PYTANIA Z GEOGRAFII LUDNOŚĆI:

 

1. wypisz mniejszości narodowe w PL – białoruska, czeska, litewska, niemiecka, ormiańska, rosyjska, słowacka, ukraińska, żydowska  

2. opisz transformacje demograficzne -

3. miary koncentracji -

4. co to jest transhumancja i gdzie występuje ? – rolnicza forma pasterstwa w której istnieje stała wieś rolnicza, a jedynie część ludności wędruje ze stadem na wypas letni wyżej w góry, by wykorzystać w ten sposób hale bądź uniknąć posuchy w dolinach. Występuje na pograniczach obszarów pustynnych, od niedawna na górskich obszarach Europy, w Polsce pasterstwo karpackie stanowi relikt transhumancji.

5. grupy wiekowe; metody przedstawiania ich struktury – bardzo dobrą ilustracją zróżnicowania wieku społeczeństw na świecie jest piramida wieku ludności. Stanowi ona nie tylko syntezę dotychczasowych procesów rozwoju demograficznego, ale pozwala również ocenić przyszłe zjawiska demograficzne, takie jak np. przyrost naturalny, zasoby siły roboczej. Na podstawie kształtu piramidy wieku łatwo możemy ocenić generalne cechy wieku społeczeństwa.

0-2 lat żłobki

3-6 lat przedszkola

7-13 szkoły podstawowe – grupy wiekowe pod względem planowania instytucji

14- 17 szkoły średnie

18- 24 wyższe uczelnie

 

wiek przedprodukcyjny – do 17 lat

wiek produkcyjny od 18 – 59/64

wiek poprodukcyjny – kobiety 60, mężczyźni 65

6. 4 działy geografii ludności

    I - problemy ogólnoteoretyczne – założenia metodologiczne, techniki oraz metody badań i      

         przedstawiania wyników, historia rozwoju dyscypliny

   II – rozmieszczenie ludności - rozmieszczenie i gęstość powiązaniu z rozwojem ekumeny (układy

               strefowe), rozmieszczenie i gęstość w powiązaniu z układami osadniczymi,

         syntetyczne miary  rozmieszczenia ludności 

  III – dynamika ludności – ruch naturalny (urodzenia, zgony i ich przyczyny, przyrost naturalny),

         migracje, ogólne zmiany ludności i wzajemne proporce składników zmian

  IV – struktura ludności – cechy fizyczne (struktura płci i wieku, struktura rasowa), cechy

         społeczno- ekonomiczne (stan cywilny i rodzinny, wykształcenie, grupa wyznaniowa, struktura

         narodowościowa, językowa, przynależność do klas i grup społecznych, zawód i zatrudnienie, miejsce

         zamieszkania, przynależność do kultur)

7. co to jest anekumena? – obszar nie zamieszkany lub zasiedlony jedynie czasowo

8. co to jest naród? – wspólnota ludzi, powiązana ze soba wspólną przeszłością historyczną i kulturową, mówiącą w zasadzie tym samym językiem i na ogół zamieszkująca to samo terytorium.

9. co to jest struktura społeczna ludności? – badając strukturę społeczną wyodrębnia się grupy społeczne, różniące się stosunkiem badanych osób do środków produkcji(właściciel, najemnik), charakterem pracy( fizyczna, umysłowa), wykształceniem( wyższe, średnie, zasadnicze zawodowe, podstawowe i bez wykształcenia)

10. rodzaje piramid – piramida struktury ludności typu progresywnego (stały wzrost liczby ludności, 

                                    więcej urodzeń niż zgonów, młode społeczeństwo, kształt trójkąta)

                                 - typu zastojowego( kształt dzwona, równa ilość urodzeń i zgonów)

                                 - typu regresywnego( kształt wrzeciona, z roku na rok maleje liczba urodzeń, etap

                                     starzenia się ludności)

11. def. rasy – kategoria ludzi mająca pewne wspólne cechy fizyczne, dziedziczne albo uważane za dziedziczne, bądź ogół ludzi należących do takiej kategorii. W praktyce statystycznej klasyfikacja rasowa oparta jest zazwyczaj na kolorze skóry (np. ludność biała, kolorowa i mieszana)

12. 4 główne religie w PL – Kościół Rzymskokatolicki. Kościół Greckokatolicki, Kościół Ormiański i Kościół Neounicki

13. scharakteryzuj migracje ze względu na przyczyny - ekonomiczne (zarobkowe)- zazwyczaj dobrowolne i indywidualne, pozaekonomiczne których motywem mogą być względy rodzinne (małżeństwo z mieszkańcem innego kraju), religijne (pielgrzymka do miejsc świętych), polityczne ( przeniesienie się na teren gdzie panują cenione przez migranta stosunki czy ustrój polityczny), społeczne (poprawa stanowiska społecznego) – przeważnie mają charakter migracji zbiorowych a nawet masowych i przymusowych.

14. składniki ruchu wędrówkowego ludzi – napływ, odpływ, saldo migracji(napływ-odpływ)

15. składniki ruchu naturalnego ludzi - urodzenia, zgony, przyrost naturalny (urodzenie-zgony)

16. prawo demograficzne wojny – wpływ wojny trwa również po jej zakończeniu i wyraża się w przejściowym zwiększeniu rozrodczości. W związku z pełna prawidłowością przebiegu zjawisk, obserwowaną w wielu krajach europejskich, europejskich Rosset sformułował tzw. Prawo demograficzne wojny. Według tego prawa wojna rodzi dwie fazy – destrukcyjną, polegającą na zmniejszeniu się liczby małżeństw i urodzeń, oraz kompensacyjną, która wyraża się podwyższona liczba zawieranych małżeństw i wydawanych na świat dzieci. Czas trwania i intensywności fazy kompensacyjnej zależy przy tym od czasu trwania i intensywności fazy destrukcyjnej. Jest rzeczą interesującą, że działa nie tych praw dało się zaobserwować nie tylko w krajach neutralnych, neutralnych w których również wojna wpływała początkowo na opóźnienie małżeństw lub urodzeń, a następnie od momentu jej zakończenia uruchamiała fazę kompensacyjną.

17. typy migracji ze względu na trwałość – stałe – związane ze stałą zmianą miejsca zamieszkania, czasowe (sezonowe, okresowe) – np. osoba jadąca na wakacje, student udający się na studia, robotnik jadący na roboty sezonowe, codzienne – dojazdy do pracy i nauki, cechą charakterystyczną jest regularność i stosunkowo niedługi dystans, zwane są  inaczej ruchem wahadłowym

18. spisy ludności po II wojnie światowej – 1950, 1960, 1970, 1978, 1988, 2002

19. definicja geografii ludności – jest to odrębną dyscypliną ekonomiczno-geograficzną, która analizuje i interpretuje zmieniające się w czasie i przestrzeni zjawiska i procesy ludnościowe na powierzchni Ziemi.

20. czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności – naturalne - (środowisko przyrodnicze- klimat, gleby, rzeźba terenu, wysokość n.p.m., odległość od morza, zasoby naturalne), społeczno-ekonomiczne – (stopień rozwoju gospodarczego, polityka państwa, rozwój techniczny), demograficzne – (zróżnicowanie rodności, umieralności, migracje)

21. model przejścia demograficznego <4 fazy> - I faza – bardzo wysoki poziom urodzeń i zgonów, przyrost naturalny jest w związku z tym niewielki, przeciętna długość życia nie przekracza 45 lat

II faza – liczba urodzeń pozostaje nadal duża, a ilość zgonów bardzo szybko zmniejsza się – wzrasta przyrost naturalny. Przeciętna długość życia wydłuża się nawet do 60 lat

III faza – zdecydowanie zmniejsza się liczba urodzeń, natomiast liczba zgonów zmniejsza się powoli – poziom przyrostu naturalnego obniża się

IV faza – nadal tempo spadku urodzeń  jest większe iż tempo spadku zgonów, co powoduje zmniejszenie się przyrostu naturalnego. Wśród niektórych społeczeństw poziom urodzeń zbliża się do poziomu umieralności a nawet liczba urodzeń może być mniejsza od liczby zgonów, przyrost naturalny jest wtedy ujemny, następuje zmniejszenie liczby ludności czyli tzw. regres demograficzny. Jest on wyróżniany jako piąta faza rozwoju demograficznego lub podtyp fazy czwartej.