Leki, które mogą być podawane przez
ratownika medycznego
(wg Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14.01.2008 r.)
Tabela leków dla ratownika medycznego
Wskazania
Preparaty i postać
Sposób podania
Dawkowanie
Działanie i mechanizm działania
Działanie niepożądane
Przeciwwskazania
Wskazówki dodatkowe
Opracowanie na podstawie literatury:
Rafał Broda
Acidum acetylsalicylicum, Acetylsalicylic acid
Kwas acetylosalicylowy – Polopiryna S, Aspirin
Lek przeciwbólowy, przeciwgorączkowy, przeciwzapalny (niesteroidowy), hamujący agregacje płytek
Sposoby podawania: doustnie
Preparaty i postać: Polopiryna S tabl. 0,3g.
Aspirin tabl. 0,5g. fiolki 0,5mg.
Wskazania: Stany gorączkowe, przeziębienia, bóle różnego pochodzenia, nerwobóle, bolesne miesiączkowanie, choroba reumatyczna oraz gośćcowa, zapobieganie zakrzepicy naczyń krwionośnych, zapobiegawczo przed zawałem serca, schemat MONA
Działanie i mechanizm działania: Zmniejsza agregację płytek, działa przeciwbólowo, przeciwgorączkowo i przeciwzapalnie. Działanie przeciwgorączkowe i napotne jest silnie zaznaczone już przy dawkach 1,0-1,5 g/dobę (zwłaszcza przy podwyższonej temperaturze ciała). Działanie przeciwzapalne wyraźnie zaznaczone jest dopiero po kilku dniach przyjmowania. W dawkach powyżej 1 g/dobę kwas acetylosalicylowy zmniejsza krzepliwość krwi i wykazuje działanie fibrynolityczne. Wchłania się szybko i prawie całkowicie z przewodu pokarmowego.
Działania niepożądane: Podrażniają błonę śluzową przewodu pokarmowego, zespół Reye’a (stłuszczenie wątroby), zawroty głowy, szum w uszach, uczulenie,
Przeciwwskazania: Stany zapalne przewodu pokarmowego, choroba wrzodowa, zaburzenia równowagi kwasowo – zasadowej, ciąża, krwawienie miesiączkowe, skaza krwotoczna, dzieci a zwłaszcza poniżej 3 lat
Wskazówki dodatkowe:
Podobnie jak inne salicylany, nie obniża temperatury w stanie normotermii lub temperatury podwyższonej fizjologicznie np. po wysiłku fizycznym
Amiodaroni hydrochloridum, Amiodarone
Cordarone, Opacorden, Sedacorn
Lek antyarytmiczny klasy III
Sposoby podawania: dożylnie, doszpikowo
Preparaty i postać: Cordarone – roztwór do wstrzyknięć 150mg./3ml. amp.
(rozpuszczamy do 20ml. w 5% glukozie)
Wskazania: Amiodaron podaje się dożylnie w sytuacjach, gdy konieczne jest uzyskanie szybkiego działania leku lub gdy podawanie doustne nie jest możliwe. Leczenie groźnych dla życia zaburzeń rytmu serca: NZK w nawracającym VF/VT, stabilne hemodynamiczne częstoskurcze komorowe i nadkomorowe z szerokimi QRS, migotanie przedsionków, inne tachyarytmie.
Działanie i mechanizm działania: Lek antyarytmiczny, normuje pracę serca, działa α i β adrenolitycznie, przedłuża czas potencjału czynnościowego w mięśniu sercowym, wydłuża odstęp Q – T ; zwalnia serce, zmniejsza zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen, prawdopodobnie wpływa rozszerzająco na naczynia wieńcowe i zwiększa pojemność minutową serca. Po podaniu dożylnym maksymalne działanie we krwi występuje po ok.15min i utrzymuje się przez 4h. Metabolizowany głównie w wątrobie, wydalany z kałem, w niewielkiej ilości z moczem. Przechodzi przez barierę krew-łożysko.
Działania niepożądane: Spadek ciśnienia, zaburzenia gastryczne, zaburzenia czunności tarczycy, zaburzenia OUN, zapalenie żył w miejscu wlewu, zaburzenia widzenia (zawiera jod)
Przeciwwskazania: Bradykardia zatokowa, bloki przedsionkowo – komorowe, zespół chorego węzła zatokowego, z wyjątkiem pacjentów z wszczepionym stymulatorem serca lub założonym tymczasowym układem stymulacyjnym. hipokaliemia, zaburzenia tarczycy, Zapaść naczyniowa, ciężkie niedociśnienie tętnicze. Ciężka niewydolność układu oddechowego. Kardiomiopatia zastoinowa, niewydolność serca. Ciąża i okres karmienia piersią.
Wskazówki dodatkowe:
Nie podawać z innymi lekami antyarytmicznymi np. z glikozydami, chinidyną – nasila działanie chronotropowe ujemne (zwolnienie)
Atropinum sulfuricum
Atropina, Siarczan atropiny
Lek cholinolityczny (parasympatykolityk), alkaloid pokrzyku lub wilczych jagód
Sposoby podawania: dożylnie, domięśniowo, podskórnie, dotchawiczo, doszpikowo
Preparaty i postać: Atropinum – roztwór do wstrzyknięć 0,5mg/1ml amp.
(pH 3,5 – 6,5) 1mg/1ml amp.
Wskazania: NZK w mechanizmie PEA i asystolii.
Bradykardia zatokowa – spowodowana odruchowym pobudzeniem nerwu błędnego.
Stany skurczowe jelit, układu moczowego, kolka żółciowa, premedykacja do znieczulenia ogólnego, zatrucie środkami fosforoorganicznymi, glikozydami nasercowymi i niektórymi grzybami.
Działanie i mechanizm działania: Rozszerza źrenice, podwyższa ciśnienie płynu w gałce ocznej, hamuje wydzielanie gruczołów - potowych, łzowych, ślinowych, śluzowych, nieznacznie rozszerza oskrzela.
Przyśpiesza zatokowy i przedsionkowy ośrodek bodźcotwórczy serca. Hamuje wpływ nerwu błędnego na układ sercowo-naczyniowy, przyspieszając przewodzenie i czynność serca. Rozszerza naczynia krwionośne skóry, powodując jej zaczerwienienie. Zmniejsza napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego, dróg żółciowych, moczowodów i pęcherza moczowego. Posiada działanie ośrodkowe, wywołując w zależności od dawki stan pobudzenia lub depresji.
Atropina wiąże się kompetencyjnie z receptorami muskarynowymi w mięśniach i blokuje ich działanie. Działa antagonistycznie na organofosforany i muskarynę (gazy bojowe np. sarin i niektóre gatunki grzybów)
Działania niepożądane: Dawki toksyczne wywołują wzrost pobudliwości, niepokój, zaburzenia orientacji, omamy, majaczenie oraz objawy psychotyczne. Zatrucie powoduje wzrost tem. > 410C, przyśpieszenie oddechu, agresję, omamy, splątanie, zatrzymanie moczu, suchość w drogach oddechowych, drgawki i śpiączkę
Przeciwwskazania: Zaburzenia rytmu serca z tachykardią, ostre krwotoki, miastenia, jaskra, przerost gruczołu krokowego.
Wskazówki dodatkowe:
Możliwość wystąpienia paradoksalnej bradykardii na początku działania przez 1 – 2 min., fizostygmina odwraca efekty przedawkowania ale może spowodować bradykardię i asystolię, nie podawać pacjentom po przeszczepie serca, ponieważ może wywołać zaawansowany blok serca lub zatrzymanie zatokowe.
Captopril
Lek hipotensyjny, Inhibitor konwertazy angiotensyny (osoczowy inhibitor ACE)
Sposoby podawania: doustnie
Preparaty i postać: Captopril – 12,5mg. 25mg. 50mg. 100mg. tabl.
Wskazania: Nadciśnienie tętnicze różnego pochodzenia. Lek wspomagający w przewlekłej niewydolności krążenia pochodzenia sercowego (w zastoinowej niewydolności krążenia).
Clemastinum, Clemastine
Klemastyna
Lek przeciwhistaminowy (przeciwuczuleniowy)
Sposoby podawania: domięśniowo, doustnie
Preparaty i postać: Clemastine – amp. roztwór do wstrzyknięć 2mg./2ml.
tabletki 1mg.
Wskazania: Pokrzywka, obrzęk Quincke'go, odczyny polekowe i alergiczne. Leczenie objawów związanych z alergicznym nieżytem nosa takimi jak: katar, kichanie, łzawienie, świąd skóry. Jako lek wspomagający leczenie wstrząsy anafilaktycznego.
Działanie i mechanizm działania: Lek o działaniu przeciwhistaminowy, przeciwalergicznym, przeciwświądowym i przeciwobrzękowym, konkurencyjny antagonista receptorów H1. Hamuje pohistaminowe rozszerzenie i zwiększenie przepuszczalności naczyń włosowatych oraz skurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych, przewodu pokarmowego i oddechowego. Działa przeciwświądowo, zmniejsza obrzęki. Wykazuje także działanie cholinolityczne i hamujące czynność OUN. Klemastyna jest metabolizowana w wątrobie i wydalana z moczem, głównie w postaci metabolitów.
Działania niepożądane: Zaburzenia koncentracji, działa depresyjnie na Ośrodkowy Układ Nerwowy (senność, bóle i zawroty głowy) i zaburza układ żołądkowo – jelitowy (biegunka, wymioty, brak łaknienia). Trudności w oddawania moczu lub zatrzymanie moczu.
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na klemastynę, inne leki o podobnej budowie chemicznej lub na jakąkolwiek substancję pomocniczą preparatu, jaskra. Nie stosować w trakcie leczenia inhibitorami MAO.
Wskazówki dodatkowe:
Wstrzyknięcia dożylne zawsze w rozcieńczeniu 0,9% NaCl, domięśniowo bez rozcieńczenia, podanie razem z opioidami, nasennymi nasila działanie depresyjne na OUN.
Clonazepamum
Klonazepam, Rivotril
Sposoby podawania: dożylnie, domięśniowo, doustnie
tabletki 0,5mg. i 2mg.
Wskazania: Leczenie doraźne ostrych napadów padaczki (wszystkie postacie). Leczenie ostrych stanów lękowych.
Działanie i mechanizm działania: Silnie działa na OUN. Lek o działaniu głównie kojąco, przeciwlękowo, przeciwdrgawkowo, nasennie i uspokajająco. Działa silnie i długotrwale, rozluźnia napięcie mięśniowe. Podany dożylnie działa natychmiast.
Działania niepożądane: Przy dłuższym stosowaniu wywołuje lekozależność. Przedłużająca się senność, zmęczenie, spowolnione ruchy, spadek ciśnienia krwi, depresja oddechowa reakcje paradoksalne (starsi pacjenci)
Przeciwwskazania: Zaburzenia oddychania i ciężka niewydolność oddechowa pochodzenia ośrodkowego, zespół bezdechu sennego. Nużliwość mięśni (miasienia), jaskra, zaburzenia nerek, wątroby, zatrucie alkoholem lub lekami psychotropowymi, nasennymi czy przeciwbólowymi.
Wskazówki dodatkowe:
Kobiety w ciąży (I trymestr) – zachować ostrożność, zakaz prowadzenia samochodu (działa na OUN)
Diazepam
Relanium, Relsed
Lek przeciwlękowy, przeciwdrgawkowy – pochodna benzodiazepiny
Sposoby podawania: dożylnie, domięśniowo, doustnie, doszpikowo, doodbytniczo
wlewka 5mg./2,5ml i 10mg./2,5ml.
tabletki 2mg. 5mg.
Wskazania: Stan padaczkowy. Ostre stany lękowe połączone z pobudzeniem ruchowym, agresywność. Zespół majaczenia i odstawienia alkoholowego. Przed kardiowersją.
Działanie i mechanizm działania: Charakteryzuje się silnym działaniem przeciwlękowym, uspokajającym i przeciwdrgawkowym. Wykazuje również silne działanie nasenne i rozluźniające napięcie mięśniowe. Zmniejsza napięcie, lęk, drażliwość, pobudliwość i agresywność. Powoduje niepamięć wsteczną.
Działania niepożądane: Przy dłuższym stosowaniu wywołuje lekozależność. Depresja oddechowa, spadek ciśnienia tętniczego, podrażnia żyły.
Przeciwwskazania: Kobiety w ciąży (I trymestr), nadwrażliwość na benzodiazepiny lub pozostałe składniki preparatu. Miastenia. Ciężka przewlekła niewydolność oddechowa, depresja oddechowa. Zespół bezdechu sennego. Ciężka niewydolność wątroby. Fobie lub natręctwa, przewlekłe psychozy. Noworodki i wcześniaki.
Wskazówki dodatkowe:
Nie łączyć leku w jednej strzykawce z innymi lekami oraz we wlewach dożylnych, kolejne dawki po kontroli ciśnienia.
Drotaverini hydrochloridum
No – Spa (Galospa), No – Spa forte
Lek spazmolityczny (rozkurczowy na mięśnie), pochodna papaweryny.
Sposoby podawania: dożylnie, domięśniowo, podskórnie
No – Spa forte – tabletki 80mg.
Wskazania: Stany skurczowe dróg żółciowych i moczowych związane z kamicą, zapaleniem pęcherzyka żółciowego, zapaleniem miedniczek nerkowych, zapaleniem pęcherza moczowego, bolesnym parciem na mocz. Wspomagająco w stanach skurczowych: w gastrologii (stany skurczowe wpustu żołądka, zespół jelita drażliwego, zaparcia na tle spastycznym, wzdęcia, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy), w ginekologii (bolesne miesiączkowanie, poronienie zagrażające).
Działanie i mechanizm działania: Lek wywiera działanie rozkurczające na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, układu moczowo – płciowego, układu krążenia oraz dróg żółciowych. Jest metabolizowany w wątrobie. Wydalany głównie z moczem i w mniejszym stopniu z żółcią.
Działania niepożądane: Mogą wystąpić ból i zawroty głowy, osłabienie, nudności, kołatanie serca, utrata łaknienia, obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Po podaniu dożylnym nie zaleca się prowadzenia pojazdów lub obsługi maszyn przez 1 godzinę od podania.
Przeciwwskazania: Choroby serca, niedociśnienie tętnicze, schorzenia wątroby lub nerek, choroby układu krążenia. Pacjenci przyjmujący preparaty zawierające lewodopę (zwiększa stężenie dopaminy) lub atropinę. Kobiety w ciąży, a także gdy karmią piersią.
Epinephrinum, Epinephrine bitartrate
Epinefryna, Adrenalina
Sposoby podawania: dożylnie, domięśniowo, podskórnie, doszpikowo, dotchawiczo
(pH 2,5 – 5,0)
Wskazania: NZK – wszystkie mechanizmy, stan astmatyczny, dychawica oskrzelowa w stanie zaostrzenia, wstrząs anafilaktyczny. Uogólniona pokrzywka i obrzęki. Miejscowo wykorzystywana jest głównie w laryngologii, okulistyce, stomatologii i w drobnych zabiegach chirurgicznych dla uzyskania anemizacji tkanek (obkurcza naczynia krwionośne w miejscu podania)
Działanie i mechanizm działania: Działa na receptory adrenergiczne α i β,
pobudzenie receptorów α (wysokie dawki) – powoduje skurcz naczyń obwodowych, wzrost ciśnienia rozkurczowego w aorcie, co wpływa na poprawę perfuzji mózgowej i naczyń wieńcowych,
pobudzenie receptorów β1(niskie dawki) – powoduje przyśpieszenie czynności serca i poprawę kurczliwości mięśnia sercowego, ale zwiększa to zapotrzebowanie na tlen i nasila niedokrwienie mięśnia sercowego,
Ponadto zwiększa amplitudę migotania komór – ułatwia defibrylację. Rozszerza też źrenicę i oskrzela; przyspiesza oddychanie. Hamuje perystaltykę jelit i wydzielanie soków trawiennych i śliny, obniża napięcie mięśni gładkich. Zwiększa stężenie glukozy w krwi. Podana w małej dawce miejscowo działa kurcząc naczynia i anemizując otaczające tkanki. Miejscowe podanie leku do oskrzeli (p. rurkę intubacyjną) powoduje rozkurcz mięśni gładkich drzewa oskrzelowego. Ta droga podania jest równie skuteczna jak dożylna, czy dosercowa. Jej działanie po podaniu dożylnym jest bardzo szybkie, ale krótkotrwałe - szybko ulega utlenieniu i rozkładowi. Po podaniu podskórnym działa powoli, po domięśniowym - nieco szybciej.
Działania niepożądane: Zaburzenia rytmu, tachykardia, obkurczenie naczyń krwionośnych nerek i krezkowych, wzrost ciśnienia wypełnienia lewej komory. Hiperglikemia, zaburzenia czynności OUN – efekty pobudzeniowe.
Przeciwwskazania: Wstrząs hipowolemiczny, nadczynność tarczycy, choroba wieńcowa, zator płucny, nadciśnienie i przełom nadciśnieniowy, miażdżyca, ciąża.
Przy resuscytacji w NZK nie ma przeciwwskazań.
Wskazówki dodatkowe:
Przygotowanie roztworu adrenaliny;
(1 amp. 1mg. uzupełnić do 10ml. wodą do wstrzyknięć)
Podczas resuscytacji rozcieńczenie adrenaliny u dorosłych nie jest konieczne z uwagi na brak czasu i szybkość działanie.
We wstrząsie anafilaktycznym adrenalina podawana jest dożylnie w rozcieńczeniu
(lek z ampułki 10 – krotnie rozcieńczony wodą do iniekcji)
W razie wydostania się adrenaliny poza żyłę ostrzyknąć tkanki roztworem lidokainy
Podanie adrenaliny razem z inhibitorami MAO lub z β – blokerami może prowadzić do przełomu nadciśnieniowego (pomoc to podanie dożylnie nitroprusydku sodu lub nifedypiny pod język)
Flumazenil
Anexate
Sposoby podawania: dożylnie, doszpikowo,
Wskazania: Diagnostyka i leczenie przedawkowania pochodnych benzodaizepiny lub zatrucia nimi, stosuje się również w celu całkowitego lub częściowego odwrócenia działania pochodnych benzodiazepiny w okresie okołooperacyjnym w anestezjologii. Podawany jest przy różnicowaniu przyczyn stanu nieprzytomności, ponieważ nie znosi depresyjnego wpływu na OUN innych substancji jak np. barbituranów, opioidów, etanolu i anestetyków.
Działanie i mechanizm działania: Lek będący antagonistą receptorów benzodiazepinowych. Stosowany jako antidotum w przypadku przedawkowania benzodiazepin ( np. Relanium, Midazolam). Działa po około 30- 60 sekundach przez ok. 1 – 2 godz. Znajduje również zastosowanie w terapii śpiączki wątrobowej w celu zmniejszenia objawów encefalopatii
(zaburzenia zachowania z powodu uszkodzenie mózgu – zatrucie ). Nie odwraca działania barbituranów, środków znieczulenia ogólnego, opioidów
i etanolu (depresję oddechową)
Po raz pierwszy wprowadzony do lecznictwa w roku 1987
Działania niepożądane: Jest dobrze tolerowany. Sporadycznie stwierdzono nudności lub wymioty, zwłaszcza w przypadku jednoczesnego stosowania opioidów. Zbyt szybkie wybudzenie chorego może powodować pobudzenie, niepokój lub lęk. Wszystkie działania niepożądane ustępują zwykle szybko bez konieczności podejmowania specjalnych działań.
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na składnik preparatu lub pochodne benzodiazepiny, przedawkowanie trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych. Skłonność do drgawek, długotrwałe stosowanie pochodnych benzodiazepiny np. w leczeniu przewlekłym padaczki.
Wskazówki dodatkowe:
Przygotowanie wlewu dożylnego – 1mg flumazenil należy rozcieńczyć 50ml 5% glukozy lub 0,9% NaCl (20 µg/ml)
Lek podawać do dużego naczynia – działa drażniąco
Ma krótszy czas półtrwania niż benzodiazepiny zatem zachodzi potrzeba powtórzenia dawki
Furosemidum
Furosemid,
Sposoby podawania: dożylnie, domięśniowo, doszpikowo, doustnie
Preparaty i postać: Furosemidum - roztwór do wstrzyknięć 20mg/2ml amp.
Wskazania: Ostra i przewlekła niewydolność krążenia, obrzęki obwodowe różnego pochodzenia, nadciśnienie w połączeniu z lekami przeciwnadciśnieniowymi, diureza wymuszona w zatruciach, obrzęk płuc oraz obrzęk mózgu.
Działanie i mechanizm działania: Diuretyk pętlowy (wstępująca pętla Henlego) o bardzo silnym działaniu. Hamuje on wchłanianie zwrotne sodu, potasu i jonów chlorkowych. Zmniejsza wydalanie kwasu moczowego, powoduje niewielki wzrost przesączania kłębkowego, poprawia ukrwienie nerek. Poza nerkami działa na metabolizm węglowodanów, obniżając tolerancję glukozy. W stanach nadciśnienia działa hipotensyjnie.
Działania niepożądane: Mało toksyczny, utrata potasu i sodu, może powodować odwodnienie, niekiedy hiperglikemia i osłabienie siły mięśniowej, kurcze, upośledzenie słuchu. Ortostatyczne spadki ciśnienia krwi.
Przeciwwskazania: Bezmocz, niedrożność dróg moczowych, hipokaliemia, niewydolność lub śpiączka wątrobowa i ciąża.
Wskazówki dodatkowe:
Nigdy nie podawać furosemidu z innymi lekami w jednej strzykawce.
Nie podawać pacjentom leczonym litem (kumulacja do poziomu toksycznego).
Glucagon hydrochloride
Glukagon NOVO, GlucaGen
Sposoby podawania: domięśniowo
Preparaty i postać: GlucaGen – roztwór do wstrzyknięć 1mg/fiolka + rozpuszczalnik
Wskazania: Leczenie ciężkiej hipoglikemii poinsulinowej, stosowany też do oceny diagnostycznej czynności trzustki. Przedawkowanie insuliny.
Działanie i mechanizm działania: Hormon produkowany przez komórki α wysp trzustki. Glukagon powoduje rozpad glikogenu zmagazynowanego w wątrobie. Skutkiem tego jest zwiększone przechodzenie glukozy do krwi. Pobudza wydzielanie insuliny i amin katecholowych. Glukagon nie wpływa na przemiany węglowodanów z zapasów glikogenu znajdujących się w mięśniach szkieletowych. Działa inotropowo dodatnio na serce (wzrost kurczliwości) podwyższa ciśnienie tętnicze krwi. Glukagon rozkładany jest z udziałem enzymów we krwi i w narządach, do których jest dystrybuowany. Wątroba i nerki są głównymi narządami odpowiedzialnymi za eliminację glukagonu.
Działania niepożądane: Nadwrażliwość na preparat może wywołać reakcję alergiczną, w niewielkich procentach nudności i wymioty.
Przeciwwskazania: Nie podawać u chorych na nowotwór trzustki lub nowotwór kory nadnerczy z uwagi na nagłe skoki ciśnienia, nadciśnienie.
Wskazówki dodatkowe:
Podczas podawania leku należy zapewnić dowóz glukozy
W przypadku braku reakcji na glukagon podać w ciągu 15 min. choremu roztwór glukozy
Po odzyskaniu świadomości przez chorego podać doustnie węglowodany w celu uzupełnienia zapasu glikogenu wątrobowego
Glucosum 5%, 20%
Glukoza, Cukier gronowy, dekstroza,
Lek krótkotrwale wypełniający łożysko naczyniowe
Sposoby podawania: dożylnie, doszpikowo
Preparaty i postać: Roztwór do wlewu kroplowego lub dożylnego
5% 50mg/100ml – butelki 500ml
20% 200mg/100ml – butelki 500ml
Wskazania: Glukoza 5%: rozpuszczalnik do leków i koncentratów podawanych pozajelitowo. Glukoza 10%: uzupełnienie niedoborów energetycznych poprzez żywienie pozajelitowe, leczenie hipoglikemii oraz jako rozpuszczalnik do koncentratów elektrolitowych i leków podawanych pozajelitowo, nie wykazujących niezgodności.
Działanie i mechanizm działania: Glukoza to cukier prosty należy do podstawowych substancji energetycznych w organizmie człowieka. Rozpuszcza się w wodzie. Magazynowana w postaci polimeru skrobi i glikogenu. We krwi znajduje się w stałym stężeniu 80-120 mg%. Pod wpływem insuliny ulega polimeryzacji w wątrobie na glikogen. 20% podana dożylnie zwiększa swe stężenie we krwi, powoduje zmniejszenie ciśnienia śródczaszkowego działa też diuretycznie.
Działania niepożądane: Dłuższe stosowanie może powodować zakrzepy krwi, zakrzepica i zapalenie żył, niedobór witaminy z grupy B. Zbyt szybki wlew może powodować hiperglikemię i cukromocz.
Przeciwwskazania: Ostrożnie stosować w niewydolności serca, cukrzycy, w niewydolności nerek i kwasicy.
Gliceryl trinitrate, Nitroglicerinum
Nitrogliceryna, Nitracor, Nitromint, Nitroven
Lek z grupy azotanów, rozszerza głównie naczynia krwionośne
Sposoby podawania: podjęzykowo
Preparaty i postać: Nitroglicerinum – tabletki 0,5mg.
Nitromint – aerozol jedna dawka ok. 0,4mg.
Nitroven – 25mg/5ml. amp.
Wskazania: Łagodzenie bólu w ostrych napadach dławicy piersiowej i zapobieganie bólom wieńcowym (przed wysiłkiem fizycznym) w przebiegu choroby niedokrwiennej serca. Niestabilna choroba niedokrwienna serca. Zawał mięśnia sercowego – schemat MONA. Ostra lewokomorowa niewydolność (obrzęk płuc). Przełom nadciśnieniowy z zastoinową niewydolnością krążenia.
Działanie i mechanizm działania: Lek o silnym, krótkotrwałym działaniu na mięśnie gładkie, głównie naczyń wieńcowych serca. Powoduje: rozszerzenie żylnego łożyska naczyń wieńcowych przez co zmniejsza się ciśnienie napełniania serca, spada obciążenie wstępne i ciśnienie rozkurczowe lewej komory oraz ciśnienie w tętnicy płucnej.
Powoduje zmniejszenie oporu obwodowego i obciążenia następczego przez co spada praca i wydatek energetyczny mięśnia sercowego; zmniejszenie oporu przepływu wieńcowego, zwiększenie przepływu wieńcowego (może też powodować korzystną redystrybucję przepływu wieńcowego do strefy podwsierdziowej) i rozszerzenie naczyń wieńcowych; zmniejszenie zużycia tlenu przez mięsień sercowy.
Skutkiem powyższych działań; w niewydolności wieńcowej – zmniejsza się niedotlenienie mięśnia sercowego; w niewydolności krążenia – poprawia się objętość minutowa. Obniża ciśnienie tętnicze. Podnosi ciśnienie śródczaszkowe i śródgałkowe.
Po podaniu podjęzykowo w postaci aerozolu szybko pojawia się działanie (w czasie 30-50 sek.)
Działania niepożądane: Hipotensja, tachykardia, zawroty głowy i bóle głowy, zaczerwienienie skóry, nudności i wymioty.
Przeciwwskazania: Urazy czaszkowo – mózgowe, krwawienie śródczaszkowe, niedociśnienie krwi, jaskra, wstrząs z niskim ciśnieniem.
Wskazówki dodatkowe:
Nie podawać w stanie upojenia alkoholowego (nasila spadek ciśnienia)
W przedawkowaniu i spadku ciśnienia podać dopaminę.
Hydrocortisonum
Hydrokortyzon, Corhydron,
Lek z grupy glikokortykosteroidów, przeciwzapalny, przeciwalergiczny, przeciwgośćcowy
Sposoby podawania: dożylnie, doszpikowo
Preparaty i postać: Hydrokortyzon amp. 25 mg/1ml. + 1 amp. NaHCO3
amp. 100mg/2ml + 1 amp. NaHCO3
(pH 6,0 – 7,5) amp. 500mg/2ml + 1 amp. NaHCO3
Wskazania: Reakcje uczuleniowe, pomocniczo we wstrząsie anafilaktycznym i stanie astmatycznym, substytucyjnie np. w przełomie nadnerczowym.
Działanie i mechanizm działania: Działa przeciwzapalnie i przeciwuczuleniowo jako inhibitor fosfolipazy A2 . Zmniejsza objawy zapalenia lub hamuje i osłabia działanie alergenu, osłabia też działanie mediatorów alergicznych np. histaminy. Po podaniu dożylnym działa prawie natychmiast, przez około 4 h, po podaniu domięśniowym jego efekt terapeutyczny utrzymuje się kilka godzin dłużej.
Działania niepożądane: Tylko stosowanie długotrwałe wywołuje działanie niepożądane. Ostrożność należy zachować w ostrych stanach zapalnych, jaskrze, cukrzycy.
Przeciwwskazania: W stanach nagłych nie ma przeciwwskazań, ostrożnie w zakażeniach grzybiczych, bakteryjnych i wirusowych, wrzody żołądka, miastenia.
Wskazówki dodatkowe:
Przygotowanie roztworu: najpierw pobrać do strzykawki NaHCO3, a następnie powoli dodawać hydrokortyzon ostrożnie mieszając.
Nie należy łączyć z innymi lekami np. z aminofiliną, efedryną, heparyną, prometazyną, petydyną (Dolargan)
Methylprednisolonum
Metyloprednizolon, Depo – Medrol, Solu – Medrol
Lek z grupy glikokortykosteroidów, przeciwzapalny, przeciwalergiczny, przeciwgiśćcowy
Sposoby podawania: dożylnie, doszpikowo
Preparaty i postać: Depo – Medrol zawiesina do wstrzyknięć fiolka 40mg/1ml.
Solu – Medrol proszek do wstrzyknięć fiolka 40, 125, 500, 1000mg.
Medrol tabl. 4, 16mg.
Wskazania: Ostry uraz rdzenia kręgowego, wstrząs anafilaktyczny, ostre odczyny alergiczne, ostre zapalenie dróg oddechowych, ostry obrzęk głośni i Quinckego, uogólnione zakażenie o ciężkim przebiegu z powikłaniami, zachłystowe zapalenie płuc.
Działanie i mechanizm działania: Syntetyczny lek glikokortykosteroidowy, który łącząc się z receptorem wewnątrzkomórkowym inicjuje wiele reakcji. Jest lekiem o bardzo silnym i długotrwałym działaniu przeciwzapalnym, przeciwalergicznym i immunosupresyjnym. Powoduje znikome zatrzymanie jonów sodu i wody w organizmie. Zmniejsza obrzęk niemal natychmiast, stabilizuje błonę komórkową, działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne następuje niemal natychmiast po podaniu dożylnym (kilka minut).
Działania niepożądane: W stanach nagłych są nieistotne, ostrożność należy zachować jedynie w ostrych procesach zapalnych, jaskrze, cukrzycy.
Przeciwwskazania: Istotne przy dłuższym stosowaniu – w chorobie wrzodowej, ostrych psychozach, miastenia.
Wskazówki dodatkowe:
Stosowanie dużych dawek metyloprednizolonu przy urazie rdzenia kręgowego wpływa korzystnie na stan neurologiczny chorego (zapobiega jego wtórnemu urazowi)
Podanie pierwszej dawki metyloprednizolonu w urazie rdzenia kręgowego musi nastąpić szybko w przeciągu kilku godzin.
Ketoprofen
Ketonal
Lek niesteroidowy przeciwzapalny (NLPZ), przeciwbólowy, przeciwgorączkowy
Sposoby podawania: dożylnie, domięśniowo, doszpikowo
Preparaty i postać: Ketonal – amp. 0,100mg/2ml.
Ketonal forte – 100mg. tabletki
Ketonal DUO – 150mg. kapsułki
Wskazania: Jako lek przeciwbólowy w leczeniu stanów pooperacyjnych, pourazowych podawany dożylnie. Domięśniowo stosowany w chorobach reumatoidalnych (ostre rzuty zapalne w reumatoidalnym zapaleniu stawów, zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa), w ciężkich artrozach, w ostrych bólach zwyrodnieniowych stawów, dyskopatiach, bólach korzonkowych, zapaleniach ścięgien i stawów, bolesnym miesiączkowaniu, bólach nowotworowych.
Działanie i mechanizm działania: Niesteroidowy lek przeciwzapalny o silnym działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Najkorzystniej działa po podaniu dożylnym. Szybko też wchłania się po podaniu domięśniowym, osiągając maksymalne stężenie we krwi po około 15-45 min. Hamuje syntezę prostaglandyn i uwalnianie enzymów liposomowych oraz migrację makrofagów, hamuje agregację płytek krwi.
Działania niepożądane: Zwykle jest dobrze tolerowany, u osób uczulonych może wywołać atak astmy oskrzelowej, bóle i zawroty głowy, skórne reakcje alergiczne (wysypka, pokrzywka). Przy długotrwałym stosowaniu mogą wystąpić nudności, wymioty, biegunka, zaparcia, nawrót choroby wrzodowej.
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na lek oraz pochodne z tej grupy np. naproksen, ibupfen.
Wskazówki dodatkowe:
Maksymalna dawka dobowa 300mg.
Nie stosować ketonalu razem z tramalem w jednym roztworze – niezgodność
Nie stosować u dzieci
Ketonal forte szybko osiąga stężenie terapeutyczne w ciągu 20 – 30 min.
Lidocaini hydrochloricum
Lignokaina, Xylokaina
Lek antyarytmiczny klasy Ib, znieczulający miejscowo
Sposoby podawania: dożylnie, dotchawiczo, doszpikowo
Preparaty i postać: Lignocainum hydrochloricum 2%; amp. 20mg/1ml, 40mg/2ml
(pH 4,5 – 5,5) fiolka 200mg/10ml
Wskazania: Poza znieczuleniem miejscowym stosowany jako lek przeciwarytmiczny w leczenie ostrych tachykardii i arytmii komorowych (m.in. w objawowym leczeniu ponaparstnicowych zaburzeń rytmu serca). Stosowany również w schemacie CPR (resuscytacji) gdy nie jest dostępny amiodaron. W leczeniu skojarzonym zaburzeń rytmu (migotania komór, zawał serca).
Działanie i mechanizm działania: Antyarytmicznie poprzez stabilizację błony komórkowej oraz bezpośrednio na układ bodźco – przewodzący. Charakteryzuje się stosunkowo małym wpływem depresyjnym na mięsień sercowy i możliwością względnie bezpiecznego stosowania w chorobie węzła zatokowo – przedsionkowego. Miejscowo znieczulająco działa poprzez hamowanie przewodzenia bodźców w neuronach czuciowych poprzez stabilizację błony komórkowej w wyniku blokowania funkcji kanału sodowego.
Działania niepożądane: Są rzadkie i najczęściej z powodu przedawkowania leku oraz przy znieczuleniu miejscowym na skutek podania leku w naczynie krwionośne – objawy z ukł. nerwowego to splątanie, zaburzenie świadomości, napady drgawek, śpiączka. Z ukł. krwionośnego to hipotensja, bradykardia, zaburzenia rytmu serca. Inne to depresja oddychania i reakcje uczuleniowe.
Przeciwwskazania: Blok przedsiąkowo – komorowy IIo i IIIo , miastenia, uszkodz. watroby.
Wskazówki dodatkowe:
Można podawać dooskrzelowo dawka 3 – krotnie większa.
Nie podawać razem z β – blokerami.
Magnesii sulfuricum, Magnzinum sulfate
Siarczan magnezu – MgSO4
Substytut magnezu
Sposoby podawania: dożylnie, doszpikowo
Preparaty i postać: Magnzinum sulfuricum 20% – 2g/10ml
(pH 5,5 – 7,0)
Wskazania: Hipomagnezemia, częstoskurcz komorowy – torsade de pointes, rzucawka poporodowa, tężec, zatrucie naparstnicą i strychniną.
Działanie i mechanizm działania: Podany dożylnie hamuje uwalnianie acetylocholiny z części presynaptycznej, powodując zahamowanie przekaźnictwa nerwowo – mięśniowego, zmniejsza napięcie mięśniowe i działa przeciwdrgawkowo. Antagonista wewnątrz komórkowych jonów wapniowych. Nasila depresję OUN oraz oddechową.
Działania niepożądane: W większych dawkach może zwalniać czynność serca.
Przeciwwskazania: Upośledzenie czynności nerek, miastenia.
Wskazówki dodatkowe:
W trakcie podawania monitorować czynność serca.
Należy mieć przygotowany do wstrzyknięcia i.v. roztwór soli wapnia – w razie przedawkowania.
Metoclopramidum
Metyloklopramid
Lek silnie przeciwwymiotny
Sposoby podawania: dożylnie, domięśniowo, doszpikowo
Preparaty i postać: Metyloclopramidum – amp. 10 mg/2ml
10mg. tabletki
Wskazania: Zaburzenia czynności ruchowej przewodu pokarmowego, refluks żołądkowo-przełykowy, zgaga, zapalenie błony śluzowej żołądka, nudności, wymioty różnego pochodzenia, niewydolność wpustu żołądka, zaparcia wynikające z leniwej perystaltyki jelita grubego, atonia żołądka, zaburzenia perystaltyki jelit po operacjach jamy brzusznej, jako lek pomocniczy w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, w diagnostyce przewodu pokarmowego.
Działanie i mechanizm działania: Hamuje chemoreceptory okolicy ośrodka wymiotnego co działa pobudzająco na perystaltykę żołądka, dwunastnicy i jelit, szczególnie jelita cienkiego, nie pobudzając jednocześnie błony śluzowej żołądka do wydzielania soku żołądkowego, enzymów trzustkowych i nie jest skuteczny w nudnościach i wymiotach towarzyszących zaburzeniom błędnika.
Działania niepożądane: Może wywoływać zaburzenia napięcia mięśni, objawy pozapiramidowe senność i drżenie. Nasila działanie trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych i inhibitorów MAO. U kobiet może pojawić się laktacja, a u mężczyzn ginekomastia i impotencja.
Przeciwwskazania: Krwawienia z przewodu pokarmowego, jaskra, padaczka, niedrożność mechaniczna jelit, nadciśnienie, guzy (przysadki, nadnerczy), matka karmiąca piersią.
Wskazówki dodatkowe:
Metyloklopramid normalizuje czynność motoryczną przewodu pokarmowego ale jego działanie zależy od stanu czynnościowego przewodu pokarmowego.
Midazolamum
Dormikum, Midanium, Sopodrom
Lek uspokajający, benzodiazepina
Sposoby podawania: dożylnie, domięśniowo, doszpikowo
Preparaty i postać: Dormicum – amp. 5 mg/1ml, 5mg/5ml, 50mg/10ml, 15mg/3ml
(pH 3,0) tabletki 7,5mg. i 15mg.
Sopodrom – amp. 2mg/2ml, 5mg/2ml, 15mg/2ml.
Wskazania: Premedykacja przedoperacyjna oraz wprowadzenie do znieczulenia łącznie z opioidami. Doraźnie w leczeniu zaburzeń snu, przy bezsenności, trudnościach w zasypianiu. Stosowanie benzodiazepin jest wskazane jedynie w przypadku, gdy dolegliwości są ciężkie i uniemożliwiają normalne funkcjonowanie. Sedacja pacjentów na oddziale IOM.
Działanie i mechanizm działania: Agonista receptorów benzodiazepinowych. Zwiększa częstotliwość otwierania kanału chlorkowego. Napływ jonów Cl do neuronów OUN prowadzi do hyperpolaryzacji i hamowania ich pobudzenia. Wykazuje działanie uspokajające, przeciwlękowe, nasenne, przeciwdrgawkowe, powoduje niepamięć wsteczną. Działa szybko i krótko.
Działania niepożądane: Po szybkim podaniu lub przedawkowaniu może wystąpić depresja oddechowa. Sporadycznie bóle głowy, nudności, czkawka, paradoksalnie – agresja, pobudzenie.
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na benzodiazepiny, ciąża – stosować tylko przy bezwzględnych wskazaniach.
Wskazówki dodatkowe:
Ampułki Dormikum 5mg/1ml. rozcieńczać solą fizjologiczną 1:5,by 1mg = 1ml.
Podczas zabiegu i podawania leku pacjent musi leżeć na plecach.
Ostrożnie na depresję oddechową podając razem z opioidami.
Morphine sulphate
Morfina
Lek opioidowy przeciwbólowy
Sposoby podawania: dożylnie, domięśniowo, podskórnie, doszpikowo
Preparaty i postać: Morphinum – amp. 10mg/1ml, 20/1ml
Wskazania: Umiarkowane i silne bóle o różnej etiologii. Bóle zawałowe (schemat MONA), bóle w klatce piersiowej, obrzęk płuc. Jest podstawowym opioidem (zalecanym przez WHO) w zwalczaniu bólów w przebiegu chorób nowotworowych.
Działanie i mechanizm działania: Silny lek przeciwbólowy z grupy czystych agonistów receptorów opioidowych. Wykazuje działanie kurczące na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych, opóźnienie opróżniania żołądka, wzrost ciśnienia w drogach żółciowych , zwolnienie perystaltyki, zaparcia. Przez działanie na OUN powoduje nudności, wymioty, hamuje odruch kaszlowy, zwęża źrenice, obniża temperaturę ciała i pobudliwość ośrodka oddechowego. Poprawia nastrój i działa euforyzująco. Możliwy jest wzrost lub spadek wskaźnika sercowego, bez istotnego wpływu na ciśnienie. Wykazuje tendencję do zwalniania rytmu serca przez wpływ pobudzający na nerw błędny i zmniejszenie napięcia układu współczulnego. Po podaniu domięśniowym lub podskórnym dobrze wchłania się z miejsca podania, początek działania występuje po około 15 – 30 min, działanie maksymalne utrzymuje się 0,5 – 1,5h, średni czas działania wynosi około 4 – 5h Bardzo silne działanie przeciwbólowe leku, zwłaszcza stosowanego w dawkach powtarzanych.
Działania niepożądane: Ośrodkowa depresja oddychania, sedacja, zwężenie źrenic, trudności w oddawaniu moczu, zaparcia, przechodzi do łożyska i mleka matki.
Przeciwwskazania: Depresja oddechowa, wszelkie zaburzenia i choroby układu oddechowego jak astma oskrzelowa, POCHP – gdy brak jest możliwości prowadzenia sztucznej wentylacji. Zaburzenia rytmu serca, „ostry brzuch”, urazy głowy.
Wskazówki dodatkowe:
Nie należy mieszać morfiny z płynami do wlewów.
Naloxoni hydrochloridum
Nalokson
Specyficzna odtrutka dla środków narkotycznych opioidowych.
Sposoby podawania: dożylnie, domięśniowo, podskórnie, doszpikowo, dotchawiczo
Preparaty i postać: Narcan – amp. 0,4mg/1ml.
Wskazania: Przedawkowanie lub zatrucie lekami opioidowymi, diagnostyka różnicowania śpiączki toksycznej, leczenie depresji oddechowej. U noworodków w odwróceniu depresji ośrodka oddechowego, spowodowanej podaniem narkotycznych leków przeciwbólowych ciężarnej podczas porodu. Wybudzenie ze znieczulenia (sedacji opioidami).
Działanie i mechanizm działania: Nieselektywny antagonista receptorów opioidowych. Odwraca efekty działania narkotycznych środków przeciwbólowych, takich jak morfina, fentanyl, petydyna, metadon, heroina. Nie posiada działania przeciwbólowego ani nie wywołuje depresji ośrodka oddechowego. Podany u osób zależnych od opioidów może spowodować zespół ostrej abstynencji. Słabo łagodzi depresję ośrodka oddechowego wywołanej przedawkowaniem innych niż opioidy leków działających depresyjnie na OUN (np. barbituranów, benzodiazepin). Nawet długie podawanie leku nie prowadzi do uzależnienia.
Działania niepożądane: Nie występuje.
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na nalokson.
Wskazówki dodatkowe:
Nie podawać naloksonu razem z siarczanami, zasadami.
Przygotowany roztwór do wstrzyknięcia przechowywać do 24 godzin.
Natrium chloratum 0,9% NaCl
Sól fizjologiczna
Fizjologiczny roztwór chlorku sodu.
Sposoby podawania: dożylnie, doszpikowo,
Preparaty i postać: Natrium chloratum 0,9% - flakony 100ml, 250ml, 500ml
(pH 5,8 – 7,5) amp. 5ml, 10ml
Wskazania: W stanach odwodnienia (np. obfite wymioty, biegunka, wstrząs pourazowy, oparzenia), uzupełnienie niedoborów jonów sodowych i chlorkowych, rozpuszczalnik dla wielu leków, miejscowo do przemywania i przepłukiwaniu oczu, ran, oparzeń.
Działanie i mechanizm działania: Roztwór chlorku sodu 0,9% podany pozajelitowo działa nawadniająco i słabo diuretycznie, uzupełnia niedobory płynów ustrojowych. Jony sodowe i chlorkowe utrzymują prawidłowe stężenie osmotyczne osocza i płynu pozakomórkowego.
Działania niepożądane: Przewodnienie, hipernatremia , hiperchloremia.
Przeciwwskazania: Przewodnienie, hipernatremia , hiperchloremia.
Wskazówki dodatkowe:
Ostrożnie w Przewodnienie, niewydolności nerek, niewydolności krążenia, obrzękach, stanie przedrzucawkowym.
Doskonały rozpuszczalnik leków.
Płyn fizjologiczny wieloelektrolitowy izotoniczny
PWE
Środek wieloelektrolitowy.
Sposoby podawania: dożylnie, doszpikowo,
Preparaty i postać: PWE – płyn infuzyjny, pojemniki (PE) 100ml, 250ml, 500ml
(pH 5,0 – 7,5)
Wskazania: Zaburzenia wodno – elektrolitowe, odwodnienie organizmu, stan po zabiegu operacyjnym w celu nawodnienia organizmu.
Działanie i mechanizm działania: Izotoniczny roztwór, uzupełniający niedobory wody i elektrolitów. Zawiera sole sodu, potasu, wapnia i magnezu. Skład płynu jest zbliżony do składu elektrolitowego osocza.
Działania niepożądane: W ratownictwie nieistotne.
Wskazówki dodatkowe:
Nie stosować jako rozpuszczalnika dla leków – możliwość niezgodności fizykochemicznych z powodu wielu składników mineralnych.
Podczas podawania – monitorować parametry gospodarki wodno – elektrolitowej.
Ostrożnie w przewodnieniu – upośledzenie czynności nerek z oligurią lub anurią.
Salbutamolum
Salbutamol
Lek β2 – sympatykomimetyczny – rozszerzający oskrzela
Sposoby podawania: wziewnie
Preparaty i postać: Salbutamol – amp. 0,5mg/1ml.
Salbutamol – aerozol wziewny (0,1mg/dawkę) 20ml.
Wskazania: Skurcz oskrzeli w przebiegu astmy oskrzelowej i obturacyjnych chorobach płuc, zapobiegawczo przed spodziewanym kontaktem z alergenem, powysiłkowa nadreaktywność oskrzeli.
Działanie i mechanizm działania: Pobudza głównie receptory adrenergiczne β2 mięśni gładkich oskrzeli, nie wpływając na układ sercowo – naczyniowy. Podany pozajelitowo rozszerza tętnice obwodowe, obniżając nieznacznie ciśnienie krwi, a zwiększa pojemność minutową serca i szybkość tętna.
Działania niepożądane: Przyśpieszenie rytmu serca, drżenie mięśniowe, obwodowe rozszerzenie naczyń krwionośnych, bóle głowy, pobudzenie, zaburzenia snu, podrażnienie błony śluzowej gardła, podany podczas porodu hamuje skurcze macicy.
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na lek, tachyarytmie, ostrożnie w nadczynności tarczycy, ciąży, okresie karmienia.
Wskazówki dodatkowe:
Teofilina i inne sympatykomimetyki nasilają działanie leku.
Nie należy stosować z β – blokerami.
Solutio Ringeri
Płyn Ringera
Roztwór infuzyjny, izotoniczny, krystaloid
Sposoby podawania: dożylnie, doszpikowo
Preparaty i postać: Solutio Ringeri – pojemniki 500ml
Wskazania: Odwodnienie izotoniczne bez względu na przyczynę (wymioty, biegunka, przetoki, itp.) lub odwodnienie hipotoniczne. Uzupełnienie płynów i elektrolitów w zasadowicy hipochloremicznej. Hipochloremia, hipowolemia jako skutek; oparzenia, ubytku wody/elektrolitów w trakcie zabiegu chirurgicznego, utraty krwi (wstrząs krwotoczny) – w celu wstępnego wypełnienia łożyska naczyniowego.
Płukanie jam ciała podczas zabiegów chirurgicznych. Jako rozcieńczalnik lub rozpuszczalnik dla leków i koncentratów elektrolitów nie wykazujących niezgodności. Preferowany w chorobie oparzeniowej (zwłaszcza w pierwszych dobach) jest roztwór Ringera z dodatkiem mleczanu, ze względu na jego buforujące właściwości w kwasicy (niemleczanowej), która jest istotnym elementem patofizjologii tego stanu chorobowego.
Działanie i mechanizm działania: Nawodnienie – dostarczenie wody wraz z podstawowymi elektrolitami (poza magnezem) w stężeniach w przybliżeniu fizjologicznych. Zwiększenie objętości płynu w przestrzeni wewnątrznaczyniowej (tzw. łożysku naczyniowym). Ten efekt objętościowy jest jednak krótkotrwały, gdyż roztwór Ringera, tak jak pozostałe krystaloidy, łatwo dyfunduje przez błony naczyń włosowatych – około 2/3 podanej objętości opuszcza szybko łożysko naczyniowe przechodząc do przestrzeni zewnątrznaczyniowej. Zatem zaledwie 1/3 podanej objętości krystaloidów pozostaje w układzie naczyniowym.
Działania niepożądane: Związane z objętością podanego roztworu:
hiperwolemia (przeciążenie układu krążenia z obrzękiem płuc włącznie – zwłaszcza u pacjentów predysponowanych), kwasica z rozcieńczenia.
Związane z ilością podanych elektrolitów – np. hiperchloremia, kwasica hiperchloremiczna;
Związane ze sposobem podania lub ze składnikami roztworu: wzrost temperatury ciała,
zakażenie w miejscu podania, zakrzepica lub zapalenie żył w miejscu wkłucia, wynaczynienie.
Przeciwwskazania: Stany przewodnienia, odwodnienie hipertoniczne stany wymagające ograniczeń w przyjmowaniu sodu/wody (np. ciężka niewydolność nerek, obrzęk płuc, zastoinowa niewydolność serca, uogólnione obrzęki, nadciśnienie tętnicze), hipernatremia.
Nie stosować z glikozydami naparstnicy.
Tlen medyczny
Gaz stosowany w każdym przypadku zagrożenia życia
Sposoby podawania: wziewnie, dotchawiczo
Preparaty i postać: Butle stalowe – pod wysokim ciśnieniem poj. 2l, 10l, 50l
Wskazania: Podczas resuscytacji w celu prowadzenia oddechu zastępczego. Ostra i przewlekła niewydolność oddechowa, ostra niewydolność krążenia, uraz klatki piersiowej, wstrząs, obrzęk płuc, zatrucie (dymem, tlenkiem węgla, chemikaliami). Tonięcie, napad astmy oskrzelowej, POCHP, zawał mięśnia sercowego, stan padaczkowy, udar mózgu, ARDS, oraz inne choroby krytyczne.
Działanie i mechanizm działania: Dodatek tlenu do powietrza wdychanego ułatwia dyfuzję tego gazu poprzez zwiększenie gradientu między powietrzem pęcherzykowym a krwią, zapewnia pełniejsze wysycenie hemoglobiny oraz rozpuszczenie pewnej ilości tlenu we krwi w sposób fizyczny.
Działania niepożądane: Przy dłuższym stosowaniu w wysokim stężeniu działa toksycznie na płuca. Znosi napęd oddechowy u pacjentów z przewlekłą hiperkapnią.
Przeciwwskazania: Ostrożnie podawać u pacjentów z urazem mózgowo – czaszkowym i zaspołem POCHP.
Wskazówki dodatkowe:
U chorych z POCHP tlenoterapia wymaga specjalnej opieki (kontrola gazometrii).
Butle tlenowe mogą ulec wybuchowi w pobliżu otwartego ognia.
Podczas defibrylacji lub kardiowersji należy odłączyć chwilowo źródło tleni w momencie wyładowania.