W nauce prawa podaje się dwa ujęcia źródeł prawa: formalne i materialne źródła prawa. Formy w jakich przejawia się obowiązujące prawo. W Rzeczypospolitej źródłami prawa z znaczeniu formalnym są:
- konstytucja,
- ustawa,
- rozporządzenie,
- akty prawa miejscowego,
- oraz inne akty normatywne.

Do źródeł prawa w znaczeniu formalnym należało wcześniej prawo zwyczajowe.

Źródła prawa w znaczeniu materialnym to wszelkie czynniki wpływające na treść norm prawnych lub też źródła określające pochodzenie norm.

Nauka prawa wyrówna także źródła poznania prawa. Są to wszelkie organy publikacyjne. Czyli miejsca, w których umieszczona jest treść norm prawnych. Zaliczymy do nich:
- Dziennik Ustaw,
- Monitor Polski,
- resortowe dzienniki urzędowe.

Źródła prawa można również podzielić na źródła prawa powszechnie obowiązującego oraz źródła prawa wewnętrznie obowiązującego. Powszechne źródła prawa skierowane są do szerokiej grupy społeczeństwa, a niekiedy ogółu obywateli. Natomiast źródła praw wewnętrznego dotyczą organizacji i funkcjonowania organów administracji publicznej.

Źródła prawa w Rzeczypospolitej

Obecnie obowiązująca Konstytucja wymienia następujące źródła prawa:
- Konstytucja,
- ratyfikowane umowy międzynarodowe,
- prawo stanowione przez organizację międzynarodową
- ustawy i rozporządzenia z mocą ustawy,
- rozporządzenia,
- akty prawa miejscowego

Norma prawna, reguła postępowania, ustanowiona przez kompetentny organ państwa np. parlament, rząd, prezydenta, wojewodę, skierowana do abstrakcyjnego adresata, określająca sposób postępowania w przewidzianej tą normą sytuacji.

Realizacja norm prawnych zabezpieczona jest groźbą użycia przymusu przez państwo, które przewiduje w przypadku jej naruszenia sankcję (np. grzywnę, pozbawienie wolności, opuszczenie bezprawnie zajmowanego lokalu). Norma prawna wskazuje ogólne cechy adresata, np. skierowana jest do każdego studenta, nauczyciela lub każdego, kto ukończył 18 lat. Jednocześnie też od normy prawnej wymaga się, by przyznawała określone prawa i nakładała określone obowiązki równo wszystkim adresatom (np. uczniom). Ponadto norma prawna wyznacza warunki, jak i zachowania na tyle nie skonkretyzowane, aby mogły być powtarzalne (np. każdy, kto osiągnął pewien pułap rocznych dochodów musi zapłacić przewidziany prawem podatek).

Każda norma prawna składa się z 3 elementów:

1) hipotezy, wskazującej krąg adresatów oraz okoliczności, w jakich ma ona zastosowanie;

2) dyspozycji, wyznaczającej sposób postępowania sformułowanej w postaci dozwolenia, zakazu lub nakazu;

3) sankcji, określającej konsekwencje naruszenia dyspozycji np. w postaci unieważnienia zawartej umowy lub w polityce – odwołania z zajmowanego stanowiska, utraty biernego i czynnego prawa wyborczego albo zakazu pełnienia określonych funkcji publicznych. Norma prawna nie jest równoznaczna z przepisem prawnym. Dopiero na podstawie całego zespołu przepisów prawnych ustala się obowiązujące normy prawne.

Przepis prawny, część aktu prawnego, wyodrębniona jako artykuł, paragraf itp. Określenie przepisu prawnego bywa używane wymiennie z określeniem norma prawna. Elementy jednej normy mogą być zawarte w kilku różnych przepisach, np. przez odesłanie do innych artykułów danego aktu prawnego lub przez sformułowanie sankcji dla norm zawartych w innych aktach prawnych.

Roszczenie jest to możliwość domagania się od indywidualnie oznaczonej osoby konkretnego zachowania. Zachowanie to może polegać na działaniu, zaniechaniu lub znoszeniu. Osoba, której przysługuje roszczenie, posiada prawo do zwrócenia się do organów państwa o zastosowanie przymusu, gdy osoba lub firma zobowiązana nie spełni świadczenia.

Rodzaje roszczeń
Roszczenia dzielimy na wymagalne (tj. takie, co do których wierzyciel ma prawną możliwość żądania ich zaspokojenia) i niewymagalne.

Terminy przedawnienia
Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.

Terminy przedawnienia roszczeń
Rodzaj roszczenia
Roszczenie cywilnoprawne
Roszczenia okresowe (czynsz za wynajem)
Roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej
Roszczenia ze stosunku pracy
Roszczenie pracodawcy o naprawienie szkody

Pozew - pismo procesowe wszczynające proces cywilny, zawierające powództwo (skonkretyzowane żądanie określonego zachowania wysunięte przez składającego - powoda przeciwko określonej osobie - pozwanemu) oraz uzasadnienie przytaczające okoliczności faktyczne na poparcie powództwa. Pozew nie musi zawierać podstawy prawnej przyszłego rozstrzygnięcia.

W postępowaniu nieprocesowym odpowiednikiem pozwu jest wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego, z tym, że nie zawsze jest on konieczny do wszczęcia postępowania - w niektórych przypadkach może ono zostać wszczęte z urzędu

Oświadczenie woli – pojęcie z zakresu prawa cywilnego oznaczające przejaw woli ludzkiej zmierzający do wywołania skutku prawnego w postaci powstania, zmiany, ustania stosunku prawnego. Oświadczeniem woli jest każde zachowanie człowieka wyrażające jego wolę w sposób dostateczny. Może być złożone nie tylko na piśmie, ale także ustnie, jak również wyrażone przez gest. Definicja oświadczenia woli w prawie polskim została zawarta w art. 60 kodeksu cywilnego.

Przejaw woli zostanie uznany za oświadczenie woli w sensie prawnym, jeśli zostaną spełnione następujące warunki:

• oświadczenie zostanie złożone w sposób swobodny, przymus fizyczny wyłącza oświadczenie woli, zaś przymus psychiczny stanowi wadę oświadczenia woli;

• oświadczenie będzie zrozumiałe, co oznacza, że przynajmniej w drodze interpretacji można ustalić, jakiego rodzaju skutek prawny chciał wywołać składający oświadczenie. Tu można wyróżnić:

1. oświadczenia woli wyraźne, czyli złożone za pomocą mowy, pisma, powszechnie uznanych za zrozumiałe.

2. oświadczenia woli dorozumiane, czyli złożone w inny sposób niż powyżej, poprzez inne zachowanie, są one oświadczeniem woli, jeżeli w danym kontekście sytuacyjnym to zachowanie pozwala odczytać wolę podmiotu.

• oświadczenie zostanie złożone na serio, co oznacza, że oświadczeniu woli musi towarzyszyć rzeczywista wola wywołania skutku prawnego. Oświadczeniem woli nie na serio, jest takie oświadczenie, które ze względu na okoliczności w jakich zostało złożone, nie może zostać odczytane jako zmierzające do wywołania skutku prawnego. Oświadczenia woli pozorne, a więc zmierzające do wywołania innego skutku prawnego niż wynika z okoliczności, są oświadczeniem woli, choć dotkniętym wadą.

Wady oświadczenia woli

Każde wyrażenie woli może być dotknięte wadami. Wada oświadczenia woli powoduje jego nieważność lub bezskuteczność. Kodeks cywilny przewiduje katalog wad, które wpływają na ważność oświadczenia.

Są to:
- brak świadomości lub swobody wyrażenia woli,
- pozorność,
- błąd,
- groźbę.

Warto poświęcić odrobinę uwagi każdej z nich. Każda bowiem powoduje inne skutki.

Brak świadomości lub swobody

Z tą wadą oświadczenia woli mamy do czynienia, gdy osoba składająca oświadczenie jest w nienaturalnym stanie psychofizycznym. Oświadczenie woli jest nieważne, gdy składająca je osoba jest w stanie świadomości wyłączającym podjęcie i zrozumienie decyzji.

Najczęściej przyczyną takiego stanu jest:
- choroba psychiczna,
- niedorozwój umysłowy,
- nadużycie alkoholu, narkotyków lub lekarstw,
- gorączka,
- narkoza,
- hipnoza,
- uwiąd starczy.

Pozorność

O pozorności mówimy, gdy strony są zgodne co do tego, że oświadczenie albo w ogóle ma nie wywołać żadnych skutków prawnych albo ma wywołać inny skutek niż wynika z treści czynności.

Z pozornością będziemy mieli do czynienia np. w sytuacji gdy dwie osoby spiszą umowę darowizny a tymczasem faktycznie dokonają sprzedaży.

Błąd

Oświadczenie woli można złożyć również pod wpływem błędu. Można działać w błędzie, co do stanu rzeczy lub w błędzie co do oświadczenia woli. Pierwszy przypadek to np. sytuacja gdy kupuje się kopie obrazu myśląc, że jest to oryginał.

Błąd aby stanowił wadę musi być istotny. Musi mieć wpływ na zawarcie umowy lub złożenie innego oświadczenia. Ważne jest również, aby osoba, której składa się oświadczenie woli wiedziała o błędzie lub go wywołała (np. udzielając błędnych informacji).

Groźba

Z groźbą mamy do czynienia, gdy jedna osoba zmusza drugą do złożenia oświadczenia woli. Groźba ma wpływ na ważność oświadczenia woli, gdy jest bezprawna. Bezprawne działanie to działanie niezgodne z prawem. Będzie więc groźbą zastraszanie, porwanie czy szantażowanie.

Groźba może być skierowana zarówno do osoby składającej oświadczenie woli, jak również do osoby trzeciej (np. dziecka lub małżonek osoby składającej oświadczenie). Ważne jest, aby pod jej wpływem wyrażono wolę.

Jakie są skutki wad

Różne wady powodują różne skutki. Oświadczenie woli złożone w stanie wyłączającym świadomość jest zawsze nieważne. Nie trzeba go odwoływać ani unieważniać przed sądem. Podobnie jest w wypadku pozorności.

W wypadku groźby lub błędu od oświadczenia można się uchylić. Trzeba złożyć jednak oświadczenie woli o uchyleniu się od jego skutków. W wypadku błędu składający ma na to rok od czasu, gdy dowiedział się o błędzie. W wypadku groźby rok, od kiedy stan obawy ustał. Oświadczenie o uchyleniu musi być złożone drugiej stronie na piśmie.

Negocjacje – ustalanie przez strony treści oświadczenia woli, zwykle są podejmowane w wyniku zaproszenia wysyłanego przez jedną stronę drugiej.

Umowa zostaje zawarta po uzgodnieniu wszystkich jej postanowień Negocjacje powinny być prowadzone z zachowanie dobrych obyczajów:
- Rzeczywisty zamiar powzięcia umowy
- Zachowanie dyskrecji w sprawach z zastrzeżeniem dyskrecji oraz nie wykorzystywanie takich informacji dla własnych celów

Oferent – składa ofertę

Oblat – przyjmuje ofertę

Pełnomocnictwo jest jednostronną czynnością prawną o charakterze upoważniającym. Przepisy Kodeksu cywilnego wyróżniają jego trzy podstawowe typy:
- pełnomocnictwo ogóle, do czynności zwykłego zarządu;
- pełnomocnictwo rodzajowe obejmujące umocowanie do określonego rodzaju czynności;
- pełnomocnictwo szczególne obejmujące umocowanie do konkretnej

Pełnomocnika nie można powołać przy ojcostwie.

Prokura jest to pełnomocnictwo udzielone przez przedsiębiorcę jednej lub kilku osobom fizycznym, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Pod rygorem nieważności powinna zostać udzielona na piśmie.

Udzielenie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru przedsiębiorców, określając jej rodzaj, a przy prokurze łącznej – także sposób wykonywania.

Wygaśnięcie

W razie: wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji, przekształcenia przedsiębiorcy lub śmierci prokurenta prokura wygasa. Natomiast nie wygasa w razie śmierci przedsiębiorcy lub utraty przez niego zdolności do czynności prawnych. Wygaśnięcie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru przedsiębiorców.

Uprawnienia prokurenta

Wprawdzie prokura nie może zostać przeniesiona, ale prokurent może ustanowić pełnomocnika do wykonania poszczególnych czynności albo pewnego rodzaju czynności. Prokurent powinien złożyć własnoręczny podpis zgodnie ze wzorem podpisu, jaki znajduje się w aktach rejestrowych. Musi też zamieścić dopisek wskazujący na prokurę, jeżeli z treści dokumentu nie wynika, że działał jako prokurent. Aby prokurent mógł zbyć przedsiębiorstwo, oddać je do czasowego korzystania, zbyć lub obciążyć nieruchomość, powinien mieć pełnomocnictwo do poszczególnej czynności.

Prokurent - Jest to pełnomocnik zarządu spółki mający prawo do składania oświadczeń woli w imieniu i na rzecz spółki. Pełnomocnictwo to nosi nazwę prokura.

Poniższe ograniczenia dotyczą zarówno pełnomocników powoda, pozwanego, jak również uczestników postępowania nieprocesowego.

Czym jest pełnomocnictwo procesowe?

Pełnomocnictwo procesowe jest upoważnieniem do działania zamiast innej osoby w ramach postępowania sądowego.

Może być :

• ogólne – do prowadzenia wszystkich spraw w imieniu danej osoby (podmiotu)

• do prowadzenia poszczególnych spraw

Odrębnym rodzajem pełnomocnictwa jest pełnomocnictwo do przeprowadzenia konkretnej czynności procesowej (np. wniesienia zażalenia, apelacji, przesłuchania świadków).

Pełnomocnik procesowy jest upoważniony do dokonania :

• wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego ich wniesieniem, jako też wniesieniem interwencji głównej przeciwko mocodawcy;

• wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji;

• udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu;

• zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie;

• odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej.

Jeśli dana osoba posiada ogólne pełnomocnictwo (np. notarialne) do reprezentowania danej osoby – nie tylko w ramach procesu, nie musi posiadać odrębnego pełnomocnictwa procesowego.

Mocodawca stawający jednocześnie z pełnomocnikiem może niezwłocznie prostować lub odwoływać oświadczenia pełnomocnika.

Posiadacz zależny – osoba, która faktycznie włada cudzą rzeczą jak użytkownik, najemca, dzierżawca, zastawnik itp. i jest podporządkowana właścicielowi lub posiadaczowi samoistnemu na podstawie stosunku prawnego uprawniającego go do władania rzeczą. Posiadacz zależny włada rzeczą zarówno we własnym imieniu i interesie (na podstawie np. umowy dzierżawy, najmu, itd.), ale także w interesie właściciela lub posiadacza samoistnego. Posiadaczowi zależnemu przysługuje roszczenia posesoryjne oraz ochrona własna i obrona konieczna z art. 343 kodeksu cywilnego. Posiadanie zależne nie może prowadzić do zasiedzenia.

Posiadacz samoistny – osoba, która rzeczą faktycznie włada jak właściciel. Stan faktyczny (posiadanie) często idzie w parze z tytułem prawnym do rzeczy (własność), jednak można być posiadaczem samoistnym nie będąc równocześnie właścicielem rzeczy. Ważna jest sama wola władania rzeczą we własnym imieniu, a nie tytuł prawny do niej. Posiadanie samoistne może prowadzić do nabycia własności poprzez zasiedzenie rzeczy.

Zasiedzenie – sposób nabycia określonego prawa wskutek upływu czasu, jedna z instytucji dawności. Funkcją zasiedzenia jest uzgodnienie stanu prawnego i stanu posiadania, instytucją prawną, która może działać przeciwstawnie do zasiedzenia, jest tzw. rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych. Swoistym odstępstwem prawnym są obydwa te uregulowania.

• W prawie rzymskim wymagano spełnienia pięciu przesłanek: res habilis (rzecz, którą można zasiedzieć); titulus (tytuł prawny); fides (dobra wiara); possessio (posiadanie); tempus (czas).

• W polskim prawie ziemskim zasiedzenie występowało od XIII wieku. Zasadniczą przesłanką był czas. Statut warcki przewidywał 30 lat dla zastawionych nieruchomości.

• W nowożytnym prawie miejskim wymagano tytułu prawnego (np. umowa kupna), dobrej wiary, upływu czasu (co do ruchomości rok i 6 tygodni; co do nieruchomości – jeżeli dokonano już wydania – rok i 6 tygodni; w innych wypadkach 31 lat, 6 tygodni i 3 dni).

• Nie można było zasiedzieć: rzeczy państwowej, rzeczy służącej do kultu religijnego, rzeczy pochodzącej z kradzieży.

Przywłaszczenie – (występek) występek polegający na włączeniu cudzej rzeczy ruchomej lub cudzego prawa majątkowego do swojego majątku. Przywłaszczona rzecz musi wcześniej znajdować się w legalnym posiadaniu sprawcy chociażby wskutek jej znalezienia. Sprawca, który przywłaszcza sobie rzecz postępuje z nią tak, jakby był jej właścicielem. Przywłaszczyć można również prawo majątkowe, ale tylko takie, które sprawca mógł uprzednio legalnie wykonywać lub z niego korzystać np. na podstawie zezwolenia udzielonego mu przez osobę uprawnioną. Przywłaszczenie prawa sprowadza się do tego, że sprawca zaczyna wykonywać prawo tak, jakby sam był osobą uprawnioną czyniąc to dla siebie z pominięciem osób, którym to prawo przynależy.

Sprawcą przywłaszczenia może być także współwłaściciel rzeczy, jeśli rozporządza nią jakby należała wyłącznie do niego, w tym współmałżonek postępujący tak w stosunku do rzeczy wchodzącej w skład majątku wspólnego. Podobnie jest z wypadku przywłaszczenia prawa wspólnie przysługującego kilku osobom.

Przywłaszczenie różni się od kradzieży brakiem elementu zaboru rzeczy. Prawnym posiadaczem nie jest jednak osoba, która tylko włada cudzą rzeczą za kogo innego np. kasjerka inkasująca zapłatę lub listonosz doręczający przekazy pocztowe. Osoby te zabierając pieniądze, którymi obracają, zawsze dopuszczają się zaboru cudzej rzeczy i będą ponosić odpowiedzialność za zwykłą kradzież. Nie są bowiem posiadaczami, ale jedynie dzierżycielami rzeczy.

Przywłaszczenie musi mieć charakter trwały, co oznacza wystąpienie po stronie sprawcy animi rem sibi habendi. Brak takiego zamiaru przy równoczesnym władaniu rzeczą cudzą i korzystaniu z niej może rodzić jedynie odpowiedzialność sprawcy za wykroczenie polegające albo na niezawiadomieniu właściwego urzędu o znalezieniu rzeczy (art. 125 kw), albo na samowolnym użyciu cudzej rzeczy ruchomej (art. 127 kw).

Kwalifikowaną postacią przywłaszczenia jest sprzeniewierzenie polegające na przywłaszczeniu sobie rzeczy powierzonej sprawcy przez właściciela, albo inną uprawnioną osobę lub posiadacza w dobrej wierze.

Jeżeli wartość przywłaszczonej rzeczy nie przekracza 400 zł sprawca odpowiada za wykroczenie (art. 119 kw). Przywłaszczenie prawa majątkowego zawsze stanowi przestępstwo z art. 284 k.k., niezależnie od wartości prawa.(pozbawienie wolności do lat trzech, odpowiedzialność od 15 roku życia)

Kradzież (art. 278 kk) –(wykroczenie) zabór cudzej rzeczy w celu przywłaszczenia. Pod pojęciem zaboru rozumie się fizyczne wyjęcie rzeczy spod władztwa właściciela. Dotyczy to również przedmiotu pozostawionego przez niego w znanym mu miejscu w zamiarze późniejszego jej zabrania. Wymóg dokonania zaboru oznacza, że nie jest możliwa kradzież rzeczy znalezionej przez sprawcę lub jemu powierzonej. Nie wyklucza to odpowiedzialności za inne przestępstwo, a mianowicie za przywłaszczenie.

Źródła zobowiązań:
Delikty - Delikty prawa prywatnego były źródłem powstania zobowiązania między sprawcą a poszkodowanym, rozstrzyganego w formie procesu prywatnego.
Kontrakty –

Restytucja mienia – zwrot w formie ekwiwalentu (np. pieniężnego) lub w naturze mienia bezprawnie skonfiskowanego przez rząd lub władze samorządowe.

Zadatek (niezwrotny) stanowi więc pewnego rodzaju zabezpieczenie wykonania umowy i jest rodzajem odszkodowania za ewentualne jej niewykonanie.

Zaliczka – (zwrotna) W razie należytego wykonania zobowiązania zaliczka zostaje zaliczona na poczet należnego świadczenia, w przeciwnym razie można się domagać jej zwrotu i naprawienia szkody.

Spadek – ogół praw i obowiązków należących do spadkodawcy w chwili jego śmierci i przechodzących na jego następców prawnych (spadkobierców) w drodze dziedziczenia. Za elementy spadku są uznawane także stany faktyczne wpływające na sytuację prawną osoby, tj. np. posiadanie rzeczy, ekspektatywy nabycia praw.

Zgodnie z Kodeksem cywilnym^[1] w skład spadku wchodzą prawa i obowiązki o charakterze prywatnoprawnym i majątkowym, z wyjątkiem tych, które są ściśle związane z osobą zmarłego oraz tych, które przechodzą z chwilą śmierci spadkodawcy na określone osoby nawet jeśli nie są one spadkobiercami.

Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku^[2]. Spadek otwiera się natomiast z chwilą śmierci spadkodawcy

Testament może obejmować rozrządzenie majątkiem tylko jednego spadkodawcy, nie można więc sporządzać testamentów wspólnych. Spadkodawca może w każdym czasie odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia. Testament może sporządzić i odwołać jedynie osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Testament nie może zostać ani spisany, ani odwołany przez przedstawiciela.

W przypadku testamentów, polskie prawo przewiduje nieco odmienne zasady stosowania wad oświadczeń woli niż w przypadku pozostałych czynności prawnych. Nieważność testamentu zachodzi w przypadku gdy został on dotknięty następującymi wadami oświadczeń woli:

1. w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;

2. pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;

3. pod wpływem groźby.

Testament można odwołać przez sporządzenie nowego testamentu bądź w zamiarze odwołania zniszczy się go lub pozbawi cech, od których zależy jego ważność, bądź też dokona się w nim takich zmian, z których wynika wola jego odwołania.

W przypadku gdy spadkodawca sporządził nowy testament, nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.

Testament powinien być tłumaczony w sposób zapewniający możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy. W przypadku gdy testament może być tłumaczony na kilka sposobów, należy przyjąć taką wykładnię, która pozwoli utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i jednocześnie nadać im rozsądną treść.

Testamenty dzielą się na zwykłe i szczególne.

Testamenty zwykłe to:

1. testament własnoręczny (holograficzny) – jest to testament napisany w całości pismem ręcznym, własnoręcznie podpisany i opatrzony datą. Jednakże brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.

2. testament notarialny – jest to testament sporządzony przez notariusza w formie aktu notarialnego.

3. testament allograficzny - sporządzony poprzez ustne oświadczenie ostatniej woli w obecności dwóch świadków wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół powinien być podpisany przez:

   1. spadkodawcę,

   2. osobę, wobec której wola została oświadczona,

   3. świadków.

W przypadku gdy spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole oraz wskazać przyczyny braku podpisu.

Testamentu allograficznego nie mogą sporządzić osoby głuche lub nieme.

Zdarza się, że protokół sporządzony przy testamencie allograficznym nie spełnia wszystkich kodeksowych wymogów, w związku z czym taki testament jest nieważny. Praktyka sądownicza wybrnęła jednak z tego w ten sposób, iż gdy spełnione zostają wymogi testamentu szczególnego w postaci testamentu ustnego, to traktuje się ostatnie oświadczenie woli testatora właśnie jako złożone w postaci testamentu ustnego

Testamenty szczegółowe:

• testament ustny

  • powstaje, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy

  • aby testament był skuteczny, ostatnia wola spadkodawcy musi być oświadczona w obecności co najmniej 3 świadków

  • oświadczenie spadkodawcy w ciągu roku musi być spisane, a pismo podpisane przez spadkodawcę i dwóch świadków albo przez wszystkich świadków,

  • albo, gdy spisanie nie jest możliwe, w ciągu sześciu miesięcy od śmierci spadkodawcy wola spadkobiercy będzie potwierdzona przed sądem przez trzech, względnie dwóch świadków.

• testament podróżny

  • spisany podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym przed kapitanem tego statku

• testament wojskowy

  • dowódca spisuje wolę spadkodawcy, podaje datę jej spisana, następnie wszyscy podpisują ten testament.