Kierunki w psychologii

Historyczne podstawy psychologii

• 1879r.
  - Wilhelm Wundt zakłada w Lipsku pierwsze laboratorium psychologii eksperymentalnej

Strukturalizm

• Pierwszy oficjalny kierunek psychologii

• Zadaniem psychologii jest szczegółowo badać świadomość

• Każdy proces psychiczny można rozbić na proste elementy (wrażenia)

• Introspekcja – „spojrzenie do wewnątrz”, systematyczne obserwowanie własnych myśli i uczuć dotyczących określonych doznań sensorycznych

• W. Wundt, E. Titchener

Funkcjonalizm

• Cel: gromadzić wiedzę o umyśle, aby ją wykorzystać do lepszego przystosowania się

• oparty na teorii ewolucji K. Darwina

• Jaka jest funkcja danego zachowania w adaptacji człowieka do środowiska

• wkład w metody nauczania

• W. James, J. Dewey

Kierunek psychodynamiczny

• Zygmunt Freud

• Zachowanie człowieka jest motywowane przez nieświadome siły wewnętrzne: popędy (libido i thanatos)

• główny cel działania człowieka: zredukować napięcie

• natura człowieka nie jest racjonalna – naszymi działaniami kierują nieświadome motywy

• znaczenie wczesnego dzieciństwa

Struktura osobowości wg Freuda:

• ID – sfera biologicznie ukształtowana, obejmuje popędy, kieruje się zasadą przyjemności, jest nieuświadomiona

• EGO – sfera odpowiedzialna za zaspokojenie popędów w sposób realistyczny i akceptowalny społecznie, kieruje się zasadą rzeczywistości

• SUPEREGO – stanowi zbiór wartości charakterystycznych dla danej kultury (rodzaj sumienia i idealnego obrazu własnej osoby)

• Metoda leczenia: psychoanaliza (metoda wolnych skojarzeń, analiza marzeń sennych, czynności pomyłkowych)

Kierunek behawiorystyczny

• Początek XX wieku

• Psychologia powinna koncentrować się na rozumieniu bezpośredniego obserwowalnego zachowania

• Odejście od badań procesów wewnętrznych – niemożność ich obserwacji

• Cel: zrozumieć jak poszczególne bodźce kontrolują zachowania

• Zachowanie jest w pełni zdeterminowane przez warunki zewnętrzne i doświadczenie

WYCHOWANIE > CECHY WRODZONE

• Iwan Pawłow – warunkowanie klasyczne

• John Watson „Dajcie mi tuzin zdrowych, prawidłowo zbudowanych niemowląt i dostarczcie im to wszystko, co składa się na mój własny, szczególny świat, a zapewniam was, że wezmę na chybił trafił jedno z nich i uczynię z niego dowolnego typu specjalistę, czy to będzie lekarz, sędzia, artysta, kupiec, a nawet żebrak czy złodziej, bez względu na jego talenty, skłonności, zdolności, zadatki i rasę przodków” (1925)

• Burrhus Skinner – warunkowanie sprawcze (wpływ kar i nagród na zachowanie)

TEORIE UCZENIA SIĘ

Kierunek humanistyczny

• lata 50-te XX wieku

• człowiek jest istotą aktywną, dobrą z natury, wolną, mającą zdolność dokonywania wyboru

• podkreślenie wyjątkowości każdej osoby

• człowiek sam w sobie jest wartością

• badanie zdolności człowieka do samorozwoju i samorealizacji

• SAMOREALIZACJA – NAJPEŁNIEJSZY ROZWÓJ SWOICH MOŻLIWOŚCI

• podejście holistyczne (np. włączenie kultury, sztuki)

Terapia skoncentrowana na kliencie C. Rogersa

• Klient uzyskuje siłę i motywację do radzenia sobie, jeśli stworzy mu się odpowiednie warunki

• Terapeuta stara się wytworzyć pełną akceptacji atmosferę (postawa bezwarunkowej akceptacji)

• Celem jest pomoc klientowi w kontrolowaniu swojego życia i znalezieniu satysfakcjonującego rozwiązania swoich trudności

Cechy osób samorealizujących się (wg A. Maslowa)

1. Są nastawieni realistycznie.

2. Akceptują samych siebie, innych ludzi oraz świat natury, za którym się opowiadają.

3. Odznaczają się dużą spontanicznością.

4. Są skoncentrowani na trudnościach a nie na sobie.

5. Cechuje ich pewien dystans i potrzeba odosobnienia.

6. Są niezależni i autonomiczni.

7. Oceniają ludzi i rzeczy raczej w sposób niekonwencjonalny niż stereotypowy.

8. Większość z nich miała głębokie doznania mistyczne czy duchowe, choć niekoniecznie o charakterze religijnym.

9. Identyfikują się z ludzkością.

10. Ich bliskie związki mają charakter głęboko uczuciowy, a nie powierzchowny.

11. Ich wartość i postawy są demokratyczne.

12. Nie mylą środków z celami.

13. Ich poczucie humoru jest filozoficzne i niezłośliwe.

14. Mają wielki zasób zdolności twórczych.

15. Są odporni na wpływy kulturowe, zachowują niezależność od danej kultury.

Wznoszą się ponad swoje środowisko, a nie tylko borykają się z nim.

Kierunek poznawczy

• lata 50-60 XX wieku – rewolucja poznawcza

• KOMPUTER – model działania procesów psychicznych człowieka:

  • mózg – komputer

  • procesy psychiczne – oprogramowanie komputerowe

• główny temat zainteresowań: przetwarzanie informacji w umyśle (spostrzeganie, myślenie, zdobywanie wiedzy, uwaga, pamięć, podejmowanie decyzji...)

• podkreślenie subiektywnej rzeczywistości wewnętrznej każdego człowieka

• terapia poznawcza: A.Ellis, A.Beck (leczenie depresji)

KIERUNKI PSYCHOLOGII

	psychodynamiczny	behawiorystyczny	humanistyczny	poznawczy
Pogląd na naturę człowieka	kierowana przez instynkt, popędy, nieuświadomiona	reagująca na bodźce, dająca się modyfikować	aktywna o nieograniczonym potencjale	aktywna, reagująca na bodźce
Determinanty zachowania	doświadczenia wczesnego dzieciństwa (głównie relacja z matką)	środowisko, warunki bodźcowe	potencjalnie samosterujące	warunki bodźcowe, procesy umysłowe
Główny temat badań	nieświadome popędy, konflikty, mechanizmy obronne	reakcje zewnętrzne, zachowanie, jego przyczyny i konsekwencje	doświadczenie ludzkie i potencjał ludzki, struktura życia jednostki, jej wartości, cele, potrzeby	procesy umysłowe
Przedstawiciele	Z. Freud, C.G.Jung, A.Adler, K.Horney, M.Klein, H.Kohut, O.Kernberg	J.Watson, I.Pawłow, B.Skinner	C.Rogers, A.Maslow	A.Ellis, A.Beck