21. Reforma w Kościele X wieku

Upadek monarchii karolińskiej i dezintegracja polityczna, a także najazdy Normanów, Węgrów i Arabów, doprowadziły do upadku klasztorów; niektóre domy zakonne przestały istnieć, w innych zakonnicy prowadzili życie wręcz świeckie;

Na początku X wieku w monastycyzmie benedyktyńskim rozpoczął się proces reformy; zakładano nowe klasztory albo reformowano stare, tak by przestrzegana była reforma św. Benedykta; chętnych do życia zakonnego było wielu; aby zapewnić im warunki do służby Bogu należało stworzyć odpowiednie warunki gospodarcze i instytucjonalne; wyróżnia się dwa typy reformy: lotaryński i kluniacki; oba nurty chciały powrotu do monastycyzmu karolińskie i rozbudowanej liturgii, różniły się jednak rozwiązaniami instytucjonalnymi;

Nurt lotaryński ukształtował się w Lotaryngii; w Dolnej Lotaryngii wielkie zasługi w odnowie życia mniszego odnosił św. Gerard; wiele klasztorów oddawało się jego władzy; w Górnej Lotaryngii w reformie ważną pozycję miały klasztory w Trewirze i w Gorze pod Metzem; idee lotaryńskie przejęły wszystkie klasztory benedyktyńskie w Niemczech; odniosła ona tam sukces, bo zyskała poparcie króla i biskupów; gwarantowali oni klasztorom nienaruszalność ich majątków przez osoby trzecie; miało to utemperować zapędy możnowładców i fundatorów przed dobrami zakonnymi; protektorzy ci czuwali by w klasztorach rzeczywiście przestrzegana była reguła benedyktyńska;

Klasztor w Cluny został założony w 909 roku przez księcia Akwitanii Wilhelma III; fundator zrezygnował i zabronił innym wtrącać się w wewnętrzne sprawy opactwa; Wilhelm ofiarował klasztor Stolicy Apostolskiej; opaci klasztoru wykorzystali wsparcie papieża do uzyskania szerokiego immunitetu i wyłączenia się spod władzy miejscowego biskupa;

Cluny stworzyło sieć zależnych od siebie klasztorów; w każdym z nich rządy w imieniu opata Cluny sprawował przeor; na sukces tego nurtu reformy złożyło się wiele czynników, wśród nich wybitni opaci: Berno (909-926), Odo (926-942), Ajmard (942-954), Majol (954-994), Odylo (994-1049) i Hugo (1049-1109); wszyscy oni byli ludźmi bardzo pobożnymi i uczonymi;

Duchowość kluniacka oparta była na pięknej i rozbudowanej liturgii;

Opaci Cluny mieli także wpływy polityczne, cieszyli się zaufaniem papieży, cesarzy i królów, dzięki czemu mogli w wielu sprawach interweniować;