Ustawa

Ustawa zajmuje bezpośrednio miejsce po konstytucji. Wraz z konstytucją ma podstawowe znaczenie dla działania administracji publicznej. Określa podstawy działania, zasady funkcjonowania. Istnieją sprawy, które mogą być regulowane tylko w drodze ustawy. Sprawy ważne dla państwa (np. kwestia ograniczeń praw i wolności). Do uchwalania ustaw uprawniony jest sejm. W systemie źródeł prawa obowiązuje zasada prymatu ustawy wobec innych źródeł prawa. Oznacza to, że wszystkie akty podstawowe mają być zgodne z postanowieniami ustawy. Mają materialnie służyć jej wykonaniu. W związku z obowiązywaniem tej zasady zachodzi konieczność badania zgodności aktów podstawowych z ustawą. Zajmuje się tym Trybunał Konstytucyjny. Warunkiem wejścia w życie ustawy jest jej ogłoszenie w dzienniku ustaw RP.

Ratyfikowana umowa międzynarodowa

Umowa międzynarodowa staje się źródłem prawa po jej ratyfikacji i ogłoszeniu w dzienniku ustaw RP. Do ratyfikowania upoważniony jest Prezydent RP. Ratyfikacja oznacza, że państwo członkowskie przyjmuje zobowiązania do przestrzegania postanowień tej umowy.

• Umowy miÄ™dzynarodowe ratyfikowane za zgodÄ… wyrażonÄ… w ustawie

• Umowy miÄ™dzynarodowe ratyfikowane bez zgody wyrażonej w ustawie

W przypadku sprzeczności między ustawą, a umową międzynarodową ratyfikowaną za zgodą wyrażoną w ustawie pierwszeństwo ma umowa. W przypadku sprzeczności między ustawą, a umową międzynarodową ratyfikowaną bez zgody wyrażonej w ustawie pierwszeństwo ma ustawa.

Istnieją również umowy międzynarodowe, które nie wymagają ratyfikacji. Są zatwierdzane przez Radę Ministrów. Nie są one aktami powszechnie obowiązującymi.

RozporzÄ…dzenie

Rozporządzenie jest aktem wykonawczym do ustawy wydawanym na podstawie szczególnego upoważnienia ustawowego, w celu wykonania ustawy. Organy upoważnione do wydawania rozporządzeń:

• Prezydent RP

• Rada Ministrów

• Prezes RM

• Ministrowie kierujÄ…cy okreÅ›lonym dziaÅ‚em administracji rzÄ…dowej

• PrzewodniczÄ…cy okreÅ›lonych w ustawie komitetów

• KRRiTv

Katalog tych organów jest zamknięty.
Szczegółowe upoważnienie ustawowe obejmuje:

• Organ upoważniony do wydania rozporzÄ…dzenia

• Przedmiot regulacji

• Wytyczne co do treÅ›ci aktu

RozporzÄ…dzenie z mocÄ… ustawy

Rozporządzenie z mocą ustawy jest również źródłem prawa powszechnie obowiązującego. Odnosi się do niego art. 234. Wydawane jest przez prezydenta RP na wniosek rady ministrów w czasie stanu wojennego, kiedy sejm nie może zebrać się na posiedzeniu. Wymaga ono zatwierdzenia na pierwszym posiedzeniu sejmu. Jego moc prawna jest taka jak ustawy, a nie taka jak rozporządzenia. Konstytucja określa jakich kwestii może dotyczyć rozporządzenie z mocą ustawy. Przedmiot rozporządzenia może dotyczyć:

• Zasad i zakresu dziaÅ‚anie organów wÅ‚adzy publicznej

• Zakresu ograniczeÅ„ praw i wolnoÅ›ci obywateli

• Zasad wyrównywania szkód powstaÅ‚ych w zwiÄ…zku z tymi ograniczeniami

Akty prawa miejscowego

Akty prawa miejscowego zgodnie z art. 89.2 są źródłami prawa powszechnie obowiązującego na obszarze działania organów, które je ustanowiły. Akty te mają ograniczony zasięg obowiązywania. Nie mają ograniczonego zakresu. Akty prawa miejscowego stanowione są przez organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej). Zasady stanowienia tych aktów określają:

• Ustawy samorzÄ…dowe

• Ustawa o wojewodzie i administracji rzÄ…dowej w województwie z 23.01.2009r.

• Ustawy dotyczÄ…ce funkcjonowania organów administracji niezespolonej

Podział aktów prawa miejscowego ze względu na rodzaj podmiotu, który je stanowi:

• Akty prawa miejscowego stanowione przez organy samorzÄ…du terytorialnego

• Akty prawa miejscowego stanowione przez terenowe oddziaÅ‚y administracji rzÄ…dowej

  • Zespolone

  • Niezespolone

Podział aktów prawa miejscowego ze względu na rodzaj upoważnienia wymaganego do ich stanowienia:

• Akty wydawane na podstawie upoważnienia generalnego

• Akty wydawane na podstawie upoważnienia szczególnego

Podział aktów prawa miejscowego ze względu na przedmiot regulacji:

• Akty zawierajÄ…ce statuty
  Statuty wydawane są na podstawie upoważnienia generalnego przez organy samorządu terytorialnego. Statut reguluje ustrój wewnętrzny danej jednostki samorządu. Statuty stanowione są także przez jednostki pomocnicze (sołectwa, osiedla, dzielnice, miasta) jako akty prawa miejscowego.

• Akty zawierajÄ…ce przepisy wykonawcze
  Przepisy wykonawcze wydawane są przez organy samorządu terytorialnego, wojewodę i organy niezespolone – na podstawie upoważnienia szczególnego.

• Akty zawierajÄ…ce przepisy porzÄ…dkowe
  Przepisy porządkowe wydają na podstawie upoważnienia generalnego organy samorządu lokalnego (tylko gminy i powiaty), wojewodę, niektóre organy administracji niezespolonej (np. dyrektorzy urzędów morskich). Przepisy porządkowe wydawane są wtedy, gdy zachodzi konieczność ochrony życia, zdrowia ludzkiego, gdy jest to niezbędne dla zapewnienia spokoju, porządku, bezpieczeństwa publicznego, a w powiecie dodatkowo dla ochrony mienia i ochrony środowiska. Gminne przepisy porządkowe wydawane są, kiedy skala zjawiska nie przekracza obszaru jednej gminy. Powiatowe, kiedy skala zjawiska przekroczy obszar gminy, ale nie przekroczy powiatu. Natomiast wojewoda wydaje przepisy porządkowe wtedy, kiedy skala zjawiska przekroczy obszar powiatu.