1.Funkcje pedagogiki społecznej:
- kompensacja - wyrównanie braków utrudniających prawidłowy rozwój jednostki,
- profilaktyka - zapobieganie powstawania niekorzystnych zjawisk,
- doskonalenie - rozwijanie prac własnych, by doskonalić siebie i otoczenie.

2.Zadania pedagogiki społecznej: Zmiana niekorzystnych warunków rozwojowych-ulepszanie wpływów pozytywnych

3.Główne ośrodki pedagogiki społecznej w Polsce, kierunki badań:
- Katedra pedagogiki społecznej na Uniwersytecie Łódzkim:
Reprezentanci: Helena Radlińska, Aleksander Kamiński, Ryszard Wroczyński, Irena Lepalczyk,
A. Chmielewska, R. Froeieh, Ewa Martynowicz- Hetka.

Badania, których podejmowano się na Uniwersytecie Łódzkim dotyczyły:

* opis uwarunkowań i skutków społeczno- pedagogicznego działania przestrzeni wychowawczych,

* opis warunków rozwoju dzieci, młodzieży i osób dojrzałych, dodatkowe sprawdzanie i udoskonalanie teorii przestrzeni wychowawczej, koniecznej do działania systemu oświatowego,

* trudności spotykające współczesną rodzinę, będącą najbardziej wartościową, pierwszą przestrzenią wychowawczą,

* sposoby organizowania przestrzeni wychowawczych.
- Katedra pedagogiki społecznej na Uniwersytecie Warszawskim :

Reprezentanci: J. Wołoczyk, T. Wujek, H. Izdebska, E. Trempała, T. Pilch, J. Marczak, A. Kelm,
B. Passinni, Anna Przecławska.
W kręgu zainteresowań badaczy z Uniwersytetu Warszawskiego znalazły się:

* popularyzacja kultury, funkcjonowanie systemu oświatowego,

* planowanie wolnego czasu,

* warunki środowiskowe oddziałujące na funkcjonowanie szkoły, wpływ społeczeństwa na wybór rodzaju aktywności zawodowej,

* historyczne podłoże pedagogiki społeczno- opiekuńczej,

* samokształcenie i całożyciowa edukacja oraz jej skutki dla systemu oświaty i szkoły środowiskowej, zagadnienia dotyczące polityki edukacyjnej.
- Katedra pedagogiki społecznej na Uniwersytecie Śląskim:

Reprezentanci: Henryk Gąsior, Andrzej Radziewicz-Winnicki, Jan Poplucz, Ewa Syrek.

Podejmowano głównie badania o tematyce:

* miejsca pracy i jego wpływu wychowawczego,

* przystosowania młodzieży w szkołach o profilu zawodowym,

* środowisko rodzinne pierwszym i najskuteczniejszym środowiskiem wychowawczym,

* nieformalne grupy społeczne, szczególnie kręgi znajomych,

* organizacja edukacji w warunkach gospodarki rynkowej,

* organizowanie przestrzeni wychowawczych,

* łączenie, spajanie i pobudzanie grup społecznych,

* zachowania patologiczne i dewiacyjne występujące u młodych ludzi,

* rola miejsca pracy w opiece postpenitencjarnej,

* podziały występujące w szkole, problem selekcji szkolnej,

* najczęściej spotykane reakcje ludzkie na dewiacje (głównie homoseksualizm),

* pedagogika pracy

* postępowanie i zapatrywania młodzieży,

* planowanie wolnego czasu,

* dorastanie i problemy wychowawcze na osiedlach miejskich.

4.Postać Heleny Radlińskiej, życie i twórczość.
HELENA RADLIŃSKA (1879 –1954) Urodzona 2 maja 1879 roku w Warszawie w rodzinie inteligenckiej. Działacz oświatowy, pedagog, historyk, profesor na UW. Udział w działalności rewolucyjnej w 1906 spowodował zesłanie na Syberię. Po ucieczce osiadła w Krakowie, gdzie rozpoczęła intensywną działalność oświatową. Opracowała tam podstawy teoretyczne pedagogiki społ. Po I wojnie wróciła do W –wy i podjęła się kształcenia kadry pracowników społ. – oświat.

Helena Radlińska, uważana za twórczynię pedagogiki społecznej. Działała na rzecz odzyskania niepodległości. Przygotowywała małe formy literackie w których starała się przybliżyć młodzieży postacie
z historii Polski – uważała że historia i edukacja muszą być powiązane. W 1897 roku ukończyła Zakład Naukowy Henryki Czarnockiej. Działała w Towarzystwie Pedagogicznym powołanym w 1903 roku w Warszawie. Pracowała w Kole Oświat Ludowej oraz w Bibliotece Zamojskiej. Wstąpiła również w szeregi Polskiej Partii Socjalistycznej. Pracowała także jako pielęgniarka w szpitalach. Uczestniczyła w nielegalnych kompletach. Towarzyszyła swojemu mężowi w zesłaniu na Syberię, ale po kilu miesiącach udaje im się uciec do Krakowa.

Podjęła studia historyczne na UJ. W 1916 pojęła współpracę z Piłsudskim i Sikorskim – społeczeństwo trzeba umiejętnie przygotować do działania, aktywizacja. Po 18918 roku wróciła do Warszawy. Zaczęła dużo pisać, prowadziła badania w zakresie działalności społecznej. Od 1925 roku w Studium Pracy Oświatowej (Wolna Wszechnica Polska) w Warszawie kształciła pracowników oświatowych. W 1937 roku ukończyła książkę – „Społeczne przyczyny powodzeń i niepowodzeń szkoły”.

Przeniosła się do Łodzi gdzie zorganizowała Instytut Służby Społecznej, napisała tez książkę – „Rodziny zastępcze Łodzi”. W październiku 1945 roku umiera w Łodzi.

4 okresy jej życia:

1879 – 1905 – pierwszy okres warszawski-działalność społeczna

1906 (ucieczka z Syberii) – 1918 – okres krakowski – dużo publikacji, praca oświatowa i społeczna, powoływanie działalności w zakresie wsparcia i pomocy

1918 – 1945 2 okres warszawski – książka najważniejszym narzędziem edukacji, zainteresowanie polityką społeczną, diagnoza społeczna i wywiad środowiskowy wprowadzone w Polsce (od Merry Richmond), aktywizacja społeczności lokalnej

1945 – 1954 –okres łódzki– wychowanie przez całe życie, oddziaływanie środowiska niewidzialnego, 1950 – przymusowy urlop (władze socjalistyczne)

I okres: warszawski trwający od 1897 do 1905 roku: w tym okresie Radlińska skupiła się na ukazywaniu dziejów kraju, najważniejszych osiągnięciach kultury przybliżając na łamach swojego piśmiennictwa sylwetki wielkich i zasłużonych Polaków mające głównie za cel kształtowanie tożsamości narodowej. Należy tu wymienić takie prace jak: broszura Kto to był Mickiewicz z 1897 , O naszych pierwszych książkach, dawnych szkołach i uniwersytecie krakowskim z 1901 , Pogadanki historyczne z 1905, Rozwój społeczny Polski z 1911 . Na gruncie tych prac powstały takie wydawnictwa metodyczne jak: Z metodyki nauczania historii w szkole ( 1913 ), Nauka rzeczy ojczystych ( 1914 ). Na łamach czasopisma Książka w latach 1901 – 1902 Radlińska krytykowała wydawnictwa dla dzieci.

II okres: krakowski , który możemy umiejscowić w przedziale od 1906 do 1917 roku. Podobnie jak w przypadku pierwszego okresu tak i tu mieści się piśmiennictwo pełne zamówień i apelów do zagorzałej walki o niezależną, wolną od nacisku oświatę i wezwania do czynu narodowowyzwoleńczego, zmierzającego do stworzenia życia społeczno – kulturalnego niepodległego kraju. Praca oświatowa , jej zadania, metody, organizacja wydana w 1913 roku była pierwszym w kraju książką , podręcznikiem prezentującą dzieje, tradycję, teorię oraz metodykę pracy społeczno – oświatowej. H. Radlińska wraz m.in. z Z. Daszyńską – Golińską , J. Dziubińską, L. Krzywickim , W. Weychert – Szymanowską stworzyła profesjonalny podręcznik oświaty pozaszkolnej.

III okres: drugi okres warszawski to zarazem najdłuższy, bo trwający 26 lat, ale jednocześnie najbardziej owocny czas, w którym powstawały prace naukowe Radlińskiej. Europejskie gremia naukowe, udział w polskich towarzystwach ogólnokrajowych i regionalnych, badania historyczno – teoretyczne, problemy pracy oświatowej, tematyka pracy socjalnej , także badania empiryczne oraz projekty rozwiązań praktycznych – to dość liczne obszary, którymi z wielką skrupulatnością zajmowała się ta działaczka, zaś centralną kategorią tej aktywności była teoria i praktyka pedagogiki społecznej.

IV okres: trwający 9 lat okres łódzki to kontynuowanie przerwanego przez wojnę programu badań naukowych ze zwróceniem uwagi na szczególne zagadnienie, jakim była problematyka sieroctwa wojennego.
Ważne dzieła:

1. Kto to był Mickiewicz? 
2. Podstawy wychowania narodowego 
3. Na ziemi polskiej przed wielu laty 
4. Rozwój społeczny Polski 
5. Kołłątaj jako pedagog. Hugona Kołłątaja nieznane listy o wychowaniu 
6. Kołłątaj jako wychowawca 
7.Jak prowadzić biblioteki wędrowne. Wskazówki i przykłady 
8. Stanisław Staszic 
9.Książka wśród ludzi 
10.Szkoły pracy społecznej w Polsce 
11.Służba społeczna pielęgniarki 
12.Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego. Szkice z pedagogiki społecznej

5.Aktywizacja społeczności lokalnej:
Wg Kamińskiego aktywizacja społeczności lokalnej odnosi się do opieki społecznej. Jest to ulepszanie sytuacji życiowej i bytowej społeczności lokalnej. Jeśli zdiagnozuje się występowanie sytuacji kryzysowej, pewnego braku lub problemu należy zainicjować i podjąć pewne działania oparte na działalności bezpośredniej członków społeczności lokalnej (mogą być one wspomagane przez zewnętrzne instytucje).
Są to działania oparte na konkretnych projektach jak np. usprawnianie działania jakiejś placówki. Od projektu do podjęcia jego realizacji występuje niewielki odstęp czasowy. Aktywizacja społeczności lokalnej opiera się na uświadomieniu ludziom że pewnych zmian, udogodnień mogą dokonać sami nie koniecznie kosztem dużych nakładów finansowych.

Cel aktywizacji – podleganie procesowi rozwoju, nabywanie nowych umiejętności i doskonalenie już posiadanych.
Etapy:

- diagnoza, określenie pewnych potrzeb, problemów.

- organizowanie grupy osób (grupa inicjatywna)

- powołanie osób chętnych do działania, pomocy. Podział zadań, określenie możliwości jednostkowych

- koordynowanie działań – zaplanowanie i podział zadań, podział odpowiedzialności, określenie czasu potrzebnego na realizację

- realizacja projektu

- weryfikacja i kontrola

6.Zadania, istota i działanie stowarzyszeń społecznych.
Stowarzyszenie – grupa dorosłych lub młodzieży posiadająca własną strukturę organizacyjną: członkowie grupy podejmują wspólne zadania i podporządkowują się obowiązującym normom postępowania; przynależność do tej grupy ma charakter dobrowolny. Tworzą je ludzie działający na mocy prawa. Podejmują oni określoną działalność dobrowolną, świadomą i bezpłatną. 
STOWARZYSZENIE:
a). Przynależność jest dobrowolna. 
b).Jest grupą zorganizowaną wedle reguł formalnych. 
c). Posiada określone cele. 
d).Posiada strukturę, organizację wewnętrzną i członków.
e). Kieruje się ustalonymi wzorami zachowań.
f).Posługuje się ustalonymi sankcjami wobec członków.
W rejonie zamieszkania funkcjonują przeważnie stowarzyszenia:
- lokalne, jak: komitet osiedlowy, rada sołecka, komitet rodzicielski, samo rządy dziecięce i młodzieżowe, rada parafialna itd.;
- ponadlokalne , np. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Społeczne Towarzystwo Oświatowe, TKKF, Towarzystwo Wiedzy Powszechnej itd.; organizacje te obejmują swoim zasięgiem cały kraj i posiadają swoje centralne organy, w rejonie zamieszkania funkcjonują jedynie koła terenowe tych organizacji
Ze względu na wiek członków stowarzyszenia można po dzielić na:
- dziecięco-młodzieżowe (np, ZHP)
- zrzeszające dorosłych (np. TPD, STO).
Kamiński wymienia trzy podstawowe funkcje:
- afiliacyjną - opartą na zasadzie „sąsiedztwa z wyboru", integracyjną (przez to, że „stanowią dla jednostek pomost między rodziną i społecznością lokalną z jednej strony -a narodem i wspólnotą ogólnoludzką
z drugiej"),
- ekspresyjną (stwarzają warunki ich członkom do przeżyć i wyrażania upodobań).
Ze względu na zasięg i kierunek działalności stowarzyszeń i organizacji społecznych można wyodrębnić:
- funkcje dośrodkowe „wewnętrzne" - związane z zaspokajaniem potrzeb, zainteresowań i aspiracji stowarzyszonych;
- funkcje odśrodkowe, „zewnętrzne" - związane z realizacją potrzeb pierwotnych i wtórnych (społeczno-kulturalnych) całej społeczności lokalnej lub określonej jej części:
- f. opiekuńczo – wychowawcza: zadania związane z organizowaniem nauki dzieci i młodzieży, aktywności kreatywnej, aktywności rekreacyjnej, aktywności społecznie użytecznej, dotyczące rozwijania aktywności
o charakterze opiekuńczym
Jeśli chodzi o kierunek działalności integracyjnej stowarzyszeń to przy jego wyborze duże znaczenie ma:
- uwzględnianie wszystkich czynników i ogniw oddziaływania wychowawczego oraz eliminowanie wpływów przypadkowych i negatywnych (korekcja środowiska),
- aktywizacja społeczności lokalnej wokół spraw wychowania i opieki nad dziećmi i młodzieżą (stymulacja),
- optymalna współpraca (kooperacja),
- koordynacja poczynań opiekuńczo-wychowawczych w środowisku,
- funkcjonowanie zespołu placówek opiekuńczo-wychowawczych i kulturalnych (instytucjonalizacja).

7.Profilaktyka krzywdzenia dzieci i kobiet, przyczyny, skutki, formy pomocy.
4 perspektywy postrzegania przemocy :
- prawna – działania zabronione przez prawo, kara wobec osób stosujących przemoc i opieka i pomocy dla osób doświadczających przemocy
- moralna – krzywdzenie, przemoc jest złem moralnym (zło moralne – wyrządzanie drugiej osobie krzywdy)
- psychologiczna – zjawiska realizujące się w psychice człowieka – poczucie krzywdy, cierpienie które ktoś odczuwa.
- społeczna – rozmiar zjawiska które w danym momencie ma miejsce; obejmuje dużą grupę społeczną, również forma zaniedbań
Definicja przemocy:
- w szerokim zakresie – WHO – przemoc, maltretowanie dziecka to każde zamierzone i nie zamierzone działanie osoby dorosłej, społeczeństwa lub państwa które ujemnie wpływa na zdrowie, rozwój fizyczny
i psychiczny dziecka (również społeczny)
- w średnim zakresie – przemoc wobec dziecka to nieprzypadkowe zachowania dorosłych które wykraczają poza funkcjonujące społecznie standardy i normy postępowania z dzieckiem, w wyniku których doznaje ono krzywdy w postaci bezpośrednich czynów lub zaniedbań
- w wąskim zakresie – przemoc wobec dziecka to świadome i zamierzone zachowanie o charakterze drastycznym i skrajnym o widocznych bezpośrednio następstwach fizycznych i psychicznych
Formy przemocy:
- fizyczna – użycie najczęściej siły przez agresora (oparzenia, stłuczenia, złamania...)
- psychiczna – dręczenie zmierza do zniszczenia lub zaburzenia obrazu samego siebie – najczęściej stosowana wobec osób w okresie adolescencji
- przemoc seksualna – wykorzystywanie dzieci w celu uzyskania satysfakcji seksualnej przez dorosłych
- zaniedbania (zaniechania) – często nieświadome, dotyczą często sfery emocjonalno – psychicznej
- nadopiekuńczość
Przyczyny zachowań agresywnych/cechy agresorów:
- niska odporność na stres
- modele władzy (np. autorytarny – rodzice podejmują decyzje)
- cechy będące rezultatem wychowania agresora
- zmiana struktury rodziny (np. rozwód)
- konflikty w małżeństwie
- brak porozumienia między rodzicami względem wychowania
- zaburzona komunikacja
- brak dojrzałości do realizowania ról rodziców
Skutki przemocy:
- bezpośrednie – to co widoczne – zadrapania, rany, oparzenia, złamania,
- pośrednie - załamania nerwowe, zaburzenia lękowe, negatywna edukacja osób doświadczających krzywdy – często powielają te wzorce.
Pomoc:
- telefon zaufania,
- Komitet Ochrony Praw Dziecka
- Poradnie Życia Rodzinnego
- Rzecznik Praw Dziecka
Przyczyny przemocy wobec kobiet:
- dominacja jednej płci
- aspekt kulturowy pełnienia ról w rodzinie
- dyskryminacja zawodowa
- stres sytuacyjny
- wg agresora-złe pełnienie ról przez kobietę
Terapia:
- rezydencjonalna – terapeuta wprowadza się do mieszkania
- 12 kroków – dla alkoholików i ich żon

8. Istota i wspomaganie człowieka starego.
4 okresy starzenia się człowieka:
- 55- 60 r.ż. jest okres tuz przed opuszczeniem pracy zawodowej, obniżenie wydolności, wycofywanie się lub ograniczanie ról społecznych
- 60 – 70 r.ż. czas świadczeń emerytalnych, większa potrzeba identyfikacji rodzinnej i zacieśniania więzi rodzinnych – potrzeba bycia potrzebnym
- 70 – 90 r.ż. wiek starczy, coraz większa niewydolność psychofizyczna
- 105 – 110 r.ż. załamanie funkcji i zgon
Ludzie starsi mają poczucie lęku, niepewności oraz dostrzegają bariery w dostępie do dóbr które sami wytworzyli. Warunki ekonomiczne regulują ich życie.
Wspomaganie człowieka starego:
- stwarzanie warunków społecznych w których osoby starsze będą czuły się pełnoprawnymi obywatelami,
- podejmowanie działań mających na celu zapobieganie wycofywaniu się z aktywności osób starszych
- pomoc socjalna i opiekuńcza
- placówki dla osób starszych potrzebujących opieki np. domy pomocy społecznej
- domy dziennego pobytu – dla samotnych, zagospodarowywanie czasu – organizowanie zajęć, pomocy medycznej, żywieniowej, poradnictwo
- kluby seniora – forma dynamiczna – wycieczki, wyjścia...
- Uniwersytet Trzeciego Wieku – od 1983 r., dla osób nieaktywnych zawodowo, nieodpłatne zajęcia – jedynie środki dobrowolne
- „adopcja dziadków i babć” – oferty w gazetach (‘szukam babci do kochania’)
- wolontariat osób starszych np. w Centrum Zdrowia Dziecka

9.Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania bezrobocia i ubóstwa.
Bezrobocie – istnienie w społeczeństwie kategorii osoby pozbawionej pracy zarobkowej chociaż jest ona przez nią pożądana.
Bezrobotny – człowiek który wbrew własnej woli pozbawiony został pracy zarobkowej. Ta kategoria powinna być uzupełniona o stwierdzenie iż osoba taka podejmuje gotowość podjęcia pracy.
Przyczyny bezrobocia w Polsce:
- rozpad RWPG;
- załamanie handlu z ZSRR – największym odbiorcą wszelkiej produkcji
- przejście na gospodarkę wolnorynkową
- mała restrukturyzacja niektórych gałęzi przemysłu
- niedostosowanie do potrzeb rynku wykwalifikowanych pracowników
- ograniczenie produkcji
- mobilność zawodowa (kiedyś nie było potrzeby przekwalifikowania, zmiany pracy)
- Spadek krajowej produkcji i ograniczenie popytu wewnętrznego.
Skutki:
- obniżenie standardu życia
- ubóstwo (dot. sfery materialnej, więzi społecznych) i marginalizacja
- izolacja społeczna jednostki, odpychanie takich osób przez społeczeństwo
- obniżenie statusu społecznego / ekonomicznego
- zaniechanie uczestnictwa w życiu społecznym
- obniżenie kondycji zdrowotnej w sferze fizycznej i psychicznej
- uczucie bezsilności, beznadziejności (często brak wsparcia ze strony bliskich)
- strefa uzależnień – bardzo często alkohol
- dysfunkcje rodziny – kwestia agresji i przemocy
- negatywna edukacja
- generowanie zjawisk demoralizujących, uzależnienia, przemoc
- rozpad rodzin
- poszerzanie się grupy środowisk marginalnych w których dominuje bezrobocie

10.Ubóstwo
Ubóstwo – brak dostatecznych środków materialnych do życia, bieda, niedostatek.; stan niezaspokojenia pewnych potrzeb, które w danym społ., są uznawane za konieczne i niezbędne do normalnego rozwoju i funkcjonowania człowieka.
Rodzaje ubóstwa – absolutne i względne (przyjmowanie że posiadane środki nie zapewniają godnego życia); zawinione i niezawinione.
Przyczyny ubóstwa:
- utrata pracy
- niesprawna polityka państwa – niezrównoważony rynek podaży i popytu
- bezdomność
- brak wykształcenia
- dysfunkcjonalność rodziny
- niedostateczna troska o ludzi starszych
- zły stan zdrowia
3 kategorie związane z ubóstwem wg Schillera:
- INNY WINNY – teoria skażonych charakterów, brak odpowiedniej motywacji do podjęcia wysiłku edukacyjnego a następnie zawodowego
- TEORIA OGRANICZNONYCH MOŻLIWOŚCI – przyczyny poza jednostką, ograniczony dostęp do edukacji, dyskryminacja wstępna
- TEORIA WIELKIEGO BRATA – winę ponosi państwo, wadliwa polityka społeczna, nadużywanie pomocy społecznej
Triada Gidlera – 3 obszary powodujące ubóstwo:
- PRACA – osoby już ubogie pracują mniej wydajnie przez co obniżają się ich dochody
- RODZINA – rozpad tradycyjnego małżeństwa i ról. Mężczyzna nie ponosi odpowiedzialności za rodzinę, nie myśli o przyszłości
- WIARA – brak wiary we własne możliwości

11.Charakterystyka bezdomności, formy pomocy.
Bezdomność – względnie stała sytuacja osoby pozbawionej dachu nad głową, może być:
- ABSOLUTNA (sensus stricte) – osoba fizycznie nie posiada domu
- WZGLĘDNA (sensu lagro) – osoba posiada mieszkanie nie spełniające oczekiwań
Przyczyny:
- ubóstwo i brak środków do życia
- zjawiska patologiczne, brak pracy
- przypadki losowe – pożar, powódź... (szybkie wyjście z bezdomności, ponieważ przyczyna nie tkwi w osobie)
- wadliwa polityka społeczna – państwo nie zabezpiecza odpowiedniej liczby mieszkań socjalnych
- kwestie zawodowe – długotrwała choroba, kalectwo..
- bezdomność z wyboru
5 etapów bezdomności wg Stankiewicz:
- załamanie życiowego planu (utrata pracy, rozpad więzi społecznych, przemoc)
- określenie sfery ubóstwa (niedostatek, brak pieniędzy na zabezpieczenie potrzeb)
- różne wymiary stawanie się osoba bezdomną (uświadomienie sobie sytuacji, rozpad więzi, destabilizacja więzi, patologia-konflikt z prawem)
- przystosowanie do bezdomności (zatraca się poczucie równowagi i stabilizacji, niemoc – brak perspektyw, nawiązywanie kontaktów z osobami w tej samej sytuacji)
- właściwa bezdomność (utrwalenie nawyków, patologia, kradzieże, wypalenie)
Konsekwencje społeczne :
- nakłady finansowe ze środków społecznych
- zachowania patologiczne i negatywna edukacja społeczna
Działania normalizujące :
- profilaktyka (edukacja, czym jest zjawisko bezdomności, co je generuje)
- kompensacja (formy pomocy, tworzenie przytułków)
Pomoc dla bezdomnych oferowana przez:
- zakłady dysponujące kwaterami zastępczymi dla grup bezproblemowych,
- zakłady długotrwałego pobytu dla określonej grupy bezdomnych z programami dostosowanymi do ich specjalnej opieki ,
- zakłady zapewniające jedynie nocleg i pomoc ograniczoną do podst, potrzeb biologicznych.
- instytucje dyscyplinujące (np.: domy pracy)
- kontrolowane przez państwo programy poprawy warunków życia
- instytucje opiekuńczo – wychowawcze

12.Rewitalizacja społeczna wobec współczesnych potrzeb.
Teatr jako narzędzie rewitalizacji społecznej.
Rewitalizm – działania zmierzające przywróceniu do życia.
Teatr w środowiskach niektórych miast (Legnica, Wałbrzych, Nowa Huta) ma być narzędziem wzbudzania aktywności. Twórcy chcieli, by mieszkańcy miasta zaczęli interesować się swoim miastem. By wspólnota miejska spełniała swoje funkcje mieszkańcy powinni być nie tylko uświadomieni, ale także zaangażowani
i aktywni w procesie tworzenia wspólnoty. Teatr jest środowiskiem rozwijającym podmiotowość. Istnienie teatru jest wpisane w przestrzeń miasta.
Np. W Legnicy teatr wyszedł z sali teatralnej do „prawdziwych miejsc” np. koszary, fabryka i tam prezentował sztuki. Poza tym tworzono przedstawienie odnoszące się do historii i realiów miasta (współistnienie różnych kultur – Żydzi, Polacy, Niemcy, Ukraińcy, Łemkowie) przez co mieszkańcy identyfikowali się z bohaterami, co rozpoczęło okres aktywności mieszkańców miasta.
Obecność teatru w mieście (dzielnicy) pokazuje, że jest on dostępny dla wszystkich, status społeczny nie jest wyznacznikiem możliwości korzystania z dóbr kultury. Obecność teatru w dzielnicach miasta spowodowało wzrost poczucia własnej wartości wśród ich mieszkańców. Część osób z tych dzielnic wcześniej zanim teatr nie zaczął gościć w ich dzielnicy nie byli w teatrze nigdy. Teatr tam idzie do widza, a nie widz do teatru. Sukcesem było również, że na wniosek teatru, dawny zrujnowany budynek teatru został wyremontowany
i przekształcony na Centrum Edukacji Dzieci i Młodzieży.
Trudnym zadaniem jest przekonać mieszkańców, że sztuka nie jest tylko czymś odświętnym, ale elementem codzienności.

13.Współczesne tendencje w pedagogice społecznej.
- Zajmowanie się instytucjami, które osobom i zbiorowością w różnym wieku udzielają wymaganej opieki i pomocy.
- Działanie, tworzenie, przebudowywanie środowiska jednostki- jak postępować , jak zmierzać do wytyczonego celu.
- Organizowanie środowiska wychowawczego. Analiza warunków umożliwiających zaspokajanie potrzeb rozwojowych człowieka (grup ludzkich) w różnych fazach jego życia i różnorodnych sytuacjach życiowych (np. w pracy, nauce, zabawie, czasie wolnym, w miejscu zamieszkania, rodzinie, grupie rówieśniczej).
- Koncentruje się na środowisku życia jednostek lub grup oraz na instytucjach celowo powołanych
w społeczeństwie do realizacji zadań wychowawczych.
- Przekształcanie środowiska ze względu na cele.
- Zmiana niekorzystnych warunków rozwojowych
- Ulepszanie wpływów pozytywnych.