występuje n. iliohypogastricus cranialis et caudalis (pochodne L1 i L2)

2) Nervus ilioinguinalis (n. biodrowo-pachwinowy)

- pochodzi z: L2 (Eq, Ru)
L3 (Ca, Su)
- po oddaniu rami musculares dla mięśni brzucha (z wyjątkiem m. obliquus
abdominis internus) dzieli się na:

a. ramus cutaneus lateralis - skóra brzucha i uda w okolicy dołu głodowego (fossa
paralumbalis) do przyśrodkowej powierzchni kolana
- obszar leżący doogonowo od unerwianego przez
n. iliohypogastricus

b. ramus cutaneus ventralis - razem z n. genitofemoralis i ramus ventralis
iliohypogastrici zaopatruje skórę zewnętrznych
narządów płciowych i przyśrodkowej powierzchni
uda


3) Nervus genitofemoralis (n. płciowo udowy; dawniej n. spermaticus externus)

- pochodzi z L2, L3, L4
- u Ca, Bo i Eq może być podwójny
- po przebiciu m. psoas major biegnie pod peritoneum do anulus inguinalis
profundus, gdzie dzieli się na:

a. ramus genitalis - do osłonek funiculus spermaticus i osłonek jądra, m. cremaster
oraz skóry scrotum, preputium i penis

b. ramus femoralis - do mięśni brzucha, przyśrodkowej powierzchni uda
- u samic unerwia gruczoł mlekowy oddając:

- rami papillares
- rami glandulares
- rami vasculares

4) Nervus cutaneus femoris lateralis (n. skórny uda boczny)

- powstaje z L3 i L4
- przechodzi do jamy brzusznej między m. psoas major et minor a opuszcza ją z a.
circumflexa ilium profunda i biegnie na przyśrodkowej powierzchni m. teres fascia
latae do stawu kolanowego
- unerwia skórę dogrzbietowej i częściowo przyśrodkowej powierzchni uda, stawu
kolanowego oraz plica s. torus coxopatellaris





5) Nervus femoralis (n. udowy)

- pochodzi z: L3-L4 (Eq)
L4-L6 (Ca, Bo)
L5-L6 (Su)
- przechodzi między m. psoas major et minor oraz m. longissimus femoris do laguna
musculorum
- następnie razem z nimi wydostaje się na udo oddając nerw odpiszczelowy (n.
saphenus)
- n. udowy leży bocznie od a. et v. iliaca externa i oddziela go od nich fascia iliaca
­ zaopatruje: - m. psoas minor
- m. iliopsoas
- m. sartorius
- m. quadriceps femoris
- m. gracilis
- m. pectineus


nervus saphenus - biegnie w fossa femoralis razem z a. et v. femoralis
- u Ca jest nerwem czuciowym i zaopatruje skórę doczaszkowej
powierzchni uda i przyśrodkowej powierzchni podudzia oraz
śródstopia
- u pozostałych jest nerwem mieszanym dla: m. sartorius
m. pectineus
m. gracilis
dla skóry j.w.

6) Nervus obturatorius (n. zasłonowy)

- pochodzi z L4-L6
- ruchowy
- biegnie razem z a. et v. obturatoria do foramen obturatum
- przemija m. obturatorius internus nie unerwiając go (u Eq i Ca) i opuszcza jamę
miednicy, po czym dzieli się na:

a. ramus cranialis - do m. obturatorius externus

b. ramus caudalis - do m. pecitneus, m. adductor femoris i m. gracilis (posiadają
one podwójne unerwienie - m. obturatorius + m. femoris)









PLEXUS SACRALIS

- liczba nerwów krzyżowych odpowiada liczbie kręgów krzyżowych
(Ca 3, Su 4, Eq i Ru 5)
- nerwy rdzeniowe krzyżowe (nn. spinales sacrales) dzielą się na:

a. rami dorsales - opuszczają przewód kręgowy przez foramina sacralia dorsalia oraz
foramen intervertebrale między kością krzyżową i pierwszym
kręgiem ogonowym, po czym dzielą się na:

rami mediales - do m. multifidius, mm. caudae dorsales

rami laterales - do skóry okolicy krzyżowej , stawu biodrowego i
okolicy bocznej uda, tworząc nn. clunici medii

b. rami ventrales - opuszczają kanał kręgowy przez foramina sacralia pelvina i przez
foramen intervertebrale między kością krzyżową i pierwszym
kręgiem ogonowym
- 2-3 pierwsze tworzą wspólnie z gałęziami dobrzusznymi ostatnich
nerwów lędźwiowych część doczaszkową splotu krzyżowego, czyli
splot kulszowy
- pozostałe tworzą słabo wyrażony splot sromowy, będący
doogonowo częścią splotu krzyżowego (wyraźny tylko u
człowieka)


Nervi plexus sacralis pars caudalis

1) Nervus pudendus (n. sromowy)

- pochodzi z S1, S2, S3
- razem a. pudenda externa przechodzi do foramen ischiadicum (Ca) lub
foramen ischiadicum caudale (pozostałe zwierzęta domowe)
- opuszcza jamę miednicy i oddaje:

a. ramus muscularis - do m. levator ani et m. coccygeus
b. ramus communicans cum nervo cutaneo femoris caudalis
c. nervus perinealis superficialis et profundus - do skóry odbytu (anus) i krocza
(perineus)
n. perinealis superficialis: - nn. scrotales caudales (u samców)
- nn. labiales (u samic)
d. ramus preputialis et scrotalis (u samców)
e. ramus mammarius (u samic)





2) Nervi rectales caudales (nn. odbytowe doogonowe)

- powstają z S1, S2
- oddzielają się od nich gałęzie skórne (rami cutanei) i mięśniowe (rami
musculares):

gałązka do końcowego odcinka odbytnicy
gałązka do m. sphincter ani externus
ramus cutaneus - do skóry odbytu i jego okolicy
ramus communicans cum nervo pudendo

Nervi plexus sacralis pars cranialis (plexus ischiadicus)

1) Nervus gluteus cranialis (n. pośladkowy doczaszkowy)

- nerw ruchowy
- zaopatruje: - m. gluteus medius
- m. gluteus profundus
- m. tensor fascia latae łącznie z a. glutea cranialis

- u Ca zaopatruje również m. piriformis
- u Eq zaopatruje część m. gluteus superficialis

2) Nervus gluteus caudalis (n. pośladkowy doogonowy)

- nerw ruchowy
- zaopatruje: - Ru: m. gluteobiceps
- Su: m. gluteobiceps i semitendineus
- Eq: pars caudalis m. glutei superficialis
pars cranialis m. bicipitis femoris
caput vertebrale m. semitendinosi
- Ca: m. gluteus superficialis
pars cranialis m. bicipitalis femoris
- Fe: m. gluteus superficialis, m. abductor cruris caudalis

3) Nervus cutaneus femoris caudalis (n. skórny uda doogonowy)

- nerw mieszany
- opuszcza splot krzyżowy dobrzusznie od n. gluteus caudalis
- oddaje:

a. rami musculares - dla: caput vertebrale m. bicipitalis femoris
caput vertebrale m. semitendinosi
caput vertebrale m. semimembranosi

b. rami cutanei - tworzą nn. clunici caudales


4) Nervus ischiadicus (n. kulszowy)

- po opuszczeniu splotu krzyżowego w jamie miednicy nerw kulszowy oddaje:

a. ramus capsularis articulationis coxae

b. ramus muscularis cum musculus gluteus profundus

c. ramus muscularis cum musculus obturatorius internus (Ca i Eq)

d. ramus muscularis cum musculus obturatorius externus

e. ramus muscularis cum mm. gemelli (jako nervus rotatorius)

f. ramus muscularis cum musculus quadratus femoris (jako nervus rotatorius)

- następnie popuszcza jamę miednicy przez foramen ischiadicum majus
- układa się na ligamentum sacrotuberale latum kierując się między trochanter
major femoris a tuber ischiadicum, gdzie leży na mm. gemelli i tendo musculi
obturatorii interni
- przykryty jest przez m. biceps femoris, m. semimembranosus i m. semitendinosus

- na udzie dzieli się na:

a. n. tibialis
b. n. fibularis communis

- oba te nerwy wspólnie podążają do fossa poplitea




















NERVUS TIBIALIS

- oddaje:

a. ramus muscularis proximalis (w regio coxae)
- do: m. biceps femoris
m. semimembranosus
m. semitendinosus

b. nervus cutaneus surae caudalis (w połowie uda)
- biegnie z a. saphena w kierunku caput laterale m. gastrocnemii i dalej
dostępowo, bocznie od ścięgna Achillesa
- powyżej guza piętowego łączy się z n. fibularis i zaopatruje skórę bocznej i
grzbietowej powierzchni podudzia i stopy

c. ramus capsularis - boczna ściana torebki stawu kolanowego

d. ramus muscularis distalis - do: m. gastrocnemius
m. soleus
m. popliteus
m. flexor digitorum pedis profundus

- n. tibialis z fossa poplitea kieruje się między obie głowy m. gastrocnemius
- biegnie dopalcowo między tendo m. gastrocnemii i tendo mlexoris digitorum
superficialis a tendo m. flexoris profundum razem z a. recurrens tibialis
- n. tibialis przy sustentaculum tali oddaje:

a. rami cutanei - dla skóry okolicy przyśrodkowej podudzia i stępu
- u Eq ramus cutaneus tarsalis medialis

b. nervus plantaris medialis
- n. digitalis plantaris II abaxialis
- nn. digitales plantares communes II, III, IV (Ca) u Su brak IV
- ramus communicans n. digitalis plantaris communis III cum nervo digitali
plantari communi IV (Su)
- nn. digitales plantares proprii: II axialis
III axialis et abaxialis
IV axialis et abaxialis (Ca)
V axialis (Ca)










c. nervus plantaris lateralis
- ramus profundus
- nn. metatarsei plantares II, III, IV (Ca)
- nn. digitales plantares proprii: II axialis
III axialis et abaxialis
IV axialis et abaxialis
V axialis

- n. digitalis plantaris communis IV (Su)
- nn. digitales plantares proprii IV abaxialis, V axialis

- n. digitalis plantaris proprius V abaxialis (Ca, Su)



Ru:

n. plantaris medialis
- nn. digitales communes II, III
- n. digitalis plantaris proprius II
- n. digitalis plantaris proprius III abaxialis
- ramus communicans cum nervo digitali dorsali proprio III abaxialis
- nn. digitales proprii III axialis, IV axialis

n. plantaris lateralis
- ramus profundus
- n. digitalis plantaris communis IV
- nn. digitales plantares proprii IV abaxialis
- ramus communicans cum n. digitali dorsali proprio IV abaxiali
- n. digitalis plantaris V

Eq:

n. plantaris medialis (n. digitalis plantaris communis II)
- ramus communicans cum nervo plantari laterali
- n. digitalis plantaris proprius medialis
- ramus toricus (strzałka)
- ramus bursae podotrochlearis
- ramus vaginae tendineae m. flexoris digitorum profundus
- ramus cutaneus plantae
- ramus dorsalis - ściana skórna kopyta

- przechodzi do canalis semilunaris

n. plantaris lateralis (n. digitalis plantaris communis III)
- ramus profundus
- n. metatarseus plantaris communis II (lateralis) - gubi się w połowie śródstopia
- n. metatarseus plantaris communis III (medialis) - silniejszy
- biegnie wzdłuż m. interosseus
III (do końca dalszego kości
rysikowych) potem przechodzi
na przyśrodkową
powierzchnię stawu
pęcinowego
- łączy się z n. metatarseus
dorsalis nervi fiburalis profunda
- skóra właściwa korony i ściany
kopyta

- n. digitalis plantaris proprius lateralis
- ramus dorsalis


















NERVUS FIBULARIS COMMUNIS

- z fossa poplitea kieruje się dopalcowo pomiędzy m. biceps i caput laterale m.
gastrocnemii
- oddaje:

a. ramus muscularis m. bicipitalis femoris
b. n. cutaneus surrae lateralis

- poniżej caput fibulae dzieli się na:

a. n. fibularis superficialis
- n. cutaneus dorsi pedis medialis s. tibialis
- n. digitalis dorsalis proprius II abaxialis (Ca)
- nn. digitales dorsales communes II, III, IV (brak u Eq)
- nn. digitales dorsales proprii: II axialis
III axialis et abaxialis
IV axialis et abaxialis
V axialis (brak u Eq)
- n. digitalis dorsalis proprius V abaxialis (Ca)

b. n. fibularis profundus (biegnie razem z a. tibialis cranialis)
- ramus lateralis (Eq, Ru, Su - n. metatarseus dorsalis III)
- ramus muscularis m. extensoris digitalis pedis brevis
- nn. metatarsei dorsales communes III, IV (Eq III)
- n. digitalis dorsalis proprius III s. lateralis (Eq)
- ramus communicans cum nervo digitali dorsali communi III (Ru, Su)
- nn. digitales dorsales proprii III axialis et IV abaxialis
- ramus communicans cum nervo digitali plantari proprio III axialis (Ru, Su)
- ramus communicans cum nervo digitali plantari proprio IV axialis (Ru, Su)

- ramus medialis (Eq - n. metatarseus dorsalis II)
- ramus muscularis
- n. metatarseus dorsalis communis II
- n. digitalis dorsalis proprius II s. medialis (Eq)
- ramus communicans cum nervo metatarseo plantari mediali (Eq)