Wykład 1

Cysty endometrialne:

Ze względu na pochodzenie zmiany te dzielimy na:

-cysty gruczołowe

-cysty limfatyczne

-rozszerzenie żył (żylakowatość)

-rozszerzenie naczyń limfatycznych

Ze względu na położenie:

-powierzchniowe

-głębokie

Cysty gruczołowe- powstają w wyniku rozszerzenia i zwłóknienia gruczołów macicy, szczególnie po przebytej ciąży i atonii mięśniówki macicy

Są mikroskopijnej wielkości, zawierają płyn lub bezpostaciową kwasochłonną substancję.

Cysty limfatyczne- pojedyncze lub wielokomorowe zatoki wypełnione płynem- substancją śluzową. Wielkość ich jest bardzo zróżnicowana i może wynosić nawet kilka cm³ objętości.

Diagnostyka endometriozy:

-bad. USG

-bad. endoskopowe

-bad. rektalne

-bad. histopatologiczne (cysty gruczołowe), badanie bioptatów pobieranych podczas endoskopii

Leczenie endometriozy

-płukanie 1%roztw Biolugolu

-wlewy benzyny lotniczej

-wygniatanie ręką wprowadzoną do prostnicy

-odcięcie przy pomocy pętli do usuwania polipów

-endoskopowe usunięcie kleszczykami lub aspiracja zawartości igłą

-usunięcie przy pomocy lasera

Konsekwencje endometriozy

-utrudniona implantacja zarodka

-możliwa utrata ciąży na skutek nieprawidłowej migracji zarodka

-zwiększone prawdopodobieństwo resorpcji na skutek zaburzeń w powstawaniu błon płodowych i nieprawidłowym odżywieniu zarodka

Opieka lekarsko- weterynaryjna nad rozrodem klaczy

Współpraca lekarz- hodowca

-konieczna dla dobrej koordynacji działań profilaktycznych i metafilaktycznych

-kompleksowa opieka nad klaczami w okresie reprodukcyjnym

-nadzór nad zdrowiem i profilaktyką źrebiąt

-programy profilaktyczne dla całego stada

Sezonowość opieki nad rozrodem

• Przed sezonem rozrodczym

  • Badanie klaczy jałowych

  • Badanie klaczy po leczeniu

  • Badanie klaczy sportowych wchodzących do rozrodu

  • Badanie klaczy po poronieniu i resorpcji

    • Badanie klaczy:

      • Badanie ogólne, ginekologiczne, USG narządów rodnych

      • Badanie cytologiczne i bakteriologiczne

      • W razie potrzeby badanie hormonalne, u klaczy sportowych, które miały blokowany cykl

Zasada diagnostyki podklinicznych stanów zapalnych macicy na podstawie łączenia badań cytologicznych i mikrobiologicznych

Cytologia	Bakteriologia	Rozpoznanie
+	+	Endometritis
+	-	Endometritis
-	+	Endometritis
-	-	Zdrowa

• Klasyfikacja klaczy pod względem przydatności do rozrodu

  • Klacz w pełni zdrowa, bez zastrzeżeń- dowolne krycie lub inseminacja (nasienie mrożone)

  • Klacz zdrowa, która z racji wieku lub wcześniejszych zabiegów powinny być kryte lub inseminowane nasieniem świeżym/schłodzonym

  • Klacz problemowa- zdatne do krycia

  • Klacz do leczenia

• W sezonie rozrodczym

  • Kontrola przebiegu cyklu, synchronizacja cyklu

  • Kontrola wzrostu pęcherzyków jajnikowych

  • Kontrola i indukcja owulacji

  • Przygotowanie do krycia i inseminacja

  • Bieżąca diagnostyka ciąży

  • Zjawisko Bensza- można palpacyjnie wyczuć zarodek w macicy na 18-21 dzień,

  • około 28 dnia można wyczuć puls zarodka

Zmiany położenia zarodka wewnątrz trofoblastu 21-48 dni

• Bezpośrednio po zakończeniu sezonu rozrodczego

  • Badania w kierunku ciąży

  • Określenie odsetka zaźrebień

  • Badanie klaczy niezaźrebionych

    • Leczenie

    • Brakowanie

• W ciągu całego roku

  • Monitoring ciąży

  • Programy profilaktyczne

    • odrobaczanie

    • szczepienie

    • metafilaktyka

  • bieżące leczenie schorzeń

Ciąża bliźniacza

-niepożądana i traktowana jako patologia

-jeśli zostanie wcześniej wykryta daje szansę na redukcję jednego zarodka i dalszy rozwój drugiego

-manualne zgniecenie pęcherzyka zarodkowego do 30 dnia po owulacji

-restrykcyjna dieta (2 tyg bez pasz treściwych i siana, tylko słoma i woda), dużo pracy

-likwidacja ciąży przy pomocy iniekcja PGF2α (do 30-34 dnia nie ma problemu zlikwidowania ciałka żółtego, po tym okresie trzeba podać 3xPGF2α, powyżej 140-150 dnia iniekcja nic nie da)

Monitoring powstawanie ciąży mnogiej

-restrykcyjna dieta 10-14 dni

-stosuje się to przy ciąży wyższej niż 35 dni

-kontrola zarodków co 2-3 tyg

Postępowanie po likwidacji:

-kontrolne USG po ok. 2 tyg- określenie żywotności drugiego zarodka

-dalsze postępowanie jak w ciąży pojedynczej

Nadzór stacjonarny nad klaczą w wysokiej ciąży i przed porodem

-klacz stawia się do kliniki na ok. miesiąc przed spodziewanym terminem porodu

-codzienna kontrola ogólnego stanu zdrowia

-kontrola uwodnienia więzadeł miednicy (wpływ relaksyny)

-kontrola wymienia

-dyskretna obserwacja początków akcji porodowej (kamery)

Profilaktyka parazytologiczna

-objęcie całego stada programem badań parazytologicznych (kopro skopia)

-nacelowane zwalczanie inwazji pasożytów wewnętrznych i zewnętrznych

-dobór środka p. pasożytniczego do istniejącej inwazji i statusu zdrowotnego stada

-unikanie odrobaczania w okresie około owulacyjnym i w wysokiej ciąży

Immunoprofilaktyka

-obejmujący całe stado program szczepień ochronnych

-przeciwko tężcowi

-przeciwko grypie

-przeciwko wściekliźnie (pastwiska przy lesie, tereny endemiczne)

-w razie potrzeby:

-przeciw grzybicze

-autoszczepionki

Profilaktyka ronień

-stymulacja syntezy progesteronu w niższej ciąży Depo- Prome, przy powtarzającej się niedomodze c.ż. lub łożyska

-szczepienia p. ronieniu zakaźnemu koni (EHV-1) w 5-7 i 9 m-cu ciąży

Metafilaktyka- profilaktyka nacelowana

-wspomaganie niespecyficznej odporności u klaczy źrebnych przed porodem oraz u noworodków

-preparaty immunostymulujące (Baypamum, Lydium KLP)

-substancje witaminowe mikro- i makroelementowe- A, D₃ , F, Se, Fe, Cu

-wspomaganie funkcji wątroby

Wykład 2

Inseminacja klaczy

Korzyści płynące z inseminacji:

-rozwój hodowli koni

-podniesienie wartości genetycznej koni przez użycie najlepszych ogierów

-możliwość uzyskania większej liczby źrebiąt po jednym rozpłodniku

-możliwość przesłania nasienia na duże odległości

-higiena i ograniczanie rozprzestrzeniania się chorób przenoszonych drogą płciową

Konserwacja nasienia:

Nasienie świeże:

-niekonserwowane utrzymywane po pobraniu w temp ciała, bez rozcieńczalnika- do wykorzystania w obrębie 1godziny bez szkody dla jakości i żywotności plemników. Pozostaje żywe w drogach rodnych klaczy przez około 2 doby

Zalety i wady

-najbardziej wartościowe

- brak konserwantu ogranicza możliwość wywołania reakcji uczuleniowej śluzówki macicy

-najdłuższa żywotność w drogach rodnych

-ograniczony czas użycia od momentu pobrania

Nasienie schłodzone:

-po pobraniu rozcieńczenie, konserwacja i schłodzenie do temp 4-6^’C. Możliwość przechowywania do 72h. Nadaje się do przesłania na duże odległości przy zachowaniu stałej temperatury. Żywotne w drogach rodnych klaczy około doby po zdeponowaniu

Zalety i wady

-możliwość przechowywania przez kilkadziesiąt godzin- łatwość przesyłki

-dodatek środka konserwującego- antybiotyków, protein mlecznych lub z jaja kurzego, fruktozy- możliwość działania uczulającego

Nasienie mrożone:

-po pobraniu wirowane, rozcieńczane i konserwacja

-przechowywanie w ciekłym azocie w temp -196’C

-teoretycznie nieograniczony czas przechowywania

-żywotność po rozmrożeniu 6-12 godz w drogach rodnych klaczy

-niewielka objętość dawki inseminacyjnej

Klasyfikacja klaczy do zabiegu sztucznego unasienniania:

Kategoria	Status reprodukcyjny	Prognoza płodności %
I	Bezproblemowe, klacze po oźrebieniu	70-100
II	Bezproblemowe, w minionym sezonie nieźrebne	50-70
III	Bezproblemowe, nieźrebne dłużej niż 1 sezon	25-50
IV	Klacze problemowe	0-25
V	Klacze problemowe ze zmianami anatomiczno- funkcjonalnymi, stare	0

Przygotowanie klaczy

-badanie kliniczno- ginekologiczne

-badanie USG

-cytologia

-badanie bakteriologiczno- mykologiczne

-kontrola przebiegu cyklu i wzrostu pęcherzyka

Synchronizacja rui

-klaczom podawano preparaty PGF2α od 6-7 dnia od ostatniej owulacji

-80% klaczy wykazuje objawy rui między 3 a 5 dniem po podaniu

-przy podaniu na ślepo bez USG- podanie 2x w odstępie 12 dni- skuteczna indukcja rui u ok. 60% klaczy

Kontrola przebiegu cyklu i wzrostu pęcherzyka

-przy nasieniu świeżym- inseminacja przy wyraźnej rui i pęcherzyku >3,8cm, kontrola po 32-48 godz i ewentualnie reinseminacja

-przy nasieniu schłodzonym- kontrola i ew. reinseminacja po 24h

-nasienie mrożone- kontrola co 6h – inseminacja po stwierdzonej owulacji

Indukcja owulacji

-iniekcja analogami GnRH (buserelina- Receptal) albo hCG (Chorulon)

-80% klaczy owuluje do 32h po podaniu preparatu

Klacze chude z zaburzeniami metabolicznymi znacząco częściej wykazują opóźnioną owulację

Technika inseminacji:

- wprowadzenie jałowego kateteru poprzez kanał szyjki macicy do trzonu macicy pod kontrolą manualną

- deponacja przy pomocy strzykawki (nasienie świeże i schłodzone) lub pistoletu do nasienia mrożonego

- wyniki pokazują, że najlepsze efekty wzyskuje się z inseminacji nasieniem świeżym i schłodzonym

- płodność na poziomie 50% przy stosowaniu nasienia mrożonego należy uznać za bardzo dobry wynik

Wykład 3

Utrata ciąży w klaczy w różnych fazach jej rozwoju

Postęp w biologii rozrodu i naukach klinicznych w ostatnich 20 latach doprowadził do:

-wzrostu odsetka zaźrebień klaczy

-obniżenie liczby poronień na tle ciąż bliźniaczych

-obniżenie ilości ronień na tle infekcyjnych

-wzrost diagnozowanych przypadków wczesnej śmierci zarodków

Zapłodnienie

- odbywa się w bańce jajowodu

-pierwsze ślady penetracji kom jajowej przez plemnik spotykano w 10h po owulacji

-pierwszy podział zygot na 2 blastomery………………….

-transport przez jajowód w kierunku macicy- zależy od produkcji PGF2α- rozluźnione przejście

jajowodowo- maciczne i brodawka

- przechodzą tylko zapłodnione kom jajowe (późna morula lub wczesna blastocysta)

Przyczyny utraty ciąży w okresie jajowodowym- dzień 1-5

-wady zarodków- genetyczne, zbyt stare gamety podczas zapłodnienia, zbyt mała synteza estrogenów i PGF2α przez zarodek

-zaburzenia transportu w jajowodzie

-zapalenie jajowodu

-wiek klaczy- im starsza tym więcej strat noworodków

Przyczyny utraty ciąży w dn. 6-15- wczesny okres maciczny

-wady zarodka

-endometritis

-endometroza

-zaburzenia ruchliwości zarodka

Między 8 a 20 dniem zarodek gwałtownie rośnie w kształcie kuli

Od 9 do 15 dn zarodek krąży po macicy

W ciągu dnia przesuwa się 12-14 razy przez macicę

Produkuje czynnik antyluteolityczny

Ustalenie pozycji u nasady rogu 15-17 dz

Przyczyny utraty ciąży dzień 16-40 późny okres zarodkowy

- zapalenie błony śluzowej macicy

-endometroza

-niedobór progesteronu (niewydolne c.ż.)

-niedobór białka w dawce pokarmowej

Przyczyny utraty ciąży w dn 40-60- wczesna faza płodowa

-endometrioza- torbiele limfatyczne

-wtórne infekcje macicy

• krótkie krocze

• niedomykalność sromu

• uro/ pneumoragia

-niewydolność ciałek żółtych

Przyczyny wg Vanderwalla (wewnętrzne)

• zaburzenia endometrialne

• niewydolność c.ż. z niskim poziomem P4

• wiek matki

• laktacja

• krycie w rui źrebięcej

• czas inseminacji w stosunku do owulacji

• miejsce fiksacji zarodka

• zaburzenia chromosomalne u matki

Przyczyny wg Vanderwalla (zewnątrzpochodne)

• stres

• żywienie

• sezon

• klimat

• badanie rektalne i USG macicy

• wpływ ogiera i manipulacji na nasieniu

• manipulacje na gametach

• czynniki zarodkowe

Diagnostyka utraty wczesnej ciąży

• badanie kliniczne (powrót cyklu)

• diagnostyka USG

  • zbyt mały zarodek w stosunku do wieku ciąży

  • pusty pęcherzyk zarodkowy

  • nieregularność pęcherzyka zarodkowego

  • mętny płyn zarodkowy

  • brak pulsacji serca płodu

Poronienia

Mogą być następstwem:

- zakażenia wirusowego, bakteryjnego, grzybiczego

- zaburzeń czynności sznura pępowinowego

- skręu pępowiny

- ciąży bliźniaczej

- wad wrodzonych płodu (wodogłowie, wynicowiec)

- chorób ogólnych klaczy

- błędów lekarskich

Wielowodzie- przyczyna odklejania się łożyska, poronień, w obrazie USG widać lokalnie odklejające się łożysko, nie da się tego odwrócić.

Zakaźne przyczyny poronień

-EHV

-EAV

-β- hemolityczne Streptokoki

-Salmonella abortus equi

-grzyby i drożdżaki

-E.coli

-Klebsiella

Diagnostyka poronień

-ultrasonograficzne stwierdzenie zmiany w łożysku (puchlina błon płodowych) jako czynnik predysponujący

-każde poronienie do czasu ustalenia przyczyny należy traktować jako potencjalnie zakaźne

Zapobieganie utracie ciąży

• optymalne żywienie, utrzymanie

• profilaktyka ogólna przed stanówką (szczepienie, odrobaczanie, zęby)

• optymalny czas krycia

• leczenie schorzeń macicy

• ewentualna plastyka krocza

• stymulacja produkcja endogennych gestagenów (GnRH, hCG)

• substytucja P4 (altrenogest)

W ostatnich latach pomimo:

-dużego postępu w opiece lek-wet nad klaczami hodowlanymi

-zastosowaniem badań USG do diagnozowania wczesnej ciąży i rozróżnienie ciąży bliźniaczej

-postępu w stosowaniu profilaktyki szczepień ochronnych p.wirusowemu ronieniu klaczy EHV1

-zastosowania w niektórych krajach szczepionki p. wir artritis

płodność stad hodowlanych poprawiła się tylko nieznacznie.

Wykład 4

Przebieg ciąży

-impuls do wywołania akcji porodowej pochodzi od płodu (kortyzol)

-zahamowanie produkcji gestagenów

-wydzielany jest szereg substancji o działaniu ureotropowym wpływających na kurczliwość miometrium (OTC, PGF2α, PGE2) +relaksyna

- aktywizacja kanałów jonowych miometrium

-rotacja płodu po postawy górnej z przodowaniem główkowym

-drażnienie receptorów w szyjce macicy przy udziale tłoczni brzusznej

OTC+ + ksylazyna

PGF2α + BÓL β₂adrenomimetyki (izosupryna, klenbuterol)

Odruch opróżniania macicy

n. pudentus

rdzeń kręgowy + tłocznia brzuszna

-

znieczulenie nadoponowe

Poród w położeniu prostym główkowym:

najpierw przyjmuje postawę boczną, potem górną.

Najczęstsze utrudnienia:

• jednostronne zaparcie nadgarstkowe

• postawa siedzącego psa z nastawieniem brzuszkowym

• zawinięcie głowy

• położenie proste pośladkowe

• obustronne zaparcie biodrowe- nie da się pomóc- fetotomia

• zaparcie pośladkowe

• postawa dolna z nastawieniem główkowym prostym- tak leży na 3-4 dni przed porodem- fizjologia

• położenie poprzeczne z nastawieniem grzbietowym

• położenie poprzeczne z nastawieniem brzusznym, postawa boczna

Wskazania do fetotomii

• martwy płód niemożliwy do wydobycia metodą bezkrwawą

• płód z przeszkodami porodowymi nie dającymi się odprowadzić met zachowawczą

• płód bezwzględnie za duży (odęty)

• potworkowatość (wodogłowie)

warunek: musi się zmieścić ręka i głowica feto tomu

Przygotowanie farmakologiczne samicy

• uspokojenie (sedacja i analgezja)

• znieczulenie nadoponowe (6-10 ml 1% polokainy)

• środki znoszące skurcze mm gładkich macicy z grupy β₂ mimetyków- klenbuterol, izosupryna

• zastępcze wody płodowe

• płukanie macicy- roztwór KMnO₄

• lokalna osłona antybiotykowa

• NSAID (metamizol, biovetalgin)

Ksylazyny unikać no najbardziej działa na mm gładkie (skurcz i niemożliwość manipulacji)

Rodzaje cięć: podłużne, poprzeczne, skośne

Czynniki decydujące o dobrych efektach zabiegu:

- czas od rozpoczęcia zabiegu

- dobra kondycja klaczy

- młody wiek

- dobre przygotowanie klaczy do transportu przez lek. pierwszego kontaktu- znieść bóle, zabezpieczyć ukł sercowo- naczyniowy, kroplówka przy odwodnieniu klaczy

- sprawność zespołu operacyjnego

Schorzenia okołoporodowe u klaczy poddanej fetotomii:

Zatrzymanie łożyska	28%
Uszkodzenie miękkich dróg rodnych	8%
Zapalenia wymienia	8%
Lochimetra	7%
Endometritis	32,5%
Ochwat poporodowy	6%

Fetotomia- ważna metoda rozwiązywania ciężkich porodów u klaczy i w wyniku innych Pruchnych do odprowadzenia zaparć

Budowa łożyska klaczy:

-rzekome

-rozproszone

-nabłonkowo- kosmówkowe

-jest omocznio-kosmówka

-budowa mikroliścieniowata, mikrokotyledonowa

-połączenie kosmków w kryptach jest stosunkowo luźne

Mechanizm odklejenia błon płodowych

• Obkurczenie naczyń przedwłosowatych endometrium

• Przesączenie płynu do przestrzeni zewnątrzkomórkowej w obrębie krypt

• Spadek objętości kosmka

• Wysuwanie się kosmka z krypty

• Usunięcie błon przez skurcze mm macicy- w 30 min powinno się odkleić- max 2-3h, u niektórych klaczy 6h

Uznaje się za zatrzymanie po 3, 6, 12 godz

Pierwsze objawy ochwatu po ok. 8 godz

Badanie łożyska

-ocena łożyska wydalonego samoistnie (czy kompletne, czy prawidłowe)

-ocena łożyska odjętego- z próbą wyjaśnienia przyczyny zatrzymania

Normalna waga łożyska nie powinna przekraczać 11% wagi płodu

wyższa obrzęk tk, nadmierne wypełnienie naczyń krw.

niższa zanik/ niedorozwój kosmków

Przyczyny zatrzymania łożyska

• Niezakaźne:

  • łożysko niedojrzałe

  • zaburzenia kurczliwośći macicy

  • łożysko przejrzałe

• zakaźne: zapalenie łożyska (placentitis) najczęściej wirusowe

Łożysko niedojrzałe- brak zmian histopatologicznych w nabłonku kosmka- trzymają się silnie w kryptach

Zaburzenia kurczliwości- na różnym tle, niedobór OTC, brak rec OTC, niedobory mineralne (Mg, Ca), zmęczenie mięśniówki, nadmiar OTC

Przyczyny zakaźne: zapalenie łożyska na tle bakteryjnym i wirusowym (EVA), streptokoki, Shigella

Leczenie farmakologiczne

-powtarzanie niewielkiej dawki OTC im, 10-20j.m. do 6x w odstępach godzinnych

-OTC we wlewie kroplowym (60-100j.m./l płynu wieloelektrolitowego lub glukozy)

-wlewy domaciczne środków odkażających

• wlew do omoczniokosmówki z podwiązaniem, podaniem OTC (klin hydrauliczny)

• wlew płynu 1-4l między błony płodowe a ścianę macicy

-podanie kolagenozy (niezarejestrowana) do naczyń łożyska- po 2h da się odciągnąć

Odjęcie manualne

-wprowadzenie ręki między ścianę macicy a błony płodowe i delikatne ich rozdzielanie

-wtedy gdy metody farmakologiczne się nie sprawdziły

-konieczne złożenie domaciczne środków p.bakteryjnych

Konsekwencje zatrzymania łożyska

-ochwat poporodowy

-postępujący rozkład tkanek łożyska na skutek niedotlenienia po ustąpieniu krążenia

-namnażanie drobnoustrojów

Wykład 5

Schorzenia wymienia u klaczy

Budowa anatomiczna

-2 połówki

-każda połówka ma strzyk na którym uchodzą 2 (3) przewody brodawkowe

-każda połówka składa się z 2 lub 3 płatów

-każdy płat ma własny przewód brodawkowy

-zwieracz strzyku i zatoka mleczna

-więzadło podwieszające wymię

Fizjologia wymienia klaczy

-produkcja mleka wzrasta przez pierwsze 2m-ce, potem stopniowo się obniża

-dobowa produkcja mleka 10-14 (18)l

-pojemność wymienia 2 l

-ssanie 4-12 x na dzień

Występowanie mastitis

-niezależnie od strefy klimatycznej

-dużo rzadsze niż u krów

-klacze mogą chorować w każdej fazie laktacji

-mogą chorować nie będąc w laktacji (ciąża urojona, świeżo urodzone klaczki- powiększenie wymienia, leci mleko

-predysponowane klaczy rasy fryzyjskiej (5-6x częściej niż u klaczy innych ras)

Występowanie

-klacze w ostatnim trymestrze ciąży (wymię przygotowuje się do laktacji, jeśli poprzedni sezon się wydłużył- wymię źle zasuszone)

-klacze w okresie poporodowym

-klacze w laktacji (chore, padłe, odsadzone źrebięta)- nadmiar mleka pozostaje w wymieniu i jest pożywką dla bakterii

-klacze nielaktujące- ciąża urojona- pojawia się okresowo u klaczy, które martwią się swoim źrebakiem, psychicznie uwalnianie prolaktyna, produkcja mleka, które może być pożywką dla bakterii

Drobnoustroje

-Streptococcus sp.: zooepidemicus, equi, pyogenes

-Campylobacter pseudotuberculosis

-E.coli

-Actinobacillus suis

-Pseudomonas aeruginosa

-Staphylococcus aureus

-Klebsiella sp.

-Neisseria sp.

Czynniki sprzyjające:

• nagłe ekstremalne zmiany temperatury

• podrażnienie strzyków przez głodne źrebię przy słabej mleczności

• przeniesienie drobnoustrojów z nosa przeziębionego źrebaka

• zaleganie mleka po odsadzeniu lub po śmierci źrebaka

• zbyt późne odsadzenie (wymię zbliża się do następnej laktacji- estrogeny, złe zasuszanie)

• stres, choroby ogólne obniżające odporność

• urazy, odmrożenia, skaleczenia

• patogeny przenoszone przez owady (meszki)

Czynniki ograniczające występowania schorzenia

-lepsze umiejscowienie i mniejsze rozmiary wymienia niż u krowy

-w wymieniu zalega mało mleka, produkowane są małe ilości mleka, które jest często zdajane

-klacze nie są hodowane w celu pozyskiwania mleka (do celów kosmetycznych)

-wadliwe zaburzenia zwieracza strzyku

Objawy kliniczne

• obrzęk i bolesność narządu- jedno lub obustronny

• możliwy obrzęk ww chłonnych

• zmiana barwy i gęstości wydzieliny, możliwa obecność krwi

• możliwy obrzęk podbrzusza

• charakterystyczna kulawizna po stronie chorej połówki

• źrebaki nie piją mleka

Objawy ogólne mastitis:

- zwykle brak ogólnych objawów, jeśli są to są niespecyficzne

-podwyższenie temp

-brak apetytu

-osowiałość

-czasem niespecyficzne objawy kolkowe

Diagnostyka różnicowa

-powiększenie gruczołu przed zbliżającym się porodem

-nowotwory, ropnie, urazy, blizny

Antybiogram:

-umyć wymię, wysuszyć, zdezynfekować i jałowo pobrać próbkę

Leczenie

• opróżnić wymię z mleka, wydzieliny zapalnej

• dokładnie zdezynfekować strzyki

• podać leki dowymieniowo- do obu otworów strzykowych zainfekowanej połówki wymienia

• kanał strzykowy jest krótszy i węższy niż u krowy- stosować końcówki dla jałówek lub igły guziczkowe o przekroju 2mm

Leki dowymieniowe

-takie jak u bydła w laktacji

-penicylina półsyntetyczna

-cefalosporyny

-tetracykliny

W przypadku stwierdzenia ropni w wymieniu należy je nakłuć lub przeciąć

-klacz musi być do zabiegu poddana sedacji

-jamę ropni płucze się roztworem środków odkażających (KMnO_4, preparaty jodowe, barwniki, napary ziołowe)

-leczenie ogólne 4-5dni utrzymywać stężenie terapeutyczne leku

-NLPZ i przeciw bólowe

-zewnętrznie na wymię maści chłodzące i przeciw zapalne, zimne okłady- unikać dodatkowych podrażnień

Następstwa ostrego mastitis

-zazwyczaj brak

-rzadko dochodzi so zwłóknienia i zaniku tk gruczołowej

-pęknięcia wymienia

-doniesienia o poronieniach i endometritis

Przewlekłe mastitis u klaczy Botriomykoza

-Streptococcus ureus

-przerostowe zmiany w całym gruczole

-ropnie sięgające w głąb tk gruczołowej wymienia

-leczenie zachowawcze mało skuteczne

-wskazanie do amputacji wymienia

W trakcie leczenia klaczy źrebię należy karmić butelką, jednak w taki sposób by nie przestało się interesować matką jako źródłem pokarmu. Najlepiej trzymać butelkę przy wymieniu klaczy.

Mleko zastępcze :

600ml mleka krowiego+400ml wody przegotowanej+duża łyżka glukozy+ Wit A, D₃

Co 2 godz 200-300ml na źrebię

Od 3 tyg życia 400ml

1m-c- 6tyg można podawać śrutę do żłobów, nadal pojenie co 2-3h