Facja- zespół cech charakteryzujących warstwy skalne, reprezentujących określone środowisko depozycyjne (np. facja wapieni rafowych).

Zespół cech fizykochemicznych wraz ze światem organicznym w określonym miejscu i czasie (biofacje)

Np. trylobitowe, konodontowe, otwornicowe, amonitowe.

Wilson stwierdził, że pewne zwierzaki żyją w pewnych środowiskach.

Facje mogą być nie tylko osadowe, ale również magmowe i metamorficzne.

Facje w Ordowiku

Główne Megafacje (zgeneralizowane facje)

• Facje łupków graptolitowych- facja pelagiczna, otwartego morza (głęboka sedymentacja- z wulkanitami, lidytami)

• Facja piaszczysto-węglanowa- obszary szelfowe

• Facja wulkaniczna- obszary mobilne tektonicznie

W Ordowiku są 2 większe kontynenty: Baltica i Laurencja, pomiędzy nimi Japetus, a oddzielona od nich oceanem Tetydy, Gondwana. W rekonstrukcji pomagają też dane paleoklimatyczne.

W Dewonie Laurencja i Baltica połączyły się, dając kontynent Euramerykę (Oldred).

Megafacje:

• Facja old redu- klastyczna lądowa, brakiczno – morska, eoliczna, korytowe , równie zalewowo, laguny; czerwone barwy, szczątki organizmów słodkowodnych i flora

• Facja reńska- morska klastyczna- piaskowce, zlepieńce, łupki , środowiska nerytyczne z materiałem terygenicznym , charakterystyczna bentoniczna fauna muszlowa

• Facja czeska (hercyńska)- morska, węglanowa, wapieni dolomity, margle; utwory pelagiczne środowisk płytkich i głębokich ale budowle rafowe

• Facja mieszana- pomiędzy reńską i hercyńską

Rozkład facji odpowiada rozkładowi paleogeograficznemu na S od Oldredu:

• A?

• B?

• Facje moldalubskie (wapienne przy Gondwanie)

Facja mówi nam o środowisku w danym czasie, ale może być powtarzalna

Klasyfikacja stratygraficzna:

Polega na ustalaniu normalnego następstwa warstw i wszelkich innych ciał skalnych w skorupie ziemskiej oraz grupowaniu ich w jednostki podziału na podstawie różnorodnych ich cech i składników

Wiele różnych cech (np. litologia, skamieniałości) można przyjąć za podstawę klasyfikacji stratygraficznej, a więc istnieje wiele różnych kategorii klasyfikacji stratygraficznej.

Ciało skalne- trójwymiarowy przestrzenny obiekt skalny („warstwa”), o danych cechach lub własnościach petrograficznych, bądź to fizykochemicznych, bądź paleontologicznych, odróżniających dane ciało skalne od sąsiadujących ciał skalnych.

Właściwości te, to między innymi: powierzchnie oddzielności sedymentacyjnej ( na ogół w przybliżeniu płaskie powierzchnie „warstw”) mniej lub bardziej ostre granice zmian litologii, składu chemicznego, zawartych w skałach skamieniałości, własności fizycznych itp.

Tabelka z „Zasad stratygrafii”

Kategorie klasyfikacji stratygraficznej:

• Klasyfikacja litostratygraficzna: zajmuje się porządkowaniem warstw skalnych ujętych w jednostki, zdefiniowane na podstawie kryteriów litologicznych.

• Klasyfikacja biostratygraficzna- zajmuje się porządkowaniem warstw skalnych ujętych w jednostki zdefiniowane na podstawie zawartych w nich skamieniałości, szczególnie zaś skamieniałości przewodnich

• Klasyfikacja magnetostratygraficzna grupuje skały w jednostki stratygraficzne na podstawie podobieństw ich własności magnetycznych. Zdefiniowane przez inwersje polarności, odzwierciedlające historię zmieniającego się skokowo pola magnetycznego Ziemi.

• Klasyfikacja chronostratygraficzna zajmuje się porządkowaniem warstw skalnych na podstawie ich wieku i stosunków czasowych

• Inne kategorie- mogą porządkować ciała skalne na podstawie takich cech jak własności sejsmiczne, przewodnictwo elektryczne, parametry geochemiczne (np. trwałe izotopy węgla), warunki powstania objęte litogenezą lub określone środowiskiem sedymentacji ( w tym cyklicznością depozycji), paleoklimatem, powierzchniami nieciągłości.

Jednostka stratygraficzna:

Ciało skalne („warstwa”) lub zespół ciał skalnych („warstw”) powiązanych stosunkiem następstwa czasoprzestrzennego, a więc skały ujęte w jednostkę w obrębie klasyfikacji przyjętej dla naturalnego następstwa skał w skorupie ziemskiej na podstawie jakiejkolwiek z wielu cech lub składników skał.

Litostratygrafia:

1. Odzwierciedla określone etapy rozwoju geologicznego skorupy ziemskiej na obszarze, którego dotyczy

2. Służy do podstawowych badań geologicznych, w tym m.in. do studiowania i opisywania litologii, stratygrafii, lokalnych i regionalnych warunków strukturalnych, odtwarzania historii geologicznej poszczególnych regionów, poszukiwań i dokumentowani złóż surowców mineralnych , badań wód podziemnych oraz różnych aspektów ochrony litosfery

Podstawę litostratygrafii stanowią jednostki litostratygraficzne

Jednostka litostratygraficzna to ciało skalne wyróżnione na podstawie diagnostycznych cech litologicznych, w niektórych przypadkach również relacji geometrycznych (przestrzennych) do sąsiednich jednostek . Wyróżniana jest w obrębie skał osadowych, magmowych i metamorficznych, a także może obejmować ich kombinacje.

Stopień zmian litologicznych, decydujących o wyróżnieniu jednostki litostratygraficznej nie podlega ścisłym regułom

Zależy on od złożoności budowy geologicznej danego obszaru, rzutującej na wybór cech niezbędnych do zobrazowania następstwa skalnego i rekonstrukcji rozwoju geologicznego.

Formalne jednostki lito stratygraficzne:

1. Grupa

2. Formacja- jednostka podstawowa

3. Ogniwo

4. Warstwa

Ranga jednostek nie zależy od ich miąższości

Granice jednostek litostratygraficznych są określane jako miejsca zaniku cechy diagnostycznej danej jednostki.

Formacja jest podstawową jednostką klasyfikacji litostratygraficznej, służą do całkowitego podziału litostratygraficznego utworów w profilu geologicznym

Bez ustalenia formacji nie jest dopuszczalne wyróżnianie innych formalnych jednostek litostratygraficznych.

1. Miąższość nie stanowi podstawy przy definiowaniu formacji

2. Jednostka ta powinna być tak określona by jej rozprzestrzenienie regionalne można było przedstawić na szczegółowej mapie geologicznej ( w skali 1:25.00 lub 1:50.000)

3. Formacje mogą stanowić skały osadowe, magmowe i metamorficzne, może ona być również kombinacją dwóch lub więcej typów genetycznych skał wzajemnie ze sobą powiązanych

4. W obrębie formacji nie powinno być większych niezgodności stratygraficznych lub kątowych, natomiast mogą występować niewielkie przerwy śródformacyjne.

5. Formacje mogą być ciągle lub nieciągłe . Formacja może być podzielona na ogniwa w sposób całkowity lub częściowy.

Ogniwo:

Można wyróżniać w obrębie formacji

1. Jest zawsze częścią formacji, ale wyróżnianie ogniwa jest wskazane tylko wówczas gdy jest uzasadnione zmiennością cech litologicznych w obrębie formacji.

2. Powinno być w jak największym stopniu jednorodne litologiczne, lecz może także składać się ze ściśle powiązanych dwóch lub więcej typów skał

Warstwa jest wydzielana w miarę potrzeby w obrębie jednostek stratygraficznych wyższego rzędu Może ona przebiegać w obrębie różnych jednostek wyższego rzędu. Termin warstwa, określający jednostkę formalną, należy stosować tylko w liczbie pojedynczej w celu uniknięcia możliwych niejasności w stosunku do nieformalnego terminu warstwy.

Grupa to jednostka litostratygraficzna nadrzędna w stosunku do formacji

1. Składa się z dwóch lub więcej formacji mających wspólne lub pokrewne, charakterystyczne elementy litologiczne

2. Grupy oddzielone są od siebie często większymi niezgodnościami kątowymi czy stratygraficznymi

3. Mogą być także wyróżniane w celu podkreślenia związku litologicznego między formacjami przechodzącymi w siebie stopniowo

4. Wydzielenie grupy należy stosować tylko w uzasadnionych przypadkach, gdy ma to istotne znaczenie dla celów praktycznych (np. ujęć kartograficznych, opracowań regionalnych, złożowych itp.).

Pełna nazwa własna formacji, ogniwa i warwy składa się z trzech członów. Terminu klasyfikacyjnego, terminu litologicznego i członu geograficznego.

Dla nazw jednostek wyższego rzędu- grupa wykorzystuje się wyłącznie terminy pochodzenia geograficznego w połączeniu z terminem klasyfikacyjnym

Przykład:

Formacja wapienia czorsztyńskiego = formacja wapienia z Czorsztynu

Grupa z… (tu nazwa geograficzna, np. z Pienin)

Ogniwo zlepieńca Malinowskiego

Można umieścić także określenie paleontologiczne obok terminu litologicznego

Przykład: formacja wapieni koralowych z …(tu nazwa geograficzna)

Ogniwo łupków graptolitowych z … (tu nazwa geograficzna)

Nie zaleca się stosowania terminów genetycznych, np. rafa, flisz, molasa, ewaporat

Wydzielenie ogniw i warstw w obrębie formacji nie ma rangi hierarchicznej