Unia Europejska – powstały 1 listopada 1993 na mocy Traktatu z Maastricht gospodarczo-polityczny związek demokratycznych krajów europejskich (dwudziestu siedmiu od 1 stycznia 2007 r.)[3], będący efektem wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej zapoczątkowanej po drugiej wojnie światowej. Jest unikatową formą tego typu na świecie mającą 30% udział w światowym PKB
W 2002 roku wygasł zawarty na 50 lat traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali. Obecnie obowiązujące traktaty to: Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską oraz Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej. Obowiązuje prawo wspólnotowe i współpraca ponadnarodowa.
Według podpisanego w 1992 roku Traktatu o Unii Europejskiej podstawowymi celami Unii są:
promowanie ekonomicznego i społecznego postępu poprzez zacieśnianie współpracy gospodarczej i likwidowanie barier w obrocie handlowym między państwami członkowskimi,
wzmacnianie obrazu Unii jako jednego ciała politycznego mówiącego jednym głosem na arenie międzynarodowej poprzez prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej,
dążenie do stworzenia obywatelstwa europejskiego i poczucia przynależności do jednej wspólnoty u zwykłych obywateli poprzez zapewnienie jednakowych norm prawnych i pełnej swobody przepływu ludzi w obrębie Unii,
rozwijanie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwego traktowania, którym ma być UE poprzez wprowadzanie wspólnych norm prawnych, socjalnych i stałą poprawę poziomu życia państw uboższych.
ujednolicenie struktury gospodarczej krajów członkowskich, wyrównanie rozwoju gospodarczego regionów.
Małe państwa są za słabe by rozwiązywać wszystkie problemy. Im większy potencjał gospodarczy, tym łatwiej.
Zwiększenie możliwości w zakresie wyżywienia. Każdy z nowych krajów oferuje coś nowego. Np. Włochy z pewnym potencjałem i Niemcy o potencjale zupełnie innym.
Rozszerzenie: początkowo grupa 6 państw. Następnie rozszerzenie o kraje bogate zbliżone strukturą gospodarczą – rozszerzenie na północ. Następnie rozszerzenie na biedne południe: Hiszpania, Portugalia i Grecja.
Rozszerzenie o trzy kraje, które zachowały swoją neutralność. Szwecja, Austria i Finlandia.
Rozszerzenie po likwidacji systemu komunistycznego 2004: Europa Środkowo – wschodnia.
Istota rozszerzenia jest podstawą do charakterystyki geograficzno – ekonomicznej krajów UE:
Rozszerzenie o bogatych/biednych, neutralne, kraje zupełnie biedne.
Można rozpatrywać charakterystykę pod wieloma aspektami:
Potencjał powierzchniowy (element geograficzny).
Potencjał ludnościowy (element geograficzny):najliczniejsi są Niemcy, 80mln; kolejno Francja, GB, Włochy – ok.50 mln; kolejno Hiszpania 39mln; kraje o małym potencjale – Rumunia, i mniejsze - Malta.
PKB / mieszkańca:
Niemcy – 6% światowego KB, następnie Francja, GB, Włochy.
Struktura zatrudnienia.
Urbanizacja: GB, Holandia, najsłabiej zurbanizowane to Rumunia, Bułgaria – ok. 40% mieszkańców wsi.
Gęstość zaludnienia: rozszerzenie na północ sprawiło, że w polityce pojawił się element rozwoju terenów wiejskich – o małej gęstości zaludnienia. Unia odchodzi od dotowania rolnictwa, na rzecz dotowania wsi. Największa gęstość zaludnienia w Holandii, Belgii. Najmniej w krajach północy – Finlandia, Szwecja.
Charakterystyka uwarunkowań kulturowych – z czym dane państwa się kojarzą:
Elementy dominujące gospodarce – Hiszpania – turystyka, po wojnie niezwykle zacofane gospodarczo. Kraje wschodniej Europy – rolnictwo.
Można wspomnieć o charakterystyce dotyczącym geografii fizycznej: użytkowanie ziemi, klimat, gleby: na północy na utworach polodowcowych – lasy szpilkowe, w E. Środkowej gleby pylaste, i na południu np. terra rosa. Kraje nizinne/ górzyste.