Na podstawie ust. z 23.01.2009r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie organami rządowej administracji w terenie są:
Organy administracji zespolonej
Wojewoda – zajmuje najważniejszą pozycję w strukturze terenowych organów administracji rządowej w województwie. Jest organem administracji ogólnej.
Art. 152 ust. 1 – pozycja ustrojowa wojewody
Art. 171 ust. 2 – wojewoda jest organem nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego
Wojewodę powołuje i odwołuje prezes rady ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Stanowisko wojewody ma charakter polityczny. W razie przyjęcia dymisji rządu przez prezydenta RP do dymisji podają się również wojewodowie. (ust. o radzie ministrów z 8.08.1996.) aparatem pomocniczym wojewody jest urząd wojewódzki. Wojewoda wykonuje swoje kompetencje przy pomocy wojewodów, kierowników zespolonych służb inspekcji i straży, dyrektora generalnego urzędów i dyrektorów wydziałów. Wojewoda funkcjonuje w strukturze scentralizowanej. Wojewoda podlega służbowo i personalnie prezesowi rady ministrów, jest mu podporządkowany. Prezes rady ministrów kieruje działalnością wojewody. W ramach tego kierownictwa wyróżniamy następujące kompetencje:
Prezes rady ministrów wydaje wytyczne i polecenia
Sprawuje nadzór, w tym również kontrolę działalności wojewody z punktu widzenia zgodności z polityką rady ministrów. W tym zakresie wojewoda jest zobowiązany składać sprawozdania prezesowi RM ze swojej działalności i podlega okresowej ocenie dokonywanej przez prezesa RM.
Prezes jest właściwy do rozstrzygania sporów między wojewodami, a także między wojewodą, a członkiem rady ministrów lub innym organem centralnej administracji rządowej.
Pewne uprawnienia wobec wojewody przysługują również ministrom, ale szczególną pozycję zajmuje minister właściwy do spraw administracji publicznej. Minister sprawuje nadzór nad działalnością wojewody pod względem legalności (zgodności z prawem), rzetelności i gospodarności. Premier może upoważnić tego ministra do wykonania w jego imieniu niektórych uprawnień przysługujących mu wobec wojewody. Zakres działania wojewody określony został na zasadzie klauzuli kompetencyjnej, zgodnie z którą do kompetencji wojewody należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie, które nie zostały zastrzeżone na rzecz innych organów tej administracji.
Funkcje wojewody:
Wojewoda jest przedstawicielem rady ministrów w województwie. – wojewoda, realizując funkcję przedstawiciela rady ministrów w województwie, odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze województwa. Realizując tą funkcję wojewoda posiada pewne uprawnienia wobec innych podmiotów działających w województwie.
Może wydawać polecenia wszystkich organom administracji rządowej w województwie, a w sprawach nadzwyczajnych także organom samorządu terytorialnego. Te polecenia nie mogą dotyczyć rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej. Wojewoda wydając polecenia każdorazowo ma obowiązek informować o tym właściwego ministra. Jeżeli te polecenia kierowane są do organów administracji niezespolonej to minister może wstrzymać wykonanie takiego polecenia.
Wojewoda może w szczególnie uzasadnionych przypadkach i na czas określony może wstrzymać czynności każdego organu prowadzącego egzekucję administracyjną w drodze decyzji administracyjnej.
Wojewoda ma prawo wglądu w tok każdej sprawy prowadzonej na obszarze województwa przez organy administracji rządowej, a także przez organy samorządu terytorialnego (tylko w zakresie zadań zleconych).
Jest zwierzchnikiem (organem) zespolonej administracji rządowej w województwie – wojewoda jako zwierzchnik rządowej administracji zespolonej kieruje tą administracją, koordynuje jej działalność, zapewnia warunki do skutecznego działania i ponosi odpowiedzialność za rezultaty. Służby inspekcji i straży działają w zakresie przestrzeganie prawa, zapewnienie bezpieczeństwa, spokoju, porządku publicznego. Na czele tych służb stoją kierownicy, którzy bezpośrednio podlegają wojewodzie (np. komendant wojewódzki policji, komendant wojewódzki PSP, wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego, wojewódzki inspektor farmaceutyczny, sanitarny, wojewódzki lekarz weterynarii, wojewódzki konserwator zabytków.) koncepcja zespolenia administracyjnego w ujęciu modelowym polega na skoncentrowaniu administracji zespolonej w jednym urzędzie i pod jednym zwierzchnikiem. Elementy zespolenia administracyjnego to:
Zespolenia organizacyjne – w przypadku administracji zespolonej w województwie to zespolenie jest niepełne. Służby, inspekcje i straże działają pod zwierzchnictwem wojewody, ale nie są bezpośrednio włączone w strukturę urzędu wojewódzkiego. Jednak ich ustrój i funkcjonowanie określone zostały w przyjmowanym przez wojewodę statucie i regulaminie urzędu wojewódzkiego.
Zespolenie osobowe (personalne) – polega na tym, ze wojewoda zachowuje istotny wpływ na obsadę najważniejszych stanowisk w tej zespolonej administracji. Powołuje i odwołuje kierowników zespolonych służb inspekcji i straży, w przypadku innych stanowisk wojewoda wyraża zgodę, kieruje wniosek, bądź formułuje opinię.
Zespolenie kompetencyjne – polega na przyjęciu zasady, że organem rządowej administracji zespolonej w województwie jest wojewoda, a jeśli tak stanowią przepisy szczególne, kierownik zespolonej służb inspekcji i straży. (dotyczy wydawania indywidualnych aktów administracyjnych). Ci kierownicy służb inspekcji i straży wykonują swoje zadania i kompetencje w imieniu wojewody (z upoważnienia ustawowego) lub w imieniu własnym (jeśli tak stanowi ustawa). Wojewoda stanowi dwojakiego rodzaju akty prawa miejscowego:
RozporzÄ…dzenia wykonawcze
RozporzÄ…dzenia porzÄ…dkowe
Jest organem nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego i ich związków na podstawie kryterium legalności.
Jest organem wyższego stopnie w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym, jeśli ustawy szczególne tak stanowią
Jest reprezentantem skarbu państwa w zakresie i na zasadach określonych w ustawie
Działający pod jego zwierzchnictwem kierownicy zespolonych służb inspekcji i straży
Organy administracji niezespolonej – mogą być ustanawiane wyłącznie w drodze ustawy i wówczas, kiedy jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań, lub terytorialnym zasięgiem działania przekraczającym obszar jednego województwa. Są to organy administracji o wąsko zakreślonym obszarze działania. Organy te nie są podporządkowane wojewodzie, tylko właściwemu ministrowi, ale wojewoda, jako organ administracji ogólnej pełniący funkcję przedstawiciela rady ministrów w województwie, zachowuje pewien wpływ na ich funkcjonowanie.
Wojewoda najczęściej kieruje wniosek do właściwego ministra o powołanie lub odwołanie tych organów, albo wyraża zgodę
Organy te zobowiązane są do przedkładania wojewodzie rocznych informacji o swojej działalności
Organy te są zobowiązane uzgadnia z wojewodą projekty aktów prawa miejscowego