Remigiusz Kujawiński

Tomasz Janczarczyk

Spis treści:

1. Wprowadzenie.............................................................................................2

2. Opis stanowiska..........................................................................................6

3. Czas pracy...................................................................................................7

4. Pozycja ciała, czynności..............................................................................8

5. Identyfikacja czynników szkodliwych........................................................9

6. Ocena stopnia obciążenia..........................................................................10

7. Ocena antropometryczna...........................................................................13

8. Ocena ryzyka zawodowego.......................................................................16

9. Podsumowanie..........................................................................................21

10. Źródła........................................................................................................22

11. Literatura...................................................................................................29

Wprowadzenie

Produkcja miodu to nie tylko czekanie, aż pszczoły przyniosą nektar z którego powstaną słodkości. Wśród ludzi panuje przesąd, ze pszczelarz podchodzi ze słoikiem do ula. Otwiera kranik i wlewa żądaną ilość złocistego płynu. Nic bardziej mylnego. Owszem, pszczoły przyniosą miód bez ingerencji człowieka. Jednak chęć zysku zmusza nas do odpowiedniego ingerowania w życie rodziny, aby zmaksymalizować ilość produktu. O czynnościach z tym związanych powstało wiele książek, poradników oraz czasopism, które w najbardziej aktualny sposób odnoszą się do sztuki pszczelarzenia. Istnieją szkoły i centra pszczelarskie, gdzie można nabyć kompleksową wiedze w tym zakresie. Mimo tego nie znajdziemy na świecie osoby, która w 100% posiadła umiejętności doskonałej hodowli. Pszczelarz przez całe życie z szacunkiem chyli czoła, uznając wielkość przyrody, jej panowanie i kaprysy. Pszczoły co roku potrafią zaskoczyć, zmuszając do modyfikacji, a czasem rewolucji w sposobie hodowli. Dlatego największą bazą danych jest ludzkie doświadczenie. To dlatego organizowane są, po za sezonem, zjazdy i spotkania pszczelarzy. Godzinami słuchane wykłady, rozmowy i wystawy pozwalają chociaż częściowo zbliżyć się do nieosiągalnego ideału. Zrzeszenia i związki zawodowe ułatwiają życie formalne. W ostatnim czasie dotacje unii europejskiej znacząco zmodernizowały wyposażenie pracowni pszczelarskiej. Cała masa różnego rodzaju sprzętu przechodzi głęboką przemianę. Do niedawna głównym budulcem było drewno i blacha. Niestety ze względu na wilgoć, trwałość była bardzo ograniczona. Sprzęt wymagał częstych napraw, chałupnicze metody wytwarzania sprawiały, że podobieństwa w wyposażeniu kończyły się na nazewnictwie. Dzięki temu mamy nieskończenie wiele wersji uli, miodarek czy ramek. Piękne zdobienia charakteryzują regiony oraz odpowiadają różnym okresom w dziejach ludzkości. Wraz z drugą połową XX w ludzie wychwycili potencjał w hodowli pszczół. Wzrost liczby ludności pociągnął za sobą większe zapotrzebowanie na żywność. Szybko zauważono w jak wspaniały sposób pszczoły zapewniają odpowiednie plony, kilkukrotnie podnoszą zapylenie przekładające się na owoce. Większe zapotrzebowanie na pogłowie pszczół w naturalny sposób zmuszało do pewnego rodzaju automatyzacji produkcji. Zaczęto tworzyć znormalizowane typy uli, ramek oraz pasujących do nich miodarek, które umożliwiają efektywne pobieranie miodu. Od zarania dziejów wiadomo było, że miód to nektar bogów, którego zastosowanie jest o wiele szersze niż osłodzenie herbaty. Na ten temat wydano wiele publikacji, gdzie w doskonały sposób opisano wszystkie aspekty i dobrodziejstwa płynące ze spożywania tego pachnącego specyfiku. Rozwój pszczelarstwa pozwolił na godziwe zyski oraz niebywałą satysfakcje, iż ta ciężka praca leży u podstaw zdrowego społeczeństwa.

Tematem projektu z przedmiotu „Ergonomia” jest stanowisko operatora miodarki radialnej FI 1000 z falownikiem i automatem.

Miodarki radialne
przeznaczone w znacznej mierze dla pszczelarzy posiadających duże pasieki, Cechą charakterystyczną jest kosz, którego konstrukcja pozwala na umieszczenie w nim znacznej ilości ramek. Sposób ich ułożenia powoduje iż wirowania może odbywać się w jednym kierunku. Szczególnie polecane dla pasiek posiadających jeden lub dwa typy ramek. Bęben wykonany z blachy nierdzewnej kwasoodpornej 0H18N9, odpowiednio wzmocniony i usztywniony, wyposażony w 2 spusty nierdzewne. Bok bębna wykonany z blachy o grubości 0,6 mm. Spód bębna wykonany z blachy o grubości 0,8 mm. Dno miodarki stożkowe, wzmocnione. Kosz (Φ900) wykonany z prętów nierdzewnych, kwasoodpornych, posiadający odpowiednio rozmieszczone mocowania pozwalające na umieszczanie znacznej ilości ramek w jego wnętrzu. Mocowania te zapewniają doskonałą stabilność podczas wirowania. Kosz jest dodatkowo ułożyskowany w dwóch obsadach górnej i dolnej.
Sterowanie automatyczne
Automat - umożliwia wprowadzenie pięciu własnych cykli programowania (programy od 4 do 8, pierwsze trzy programy posiadają ustawienia fabryczne). Każdy wprowadzony cykl składa się z 7 kroków, ostatni - siódmy krok definiuje czas zatrzymania ruchu kosza miodarki. Każdy krok definiowany jest za pomocą trzech parametrów - czas rozpoczęcia kroku, zadanej prędkości oraz wirowania kosza miodarki.
Silnik
0,55kW; 230 V
Falownik
0,75 kW; 230 V.
Pokrywy przeźroczyste, wykonane z meta-pleksu, dające możliwość obserwowania procesu wirowania bez konieczności ich otwierania i narażania się na niebezpieczeństwo kontaktu z wirującym koszem.
Belka górna i nogi miodarki są malowane technologią proszkową, pozwalającą uzyskać najwyższą jakość i wytrzymałość powłoki.
Nogi wykonane z profilu.
Pojemność to 30 ramek wielkopolskich lub 48 typu APIPOL. Co w znaczący sposób wpływa na kreowanie pracy, aby była jak najbardziej wydajna i sprawna. Tajemnica skuteczności miodarki leży w sile odśrodkowej która sprawia, że miód wylatując z komórek spływa po ściankach bębna. Czas jednokrotnego cyklu zależy od ilości miodu, który umieszczony jest w ramkach. Średnio to 30 minut licząc czas od rozpoczęcia ładownia do opróżnienia kosza z pustych ramek.

Pełne miodu ramki są najczęściej zasklepione, tzn. komórki w których znajduje się miód, są zaklejone warstwą wosku. Podobnie gospodynie domowe zabezpieczają weka, aby kompot czy dżem były świeże przez długi czas. Oczywiście pszczoły opanowały tą sztukę bez procesu pasteryzacji. Pracownik uprzednio musi otworzyć komórki, aby umożliwić wypłynięcie miodu. Czyni to na stole do odsklepiania. Każdą ramkę nakłuwa widelcem tuż pod powierzchnią wosku i zrywa zasklep. Powoduje to naruszenie struktury ramki, dlatego część miodu natychmiast wycieka. Odsklepioną ramkę odkłada na miejsce oczekiwania skąd operator przenosi je do miodarki. Stół wykonany jest z blachy kwasoodpornej, ze względu na odczyn kwasowy miodu. Wymiary 90x160x100. Pojemność to jednopoziomowo 40 ramek bez rozróżnienia na typ lub około 60 ramek piętrowo. Do wykonania jednego cyklu produkcji potrzebne jest 48 ramek Apipol lub 30 wielkopolskich. (odpowiednio 435x115 i 360x260) Po osuszeniu ramki segreguje się ze względu na przydatność i umieszcza w korpusach. Miód spływa ciągiem do sita umieszczonego nad beczką (120 l lub 260 l), która znajduje się poniżej kranu wylotowego.

Zdjęcia miodarki:

Falownik służy do regulowania obrotów miodarki.

Opis stanowiska, wykonywanej pracy

Stanowisko składa się ze stołu do odsklepiania plastrów oraz miodarki radialnej. Operator uprzednio odsklepione plastry wkłada do bębna, poczym włączając silnik ustawia obroty maszyny. W bębnie mieści się od 30 do 48 ramek, w zależności od typu. W miarę upływu czasu zwiększa moc, aby siła odśrodkowa spowodowała wypłynięcie miodu z sześciokątnych komórek pszczelich. Dalej miód spływa po ścianie bębna, przez zawór i rurę do sita. Tam zostaje oddzielony od wosku i różnego rodzaju zanieczyszczeń stałych. Siłą grawitacji wpada do beczki. W momencie gdy zostanie napełniona (6-10 cykli) musi być szczelnie zamknięta na kilka dni. Jej miejsce natychmiast zajmuje następny pojemnik. Beczki dzielą się na plastikowe 120 l oraz blaszane ok 260 l. Mniejsze przeznaczone do sprzedaży detalicznej, większe do hurtu. Kilka dni po napełnieniu beczki są otwierane w celu ostatecznego zebrania osadu z powierzchni miodu. Głównie to wosk oraz piana spowodowana silnym napowietrzeniem. Po oznaczeniu trafiają do magazynu. Powyższe czynności leża w gestii operatora miodarki. Jest on kierownikiem w pracowni. Odpowiada za zachowanie przepisów bhp i sanepid. Dodatkowo pomaga w odsklepianiu plastrów, jeśli zachodzi taka potrzeba.

Schemat pracowni

Czas pracy (10h)

Tabelka z przykładowym rozkładem dnia.

Rozpoczęcie pracy – przygotowanie stanowiska	8:00-8:30
Wybieranie miodu	8:30-10:00
Przerwa śniadaniowa	10:00-10:15
Wybieranie miodu	10:30-14:00
Przerwa obiadowa	14:15-14:30
Wybieranie miodu – sprzątanie pracowni	14:30-18:00

Ze względu na sezonowość wykonywanej pracy, czas spędzony na tym stanowisku jest elastyczny i dopasowany do potrzeb. Wirowanie miodu to tylko kilkanaście dni w roku. Często bywa tak, że jednego dnia pracownik pracuje 10h, a drugiego 2h. Wynika to z konieczności wirowania miodu tego samego dnia, którego został przywieziony z pasieki. Temperatura miodu wynosi około 30 stopni Celsjusza (temperatura ula) co zdecydowanie ułatwia prace. Plastry są miękkie i odsklepianie nie stwarza większych problemów. To samo tyczy się miodarki. Nie trzeba podgrzewać ramek, gdyż miód jeszcze nie stężał. W zakładach czas pracy jest z góry ustalony. Często trzy zmianowy tryb ograniczony jest 8 godzinami, trzy zmiany na dzień. W momencie robót pszczelarza, czyli prywatnej pracowni. Żadne ograniczenia nie obowiązują. Praca wykonywana jest w miarę potrzeb i zgodnie ze zdrowym rozsądkiem. Nie sztuka pracować kilkanaście godzin, aby następnego dnia cierpieć na różnego rodzaju bóle i przeciążenia stawów.

Pozycja ciała i rodzaj wykonywanych czynności

Podczas ładowania i rozładowywania plastrów, osoba stoi. Co chwile schylając się po korpusy. Wygodnie jest ustawić sobie słupek z pustych korpusów. Dzięki temu każdorazowe schylanie się nie będzie konieczne. Ze względu na ograniczone miejsce robocze, wymagane jest przenoszenie odwirowanych ramek na miejsce magazynowania. Wymusza to przemieszczanie się po pracowni. Dźwiganie dodatkowo obciąża kręgosłup. W momencie automatycznej pracy miodarki możliwy jest krótki odpoczynek w pozycji siedzącej. Jedynym zaleceniem jest stałe kontrolowanie wypływu miodu, gdyż wosk często zatyka sito na beczce, powodując niekontrolowane rozlanie miodu.

Opis następujących po sobie czynności:

• Rozładowanie pustych plastrów

• Segregacja plastrów ze względu na przydatność

• Załadowanie uprzednio odsklepionych plastrów

• Włączenie miodarki z początkową prędkością wirowania

• Stałe kontrolowanie procesu: zwiększanie prędkości obrotowej, nadzorowanie spływającego miodu

• Wyłączenie miodarki po stwierdzeniu, że proces został zakończony

Podczas ładowania miodarki, pracuje jedynie górna część ciała. Ramiona przenoszą ramki. Ze względu na drogę jaką musi pokonać, najbardziej obciążona jest ręka sięgająca nad stół do odsklepiania. Druga kończyna asystuje przy wkładaniu ramek do bębna. Powoduje to nierównomierne zmęczenie mięśni.

Identyfikacja czynników szkodliwych

• Hałas związany z pracą silnika miodarki oraz pędu powietrza z bębna; Niestety praca miodarki pociąga za sobą dość spory hałas. Poziom natężenia dźwięku porównywany jest do domowego odkurzacza. Około 60 dB nie wydaje się szkodliwe, jednak długo trwałe przebywanie przy pracującej miodarce potrafi przysporzyć o ból głowy.

• Możliwość ukłucia widelcem służącym do odsklepiania plastrów; Widelec do odsklepiania plastrów różni się nieco od spotykanych w kuchennych szafkach. Jest to rząd igieł długich na 2,5 cm. Ukłucie grozi bólem porównywalnym z ukąszeniem osy, które jest dotkliwsze niż jad pszczoły. W skrajnych przypadkach dochodziło do uszkodzenia kości dłoni. Wszystko to sprawia, że przy odsklepianiu trzeba zachować szczególną ostrożność.

• Zagrożenie upadku korpusów czy beczek podczas transportu; Korpusy pełne miodu ważą do 40 kg. Istnieje zagrożenie przytrzaśnięcia palców podczas ich przenoszenia, bądź upadku na kończyny dolne w momencie rozpadu uszkodzonego korpusu. Takie sytuacje zdarzają się niezwykle rzadko, jednak należy pamiętać o zachowaniu ostrożności. To samo tyczy się pełnych beczek. Przetaczanie ich odbywa się poprzez pochylenie i „kulanie”. W tym czasie beczka jest bardzo niestabilna i przy niewprawnym prowadzeniu może narobić szkód. Jedynie osoby dysponujące odpowiednią siła mogą podjąć się tego typu zadań.

• Upadek ze schodków; Pracownia podzielona jest na dwa sektory. Część produkcyjną oraz magazynową. Magazyn znajduje się około 0,5 m poniżej ze względu na spływający rurą miód. Optymalizuje to proces wykluczając konieczność przelewania wiadrami wywirowanego produktu. W znaczący sposób skraca to czas cyklu oraz oszczędza bardzo dużo i tak obciążonej siły ludzkiej.

• Ryzyko zbyt dużej prędkości obrotowej Bęben w czasie pracy wiruje wewnątrz miodarki. Powoduje to powstanie tzw. siły odśrodkowej, która „wyrzuca” miód z komórek. Przy nierównomiernym rozmieszczeniu ciężaru wewnątrz, możliwe jest przemieszczanie się miodarki zgodnie z wektorem wypadkowym, gdyż większy ciężar generuje większą siłę. Potocznie mówi się, że maszyna skacze jednocześnie wędrując po pracowni. Oczywistym jest zagrożenie jakie stwarza, należy niezwłocznie odłączyć zasilanie. Rozlany miód generuje straty finansowe oraz wymusza konieczność posprzątania pracowni, co opóźnia prace.

Ocena stopnia obciążenia – uproszczona metoda wg. Lehmana

Opisana wyżej pozycja ciała z znaczący sposób wpływa na stopień obciążenia organizmu. Poniższa tabelka w sposób obrazowy opisuje wymaganą energie, potrzebna do wykonywania tego typu pracy.

Wykonywane czynności	Pozycja ciała	Czas trwania czynności [min]	Jednostkowy wydatek energetyczny	Wydatek energetyczny dla zmiany roboczej
	Zakres obciążenia mięśni		[kj/min]	[kcal/min]
Przygotowanie - sprzątanie	praca mięśni	60	27	6,5
	chodzenie		11	3
Obsługa miodarki	stojąca	480	2,5	0,6
	praca jednego ramienia		7	1,7
	praca drugiego ramienia		4,5	0,8
Przerwy	chodzenie	10	7,1	1,7
	siedzenie	50	1,2	0,3
Razem		600

Korzystając z ogólnodostępnych tabel określona została ilość punktów stanu obciążenia:

Wydatek energetyczny jest średni: 6030 [kj/8h] daje 48 punktów.

Obciążenie statyczne jest średnie: Określone na 58 punktów.

Monotypowość ruchów określona wg Kirschnera jest ciężka, powyżej 1600 powtórzeń do 100N: Umożliwia uznanie 80 punktów.

W sumie ocena obciążenia daje 186 punktów co powoduję, iż wg tabel wysiłek jest ciężki.

Obciążenie psychiczne

Podczas wykonywania wielogodzinnych czynności człowiek traci siły fizyczne oraz morale. W szczególności bardzo monotonnej pracy, osoba odczuwa znużenie, brak motywacji co sprawia mniejsze zaangażowanie w osiągniecie celu. Istnieje przekonanie, że bez dobrego nastawienia psychicznego efektywna praca jest praktycznie niemożliwa. Jeśli pracownik jest odpowiednio umotywowany i praca jest spełnieniem marzeń, potrafi wznieść się ponad zmęczenie i osiągać coraz to lepsze i ambitniejsze wyniki. Wszystko to składa się na potrzebę oceny obciążenia psychicznego dla konkretnego stanowiska. Dzięki temu rozpoznamy, jak długo pracownik jest w stanie wykonywać czynności w zadowalający sposób. Do odpowiednich zagadnień przyporządkowane zostały punkty w skali 0-5. Im wyższa wartość tym czynnik ma większe negatywne oddziaływanie.

Tabele pozwalają odpowiednio z wizualizować i uporządkować punktacje:

Uzyskiwanie informacji – rodzaj czynnika	Ocena wystąpienia czynnika
Złożoność informacji, którą należy odebrać w ciągu minuty	1
Wyróżnienie z tła poszczególnych sygnałów	2
Wieloznaczność informacji – możliwość fałszywego interpretowania napływającej informacji	0
Rodzaj napływającej informacji (rytmiczność, regularność, powtarzalność)	2
Utrudniony odbiór informacji (np. przeszkody w polu widzenia)	3

Skala 0-5 Łącznie 8 punktów

Podejmowanie decyzji – rodzaj czynnika	Ocena wystąpienia czynnika
Charakter decyzji (proste, złożone, konfliktowe, odpowiedzialne)	0
Częstotliwość występowania poszczególnych decyzji	1
Presja czasu	2
Ilość sygnałów jednocześnie napływających i wymagających reakcji	2
Konieczność zachowania precyzji	2

Łącznie 7 punktów

Wykonywanie czynności - rodzaj czynnika	Ocena wystąpienia czynnika
Położenie urządzeń sterowniczych w zasięgu nóg i rąk	0
Jednoczesność ruchów	2
Możliwość wyłączania udziału wzroku	2
Ocena prawidłowości rozmieszczenia urządzeń sterowniczych (np. od lewej do prawej …)	0

Łącznie 4 punkty

Suma punktów obciążenia psychicznego wynikającego z wykonywania czynności jest równa 19, co wg tabeli określa się jako wysiłek mały.

Ocena monotonii pracy:

Kryteria oceny monotonii	Wystąpienie czynnika
Niezmienność procesu pracy	1
Niezmienność warunków otoczenia	1
Ciągłe zachowanie uwagi	1
Łatwość pracy	1
Ilość czynników negatywnych	4

Ocena: 0 – nie występuje, 1 - występuje

Powyższe dane klasyfikują prace operatora miodarki, jako narażoną na dużą monotonię.

Aby poprawnie określić obciążenie psychiczne na danym stanowisku pracy, należy wziąć pod uwagę oba czynniki. Wysiłek psychiczny i monotonia określone wg tabel i norm składają się na całkowite obciążenie człowieka. Podsumowując, mały wysiłek fizyczny i duża monotonia pracy dają całkowitą ocenę jako obciążenie średnie. Dodatkowo należy przytoczyć fakt, iż praca została określona jako ciężka. Takie wnioski nasunęły się w momencie obliczenia wydatku energetycznego, określenia wysiłku statycznego oraz monotypowości ruchów. Wszystkie tabele źródłowe zostaną przedstawione na końcu dokumentu.

Ocena antropometryczna stanowiska pracy

Aby poprawnie zinterpretować powyższy zagadnienie należy przedstawić po raz kolejny schemat pracownie. Pozwoli to nam złapać odpowiedni dystans oraz w sposób obrazowy ocenić antropometryke stanowiska pracy.

Wszystkie elementy wyposażenia są przesuwne co umożliwia indywidualne dopasowanie. W szczególności wysokość słupków korpusów, zależnie do potrzeb. Ciąg produkcyjny zaczyna się od korpusów. Z nich wyciągane są ramki, kolejno na podstawkę w celu zdarcia wosku otwierając komórki. Dalej na miejsce oczekiwania, później do miodarki. Jak można zauważyć jest to krótka linia produkcyjna. Wszystkie urządzenia ustawione są tak, aby zmaksymalizować wykorzystanie czasu. Wymiary miodarki oraz stołu są dobrane tak, aby zoptymalizować cały proces. Nie zakłóciło to jednak wymagań w zakresie ergonomii. Zasięg ramion dorosłego człowieka jest w pełni wystarczający. Mięśnie męczą się w podobny sposób, co sprawia optymalne wykorzystanie możliwości motorycznych człowieka. W momencie ładownia miodarki wystarczy poruszanie się na kwadracie 1.5x1 m. Linią produkcyjna stworzona jest w sposób maksymalizujący stopień ergonomii oraz higieny pracy.

Określenie grupy ludzi nadających się na to stanowisko.

Społeczeństwo składa się z różnego rodzaju ludzi. Najczęściej zachodzi zależność wysoki i szczupły albo niski i krępy. Statystyka pokazuję, iż poszczególne wymiary układają się w charakterystyczny rozkład normalny. Dlatego można z pewną dokładnością określić wymagania co do fizycznych aspektów ciała człowieka. Jeśli wysokość stołu do odsklepiania wynosi 1000 mm, nie rozsądnym będzie zatrudnianie człowieka o wzroście 150 cm. Tak niski wzrost uniemożliwia efektywna prace, gdyż ze względu na krótszy zasięg ramion, podczas pracy musi poruszać się po strefie roboczej. Podczas kiedy osoba średniego wzrostu stojąc, jest wstanie dotrzeć to wszystkich newralgicznych punktów. Wszystko to składa się na potrzeba segregacji ludzi oraz określenie centyla populacji, która jest zdolna efektywnie przekładać ramki.

Schemat człowieka

Wysokość stołu do odsklepiania to 1000 mm. Co pozwala osobie dorosłej na swobodne operowanie obiema rękami, ponieważ talia znajduje się na wysokości około 1 metra. Fakt ten nie ogranicza nawet osoby bardzo niskiego wzrostu. Zawsze można użyć podstawki, która niweluje problem. Zależność zmienia się jeżeli chodzi o zasięg ramion. Jak wcześniej zostało nadmienione najważniejsze jest aby praca ładowania miodarki, odbywała się stojąc w miejscu. Wymiar 100 wyraźnie określa zakres populacji spełniający wymagania. Potrzebne co najmniej 1670 mm stanowi o następującej puli populacji. Od ok. 7centyla mężczyzn oraz kobiety od ok. 37centyla wg rozkładu normalnego społeczeństwa.

Ocena ryzyka zawodowego. (wg. Normy PN-N-18002 i metodą Score Risk)

Ocena ryzyka zawodowego przeprowadzona została zgodnie z powyższą normą oraz za pomocą metody Score Risk. W skrócie jest to jakościowa metoda oceny ryzyka zawodowego w miejscu pracy opracowana w USA, pierwotnie na potrzebę Marynarki Wojennej. Metoda jest czteroetapowa: 1. Pierwszy etap polega na określeniu i opisaniu obszaru występowania zagrożenia, dla którego przeprowadzona zostanie ocena. 2. Drugim etapem jest sporządzenie listy rozpoznanych zagrożeń. 3. Trzeci etap polega na oszacowaniu ryzyka. Wykorzystuje się do tego 3 parametry: -Prawdopodobieństwo zaistnienia zdarzenia wypadkowego (P) -Czas ekspozycji (wystawienia) na czynnik niebezpieczny (E) -Możliwe skutki, oraz ich ciężkość (S) Parametry te służą do obliczenia wskaźnika ryzyka [R] ze wzoru: R = P·E·S Ostatni etap to wartościowanie ryzyka. Szacowanie parametrów przeprowadza się według specjalnie opracowanych skal na kilku poziomach dla każdego zagrożenia.

Lp	Zagrożenie	Źródło zagrożenia	Ciężkość szkód	Prawdopodobieństwo	Oszaco-wanie ryzyka	Działania profilaktyczne
1.	Przeciążenie percepcyjne wzroku	Niewłaściwe oświetlenie pomieszczeń pracy. Wzmożona koncentracja uwagi. Długotrwała praca przy miodarce.	Średnia	Bardzo prawdopodobne	Duże	Lekarskie badania wstępne, okresowe i kontrolne. Nie podnoszenie pleksy podczas pracy miodarki
2.	Porażenie prądem elektrycznym	Miodarka	Małe	Prawdopodobne	Małe	Przeprowadzanie okresowych przeglądów instalacji elektrycznej. Przestrzeganie instrukcji obsługi stosowanych urządzeń. Wzrokowe szacowanie sprawności urządzenia przed każdą pracą, okresowa kontrola ciągłości przewodów.
3.	Obciążenie układu mięśniowo szkieletowego	Praca w pozycji stojącej	Duża	Bardzo prawdopodobne	Średnie	Właściwa organizacja czasu pracy /przerwy w pracy, ćwiczenia korygujące/.
4.	Urazy ciała podczas pracy narzędziami ręcznymi oraz mechanicznymi	Widelec	Duże	Tylko sporadycznie możliwe	Małe	Badania środowiska pracy – sprawdzanie zgodności natężenia ośwetlenia z PN. Używanie przydzielonej odzieży roboczej.
5.	Obciążenie nerwowo-psychiczne	Przeciążenie długotrwałą pracą. Konflikty.	Średnie	Prawdopodobne	Średnie	Doskonalenie umiejętności w zakresie rozwiązywania konfliktów. Właściwa organizacja czasu pracy.
6.	Skaleczenie o ostre: - krawędzie i chropowate powierzchnie - elementy robocze narzędzi	Zły stan narzędzi. Pęknięta pleksa. Możliwość wkręcenia kończyn w wirujący bęben miodarki.	Duża	Tylko sporadycznie możliwe	Małe	Zachowania dostępu do miejsca wykonywanych czynności. Należyte składowanie materiału i narzędzi używanych w warunkach pracy. Stosowanie przydzielonej odzieży roboczej.
7.	Kontakt z substancjami chemicznymi i biologicznymi - zatrucia, uczulenia	Środki stosowane do konserwacji maszyn, odtłuszczacze, smary, kleje itp	Mała	Tylko sporadycznie możliwe	Małe	Wentylacja pomieszczenia. Badania lekarskie profilaktyczne.
8.	Hałas	Dźwięki wydawane poprzez pracujące maszyny serwisowe	średnia	Prawdopodobne	średnie	Stosowanie słuchawek ochronnych. Badania lekarskie profilaktyczne.

Po określeniu ryzyka można umieścić wyniki w tabeli. Służy to podsumowaniu oceny oraz odpowiedniemu zinterpretowaniu całości.

Zagrożenie	S potencjalne skutki	E ekspozycja	P prawdopodobieństwo wystąpienia	R wskaźnik poziomy
Przeciążenie percepcyjne wzroku	3-średnia	6-częste	6-całkiem możliwe	108
Porażenie prądem elektrycznym	1-mała	1-minimalne	1- tylko sporadycznie możliwe	1
Obciążenie układu mięśniowo szkieletowego	3-średnia	6-częste	6-całkiem możliwe	108
Urazy ciała podczas pracy narzędziami ręcznymi oraz mechanicznymi	3- średnia	1-minimalne	1-tylko sporadycznie	3
Obciążenie nerwowo-psychiczne	3- średnia	1- minimalne	1- tylko sporadycznie możliwe	3
Skaleczenie o ostre: - krawędzie i chropowate powierzchnie - elementy robocze narzędzi	3- średnia	1-minimalnie	1-tylko sporadycznie możliwe	3
Kontakt z substancjami chemicznymi i biologicznymi - zatrucia, uczulenia	1- mała	2-okazjonalne	3- możliwe	6
Hałas.	1- mała	6- częste	10- bardzo prawdopodobne	60

Z powyższych obliczeń oraz tabeli końcowej wynika, iż operator miodarki radialnej narażony jest na hałas, obciążenie układu mięśniowo szkieletowego oraz przeciążenie percepcyjne wzroku. Wszystkie czynniki są oczywiste. Hałas spowodowany przez miodarkę w negatywny sposób wpływa na człowieka. Poziom hałasu nie jest na tyle duży, aby wymagane było zakładanie nauszników. Jednak czas robi swoje, dlatego zalecane są przerwy miedzy dniami wirowań. Obciążenie układu mięśniowo szkieletowego to efekt długotrwałego wysiłku statycznego i dynamicznego. Mięśnie pracują bez ustanku przez kilka godzin. Mimo, iż nie wymaga to nadludzkiej siły to duża monotonia sprawia odczuwalne przemęczenie. Nie znajduje idealnego rozwiązanie tego problemu. Jedyne co można ulepszyć to sposób wykonywania pracy. Minimalizowanie konieczności przenoszenie ciężarów zdecydowanie odciąży układ mięśniowo szkieletowy pracownika. Przeciążenie wzroku to częsta dolegliwość. Przez pełne 10 godzin, człowiek polega nie tylko na wyczuciu i rutynie. Przede wszystkim wzrok odgrywa decydującą role. Jak doskonale wiadomo długo trwała praca oczu powoduje ich przemęczenie, powodując dyskomfort w postaci suchości oka oraz słabej ostrości. Niestety w tej materii ciężko cokolwiek zaradzić. Miód trzeba wywirować niekiedy bez względu na zmęczenie. Pocieszeniem może być fakt, iż jest to praca sezonowa.

Wszystkie te zagrożenia mieszczą się w przedziale 70 – 200, dlatego wymagają poprawy.

Podsumowanie

Stanowisko pracy można uznać za dobrze zaprojektowane. Jest kilka poprawek, które można wprowadzić, niestety nie widzę rozwiązań umożliwiających w znaczący sposób ograniczyć wpływ czynników szkodliwych. Można, jedynie łagodzić objawy bólu mięśni czy stawów jednocześnie często smarując układ pasowy w miodarce. Jeżeli chodzi o podsumowanie wyników doświadczeń:

• wydatek energetyczny na poziomie 6030 [kj/8h] jest na poziomie średnim

• obciążenie statyczne organizmu wypunktowane na 58, ocenia się na średnie

• monotypowość ruchów jest ciężka powyżej 1600 powtórzeń do 100N

• całość zsumowana daje 186 punktów co określa się jako ciężki wysiłek dla organizmu podczas pobytu w pracy.

• na obciążenie psychiczne składają się dwa czynniki, mały wysiłek psychiczny oraz duża monotonia; średnio obciążają psychikę człowieka.

• ilość i charakterystyka zagrożeń nasuwa wnioski, że najbardziej obciążony układ mięśniowo szkieletowy, po wielogodzinnej pracy będzie „dawał o sobie znać”. Dlatego należy starać się o wprowadzenie poprawek na stanowisku pracy.

• dodatkowo dzięki znajomości rozkładu normalnego wymiarów ludzkiego ciała, możliwym było określenie przedziału populacji, która spełnia wymagania fizyczne. W przypadku mężczyzn wymagania spełnia 93% społeczeństwa, jeżeli chodzi o kobiety wynik naturalnie słabszy ok 63%.

Zapewne nikt kto miał okazje pracować na opisywanym stanowisku, nie przypuszczał, że można stworzyć tak dokładny opis pod względem ergonomii pracy. Pszczelarze dokładnie wiedzą co i gdzie boli po wielogodzinnym „staniu przy miodarce”. Nikt nie zastanawia się nad ocenianiem ryzyka czy wpływu szkodliwych czynników na efektywność pracy. Podświadomie ulepszane pracownie, od zawsze zmierzały w kierunku proponowanym jako ergonomiczne rozwiązania. Wszystko było zawsze traktowane na wskroś praktycznie. Metodą prób i błędów ludzie „umilali” prace, aby była łatwiejsza do wykonania. Jednocześnie diametralnie podnosząc wydajność. Pociąga to za sobą większe zyski co od zawsze napędzało koło innowacji.

Źródła – ocena obciążenia fizycznego pracą

Tabela 7 (Ergonomia i ochrona pracy – materiały pomocnicze – M. Sikorski www.zgi.pg.gda.pl)
Ocena wysiłku
Ogólna
bardzo lekki
lekki
średni
ciężki

Ocena obciążenia psychicznego pracą

Ocena antropometryczna stanowiska pracy

Ocena ryzyka zawodowego

Wartość E	Oddziaływanie
10	Stałe
6	Częste (codzienne)
3	Sporadyczne (raz na tydzień)
2	Okazjonalne (raz na miesiąc)
1	Minimalne (kilka razy rocznie)
0,5	Znikome (raz do roku)
Wartość P	Zagrożenie
10	Bardzo prawdopodobne
6	Całkiem możliwe
3	Mało prawdopodobne ale możliwe
1	Tylko sporadycznie możliwe
0,5	Możliwe do zaistnienia
0,2	Praktycznie możliwe
0,1	Tylko teoretycznie możliwe

Wartość S	Strata	Opis
		Straty ludzkie
100	Poważna katastrofa	Wiele ofiar śmiertelnych
40	Katastrofa	Kilka ofiar śmiertelnych
15	Bardzo duża	Ofiara śmiertelna
7	Duża	Ciężkie uszkodzenie ciała
3	Średnia	Absencja
1	mała	Udzielnie pierwszej pomocy

Wartość R	Kategorie ryzyka	Działanie zapobiegawcze
R = < 20	Pomijalne	Wskazana kontrola
20 < R < 70	Małe	Potrzebna kontrola
70 < R < 200	Istotne	Potrzebna poprawa
200 < R < 400	Duże	Potrzebna natychmiastowa poprawa
R > 400	Bardzo duże	Wskazane wstrzymanie pracy

Literatura

• Firma Łysoń; www.lyson.com.pl

• Firma Apipol; www.apipol.com.pl

• Centralny Instytut Ochrony Pracy; www.ciop.pl