Ergonomia - projekt

Ocena obciążenia fizycznego pracą

Opracowano na podstawie
GÓRSKA E. – Diagnoza ergonomiczna stanowisk pracy,
Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1998
HORST W., Ergonomia z elementami bezpieczeństwa pracy,
Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2006

Obciążenie fizyczne pracą

•

Na sumaryczną ocenę wysiłku fizycznego
składają się oceny:

1. wydatku energetycznego

2. wysiłku statycznego

3. monotypowości ruchów

Wydatek energetyczny - metoda

chronometrażowo -tabelaryczna

Lehmana

•

Umożliwia ocenę stanowiska z
uwzględnieniem średnich możliwości
energetycznych człowieka.

•

Metoda szacunkowa (słowno-punktowa)

•

Metoda wymaga określenia czasu
wykonania poszczególnych rodzajów
czynności w ciągu zmiany

Wydatek energetyczny - metoda

chronometrażowo -tabelaryczna

Lehmana

•

Odpowiednie dane uzyskuje się z pomiaru

•

Pomiar czasu powinien się odbywać w dniach
o przeciętnym rytmie pracy i obejmować
czynności typowe dla obsługi stanowiska

•

Rejestracji podlegają czynności podstawowe i
pomocnicze dla danego stanowiska oraz
przerwy w pracy

Ocena wydatku energetycznego (EWE

–efektywny wydatek energetyczny)

∑

=

i

i

i

S

t

W

W

W

S

– sumaryczny wydatek energetyczny na zmianę roboczą [kJ]

[kcal]
t

i

- czas trwania poszczególnych czynności [min]

W

i

– jednostkowy wydatek energetyczny związany z daną czynnością

[kJ/min] [kcal/min]

Sumaryczny wydatek energetyczny -> ocena punktowa- > ocena słowna

Ocena wydatku

energetycznego

Ocena wydatku energetycznego

Uwaga Dz.U. Nr 44 /185 – dotyczący maksymalnych wydatków energetycznych dla
kobiet

25

Ocena wydatku energetycznego

Ocena wydatku energetycznego –

uproszczona metoda wg Lehmana

Tabela 1. Normatywy cząstkowe wydatku energetycznego w zależności od pozycji ciała [Tytyk 2001]

Pozycja ciała

Wydatek energetyczny

[kcal/min]

[kJ/min]

Siedząca
Na kolanach
Kuczna
Stojąca
Stojąca pochylona
Chodzenie
Chodzenie po pochyłości bez obciążenia

0,3
0,5
0,5
0,6
0,8

1,7-3,5

0,75 na 1m

wzniesienia

1,2
2,1
2,1
2,5
3,3

7,1-14,6

3,1 na 1m wzniesienia

Ocena wydatku energetycznego –

uproszczona metoda wg Lehmana

Tabela 2. Normatywy cząstkowe wydatku energetycznego w zależności od wykonywanej pracy [Tytyk

2001]

Rodzaj pracy

Wydatek energetyczny

[kcal/min]

[kJ/min]

Praca palców, dłoni i przedramienia

lekka
ś

rednia

ciężka

0,3-0,6
0,6-0,9
0,9-1,2

1,2-2,5
2,5-3,8
3,8-5,5

Praca jednego ramienia

lekka
ś

rednia

ciężka

0,7-1,2
1,2-1,7
1,7-2,2

2,9-5,0
5,0-7,0
7,0-9,2

Praca obu ramion

lekka
ś

rednia

ciężka

1,5-2,0
2,0-2,5
2,5-3,0

6,3-8,4

8,4-10,5

10,5-12,6

Praca mięśni, kończyn, tułowia

lekka
ś

rednia

ciężka
bardzo ciężka

2,5-4,0
4,0-6,0
6,0-8,5

8,5-11,5

10,5-16,7
16,7-25,0
25,0-35,5
35,5-48,0

W1 -wydatek energetyczny tab1.

[kJ/min]

W2 - wydatek energetyczny tab2. [kJ/min]
W3 –wydatek energetyczny na daną czynność roboczą [kJ]
t –czas trwania danej czynności roboczej [min]

W3=(W1+W2)*t

Ocena wydatku energetycznego –

uproszczona metoda wg Lehmana

Tabela 4 (Ergonomia i ochrona pracy – materiały pomocnicze – M. Sikorski www.zgi.pg.gda.pl)

Wydatek energetyczny [kJ/8h]

Ocena wydatku energetycznego

słowna

punktowa

od 1260

bardzo mały

0

1260 - 3350

mały

1 - 25

3350 - 6300

ś

redni

25 - 50

6300 - 8400

duży

51 - 75

ponad 8400

bardzo duży

76 - 100

Ocena wydatku energetycznego –

uproszczona metoda wg Lehmana -

przykład

Dokumenty związane z problemem

•

PN-EN 28996:1996

•

Dz.U. 1996.60.279

Pomiar EWE na podstawie pomiarów tętna: HORST
W., Ergonomia z elementami bezpieczeństwa pracy,
Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2006

str. 80-84

Ocena stopnia obciążenia statycznego

(obciążenie pracą statyczną)

•

Praca wykonywana w bezruchu, przy
długotrwałym skurczu mięśni
(przeciwdziałanie określonej sile zewnętrznej)

•

Przy pracy dynamicznej następuje skurczanie i
rozkurczanie mięśni co umożliwia właściwe
ukrwienie (dotlenienie i odżywienie komórek)

•

Praca statyczna - przepływ krwi jest
zablokowany przez skurcz mięśnia

•

Niewielki wydatek energetyczny

Ocena stopnia obciążenia statycznego

(obciążenie pracą statyczną)

•

Np. niewygodna, wymuszona pozycja ciała,
podtrzymywanie narzędzi powyżej wysokości
ramienia, przenoszenie ciężaru itp.

Ocena

stopnia

obciążenia

statycznego

Tabela 5 (Ergonomia i ochrona pracy – materiały pomocnicze – M. Sikorski www.zgi.pg.gda.pl)

Ocena stopnia

obciążenia statycznego

Pozycja ciała przy pracy

Przykłady

słownie

punkty

1 - 10

siedząca niewymuszona

większość prac biurowych

mały
1 - 30

11 - 20

stojąca niewymuszona z możliwością
okresowej zmiany na siedzącą

ś

lusarz, stolarz

21 - 30

siedząca lub stojąca na przemian z
chodzeniem

nadzór techniczny,
bibliotekarz

ś

redni

31 - 60

31 - 40

siedząca wymuszona, niepochylona
bądź nieznacznie pochylona

pisanie na maszynie, obsługa
pras mechanicznych

41 - 50

stojąca niewymuszona, bez
możliwości okresowej zmiany pozycji
na siedzącą

obsługa niektórych
obrabiarek, malowanie,
lakierowanie, praca
ekspedienta

51 - 60

stojąca wymuszona, niepochylona z
możliwością okresowej zmiany
pozycji na siedzącą

motorniczy, suwnicowy

duży
61 - 90

61 - 70

siedząca wymuszona, bardzo
pochylona

szwaczka, zegarmistrz

71 - 80

stojąca wymuszona, niepochylona bez
możliwości okresowej zmiany pozycji
na siedzącą

piaskowanie, obsługa
niektórych obrabiarek

81 - 90

stojąca wymuszona, pochylona,
niezależnie od możliwości zmieniania
pozycji

górnictwo, obróbka drewna

bardzo
duży
91 - 100

91 - 100

kleczaca, w przysiadzie i inne
nienaturalne pozycje

formowanie ręczne,
górnictwo, posadzki, ślusarz
samochodowy

Ocena monotypowości ruchów

roboczych wg Kirschnera

•

Przeciążanie określonych grup mięśniowych.

•

Często powtarzane ruchy związane z pracą
tych samych grup mięśni powodują szybsze
narastanie zmęczenia niż w przypadku gdy
pracują rożne grupy (stany miejscowego
zmęczenia)

•

Bierzemy pod uwagę liczbę stereotypowych
powtórzeń i wielkość sił przy wykonywanej
pracy

Ocena monotypowości ruchów

roboczych wg Kirschnera

Tabela 6 (Ergonomia i ochrona pracy – materiały pomocnicze – M. Sikorski www.zgi.pg.gda.pl)

Liczba powtórzeń ruchów

stereotypowych na zmianę roboczą

Stopień uciążliwości

Wywierana siła

słownie

punktowo

do 100 N

ponad 100 N

do 800

do 300

mały

1 - 30

800 – 1600

300 - 800

ś

redni

31 - 60

ponad 1600

ponad 800

duży

61 - 100

Całkowita ocena uciążliwości pracy

fizycznej

Tabela 7 (Ergonomia i ochrona pracy – materiały pomocnicze – M. Sikorski www.zgi.pg.gda.pl)

Ocena wysiłku

Ogólna

W punktach

bardzo lekki

1 - 30

lekki

31 - 70

ś

redni

71 - 120

ciężki

121 - 190

bardzo ciężki

191 - 300