Odpowiedzialność pracownika
Odpowiedzialność –aspekt prawny
Rodz:
-pracownicza
-pozapracownicza
1) Materialna-za szkody jakie pracownik wyrządza pracodawcy
-o. na zasadach ogólnych (wys. Odsz. ≤ 3msc wyn.)
-o. za mienie powierzone z którego trzeba się rozliczyć
-o. z winy nieumyślnej (odp. Za całą szkodę)
- o. za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej
2) Porządkowa – za naruszenie reguł porządkowo-organizacyjnych 3 kary nagana, upomnienie, kara pieniężna
3) Dyscyplinarna-możliwość karania za naruszenie jakiegokolwiek obowiązku zawodowego
Charakterystyczna dla ustaw pozakodeksowych, dłuższe terminy karania, komisje/sądy dyscyplinarne- organy orzekające
Obowiązki pracownika:
Obowiązki -problem prawny
Podstawowe
-o. przestrzeganie przepisów
-o. świadczenia pracy
-o. wykonywanie poleceń
-o. dbałości o dobro firmy (zakaz konkurencji)
-o. dbałość po porządek w miejscu pracy
b) ogólne
-sumienne i staranne wykonywanie pracy
-o. zachowania dyscypliny pracy/porządku w pracy
-o. dbałości o dobro zakładu pracy
-o. o przestrzeganiu w zakładzie zasad współżycia społecznego
c) szczególne (pracownicy którzy bezpośrednio nie podlegają KP)
-o. godnego zachowania po godz. pracy
-o. ujawniania stanu majątkowego
-o. uzyskania zgody na dodatkowe zatrudnienie
-o. niepalenia tytoniu w pomieszczeniach zam.
-o. noszenie stroju w pracy
-o. uprzejmości i życzliwości w kontaktach ze zwierzchnikami, podwładnymi, współpracownikami i w kontaktach z obywatelami
Źródła prawa pracy:
-powstało dla ochrony pracownika ( wcześniej wykorzystywano nawet 20h) zakazano zatrudniania dzieci >14 lat więcej praw dla pracowników
-narodziło się w obszarze prawa cywilnego (1.01.61 r.) stało się odrębną gałęzia kodeksu cywilnego
-1.01.75r. wszedł w życie Kodeks Pracy, który przeszedł już 50 nowelizacji
Zasada prawa do urlopu (wypoczynku)
Pracownik ma prawo do wypoczynku, które zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy i urlopu.
-decyzyjność urlopu-pracodawca wydaję decyzję o urlopie (lub plan), decyzja może być ustna, pisemna lub dorozumiana na 4 dni ma obowiązek się zgodzić
-zasada ciągłości urlopu- powinien być w 1 cyklu na wniosek pracownika pracodawca może udzielić w częściach (20 lub 26 dni); w dni robocze
-zasada urlopu w naturze
-zasada odpłatności za urlop
- zasada proporcjonalności
Czas pracy:
Czas w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy
1. Miara podstawowa – wg. Stawki godz.
- podstawowy- przeciętnie 40h i 5 dni w tyg.
-zrównoważony-szczególny rodzaj pracy lub szczególna organizacja, pracodawca może zobowiązać pracownika do dłuższego czasu pracy do 12h lub nawet do 24h, musi się bilansować go 40h dni dodatkowo wolne
-przerywany-system może wprowadzać tylko zakład zbiorowy pracy, polega na wprowadzeniu 1 przerwy nie dłuższej niż 5h (w ciągu doby) i na płacone za każdą h wolną co najmniej 50% wynagrodzenia zasadniczego
-skrócony – zawsze mniej niż 8h/dobę
-weekendowy
- w skróconym tyg.
2. Miara zasadnicza – mierzy czas pracy zadaniami, jeżeli rodz. Pracy tego wymaga i kontrola czasu jest utrudniona
Nadgodziny:
To praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy. Praca w 9 i kolejnej godzinie pracy. Jeżeli dana osoba nie pracuje na pełny etat godzina nie jest liczona jako nadgodzina. Każda praca ponad normowany czas pracy swiadczona jest wzmożonym wysiłkiem fiz.
Ograniczenia:
-przedmiotowe: konieczność przeprowadzenia akcji ratowniczych, usunięcie awarii, szczególne potrzeby pracodawcy
-liczbowe- nie więcej niż 150h w roku, pracodawca może określić inna granicę wynikająca z łącznego czasu pracy. Czas pracy w ciągu tyg. Nie może przekroczyć 48h łącznie z nadgodzinami
-osobowe (nie można zlecać nadgodzin kobietom w ciąży , niepełnosprawnym, osobom które mają skrócony czas pracy
Dodatek do wynagrodzenia:
-50%
-100% praca w nocy, w niedzielę i święta, w dni wolne od pracy, przekroczenie przeciętnej tygodniowej (8h)
Stosunek pracy:
Wieź prawna, której treścią są prawa i obowiązki, która rodzi się pomiędzy pracodawca a pracownikiem może powstać z um o pracę, z wyboru, mianowania i powołania
-umowa na czas nieokreślony, określony, próbny, wykonania określ0onje pracy
- wybór – cechą zasadniczą jest trwałość stosunków pracy
-mianowanie – na czas nieokreślony, duży stopień stabilności
-powołanie- brak ochrony, destabilizacja, można odwołać w każdym razie nie przysługuje powrót do pracy w formie roszczeniowej
Rozwiązanie stosunku pracy
Każde wygaśnięcie jest rozwiązaniem. Rozwiązanie tylko z mocy prawa poza działaniami stron jest wygaśnięciem.
Rozwiązanie:
-porozumienie stron
-wypowiedzenie
-Rozw. Bez wypowiedzenia
-z dniem ukończenia pracy
-odwołanie ze stanowiska
-upływ czasu
Wygaśnięcie:
-areszt>3msc
-śmierć pracownika
-odmowa ślubowania
-zrzeczenie się obywatelstwa polskiego
14 dni –wypowiedzenie
7 dni -rozw. bez wypowiedzenia
Miesięczny termin wypowiedzenia ma zakończyć się ostatniego dnia miesiąca.
Miejsce wykonywania pracy
Obszar wyznaczający teren wolny od podróży służbowej
Zasada swobody zawierania umów
Z zasady tej wynika że strony mogą kształtować stosunek prawny swobodnie, jednak nie mogą naruszać istoty stosunku zobowiązaniowego, bezwzględnie obowiązujących przepisów ustawy ani norm współżycia społecznego. W ramach swobodnego kształtowania stosunku umownego strony umowy mogą swobodnie:
- wybrać swego kontrahenta
- ukształtować treść umowy
- wybrać tryb zawierania umowy
- wybrać formę zawierania umowy
Nowe formy zatrudnienia:
-praca tymczasowa
-telepraca
-samozatrudnienie
Czynniki kształtujące oblicze prawa
1.tradycyjny czynnik jakim jest proces stanowienia prawa
2.działalność tzw. „ustawodawcy negatywnego”
3. działalność orzeczniczą, zwłaszcz podejmowaną przez nasz Krajowy Sąd Najwyższy i sądy europejskie
Obowiązki pracodawcy
Art. 94.
Pracodawca jest obowiązany w szczególności:
1) zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami,
2) organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy,
2a) organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie,
2b) przeciwdziałać dyskryminacji w zatrudnieniu, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy,
4) zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
5) terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie,
6) ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych,
7) stwarzać pracownikom podejmującym zatrudnienie po ukończeniu szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe lub szkoły wyższej warunki sprzyjające przystosowaniu się do należytego wykonywania pracy,
8) zaspokajać w miarę posiadanych środków socjalne potrzeby pracowników,
9) stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników oraz wyników ich pracy,
9a) prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników,
9b) przechowywać dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników w warunkach niegrożących uszkodzeniem lub zniszczeniem,
10) wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
Art. 23 Formy org.-pra. W okresie przekształceń
w razie przejęcia zakładu pracy w całości lub w części przez innego pracodawcę, staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Oznacza to, że nowy pracodawca nie nawiązuje z pracownikami umów o pracę, lecz zatrudnia pracownikow na dotychczasowych warunkach umownych. Powiadomienie winno nastąpić co najmniej na 30 dni przed zamierzonym przejęciem zakładu. Pracodawca ma obowiązek wskazać dokładną datę przejęcia zakładu pracy.
Zasada równego traktowania
Z definicji zasady równego traktowania w zatrudnieniu wynika, że ochroną w ramach tej podstawowej zasady prawa pracy objęci są:
kandydaci do pracy,
pracownicy,
byli pracownicy.
Pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie:
nawiązania i rozwiązania stosunku pracy,
warunków zatrudnienia,
awansowania,
dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób, bezpośrednio lub pośrednio, ze względu na jakiekolwiek okoliczności, w szczególności bez względu na:
płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientacje seksualną,
Treść umowy o pracę:
-składniki formalne(rodz. Umowy, data, dane str. Umowy pracownika i pracodawcy)
-składniki materialne(warunki pracy i płacy) – najbardziej istotne
Umowa powinna zawierać:
-rodz. Pracy(charakter stanowiska, zakres odpowiedzialności, stanowisko)
-msc. Wykonywania pracy
-wynagrodzenie
-wymiar czasu pracy
-termin rozpoczęcia
Praca pod kierownictwem
Istota pracy "pod kierownictwem", czyli umownie podporządkowanej (formalnie i merytorycznie) jest możliwość codziennego konkretyzowania pracownikowi jego obowiązków zawodowych, a w szczególności określania czynności mieszczących się w zakresie uzgodnionego rodzaju pracy. Takie umowne podporządkowanie Zakłada istnienie, z jednej strony podmiotu wykonawczego - czyli pracownika, a z drugiej strony podmiotu decyzyjnego - czyli przełożonego.
Zakres świadczonej pracy wyznacza umowa o prace lub inny akt, na podstawie którego powstał stosunek pracy. Pracownik jest zobowiązany do wykonywania poleceń, które mieszczą się w granicach zawartej umowy. Tylko na podstawie konkretnych przepisów prawa, pracodawca może pracownikowi polecić wykonywanie innej pracy niż zawarta w umowie. Pracownik nie jest związany obowiązkiem wykonania polecenia, jeśli jest ono sprzeczne z przepisami prawa lub umowa o prace.