„Nie-boska komedia” Zygmunt Krasiński – dramat romantyczny. Powstał w 1833, a wydany został w 1853 w Paryżu. Ukazał się bezimiennie, dlatego w ten sposób nazywano autora. Warto zaznaczyć, że Nie-boską ukończył w Wenecji. Początkowo utwór miał nosić nazwę „Mąż”. Łączy w sobie problematykę historyczna, nawiązuje do rewolucji (z Francuską na czele). Problematyka historyczna łączy się u Krasińskiego z problematyką metafizyczną. Chodzi tu głównie o ingerencję opatrzności w sprawy człowieka jak i historię dramat historiograficzny.
Symbolika tytulu: wyraźne nawiązanie do Dantego i „Boskiej komedii” powstałej w XIV w. Oznacza to, że o ile Dante w XIV w. stworzył dzieło o boskim planie świata, tak Krasiński pokazał taki moment dziejów historycznych, w którym ludzie zdaje się, zapomnieli o podstawowej prawdzie, że to Bóg jest panem historii i postanowili urządzić na ziemi własny porządek, nie boski. Marian Stala zauważył, że jest to dramat osadzony we współczesności autora, zobaczonej, przeżytej i zinterpretowanej jako czas chaosu i zamętu, zniszczenia społecznego i moralnego ładu świata.
Kompozycja: pierwotnie tytułem był „Mąż”. Rzeczywiście odgrywa on ważną rolę- hrabia Henryk. Mąż i Glowa rodziny w pierwszych dwóch częściach. Natomiast w dwóch ostatnich jest mężem opatrznościowym szlachty, jako grupy społecznej prowadzącej bój z motłochem i tę walkę przegrywa.
Budowa: 4 części dramatyczne (motta wstępy, cytaty). Całość wystylizowana na styl Biblijny. Wszystkie cztery części łączy postać bohatera – hrabiego Henryka. Cz. 1 i 2 stanowi dramat rodzinny, dramat o artyście (Hrabia Henryk jest poetą romantycznym. Cierpi, ponieważ jego wielkość została skonfrontowana z moralnością). Hrabia Henryk ma nieustanne wyrzuty sumienia. Części 3 i 4, to dramat społeczny, to także dramat o rewolucji społecznej, w której Krasiński podejmuje dodatkowo problematykę historiograficzną. Wizja rewolucji u Krasińskiego jest zdecydowanie negatywna, potępia rewolucję, uznając ją za zło i grzech. Dlaczego? Był pod wpływem poglądów ojca- gen. Krasińskiego. Wpił w syna konserwatyzm, antysemityzm. Był wychowywany w duchu konserwatywnego katolicyzmu. Z opowieści ojca dowiedział się, że rewolucja francuska miała wpływ destrukcyjny, przyczyniła się do dominacji motłochu, wprowadziła krwawy terror i lansowała utopijne poglądy tzw. ludzkiej religii. Postacią mroczną jest Leonard, mistrz sabatów rewolucyjnych (Krasiński tym samym porównuje rewolucję do dzieła szatana).
Dwa możliwe odczytania zakończenia:
wizja rzeczywistego końca dziejów i historii – zakończenie działania Boga
sygnał bożej opieki nad światem – informacja dana przez Boga, że nawet w momentach, kiedy człowiek chce urządzić świat po swojemu, to i tak Bóg nada swój własny, opatrznościowy sens tym katastroficznym scenom, które wydarzają się na ziemi
Wyrazy rewolucji: cz. 3 i 4 obóz rewolucji. Krasiński przedstawia w tych scenach zło nowego świata. Tym światem rządzi zemsta, zbrodnia i bałwochwalstwo. Akcja cz. 3 toczy się w obozie rewolucji, pod miejscowością nazywająca się Okopy Świętej Trójcy. Rewolucjoniści przeważają. Na czele rewolucji stoi Pankracy, główny ideolog, który snuje wizję nowego i sprawiedliwego świata, rządzonego przez lud, ale stworzonego na gruzach świata feudalnego. Jego prawą ręką jest Leonard, płatny najemnik i wykonawca rozkazów, a także Przechrzci (w taki sposób określa Żydów). Szary tłum rewolucyjny: chłopi, rzemieślnicy, lud dyszący rządzą zemsty, chce tylko krwi. W przeddzień bitwy obóz odwiedza hrabia Henryk, przeprowadzony do Pankracego, przypomina podróż Dantego po piekle. Henryk odwiedzając świat ogarnięty rewolucją przechodzi przez piekło: panom i tyranom śmierć. Niszczenie starego świata ma odbywac się na gruzach Chrześcijaństwa. Symboliczna scena pokazuje sabat- satanistyczną scenę na gruzach katedry chrześcijańskiej. Kapłanem nowej mny jest Leonard. Widzi orgie, ochlaństwo, rozwiązłość. Obóz arystokracji, który schronił się w Okopach Świętej Trójcy, ogarnięty jest lękiem, przeczuwają swoja klęskę. Krasiński nie oceniał, zdawał sobię sprawę z tego, że arystokraci zasłużyli na zemstę ludu. Wina leżała też po ich stronie. Oddał rozwiązanie sporu w ręce Boga. To on miał ostatecznie wyprowadzić lud z kataklizmu. Dramat Krasińskiego jest dramatem prowidencjalistycznym, to znaczy, że opatrzność wpływa na dzieje poszczególnych osób ale tez całych narodów.
Mickiewicz był zachwycony dramatem Krasińskiego.