1 Budowa i funkcje kości

Podstawowymi funkcjami kości są:

ochrona narządów głębiej leżących (czaszka chroni mózg, klatka piersiowa chroni serce i płuca, miednica chroni narządy rozrodcze)

bierny narząd ruchu – wsparcie dla mięśni – kości kończyn i obręczy: barkowej i miednicznej,

jako magazyn jonów wapniowych i fosforanowych w ustroju i udział w homeostazie,

pośrednio krwiotwórcza (w kościach znajduje się szpik kostny).\

Budowa[edytuj]

Histologicznie kość jest narządem złożonym z wielu różnych tkanek. Głównym składnikiem jest tkanka kostna, ale zawiera ona także tkankę tłuszczową, krwiotwórczą, chrzęstną i inne. Każda kość pokryta jest okostną, a powierzchnie kości przylegające do siebie w obrębie stawu pokrywa chrząstka stawowa. Trzon kości długich, powierzchniowe (korowe) warstwy ich nasad i kości płaskich, tworzy istota zbita, zaś nasady kości długich, a także we wnętrzu kości płaskich, różnokształtnych i krótkich - istota gąbczasta.

Ze względu na kształt kości dzieli się na długie, krótkie, płaskie i różnokształtne. Wyróżnia się także kości zawierające przestrzenie wypełnione powietrzem tzw. kości pneumatyczne. Szczególny przypadek stanowią kości heterotopowe.

Pełniejszy podział kości , w oparciu o ich rozwój, budowę i czynności, dzieli je na:

kości rurowate (powstające w wyniku kostnienia chrzęstnego), kości mające kształt rur (długich lub krótkich) zbudowanych z istoty zbitej i gąbczastej, wypełnione są szpikiem kostnym; spełniają funkcję podporową, krwiotwórczą i obronną

kości gąbczaste (powstające w wyniku kostnienia chrzęstnego), zbudowane są z istoty gąbczastej pokrytej istotą zbitą oraz trzeszczki, dzielą się na długie (np. żebra, mostek) i krótkie (np. kręgi), pełnią funkcję krwiotwórczą, stanowią miejsce początku i przyczepu mięśni

kości płaskie (powstają przez kostnienie chrzęstne lub łącznotkankowe), są zbudowane z istoty gąbczastej lub zbitej, pełnią funkcję osłaniającą i krwiotwórczą.

2.mineralizacja kości

Mineralizacja kości, kostnienie, odkładanie się w kościach fosforanów wapnia. Stopień uwapnienia kości zależy od ilości wapnia pobranego w pożywieniu, wchłoniętego w przewodzie pokarmowym i utraconego z moczem w nerkach.

Regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej podlega kontroli hormonalnej: kalcytoninie i parathormonowi, oraz witaminie D. Poza tym korzystny wpływ na mineralizację kości wywierają androgeny i estrogeny.

3.wzrost kości grubość długość

Wzrost kości - okres wzrostu szkieletu kostnego trwa do 25 roku życia i charakteryzuje się stałym przyrostem masy kostnej. Przyrost tkanki kostnej jest stymulowany hormonalnie poprzez; hormon wzrostu, żeńskie i męskie hormony płciowe (estrogeny, testosteron), hormony tarczycy i kalcytoninę.

Sposób wzrastania kości uzależniony jest od typu kości.

Wzrost kości kończyn na długość odbywa się poprzez rozplem komórek chrzęstnych znajdujących się w okolicy chrząstki nasadowej (struktura położona między trzonem kości a jej nasadą). Namnażające się komórki przechodzą szereg przemian w wyniku których powstaje tkanka kostna. W momencie zakończenia procesu wzrastania kości na długość chrząstka nasadowa ulega przekształceniu w kość. Na tempo wzrostu kości mają wpływ różne czynniki; dziedziczne, hormonalne, odżywcze oraz mechaniczne.

Wzrost kości odbywający się na grubość następuje poprzez odkładanie się kolejnych warstw kości od okostnej oraz poprzez przebudowę wewnętrznej struktury kostnej.

Kości płaskie np. kości czaszki wzrastają inaczej niż kości długie. Do powiększenia kości dochodzi w wyniku promienistego odkładania komórek kościotwórczych (osteoblastów) na powierzchni kości.

Wieku kostny – jedna z metod określenia tzw. wieku biologicznego dziecka na podstawie oceny dojrzewania jego kości.

Wiek biologiczny jest ogólnym miernikiem poziomu rozwoju dziecka. W tym celu wykonuje się zdjęcie rentgenowskie nadgarstka kończyny górnej niedominującej (zwykle lewej) i porównuje się obraz rozwoju kości ze specjalnym atlasem. U noworodków i niemowląt można również w tym celu wykonać zdjęcie rtg kolana.

Za pomocą wieku kostnego, stosując odpowiednie tabele lub programy komputerowe możliwe jest obliczenie wzrostu, jaki osiągnie dziecko w życiu dorosłym. Jest to również badanie przydatne w diagnostyce zaburzeń wzrastania.

Prawo Delpecha-Wolffa – prawo dotyczące prawidłowego wzrostu kości, który może nastąpić jedynie pod warunkiem działania równomiernie rozłożonych sił nacisku i pociągania.

Zbyt duży nacisk powoduje zahamowanie lub zatrzymanie wzrostu kości po stronie, na którą działa (jest to m.in. jeden z powodów progresji skolioz).

Budowa połączeń stawowych[edytuj]

Typowymi elementami stawu są:

powierzchnia stawowa – czyli główka (część wypukła) i panewka stawowa (część wklęsła), bywają także powierzchnie stawowe płaskie – kość krzyżowa z miednicą

torebka stawowa – otacza cały staw, ograniczając go od otoczenia;zapobiega nadmiernym przesunięciom kości oraz stabilizuje staw

jama stawowa

Staw może również zawierać:

więzadła stawowe

obrąbek stawowy

łąkotki

kaletki maziowe

trzeszczki

kosmki maziowe

fałdy maziowe

Poszczególne stawy różnią się zadaniami biologicznymi, a więc mają odmienną budowę i ruchomość.

Na wykonywanie ruchów we wszystkich płaszczyznach pozwalają stawy wieloosiowe, np. kuliście uformowane stawy barkowy oraz biodrowy. Mniejsza ruchomość cechuje stawy dwuosiowe, np. siodełkowo ukształtowana powierzchnia stawu nadgarstkowo-śródręcznego kciuka pozwala na jego ruchy w dwóch płaszczyznach. Stawy jednoosiowe umożliwiają ruch tylko w jednej płaszczyźnie. Przykładem może być zawiasowy staw ramienno-łokciowy czy też obrotowy staw między najwyższymi kręgami kręgosłupa.