Patologia społeczna

• Pathos – cierpienie

• Logos – nauka lub słowo

• Patologia – nauka o cierpieniu

Interdyscyplinarna dziedzina poznania, zajmująca się zjawiskami społecznie destrukcyjnymi

Kryminologia

• Krimen- przestępstwo, zbrodnia

• Logos – nauka lub słowo

• Kryminologia- nauka o przestępstwie

Nauka społeczna i empiryczna, której przedmiotem badan jest przestępstwo, przestępca

oraz przestępczość ujmowana, jako zjawisko społeczne

Wiąże się ona z naruszeniem norm prawnych

Cel – badanie i gromadzenie wiedzy na temat:

• Przestępstwa, jako formy zachowania dewiacyjnego

• Przestępczość, jako zjawisko społeczne

• Sprawcy przestępstwa

• Ofiary przestępstwa

• Instytucji kontroli społecznej i mechanizmów służących ograniczaniu przestępczości

Oddziały kryminologii:

• Kryminologia teoretyczna

  • Cel: badanie zjawisk kryminologicznych- opisywanie, analizowanie, wyjaśnianie

  • Działy:

    • Kraniografia i fenomenologia – struktura, dynamika, geografia przestępczości, sposób popełnienia przestępstw, organizacja przystępczosci, cechy społeczne sprawców przestępstw itp.

    • Historia zjawisk kryminalnych

    • Etiologia

• Kryminologia stosowana

  • Cel: zastosowanie wiedzy o zjawisku przestępczości w praktyce społecznej w celu ograniczenia jego skali (zapobieganie, przeciwdziałanie, zwalczanie)

  • Działy:

    • Polityka kryminalna (karna, legislacyjna, penitencjarna)

    • Kryminologia kliniczna

    • Prognoza kryminologiczna

• Profilaktyka

  • Kryminologiczna

  • Kryminalistyczna

  • Penitencjarna

  • Polityka karna

Dyscypliny naukowe o podobnym przedmiocie badan:

• Kryminalistyka (antropometria, daktyloskopia, balistyka, kryptografia i inne)

• Wiktymologia

• Penologia

• Penitencjarystyka

Stosunek kryminologii do innych nauk

• Prawo karne

• Psychologia

• Socjologia

• Nauki medyczne:

  • Neurologia

  • Psychiatria

  • Interna

• Biologia – genetyka

• Pedagogika

• Ekonomia

• Socjotechnika

• Statystyka

Występowanie na gruncie kryminologii określonych wzorców pracy badawczej opartych na odrębnych założeniach pojęciowych, metodologicznych i metafizycznych, zwanych nurtami lub paradygmatami. Obecnie, na podstawie zasad postępowania badawczego, poglądów dotyczących uwarunkowań ludzkiego zachowania i zakładanych wizji społeczeństwa wyszczególniane są cztery występujące równolegle nurty:

Kryminologia klasyczna: dominowała w XVIII i na początku XIX wieku; stosuje w zależności od ukierunkowania metodologię nauk przyrodniczych lub humanistycznych, silnie eksponuje potrzebę wartościowania zjawisk społecznych, zakłada istnienie wolnej woli, ale i pewną sterowalność jednostki oraz konsensualną wizję społeczeństwa. Jej początki związane są z wykształceniem się szkoły klasycznej prawa karnego i działalności postaci takich jak: Beccaria, Bentham, Kant, Hegel oraz Feuerbach. Koncepcje prawne i polityczne szkoły klasycznej opierają się na:

• Przeświadczeniu, że każdy człowiek, w tym także sprawca przestępstwa, jest przede wszystkim jednostką świadomie wybierającą pomiędzy różnymi alternatywami postępowania, a jednocześnie jednostką wyposażoną w wolną wolę, jest to, zatem indeterministyczna koncepcja człowieka oznaczająca, że przestępca to zupełnie normalna jednostka, która w świadomy i racjonalny sposób wybiera zachowanie przestępcze, przez co jest również odpowiedzialna za swe postępowanie, co prowadzi do absolutnej koncepcji kary

• Pesymistycznej wizji natury ludzkiej, czyli przekonaniu, że każdy człowiek jest nie tylko zdolny, ale i skłonny do czynienia zła, bez groźby ukarania zaś niemożliwe byłoby istnienie społeczeństwa; człowiek jest istotą, której zachowania mogą być manipulowane za pomocą obawy przed karą; kara ma powstrzymywać ukaranego i innych przed popełnianiem przestępstw

Kryminologia pozytywistyczna: jej pojawienie się łączy się z wykształceniem się w drugiej połowie XIX wieku szkoły pozytywnej pra­wa karnego, reprezentowanej przede wszystkim przez Lombroso, Ferriego i Garofalo. Posługuje się metodologią naturalistyczną, zakłada deterministyczne uwarunkowanie ludzkiego zachowania oraz konsensualną wizję społeczeństwa. Ponadto, nurt pozytywistyczny opiera się na:

• Deterministycznej koncepcji człowieka i sprawcy przestępstwa, zakładającej przyczynowość zachowań człowieka, w tym zachowań przestępczych; zachowaniami ludzi rządzą czynniki, nad którymi nie mają oni kontroli, zaś zadaniem kryminologii jest poszukiwanie tych przyczyn

• Koncentracji na osobie sprawcy przestępstwa, jako podstawowym przedmiocie badań, sprowadzającej się do poszukiwania odpowiedzi na pytanie, dlaczego jedni lu­dzie popełniają przestępstwa, a inni nie. Ustalając, czym różni się sprawca przestępstwa od wszystkich pozostałych ludzi ustalimy przyczyny przestępczości; indywidualizm ten dzieli się na dwa nurty:

  • Indywidualistyczny: wywodzi się bezpośrednio od Lombroso i upatruje przyczyn odmienności przestępcy w nim samym, jego uwarunkowaniach biologiczno-antropologicznych lub psychologicznych

  • Socjologiczny: zakłada, że przyczyny odmienności sprawcy tkwią poza nim, w jego otoczeniu, środowisku, społeczeństwie; przestępca został ukształtowany przez oddziaływanie określonych, niekorzystnych czynników środowiskowych;

• Korekcjonaliźmie, czyli przekonaniu, że najprostszym sposobem zlikwidowania zachowań przestępnych będących skutkiem odmienności jest likwidacja odmienno­ści; oznacza to, że środki stosowane wobec przestępcy nie mogą służyć odwetowi, lecz muszą sięgnąć do przyczyn prze­stępczości, zaś wpływ na rozmiary przestępczości uzyskamy, gdy nauczymy się redukować jej przyczyny.

• Konsensualiźmie społecznym, opartym na traktowaniu przestępcy, jako odmieńca stojącego na społecznym marginesie, zaś przestępstwa, jako zachowania właściwego pewnej szczególnej, niewielkiej mniejszości; prawo karne w tym ujęciu reprezentuje interesy olbrzymiej większości społeczeństwa i jest objęte powszechnym społecznym konsensem

Kryminologia antynaturalistyczna: pojawiła się w latach 60-tych XX wieku; opowiada się za metodologią nauk humanistycznych, zakłada konieczność odwoływania się do ocen i wartości, przyjmuje indeterministyczną wizję jednostki i konfliktową teorię społeczeństwa. Nurt antynaturalistyczny nie ogranicza się do kryminologii, lecz ogarnia całość nauk społecznych, przez co kryminologia antynaturalistyczna jest fragmentem szerszego niezgody we współczesnej socjologii. Podstawowe cechy tego paradygmatu to:

• Odrzucenie naturalizmu metodologicz­nego i przekonania o jedności nauk; odwołanie się do metod badawczych socjologii humanistycznej i rozumiejącej

• Konfliktowa wizja społeczeństwa i prawa karnego; przestępczość przestaje być traktowana, jako produkt indywi­dualnej patologii, staje się konsekwencją przebiegu procesów konfliktu społecznego, zaś procesy kryminalizacji związane są ze strukturami władzy i panowania w spo­łeczeństwie

• Interakcjonistyczna koncepcja przestępstwa, co oznacza, że żaden przedmiot czy zachowanie nie jest tym, czym jest tylko ze względu na swe obiektywne właściwości, lecz tym, czym jest ze względu na znaczenie, jakie jest mu nadawane w pro­cesie interakcji społecznych

• Teza, iż podstawowym przed­miotem badań kryminologicznych nie powinien być sprawca przestępstwa, lecz „au­dytorium społeczne"; antynaturalizm zadaje pytanie, dlaczego pewne zachowania są uznawane za przestępstwa i pewni ludzie są uznawani za przestępców, a inne nie;

• Zmiana sposobu patrzenia na prawo karne i wymiar sprawiedliwości oraz po­staw wobec tych instytucji oparta na krytycyzmie wobec instytucji kontroli społecznej, a zwłaszcza wobec in­stytucji kontroli formalnej aż do ich odrzucenia;

• Optymistyczna wizja człowieka, według któ­rej zło nie tkwi w samym człowieku, lecz w konflikcie społecznym we współczesnych społeczeństwach.

Kryminologia neoklasyczna: pojawiła się w latach 70 w Stanach Zjednoczonych. Przedstawiciele: m.in. Andrew von Hirsch, Ernest van den Haag. Nurt neoklasyczny zakłada, że:

• Polityka kryminalna oparta na pozytywizmie nie sprawdza się, gdyż nie prowadzi do redukcji nasilenia przestępczości mimo znacznego nakładu środków

• Zagrożenie karą i jego realizacja są jedynymi czynnikami, które ma do dyspozy­cji państwo w walce z przestępczością

• Przestępca jest wolną jednostką wybierającą racjonalnie pomiędzy różnymi alternatywami postępowania, podatną na bodźce, jakie stanowią zagrożenia karne

• Kluczowym problemem jest kwestia instytucji kontroli spo­łecznej i możliwości zwiększenia ich efektywności tak, aby stosunkowo najmniejszym kosztem osiągnąć możliwie największe efekty w postaci redukcji nasi­lenia przestępczości

Przestępczość

Jako podstawowy przedmiot badan kryminologicznych

Definicja przestępstwa:

• Formalna – czyn zabroniony przez ustawę pod groźbą kary

• Materialna – czyn społecznie niebezpieczny

Czyn oznacza:

• Działanie

• Zaniechanie

• Utrzymywanie pewnego stanu

Zależne od woli człowieka!!!

Kontratypy:

Okoliczności powodujące ze czyn zabroniony a wiec zachowanie człowieka o znamionach określonych w ustawie, przestaje być bezprawny a zatem nie jest przestępstwem.

Kontratypy podmiotowe:

Okoliczności wyłączające winę:

• Nieletniość

  • Do 18 roku wykazująca zachowania społeczno – nieakceptowane np. używanie alkoholu, używek, przemoc, uchylanie się od obowiązku szkolnego, przebywanie w środowiskach patologicznych, zdemoralizowanych, zbyt wczesne kontakty seksualne i inne (środki wychowawczo – poprawcze)

  • Od 13 do 17 które naruszyły normy prawne (środki wychowawcze)

  • Do 21 roku życia, wobec których stosowane są środki poprawcze

• Niepoczytalność

• Błąd, (co do faktu, lub co do prawa)

Kontratypy przedmiotowe kodeksowe:

Okoliczności wyłączające karę, bezprawność czynu:

• Obrona konieczna

• Stan wyższej konieczności

• Ryzyko nowatorstwa (eksperymentu)

• Rozwojowa krytyka

• Ostateczna potrzeba (wymuszenie posłuchu)

Kontratypy przedmiotowe pozakodeksowe:

• Działanie w granicach uprawnienia, obowiązków

• Prawo karcenia nieletnich (?)

• Ryzyko związane z grami sportowymi

• Zgoda pokrzywdzonego

• Czynności lecznicze

• Ochrona własności (dozwolona samopomoc)

• Zwyczaj (?)

Elementy definicji przestępstwa:

Do cech konstytutywnych przestępstwa należy to, że jest ono:

• Czynem zabronionym

• Czynem bezprawnym

• Zawinione

• Społecznie szkodliwe

Przestępczość:

Zbiór czynów zabronionych ustawowo pod groźbą kary popełnionych na obszarze danej jednostki terytorialnej bądź w jakiejś jednostce czasu.

Skala zjawiska przestępczości – określenie rozmiaru, w dużym stopniu pozostaje nieznana.

Ciemna liczba przestępczości – czyny, które zostały popełnione, ale nie zostały odkryte, wszystkie czyny, o których prawdopodobnie nigdy się nie dowiemy; 60/70% wszystkich przestępstw.

Geografia przestępczości – zajmuje się przestępczością na różnych terenach i obszarach, zależy od urbanizacji, wieku, umiejscowienie centr handlowych.

Dynamika przestępczości – dane pozwalają na wskazanie prawidłowości: czy przestępczość wzrasta czy spada, jakie czyny wskazują tendencje wzrostowa a jakie spadkowa; analizowanie statystyk

Struktura przestępczości – dotyczy, jakie kategorie przestępstw dominują; jaki mają charakter, rodzaj

Stawka dzienna – sąd analizuje zarobki jednostki i później wyznacza kare grzywny w stawkach dziennych

Statystyki:

• Policyjne – zawiera informacje o wszystkich zdarzeniach o cechach przestępstw; ile przestępstw zarejestrowała policja

• Policyjno – prokuratorskie – rejestrują przestępstwa, które zostały stwierdzone w postepowaniu przygotowawczym,

• Sądowe – rejestrują tylko sprawców, którzy zostali skazani prawomocnym wyrokiem

• Penitencjarne – zawierają informacje liczby osób przebywających kare pozbawienia wolności,

Klasyfikacje przestępstw:

• Czynów zabronionych:

  • Przestępstwa:

    • Zbrodnie – najbardziej niebezpieczne – czyn popełniony z winy umyślnej, zagrożony kara pozbawienia wolności od 3 lat,

    • Występki – karane łagodniej niż zbrodnie, ale surowiej niż wykroczenia, pozbawienie wolności od powyżej 1 miesiąca do 3 lat, ograniczenie wolności, kara grzywny powyżej 30 stawek dziennie

  • Wykroczenia – nie są przestępstwami ich szkodliwość jest zdecydowanie niższa; kary pozbawienia wolności do 1 miesiąca, kara grzywny – poniżej 30 stawek dziennie, ograniczenia wolności, wykroczeniami zajmują się sady grodzkie

• Ze względu na przedmiot przestępstwa

• Ze względu na podmiot/osobę:

  • Indywidualne – gdzie podmiotem może być osoba o pewnych właściwościach opisanych przez ustawę/kodeks karny

    • Właściwe – gdzie jedynie osoba o pewnych cechach indywidualnych może być pociągnięta do odpowiedzialności

    • Niewłaściwe – cechy jednostki i jej indywidualna właściwość wpływa na zaostrzenie lub złagodzenie odpowiedzialności

  • Powszechne – podmiotem przestępstwa może zostać każdy człowiek zdolny do odpowiedzialności karnej

• Ze względu na rodzaj winy:

  • Umyślnie popełnione w zamiarze:

    • Bezpośrednim – sprawca podejmuje decyzje, że naruszy prawo i swój zamiar realizuje

    • Ewentualnym – sprawca podejmuje działanie zgodne ze swoja motywacja, ale jego celem nie jest popełnienie czynu, chociaż dopuszcza on ewentualność

  • Nieumyślne popełnienie w postaci

    • Lekkomyślności – sprawca nie przewiduje skutków swego działania, chociaż takie skutki można przewidzieć

    • Niedbalstwa – sprawca narusza ważną zasadę np. przekroczenie prędkości

• Ze względu na formę uczestnictwa:

  • Sprawstwo

  • Współsprawstwo

  • Podżeganie – motywowanie do popełnienia przestępstwa

  • Pomocnictwo – wszelkie działania, które maja pomagać sprawcy w popełnieniu przestępstwa

  • Prowokacja – działanie, które powoduje ze inna osoba dopuszcza się przestępstwa

• Ze względu na wzajemny stosunek do siebie:

  • Zasadnicze (podstawowe) – typowe przestępstwo danego rodzaju opisane w ustawie

  • Kwalifikowane – występują okoliczności oskarżające sprawce powodujące, że jego stopień winy jest wyższy

  • Uprzywilejowane – wystąpienie pewnych okoliczności łagodzących dana kare

• Ze względu na sposób ścigania:

  • Ściganie z urzędu – sprawca jest ścigany i podlega odpowiedzialności karnej bez względu na zachowanie ofiary

  • Ściganie z urzędu na wniosek osoby pokrzywdzonej - gwałt, molestowanie

  • Ściganie z oskarżenia prywatnego – na wniosek ofiary

Stadia przestępstwa:

1. Zamiar – nie jest czynem, nie odpowiada karnie nikt za myśli

2. Przygotowanie – zachodzi tylko wtedy, gdy sprawca w celu popełnienia czynu zabronionego podejmuje czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania, zbiera informację itd.

3. Usiłowanie – sprawca w zamiarze popełnienia przestępstwa swoim działaniem lub zaniechaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, ale celu tego nie osiąga.

   1. Usiłowanie udolne – osiągnięcie zamierzonego celu jest obiektywnie możliwe, lecz sprawcy staje coś na przeszkodzie(sprawca strzela do człowieka, ale nie trafia).

   2. Usiłowanie nieudolne –występuje wtedy, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że w okolicznościach, w jakich działa, dokonanie czynu zabronionego jest niemożliwe(brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub użycia środka nienadającego się do popełnienia czynu zabronionego.

4. Dokonanie – występuje wtedy, gdy działanie sprawcy, zmierzające bezpośrednio do zamierzonego celu zostanie uwieńczone powodzeniem.

Przemoc w rodzinie:

Jest zjawiskiem patologicznym, które staje się przyczyną innych zjawisk patologicznych. Jest to zjawisko stosunkowo od niedawna opisywane. 

Przemoc:

• Każdy akt, który godzi w godność osobistą jednostki. Człowieka zmusza się do zachowania, którego człowiek sam nie chce przejawiać.  Jeżeli godzi się w godność uderza się w jego podmiotowość. 

• Szeroka definicja nie pozwala ocenić przemocy na akceptowalna i nieakceptowalna 

• Rodzaje przemocy: 

  • Przemoc akceptowana społecznie (np. Policja podczas zatrzymania przestępcy czasami jest zmuszony do użycia przemocy, działania wojenne, działalność wychowawcza) 

  • Przemoc nieakceptowana 

Przemoc według Kądzieli to: takie wywieranie wpływu na ludzi, w którego wyniku ich aktualny poziom rozwoju somatycznego i duchowego jest mniejszy, niż potencjalny poziom tego rozwoju

Przemoc według Pospieszył to: wszelkie nieprzypadkowe akty godzące w osobistą wolność jednostki lub przyczyniające się do fizycznej, a także psychicznej szkody osoby wykraczające poza społeczne zasady wzajemnej relacji”. Przemoc jest często zachowaniem przestępczym. Są to zachowania niezgodne z istniejącymi normami prawnymi, moralnymi, obyczajowymi, zwyczajowymi.

Formy przemocy wyodrębnione z uwagi na motywy działania sprawcy:

• Przemoc instrumentalna – dość często; przemoc fizyczna; sprawca nie ma poczucia winy; sprawca uważa ze może stosować przemoc, bo ofiara zmusza go do tego; nie towarzyszą temu silne emocje; np. dziecko jest karane za to, że dostało złą ocenę, wystawiło język a to nie podoba się rodzicowi

• Przemoc ekspresywna – miejsca z dala od domu np. praca; kumulowane emocje musza znaleźć gdzieś swoje ujście; sprawca nie panuje nad swym zachowaniem; sprawca może mieć poczucie winy, ale jest ono szybko redukowane i przenoszone na ofiarę; sprawca musi rozładować swoje emocje; np. dziecko jest karane za to, że rodzic jest w złym nastroju i musi się wyładować

Formy przemocy fizycznej dziecka według A. Piekarskiej:

• Klapsy – 81,7%

• Bicie ręką – 66,8%

• Bicie pasem lub innym przedmiotem – 40,7%

• Szarpanie, potrząsanie, ciągnięcie za ucho – 30%

Formy przemocy psychicznej wobec dziecka według A. Piekarskiej:

• Groźby, ostrzeżenia, krzyk – 84 – 97%

• Ośmieszanie – 28,6%

• Przekleństwa, obelgi – 28%

• Wyszydzanie – 21%

• Wyzywanie – 18,1%

• Groźby wyrzucenia z domu, wysłania do poprawczaka – 3,5%

Typy przemocy seksualnej wobec dziecka:

• Bez kontaktu fizycznego (wypowiedzi, ekspozycja, oglądactwo)

• Pobudzanie intymnych części ciała (dotykanie, całowanie, ocieractwo, pobudzanie ręczne)

• Kontakty oralno – genitalne, stosunki udowe)

• Penetracja seksualna(palcem, z zastosowaniem narzędzi, genitalna, analna)

• Seksualne wyzyskiwanie dzieci (pornografia, prostytucja)

Czynniki etiologiczne przemocy w rodzinie:

• Uwarunkowania kulturowe:

  • Stereotypy społeczne dotyczące płci

  • Normy obyczajowe, obowiązujące w danym środowisku (subkultura przemocy)

  • Dyskryminacja zawodowa kobiet

  • Załamanie się tradycyjnego modelu pełnienia ról społecznych

  • Rodzina nuklearna wyobcowana społecznie

• Uwarunkowania społeczne:

  • Doświadczenia socjalizacyjne

  • Pozycja społeczna (poszukiwanie źródeł tzw. siły społeczne)

  • Stresy sytuacyjne

  • Depresja ról małżeńskich i rodzicielskich

Niebieska karta – służy do udokumentowania każdej interwencji policji w celu uzyskania dowodów do sądu. Policjant ma obowiązek posiadania takiej karty na interwencji. W razie odmowy założenia należy zwrócić się do jego przełożonego. 

• Art. 207 znęcanie się fizycznie lub psychicznie ( kara od 3 miesięcy  - do 3 lat) artykuł ten dotyczy zarówno dorosłych jak i dzieci. 

• Art. 208 dotyczy rozpijania dzieci, wykorzystywania seksualnego dzieci 

• Art. 200 dotyczy kontaktów seksualnych z małoletnimi ( małoletni poniżej 15 roku życia). Osoby przed 15 rokiem życia są pod szczególna ochroną. I bez względu na to, co robi osoba obcująca z małoletnim jest karane. 

• Zabronione są groźby bezprawne. Szantażowanie. 

• Relacje rodzinne opisuje kodeks rodzinny i opiekuńczy. 

• Władza rodzicielska – to nie prawo do przemocy.

Tradycyjny styl funkcjonowania rodziny, jako przyczyna przemocy:

• Stałe przebywanie razem

• Różne zainteresowania i poziomy aktywności

• Zbieżność kompetencji

• Nieadekwatne struktury psychiczne współmałżonków

• Różnice w poglądach na życie

• Nadmierna wzajemna kontrola partnerów

• Wyznaczanie ról w rodzinie zgodnie z tradycyjnymi wzorami a nie na podstawie kompetencji i upodobań

Cechy osobowościowe sprawcy:

• Osobowość autorytarna

• Nieadekwatna samoocena

• Zaburzone poczucie własnej wartości

• Nadmierna tendencja do kontrolowania otoczenia

• Nadmierna potrzeba przaewagi i dominacji

• Wysoki poziom agresywności

Dlaczego ofiary pozostają w związku z agresorem?

• Mit kobiecego masochizmu

• Wyuczona bezradność

• Powstawanie więzi traumatycznej

• Efekt psychologicznej pułapki

Typy ofiar:

• Ofiary, które nie ujawniają agresji (lub tylko w niewielkim stopniu) zachowujące się biernie (31,8%)

• Ofiary dokuczliwe, prowokujące spięcia w małżeństwie, nadużywające alkoholu (38,8%)

• Ofiary agresywne wywołujące konflikty. Traktują odgrywanie roli ofiary w sposób instrumentalny. Szukają podstaw do rozwodu, dążą do eksmisji męża itp. (29,4%)

Skutki przemocy:

• Bezpośrednie

  • Fizyczne

  • Psychiczne

• Pośrednie

  • Fizyczne

  • Psychiczne

Przemoc w szkole:

Halina Spionek twierdzi, że szkola może tworzyć trojaka role w genezie zjawisk patologicznych

• Może być pierwotna przyczyna zaburzonych zachowan uczniów

  • Sposób organizacji zycia szkolnego

  • Sposób funkcjonowania

Głównym celem szkoły jest przygotowanie dzieci do życia.

• Szkoła staje się jedynie miejscem, w którym pojawiają się zaburzone postawy pojawiające się w innych środowiskach

• Szkoła staje się ogniwem w procesie patologizacji jednostki – staje się jednym z wielu srodowisk które maja wpływ na zaburzony przebieg patologizacji człowieka

Prostytucja

Słowo prostytuować pochodzi z języka łacińskiego, odpowiada złożeniu dwóch słów łacińskich pro, co znaczy przed, i statuere, czyli wystawiać. Dosłownie oznacza to tyle, co „wystawić na widok”, „umieścić na przodzie”

Oddanie własnego ciała do dyspozycji większej liczbie osób w celu osiągnięcia przez nie zadowolenia seksualnego i pobieranie za to wynagrodzenia materialnego.

Prostytucja religijna

Prostytucja świecka

Prostytucja meska, zenska, dziecieca

Homoseksualna, heteroseksualna

Lokalowe

Galerianki

Hotelowe

Dziewczyny na telefon

Elitarne

Kurtyzany

Zboczenia
dewiacja

Zachowania parafilne

Hans wiese

Obustronna akceptacja

KATEGORIE ZACHOWAŃ DEWIACYJNYCH

• ODMIENNE UKIERUNKOWANIA SEKSUALNE

  • Homoseksualizm

    • Skrajnie heteroseksualni

    • Raczej heteroseksualne, ale czasami dopuszczają się homoseksualizmu

    • Raczej heteroseksualne, ale dla urozmaicenia tez homoseksualne

    • Biseksualne

    • Dominują raczej tendencje homoseksualne, ale w szczególnych okolicznościach heteroseksualne

    • Homoseksualne, ale w jakiś odosobnionych okolicznościach podejmują kontakty heteroseksualne

    • Skrajnie homoseksualne

    • Osoby aseksualne

  • Pedofilia

    • Pedofilia – seksualny popęd osoby powyżej wieku dziecięcego skierowany na dziecko

      • Pedofil właściwy – dziecko dla niego to najbardziej pożądany obiekt seksualny

      • Pedofil zastępczy – zorientowany na kobiety dorosłe, jednak z braku zaspokojenia potrzeb seksualnych dziecko staje się obiektem zastępczym

      • Pedofil fiksacyjny – dzieci są atrakcyjne ze względu na swoją niedojrzałość

      • Pedofil regresyjny – epizodyczne relacje seksualne z dziećmi, często pod wpływem używek czy stresu, tj. obniżenia poczucia kontroli

    • Nimfofilia – skłonność mężczyzn do dziewczynek, będących na pograniczu wieku dziecięcego i młodzieńczego.

    • Partenofilia – skłonność do osób, które nie przeszły jeszcze inicjacji seksualnej.

    • Hebefilia – skłonność do osób w okresie dojrzewania

    • Efebofilia – skłonność do osób w późnym okresie dojrzewania

    • Korofilia – skłonność dojrzałych kobiet do homoseksualnego kontaktu płciowego z młodymi partnerkami

  • Gerontofilia – rodzaj zaburzenia preferencji seksualnych, w którym osiąganie satysfakcji seksualnej możliwe jest tylko poprzez kontakty z osobami w znacznie zaawansowanym wieku.

  • Zoofilia – stan, w którym jedynym lub preferowanym sposobem osiągania satysfakcji seksualnej jest wykonywanie czynności seksualnych przy udziale zwierząt. Przykładowo można wymienić:

    • avisofilię (w tym przypadku pobudzenie seksualne związane z ptakami),

    • ekwinofilię (pociąg seksualny do koni);,

    • kynofilię (związana z psami),

    • ofidyfilię - doznania seksualne związane z kontaktem z wężami;

  • Kazirodztwo

    • Ze względu na rodzaje więzi kazirodczych:

      • Kazirodztwo endogamiczne (prawdziwe) – współżycie seksualne z członkiem rodziny w linii prostej

      • Egzogamiczne – współżycie z krewnym z linii bocznej

    • Biorąc pod uwagę formę kontaktu seksualnego

      • Kazirodztwo proste – np. ojciec córka, brat – siostra etc

      • Wielopostaciowe, – gdy w akcie seksualnym bierze udział wiele członków rodziny np. matka- córka-ojciec

    • Ze względu na mechanizmy sprawcze:

      • Sytuacyjne – np. pod wpływem silnego stresu, odurzenia alkoholowego

      • Psychopatologiczne – dokonywane przez osobą osobowościowo zaburzoną czy niepełnosprawną intelektualnie

      • Związane z pedofilią

      • Homoseksualne

      • Związane z patologią życia rodzinnego

• SPECYFICZNE ZASPOKAJANIE POTRZEB SEKSUALNYCH

  • Fetyszyzm – to rodzaj dewiacji seksualnej, występującej zdecydowanie częściej u mężczyzn, polegającej na osiąganiu satysfakcji i rozkoszy seksualnej w wyniku kontaktu z przedmiotem (np. odzież), częścią ciała partnera (np. włosy, pośladki) lub partnera w połączeniu z przedmiotem.

  • Transwestytyzm – upodobnianie się do osoby płci przeciwnej poprzez ubiór i zachowanie w celu osiągnięcia satysfakcji emocjonalnej

  • Sadyzm – to dewiacja seksualna polegająca na odczuwaniu podniecenia i rozkoszy seksualnej w wyniku sprawiania partnerowi bólu i cierpienia rzeczywistego lub wyimaginowanego. U sadysty zachowania seksualne są wyrazem jego skłonności do całkowitego podporządkowania partnera, objęcia nad nim pełnej kontroli i władzy.

  • Masochizm- to rodzaj dewiacji seksualnej, w której dany osobnik odczuwa podniecenie i rozkosz seksualną w sytuacjach, kiedy zadawany jest mu ból psychiczny i fizyczny oraz kiedy jest poniżany. Podczas zaspokajania swoich potrzeb seksualnych używają różnych narzędzi tortur, są bici, deptani, przypalani, kłuci ostrymi przedmiotami.

  • Ekshibicjonizm – to rodzaj dewiacji seksualnej, polegającej na pokazywaniu własnych narządów płciowych anonimowej i zwykle przypadkowej osobie w celu osiągnięcia zaspokojenia seksualnego. Ekshibicjoniści najczęściej obnażają się przed dziewczynkami, młodymi kobietami lub grupą kobiet, wywołując tym faktem zaskoczenie. Dewiant zaś osiąga satysfakcję seksualną przez zainteresowanie własną osobą.

  • Oglądactwo – stan, w którym jedynym lub preferowanym sposobem osiągania satysfakcji seksualnej jest podglądanie praktyk seksualnych innych osób oraz wykonywanie w tym czasie masturbacji.

• ZABURZENIA WYNIKAJĄCE Z NIEPRAWIDŁOWEJ IDENTYFIKACJI PŁCI

  • Transseksualizm – zaburzenie psychiczne, należące do zaburzeń identyfikacji płciowej, postać zespołu dezaprobaty płci, polegająca na pragnieniu życia i byciu akceptowanym, jako osoba płci przeciwnej fizycznie.

    • Osoby o biologicznych cechach płci męskiej, ale poczuciu bycia płci żeńskiej oznaczamy M/K lub nazywamy transseksualistkami,

    • Osoby o biologicznych cechach płci żeńskiej, lecz czujące się mężczyzną oznaczamy K/M lub nazywamy transseksualistami

TOKSYKOMANIA

Nadmierne, okresowe lub systematyczne przyjmowanie substancji działających szkodliwie na organizm człowieka. Ogólne określenie na zjawisko świadomego narażania własnego organizmu na szkodliwe działanie różnych substancji: narkotyków, leków, rozpuszczalników, używek i innych potencjalnie szkodliwych substancji. Toksykomania może prowadzić do rozwoju nałogu i uzależnienia od zażywanych środków.

• Alkoholizm

  • Alkoholizacja odnosi się zarówno do osób pijących w sposób umiarkowany, którzy w zasadzie nie wpadają w chorobę, ani nie stają się niebezpieczni dla otoczenia, jak dla pijących nadmiernie, u których może wystąpić jedna z tych cech lub obydwie.

  • Spożywanie alkoholu przez dzieci jest przede wszystkim wynikiem naśladowania ludzi dorosłych i ich obyczajów.

  • Dzieci widzą, obserwują i wyciągają wnioski z faktu, że alkohol pije się przy każdej okazji. Zaczynają, więc same próbować. Wystarczy impreza sportowa lub koncert muzyczny by spotkać tłum nastolatków obładowanych butelkami piwa czy taniego wina.

  • W parze z powszechnością upijania się kroczy społeczna aprobata picia alkoholu.

  • Uczestnicy pijaństwa nie widzą tego zjawiska – społeczeństwo nie chce, woli nie widzieć, gdyż różne grupy społeczne w różnym czasie postępują identycznie.

  • Choroba alkoholowa ma charakter objawowy, zespół o charakterze postępującym i jeśli nie przerwie się jego ewolucji to prowadzi do ostatecznej biologicznej, psychologicznej i społecznej degradacji pijącego.

  • Przez uzależnienie od alkoholu rozumiemy:

    • Silna natrętna potrzeba spożywania alkoholu (głód alkoholowy)

    • Upośledzona zdolność kontrolowania picia alkoholu (trudności w unikaniu rozpoczęcia picia, trudności w zakończeniu picia albo problemy z kontrolowaniem picia do wcześniej założonego poziomu).

    • Picie alkoholu w celu złagodzenia albo zapobieżenia alkoholowemu zespołowi abstynencyjnemu oraz subiektywne poczucie skuteczności takiego postępowania.

    • Objawy abstynencyjne (drżenia mięśniowe, nadciśnienie tętnicze, tachykardia, nudności, wymioty, biegunki, bezsenność, rozszerzenie źrenic, wysuszenie śluzówek, wzmożona potliwość, zaburzenia snu, nastrój drażliwy lub obniżony, lęk).

    • Zmieniona (najczęściej zwiększona) tolerancja alkoholu (ta sama dawka alkoholu nie przynosi oczekiwanego efektu, potrzeba spożywania większych dawek alkoholu dla wywołania oczekiwanego efektu).

    • Zawężenie repertuaru zachowań związanych z piciem alkoholu do 1-2 wzorców.

    • Postępujące zaniedbywanie alternatywnych do picia przyjemności, zachowań i zainteresowań.

  • Stadia choroby alkoholowej:

    • Faza wstępna prealkoholowa, trwająca od kilku miesięcy do kilku lat, zaczyna się od konwencjonalnego stylu picia. Człowiek odkrywa, że picie alkoholu nie tylko daje przyjemne doznania, ale także łagodzi przykre stany emocjonalne. Wzrasta tolerancja na alkohol.

    • Faza ostrzegawcza zaczyna się w momencie pojawienia się luk pamięciowych – palimpsestów.

    • Faza krytyczna rozpoczyna się od utraty kontroli nad piciem.

    • Faza przewlekła zaczyna się wraz z wystąpieniem wielodniowych ciągów.

• Narkomania:

  • Potoczne określenie odnoszące się do uzależnienia od substancji chemicznych wpływających na czynność mózgu. Narkomania charakteryzuje się:

    • Tzw. głodem narkotycznym

    • Przymusem zażywania środków odurzających

    • Chęcią zdobycia narkotyku za wszelką cenę i wszystkimi sposobami

  • W zależności od stosowanego środka uzależniającego zastosowano podział na:

    • Morfinizm – uzależnienie od zażywania morfiny

    • Kokainizm – uzależnienie od zażywania kokainy

    • Heroinizm – uzależnienie od zażywania heroiny

    • Alkoholizm – uzależnienie od zażywania alkoholu

    • Nikotynizm – uzależnienie od zażywania nikotyny (zawartej w papierosach, fajkach)

    • Uzależnienie od wziewnych środków odurzających

• Lekomania - okresowe lub systematyczne przyjmowanie substancji działających szkodliwie na organizm człowieka. Ogólne określenie na zjawisko świadomego narażania własnego organizmu na szkodliwe działanie różnych substancji

Bezpośrednie skutki toksykomanii

• Euforia narkotyczna

  • Wzmocnienie procesów hamujących

  • Zobojętnienie do problemów, kłopotów, klęsk i porażek życiowych

  • Uczucie pełnego relaksu i zadowolenia

• Euforia psychotyczna

  • Zaburzenia w postrzeganiu (nierealność), myśleniu

  • Urojenia, omamy, psychozy

Pośrednie skutki toksykomanii

• Jednostka wpływa na rozwój wartości, postaw i wartości drugiego człowieka

Uzależnienie – nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji.

Objawy abstynencyjne, – Gdy człowiek przerywa dłuższe picie lub zmniejsza ilość wypijanego alkoholu, pojawiają się bardzo przykre objawy: niepokój i drażliwość, dreszcze i drżenie kończyn, skurcze mięśniowe, poty, nudności, a nawet zaburzenia świadomości i majaczenia. Osoba uzależniona stara się szybko usunąć te cierpienia przy pomocy alkoholu.

Klasyfikacja środków toksycznych Campera i Dimoffa:

Kryterium działania środków na organizm ludzki

• Środki tłumiące – powodują spowolnienie reakcji psychofizycznych (wolniej przebiegają procesy psychiczne np. myśli, reagowanie i fizjologiczne zwalnia się akcja serca, spada ciśnienie krwi)

  • Alkohol

Fazy upojenia alkoholowego

• Stężenie nie przekracza 1 – 1,5%. Zachowanie możliwe do zaakceptowania (spada refleks, słabsza aktywność na bodźce)

• Stężenie 1,5 – 2,5 %. Zachowanie wykracza poza ramy (reakcje niekontrolowane, impulsy, niestabilność emocjonalna)

• Stężenie ponad 2,5%. Zachowania niekontrolowane (bełkot, utrata przytomności, śpiączka alkoholowa)

• Leki uspokajające i nasenne (zaburzenia uwagi, senność, zmęczenie, spowolnienie lub zahamowanie działania na bodźce zewnętrzne, bezsenność nasila się)

  • Barbiturany

  • Trankwilizatory

• Kleje, rozpuszczalniki, farby i produkty zawierające substancje lotne

  • Chroniczny katar i kaszel

  • Zapalenie spojówek

  • Zmęczenie

  • Zaburzenie pamięci

  • Zaburzenia oddychania

  • Zaburzenia pracy serca

  • Utrata przytomności

  • Utrata masy ciała

  • Uszkodzenia wątroby, nerek, trzustki, ośrodkowego układu nerwowego

  • Zaburzenia wzroku, słuchu

  • Kwas gamma – hydraksy – masłowy (pigułka gwałtu) – utrata świadomości, śpiączka, amnezja,

• Środki pobudzające – przyśpieszają procesy psychiczne i fizjologiczne, wzrasta przyśpieszenie krwi, wzrasta akcja serca, człowiek szybciej reaguje na bodźce staje się bardziej aktywny, szybciej kojarzy, nie odczuwa zmęczenia ani poczucia snu, mija zmęczenie

  • Kofeina

    • Poprawia sprawność umysłową

    • Skutkuje zmniejszonym odczuwaniem zmęczenia i podwyższonym stopniem uwagi

    • Pobudza działanie serca i ośrodkowego układu nerwowego

    • Bóle głowy, drżenie rąk

    • Bezsenność, poty

    • Duszności, drgawki

    • Owrzodzenie żołądka

  • Nikotyna

    • Działanie stymulujące

    • Zanik bólu i głodu

    • Przyśpieszone bicie serca, rozszerzone źrenice

    • Zablokowanie działania układu nerwowego

    • Zmiana postrzegania otoczenia, światłowstręt, zmęczenie

    • Brak energii, wymioty, biegunka

    • Halucynacje, utrata przytomności, drgawki, zgon

  • Kokaina (czysta), Krak kokainy (zanieczyszczona kokaina, przez co jest tańszy)

    • Urojenia,

    • Halucynacje,

    • Iluzje,

    • Samouszkodzenia,

    • Wzrost ciśnienia krwi,

    • Drgawki,

    • Przyśpieszenie akcji serca,

    • Spadek łaknienia,

    • Bezsenność

    • Udar mózgu

    • Agresja

  • Amfetaminy

    • Silne pobudzenie psychomotoryczne,

    • Euforia,

    • Przyśpieszona akcja serca i szybki oddech,

    • Podwyższone ciśnienie krwi,

    • Brak łaknienia i potrzeby snu,

    • Jadłowstręt i światłowstręt,

    • Suchość w ustach,

    • Zmniejszona wrażliwość na ból oraz zmęczenie

    • Znaczne podniecenie ruchowe i myślowe

    • Nastawienia urojeniowe

      • Metaamfetaminy np. extasy, UFO, speed

        • Wesołość

        • Nieobliczalność

        • Bardzo bardzo silne pobudzenie seksualne

        • Bóle głowy, w klatce piersiowej

        • Niewydolność nerek, jelit, trzustki, żołądka

        • Podwyższone ciśnienie krwi

        • Uszkodzenia prowadzące do udaru mózgu

        • Halucynacje, urojenia

        • Osoby uzależnione są zdolne do wszystkiego: ataki, napady, samookaleczenia, próby samobójcze, dealerka, prostytucja i inne

  • Halucynogeny - Przypisuje się im zdolność do wytwarzania halucynacji u osoby je przyjmującej, czyli nieprawidłowego spostrzegania przedmiotów, które nie znajdują się w polu percepcji. Jednak większość narkotyków określanych, jako halucynogeny powoduje raczej iluzje, czyli błędne postrzeganie realnie istniejących przedmiotów.

    • Zwiększają percepcje mają one wpływ na myślenie i przeżywanie emocji,

    • W różnym stopniu, wywołują objawy psychotyczne,

    • Gorączka, ból głowy, złe samopoczucie

    • Psychoza intoksykacja (pobudzenie psychoruchowe)

    • Urojenia prześladowcze, lęk, omamy

    • Przyśpieszenie tętna, wzrost ciśnienia krwi

Przykłady:

• LSD,

  • Gorączka

  • Skurcze macicy

  • Nadprodukcja śliny, szczękościsk

  • Bezsenność, pocenie się

  • Rozszerzenie źrenic, drgawki

• Marihuana (THC),

  • Polepszenie nastroju, euforia

  • Tymczasowe upośledzenie pamięci krótkotrwałej, pobudzenie wyobraźni

  • Zaburzenia w percepcji czasu

  • Przyspieszone tętno, uczucie chłodu

  • Spadek aktywności fizycznej

• Haszysz,

  • Zwiększenie apetytu

  • Bóle i zawroty głowy

  • Zaburzenia koordynacji ruchowej, uwagi i możliwości uczenia się

  • Zaburzenia pamięci

  • Ogólnie gorszą sprawność psychofizyczna (wzrost urazowości)

• Grzyby halucynogenne

  • Brak uzależnienia fizycznego i psychicznego

  • Wywołują napady paniki i lęku

  • Zaostrzenie zaburzeń chorób psychicznych

  • Zaostrzenie zmysłów

  • Zniekształcenie lub całkowita zmiana spostrzegania czasu i przestrzeni, kolorów, dźwięków

• Opiaty

• Sterydy

Typy zachowań samobójczych wg Brunona Hołyst:

• Samobójstwo wyobrażone – uświadomienie sobie możliwości rozwiązania problemów w drodze samobójstwa

• Samobójstwo upragnione – myśli, które nie ustępują, ale nabierają charakteru celu

• Samobójstwo usiłowane – ciąg zachowań, których celem jest pozbawienie się życia, przy czym cel ten nie zostaje osiągnięty

• Samobójstwo dokonane – zamach na własne życie kończący się śmiercią

Cztery typy prowokujące zachowania samobójcze wg Emila Durkheim:

• Samobójstwo egoistyczne – jednostka nie jest zintegrowana ze społeczeństwem w stopniu wystarczającym i zmuszona zostaje zaufać jedynie własnym możliwościom; jednostka odczuwa głęboką osobistą porażkę

• Samobójstwo altruistyczne – jednostka identyfikuje się z kulturą lub ideałem grupy, do której przynależy; jednostka poświęca siebie, jako ofiary dla dobra innych

• Samobójstwo anomiczne – jednostka znajduje się w stanie moralnego rozregulowania, braku zwyczajowych standardów społecznych; jednostka, znajdując się w sytuacji pozbawienia punktów odniesienia, które do tej pory regulowały jej zachowanie, może poczuć się bezużyteczna; życie dla tej jednostki nie ma sensu; istnieje brak łączności z normami i wartościami społecznymi

• Samobójstwo fatalistyczne – jednostka obciążona jest przesadną regulacją; jednostka widzi jedyną możliwość ucieczki z sytuacji, którą przeżywa, jako niemożliwą do zniesienia

Kierunki badania samobójstw:

• Kierunek filozoficzno – teologiczny – analizy w ramach tego kierunku dotycza możliwości rezygnacji z życia, sensu istnienia, oceny etycznej samobójstwa

• Kierunek kliniczny – poszukuje przyczyn samobójstw w nieprawidłowościach funkcjonowania organizmu

  • Fizjopatologiczny

  • Psychopatyczny

Myśli samobójcze w depresji

Świadczą o jej krańcowym nasileniu. Zazwyczaj poprzedzane są wystąpieniem myśli rezygnacyjnych. Dla człowieka chorego na depresję myśli samobójcze są często naturalną konsekwencją braku nadziei, niewiary w możliwość rozwiązania trudnych problemów, są podpowiedzią rozwiązania owych problemów – to forma uwolnienia się od niemożliwie, wydawałoby się, ciężkiego życia.

• Kierunek psychologiczny – z punktu widzenia problematyki badawczej wykazuje podobieństwo z badaniami nad zjawiskiem samobójstwa w ramach podejścia psychiatrycznego w kierunku klinicznym. W świetle tego kierunku samobójstwo jest anomalią.

• Kierunek socjologiczny – samobójstwo jest analizowane w kontekście jego społecznych uwarunkowań. Kierunek socjologiczny przyjmuje, że samobójstwo jest wynikiem dezintegracji społeczeństwa a nie dezintegracji osobowości samobójcy.

Czynniki ryzyka popełnienia samobójstwa „skala śmiercionośności”.

1. WIEK I PŁEĆ: prawdopodobieństwo jest większe w przypadku mężczyzn niż kobiet oraz w przypadku osób powyżej sześćdziesiątego piątego roku życia

2.SYMPTOMY: prawdopodobieństwo jest większe, jeśli dana osoba znajduje się wstanie depresji, gdy ma problemy ze snem, przeżywa rozpacz lub gdy jest alkoholikiem

3.STRES: prawdopodobieństwo jest większe, gdy dana osoba boryka się z poważnym stresem

4.OSTRA REAKCJA NA PEWNE ASPEKTY: prawdopodobieństwo jest większe, gdy dana osoba nagle zaczyna przejawiać specyficzne symptomy

5. PLANY SAMOBÓJCZE: prawdopodobieństwo zwiększa się proporcjonalnie do tego, jak śmiercionośne są środki; proporcjonalnie do stopnia organizacji oraz szczegółowości planów

6. PODSTAWY: prawdopodobieństwo jest większe, gdy dana osoba nie posiada rodziny lub przyjaciół

7. WCZEŚNIEJSZE ZACHOWANIA SAMOBÓJCZE: prawdopodobieństwo jest znacznie większe, gdy dana osoba ma już za sobą wcześniejsze próby samobójcze

8. STAN ZDROWIA: prawdopodobieństwo jest większe, gdy mamy do czynienia z poważną, wyniszczającą chorobą

9. RELACJE Z INNYMI: prawdopodobieństwo jest większe, gdy komuś brakuje „korzeni” lub gdy jest osobą społecznie nieakceptowaną

10. REAKCJA OSÓB, Z KTÓRYMI KTOŚ SIĘ W ŻYCIU LICZY: prawdopodobieństwo jest większe, gdy inni karzą lub odrzucają danego człowieka

Przestępczość, – jako podstawowy przedmiot badań kryminologii

Przestępstwo:

• Formalna – czyn zabroniony przez ustawę pod groźbą kary

• Materialna – czyn społecznie niebezpieczny

Czyn – zależny od woli człowieka:

• Działanie

• Zaniechanie

• Utrzymywanie pewnego stanu

Kontratypy:

Okoliczności powodujące, że czyn zabroniony a wiec zachowanie człowieka o znamionach określonych w ustawie przestaje być bezprawny a zatem nie jest przestępstwem.

• Podmiotowe – wyłączające winę:

  • Nieletniość

  • Niepoczytalność

  • Błąd, (co do faktu, lub co do prawa)

• Przedmiotowe kodeksowe – okoliczności wyłączające karną bezprawność czynu

  • Obrona konieczna

  • Stan wyższej konieczności

  • Ryzyko nowatorstwa (eksperymentu)

  • Dozwolona krytyka

  • Ostateczna potrzeba (wymuszenie podsłuchu)

• Przedmiotowe pozakodeksowe

  • Działania w granicach uprawnień i obowiązków

  • Prawo karcenia nieletnich (?)

  • Ryzyko związane z grami sportowymi

  • Zgoda pokrzywdzonego

  • Czynności lecznicze

  • Obrona własności (dozwolona samopomoc)

  • Zwyczaj (?)

Podstawowe dane dotyczące przestępczości:

• Skala

• Struktura

• Dynamika

• Zagadnienie tzw. „ciemnej liczby”

Rodzaje statystyk:

• Statystyka policyjna – zdarzenia o cechach przestępstw, o których wiadomość dotarła do organów ścigania poprzez zawiadomienia osób pokrzywdzonych, instytucji lub innych osób oraz własnych działań wykrywczych policji

• Statystyka policyjno – prokuratorska – przestępstwa stwierdzone w postepowaniu przygotowawczym

• Statystyka sądowa – rejestruje przypadki dotyczące skazania sprawców przestępstw

• Statystyka penitencjarna – zawiera dane dotyczące liczby osób odbywających kary pozbawienia wolności.

Podział czynów zabronionych:

• Zbrodnie – popełnione z winy umyślnej zagrożone kara od 3 lat pozbawienia wolności

• Występki – kara pozbawienia wolności powyżej 1 miesiąca ograniczenia wolności lub grzywny powyżej 30 stawek dziennych

• Wykroczenia – nie są przestępstwami kara niższa niż w przypadku występków

Klasyfikacja przestępstw:

• Ze względu na podmiot

  • Indywidualne – podmiotem przestępstwa może być wyłącznie osoba o właściwościach opisanych w ustawie

    • Właściwe – indywidualne cechy podmiotu to warunek przestępczości czynu

    • Niewłaściwe – indywidualna właściwość podmiotu wpływa na zaostrzenie lub złagodzenie odpowiedzialności

  • Powszechne – podmiotem przestępstwa może zostać każdy człowiek zdolny do odpowiedzialności karnej

Podział ze względu na rodzaj winy:

• Umyślne – popełnione w zamiarze:

  • Bezpośrednim - kiedy sprawca ma zamiar popełnienia, chce i to robi.

  • Ewentualnym - sprawca nie chce popełnić czynu niedozwolonego, ale przewidując jego możliwości godzi się na to.

• Nieumyślne – popełnione w postaci:

  • Lekkomyślności - sprawca nie mając zamiaru popełnienia czynu, mógł przewidzieć możliwość popełnienia czynu

  • Niedbalstwa - sprawca nie mając zamiaru popełnienia czynu, popełnia go na wskutek nie zachowania ostrożności

Ze względu na formę uczestnictwa:

• Sprawstwo

• Współsprawstwo

• Podżeganie

• Pomocnictwo

• Prowokacja

Ze względu na wzajemny stosunek do siebie:

• Zasadnicze (podstawowe)

• Kwalifikowane

• Uprzywilejowane