ZASOBY WODNE W TUR

Zasoby wodne w turystyce (15 godzin wykładu i 15 godzin ćwiczeń) zaliczenie z oceną

Podstawowe założenia i wymagania:

  1. Wykłady

  2. Podręcznik : E. Bajkiewicz-Grabowska, Z. Mikulski, 1999. Hydrologia ogólna PWN, Warszawa

  3. Literatura uzupełniająca

    1. Bajkiewicz-grabowska E. Magnuszewski A Mikulski 1993 – Przewodnik do ćwiczeń z hydrologii ogólnej PWN Warszawa

    2. Choiński A. 2000 Jeziora kuli ziemskiej PWN Warszawa

    3. Czaya E 1987 Rzeki kuli ziemskiej PWN Warszawa

    4. Instrukcje do map hydrograficznych Polski w skali 1:50000 1983 IG PAN GUGiK

    5. Mikulski Z 1963 Zarys hydrografii Polski PWN Warszawa

    6. Mikulski Z 1998 Gospodarka Wodna PWN Warszawa

    7. Problemy turystyki i rekreacji (wydania różne)

  4. Ćwiczenia z hydrologii (zaliczenie)

Środowisko przyrodnicze w turystyce

  1. Środowisko abiotyczne

    1. Zasoby atmosferyczne

    2. Zasoby wodne

    3. Rzeźba i litologia

  2. Środowisko biotyczne

    1. Flora

    2. Fauna

  3. Środowisko antropogeniczne

Zasoby wodne w turystyce i rekreacji

  1. Wody podziemne

    1. Zjawiska krasowe

    2. Wody mineralne (balneologia)

    3. Wypływy wód podziemnych (źródła, gejzery)

  2. Wody powierzchniowe

    1. Rzeki ( dział wodny, przełomy, progi, wodospady, koryta)

    2. Jeziora, bagna

    3. Morza i oceany

  3. Antropogeniczne środowisko wodne

    1. Zbiorniki retencyjne

    2. Kanały

    3. Budowle hydrotechniczne, urządzenia wodne

Turystyka i rekreacja wodna

  1. Kajakarstwo

  2. Narciarstwo wodne, windsurfing

  3. Turystyka motorowodna

  4. Żeglarstwo

  5. Żegluga śródlądowa i morska (przybrzeżna)

  6. Kąpiele i wypoczynek na plaży

  7. Wędrówki wokół obiektów wodnych (brzegi rzek i jezior)

  8. Nurkowanie głębokie i płytkie

  9. Hokej

  10. Rugby, piłka wodna

Wpływ turystyki na środowisko

  1. Zmniejszenie retencyjności gleb (przepuszczalność)

  2. Zmiany składu chemicznego gleb

  3. Zmiana wilgotności w jaskiniach

  4. Niszczenie roślinności – zmiany obiegu wody (ogniska)

  5. Zanieczyszczenie chemiczne z ośrodków, w strefie brzegowej

  6. Wpływ agroturystyki

  7. Wpływ statków (dno, wycieki, zaśmiecenia)

  8. Degradacja raf koralowych

Przedmiot hydrografia i hydrologia

  1. Hydrografia – nauka rejestrująca wody na Ziemi (kartowanie i mapy hydrograficzne) – ujęcie statyczne

  2. Hydrologia jako nauka o Woodach lądowych, zaś głównym jej przedmiotem badań jest krążenie wody w przyrodzie z uwzględnieniem jej właściwości fizycznych i chemicznych

  3. Podział hydrologii – hydrometria, hydrografia, hydrologia ogólna, hydrologia dynamiczna, hydrologia regionalna, hydrologia stosowana – hydrologia ogólna

Hydrosfera

  1. Definicja – hydrosfera jest wodną powłoką ziemi przenikającą atmosferę i litosferę, obejmującą wody

    1. Atmosferyczne

    2. Powierzchniowe i podziemne w postaci gazowej, ciekłej stałej

  2. Wody hydrosfery gromadzą się w

    1. Morzach i oceanach

    2. Jeziorach, rzekach bagnach

    3. Pokrywie śnieżnej, lodowej

    4. Zbiornikach wód podziemnych

    5. Atmosferze

  3. Formy występowania wody

    1. Kriosfera

    2. Oecanosfera

    3. Atmosfera

  4. Zasoby wodne hydrosfery są stałe i nie ulegają zmianie szacunkowo ocenia się je na około 1,4 mld km3

    1. Wody oceanu światowego 98%

Krążenie wody w przyrodzie

  1. Ruch wody w hydrosferze odbywa się dzięki energii cieplnej słońca i sile ciężkości

  2. Zjawisko ciągłego przemieszczania się wód między atmosferą , hydrosferą i litosferą nazywa się krążenie wody w przyrodzie

  3. Zachodzi ono w strefie obejmującej przypowierzchniową warstwę skorupy ziemskiej i troposfery tj. około litosfery i atmosfery i stanowi zamknięty cykl obiegu wody tzw. Cykl hydrologiczny

  4. W cyklu hydrologicznym rozróżnia się fazy

    1. Oceaniczną

    2. Kontynentalną

Wody podziemne – podziemne rzeki i jeziora

  1. Woda znajduje się w ziemi w różnej postaci

  2. Może zwilżać glebę tworząc zasoby tzw. Wód kapilarnych

  3. Może też zalegać w większej ilości w głębszych warstwach, tworząc poziom wód zaskórnych lub znajdujących się nieco głębiej – pokład wód gruntowych, wgłębnych

  4. Woda może się również gromadzić w podziemnych zbiornikach wodnych; potokach, rzekach czy jeziorach, jak to się dzieje w wielu jaskiniach. Często podziemne cieki wodne tworzą z naziemnymi jeden funkcjonalny system.

  5. Charakterystyka wód podziemnych

    1. W wody podziemne występują w sferze aeracji (strefa napowietrzania)

    2. Strefa saturacji

  6. Formy wyrzeźbione przez wodę

    1. Kocioł zapadliskowy

    2. Jaskinia

    3. Polje

    4. Lejek

    5. Ponor

    6. Żłobki

    7. Źródło

    8. Stalaktyty

    9. Stalagmity

    10. Źródło

    11. Rzeka

    12. Kominy

    13. Sale

    14. Kaskady

    15. Wodospady

  7. Deszcz podziemny – to woda występująca w górnych najsuchszych partiach jaskini, w postaci pojedynczych kropel spadających ze stropu

  8. Rzeki podziemne – duża ilość wody płynąca ciągami jaskiniowemu, mająca swoje źródło w obrębie jaskini lub wypływająca do niej ponorem z powierzchni. Rzeki rodzące się w jaskiniach są zazwyczaj okresowe, przybierają na sile w czasie zwiększonych opadów atmosferycznych

  9. Jezioro jaskiniowe – fragment korytarza lub Sali zalany wodą niesięgającą stropu. Przeszkody takie pokonuje się w kaloszach, wpław lub małymi dmuchanymi pontonikami (dingą)

  10. Syfon – fragment korytarza wypełniony wodą aż po sam strop, tworząc jakby system naczyń połączonych, zaczynający się pi kończący suchszymi częściami korytarza. Niektóre syfony w profilu podłużnym przypominają literę U, napotykając się na taką przeszkodę możemy zaniechać dalszej eksploracji jaskini w tym kierunku

  11. Istotnym elementem środowiska jaskiniowego jest właśnie woda, w jaskiniach wyodrębnia się trzy strefy różniące się stosunkami wodnymi

    1. Strefa deszczu

    2. Strefa rzeki podziemnej

    3. Strefa saturacji

  12. Stan wody w jaskiniach jest zmienny, uzależniony od ilości opadów atmosferycznych i od pory roku.

  13. Zima w partiach trzyotworowych jaskiń, z uwagi na wpływ niskich temperatur panujących na powierzchni, pojawiają się okresowo formy lodowe i bywa nawiewany śnieg.

    1. Nacieki lodowe – lodowa szczelina Beskidy

    2. Lodospady

    3. Jaskinia mokra dziura pokryta lodem

  14. Podziemne zbiorniki powstają podczas różnych procesów

    1. Rzeźbione przez fale

    2. Pseudokrasowe

    3. Zjawiska wulkaniczne

Podział stref podziemnych

  1. Strefa deszczu

  2. Strefa rzeki podziemnej

  3. Strefa saturacji

Kras morawski – propozycja na wycieczkę

Stan wody

  1. Stan wody w jaskiniach jest zmienny , uzależniony od intensywności opadów atmosferycznych i od pory roku, najbardziej sucho jest w okresie zimowym natomiast wiosna w wyniku topnienia pokrywy śnieżnej poziom wody wzrasta i wiele normalnie dostępnych jaskiń zostaje zalanych. Przykładem może być tatrzańska jaskinia Kasprowa Niżnia zwiedzana bez większych trudności w pozostałych porach roku, natomiast w czasie roztopów z jej otworu wypływa rwący potok

  2. Zimą w partiach trzyotworowych z uwagi na wpływ niskich temperatur panujących na powierzchni, pojawiają się okresowo formy lodowe i bywa nawiewany śnieg. W niektórych polskich jaskiniach formy te utrzymują się przez cały rok. Zdarza się to w specyficznych warunkach ukształtowania korytarza lub studni i odpowiednich warunkach przepływu powietrza. Przykładem takiej formy jest pokrywa lodowa w otworze Tatrzańskiej jaskini śnieżnej.

Powstawanie zbiorników wodnych

  1. Pierwszy polega na wyrzeźbieniu przez fale w miękkich skałach wapiennych jam i komór, w których zostaje uwięziona woda morska. Jeziora takie mogą mieć charakter stały, częściej jednak są zbiornikami okresowymi a ich istnienie zależy od dobowej cyrkulacji pływów

  2. Drugi proces wiąże się ze zjawiskami wulkanicznymi i dotyczy sytuacji, gdy spod świeżo zastygłej skorupy sączy się jeszcze gorąca, płynna skała, powodująca powstawanie niewielkich grot czy zagłębień. Groty te stanowią doskonale miejsce na gromadzenie się wód deszczowych

  3. Zjawiska pseudokrasowe- najczęściej występuje pseudokras termiczny (termokras) zachodzący pod masami lodu topniejącego lodowca. Wody roztopowe, nie mają ujścia na powierzchnie , krążą pod lodem, żłobiąc leje i jaskinie

  4. Ostatnia kategoria procesów dzięki którym powstają podziemne zbiorniki wodne, zą zjawiska krasowe – najczęściej występujące w przyrodzie, woda opadowa bądź pochodząca z pobliskich zbiorników, wzbogacona w dwutlenek węgla, rozpuszcza skały węglanowe i tworzy w ten sposób stalagnaty, stalagmity i stalaktyty

Ciekawostki

  1. Największa jaskinia na świecie to jaskinia Wronia w Gruzji ma głębokość

  2. Najdłuższa to jaskinia Mamucia w USA ma około długości oraz jaskinia optymistyczna

  3. Jedna z najbardziej znanych na świecie jaskiń jest Lascaux we Francji gdzie znajdują się malowidła naskalne wykonane ok. 17 000 lat temu

  4. W Polsce jaskinia to wielka śnieżna w tatrach zachodnich o głębokości i długości ponad 22 km

  5. W Polsce znajduje się 28 jaskiń o długości powyżej 500m

Turystyka rzeki

  1. Rzeka – naturalny, powierzchniowy ciek wodny płynący wyżłobionym przez erozję rzeczną korycie, okresowo zalewający dolinę rzeczną

  2. W Polsce przyjmuje się, że rzekę stanowi ciek wodny o powierzchni dorzecza powyżej 100km2

10 najdłuższych rzek na świecie

  1. Amazonka z ukajali 7025 km

  2. Nil 6676

  3. Jangcy – 600

  4. Missisipi -5969

  5. Żółta rzeka – 5464

  6. OB. Z Irtyszem – 5410

  7. Parana – 4380

  8. Mekong – 4500

  9. Amur – 4440

  10. Lena - 4400

Najdłuższe rzeki w Polsce

  1. Wisła – 1048

  2. Odra - 854

  3. Warta – 808

  4. Bug – 772

  5. Narew – 484

Podział rzek

  1. W zależności od długości rzeki i wielkości dorzecza rzeki dzieli się na

    1. Rzeki małe – dł. 100-200 km dorzecze 1000-10 000 km2

    2. Rzeki średnie – dł 200-500 dorzecze 10 000 – 100 000

    3. Duże – dł. 500-2500 dorzecze 0,1 -1 mln km2

    4. Wielkie - powyżej 2500 km dorzecze ponad 1 mln km

  2. Ze względu na ciągłość zasilania wyróżniamy rzeki :

    1. Stałe

    2. Okresowe

    3. Sporadycznie wysychające

    4. Efemeryczne

Rzeki

Ze względu na ciągłość zasilania wyróżniamy rzeki :

  1. Stałe

  2. Okresowe

  3. Sporadycznie wysychające

  4. Efemeryczne – inaczej nazwane epizodyczne, prowadzą wodę rzadko i nieregularnie,

Początki rzek

  1. Początek rzeki może mieć formę źródła lub obszaru źródliskowego, choć nierzadko zdarza się, że rzeka powstaje z kilku mniejszych potoków, wypływa z jeziora, lodowca lub bagna.

  2. Czasami powstają w wyniku jednorazowego deszczu nawalnego tworzącego głowicę

  3. Nisze źródliskowe

Zasilanie i sieć rzeczna

  1. Zasilana jest wodami z opadów atmosferycznych (40%) a także przez wody podziemne (60%)

  2. Rzeka stała uchodzi do innej rzeki, jeziora lub morza.

  3. Rzeki uchodzące do zbiornika wodnego nazywa się rzekami głównymi, pozostałe to ich dopływy.

  4. Rzeka główna wraz z dopływami tworzy system rzeczny

(moja rzeka i Dawida – układ sieci rzecznej – wg A. Howarta (1967) typ równoległy)

Bieg rzeki

  1. Bieg rzeki dzieli się zazwyczaj na trzy odcinki : górny środkowy i dolny, które wyróżnia odmienny udział erozji i akumulacji. Ujście rzeki może mieć charakter lejkowaty (estuarium) bądź delty

  2. Reżim rzeki określa przebieg zjawisk hydrologicznych na rzece; zmiany stanów wody (wezbrania, niżówki) zjawiska lodowe

Elementy doliny rzecznej

Zasoby wodne w turystyce

  1. Zaliczenie wykładów w formie pisemnej (test)

  2. Temat wykładów

    1. Podstawowe informacje o wodach podziemnych i powierzchniowych oraz antropogenicznych obiektach wodnych

    2. Główne formy korzystania z wód na potrzeby TiR

    3. Wpływa turystyki i rekreacji na środowisko, zagrożenia i ochrona środowiska wodnego, podstawowe regulacje prawne

  3. Literatura

    1. Bajkiewicz-grabowska – hydrologia ogólna 1999

    2. Choiński – Jeziora kuli ziemskiej PWN Warszawa 2000

    3. Mikulski – Gospodarka wodna Pwn Warszawa 1998

    4. Do ćw

    5. Przewodnik do ćwiczeń z hydrologii ogólnej

    6. Degradacja i ochrona wód – Chełmicki

Wybrane zagadnienia

  1. Zasoby turystyczne – cechy obszarów sprzyjające turystyce, czyli inaczej zbiór elementów środowiska naturalnego, a także elementów poza przyrodniczych, które – wspólnie lub każde z osobna – będą przedmiotem zainteresowania turysty i decydują o atrakcyjności turystycznej

  2. Zasoby środowiska – woda – zasób wyczerpywany, odnawialny

  3. Wody powierzchniowe podziemne

    1. zasób turystyczny po ocenie przez turystę walor turystyczny

    2. zasób naturalny – niezbędny do realizacji każdej formy aktywności i działalności człowieka

zasoby wodne

  1. lwowicz – 1979 ujęcie gospodarcze

    1. wody nadające się do wykorzystania a zatem niemal wszystkie wody kuli ziemskiej (z wyjątkiem wody związanej wchodzącej w skład minerałów i biomas)

      1. rzeczne

      2. jeziorne

      3. morskie

      4. podziemne

      5. glebowe

      6. lód lodowców górskich i polarnych

      7. para wodna w atmosferze

    2. zapasy wodne – ilość wody w kraj, regionie czy na Ziemi

    3. zasoby wodne – corocznie odnawialna ilość wody znajdująca się w biegu

  2. Kaczmarek 1978

    1. Zasoby wodne kraju lub regionu mierzymy zwykle za pomocą objętości wody, wytwarzanej na danym terenie w określonym przedziale czasu w wyniku procesów atmosferycznych

    2. Opad – parowanie i transpiracja = odpływ zasoby wodne

  3. Ujęcie ekologiczne

    1. Opad – transpiracja – wzrost roślin

    2. Odpływ podziemny i retencja podziemna – uzupełnienie wód podziemnych, trwałość procesów glebotwórczych – woda jako nośnik substancji rozpuszczonych i występujących w postaci koloidów – odżywianie roślin, procesy oczyszczania

    3. Odpływ powierzchniowy – wody w rzekach dostępne do wykorzystania gospodarczego (pobór, żegluga, turystyka, trwałość do życia biologicznego – hodowla ryb)

    4. Retencja powierzchniowa

      1. Jeziorna (pobór, turystyka, trwałość życia biologicznego – hodowla ryb)

      2. Bagna i torfowiska (zachowanie cennych zbiorowisk roślinnych i zwierząt, obecność rzadkich roślin reliktowych np. Betula Nana – brzoza karłowatam malina moroszka, obe)

      3. Lodowce

  4. Ogółem wody

    1. 90% oceany

    2. 1,7% podziemne

    3. 0,76% Wody glebowe

    4. 0,001% lodowce

  5. Wody słodkie

    1. 70% - lód i stała pokrywa śnieżna

    2. 30% - wody podziemne

    3. 0,006%- wody naziemne

  6. Podstawowe jednostki przestrzenne w hydrologii

    1. Zlewnia – podstawowa jednostka przestrzenna wykorzystywana w badaniach hydrograficznych. Jest ot obszar, z którego wody spływają do jednej rzeki, bagna lub innego zbiornika

    2. Dorzecze – obszar z którego wody spływają do jednego systemu rzecznego obejmującego rzekę główną od źródeł do ujścia wraz ze wszystkimi dopływami.

    3. Zlewnia – dynamiczny system fizyczny, w którym zachodzi przepływ oraz wymiana energii i materii z otoczeniem

    4. Granicę zlewni stanowi dział wodny. Rozdziela on kierunki spływu wód do dwóch różnych cieków, jezior… wyróżniamy dział wodny powierzchniowy (topograficzny) i dział wodny podziemny. Ze względu na kryterium jednoznaczności wyznaczania wyróżniamy dział wodny wyraźny i dział wodny niepewny (występuje najczęściej w miejscach o niewielkich deniwelacjach oraz w okolicach ujść dopływów rzecznych)

    5. Podziałem dorzecza nazywamy wyznaczanie na jego obszarze zlewni cząstkowych, czyli zlewni bezpośrednich dopływów

    6. Za rzekę główną uznajemy ciek który jest najdłuższy w dorzeczu, prowadzi najwięcej wody, rzędna jego źródeł jest najwyżej nad poziomem morza

    7. Zagłębienia bezodpływowe – zagłębienia zbierające wodę w postaci oczek lub mokradeł i przekazujące je wodom podziemnym. Zagłębienia te mają zlewnię bez odpływu powierzchniowego. Na mapie topograficznej zagłębienia bezodpływowe zaznaczone są zamkniętą poziomicą z kreską do wewnątrz.

    8. Bifurkacja – zachodzi w miejscach gdzie odpływ powierzchniowy jest skierowany do różnych dorzeczy.

      1. Bifurkacja powierzchniowa

      2. Punktowa

    9. Stan wody w rzece – wzniesienie zwierciadła wody w danym profilu ponad przyjęty umownie poziom zwany zerem wodowskazu – stan wody podawany jest w cm

    10. Przepływ ilość wody przepływającej przez przekrój koryta rzecznego w ciągu jednej sekundy, podawany jest w l*s-1 lub m3*s-1

    11. Limnigraf – urządzenie do stałego zapisu stanu wody

Stany wody charakterystyczne

  1. Wyznaczane dla krótszych okresów

    1. WW – wielka woda

    2. Sw – średnia woda

    3. NW – niska woda

    4. ZW – zwyczajna woda

  2. Dla wieloleci

    1. NSW

    2. SSW

    3. SWW

Przepływ charakterystyczny

  1. Q

  2. Rok : WQ, SQ, NQ, ZW

  3. Wielolecie WWQ, SWQ, NWQ
    WSQ, SSQ, NSQ

  4. odpływ jednostkowy - q [dm3*s-1*km-2]

  5. Warstwa odpływu H [mm]

  6. Odpływ roczny V [tys. m3] – całkowita objętość odpływu

Ustroje hydrologiczne rzek

  1. Ustrój rzek (reżim)

    1. Odzwierciedla rodzaj i strukturę czasową stanów i przepływów rzecznych w normalnym cyklu rocznym. Jest on odzwierciedleniem wpływu jaki całe środowisko geograficzne wywiera na obieg wody w zlewni.

  2. Czynniki ustroju rzek

    1. Warunki klimatyczne (rozkład opadów i przebieg temperatury powietrza w ciągu roku) śnieg, deszcz, lodowce

    2. Rzeźba terenu (wysokość n.p.m., spadki terenu i dolin rzecznych)

    3. Przepuszczalność podłoża

    4. Użytkowanie terenu (szata roślinna)

    5. Kształt i powierzchnia zlewni

  3. Czynniki wpływające na przebieg procesów hydrologicznych

    1. Naturalne

      1. Warunki klimatyczne

        1. Suma i rozkład opadów powietrza w ciągu roku

        2. Średnia roczna temperatura

          skutki

        3. Wielkość i zmienność przepływu

        4. Charakter szaty roślinnej

        5. Sposób i tempo erozji brzegów

      2. Warunki geologiczne

        1. Litologia brzegów i dna

        2. Warunki hydrogeologiczne zlewni

          skutki

        3. Charakter rumowiska

        4. Odporność na erozję

        5. Lokalne zmiany spadku

        6. Sposób zasilania rzeki

        7. Spadek doliny i koryta rzeki

      3. Warunki fizjograficzne

        1. Spadki

        2. Morfologia zlewni

    2. Antropogeniczne

      1. Przekształcenia naturalnych systemów rzecznych

      2. Użytkowanie zlewni

        skutki

        1. Zmianę przebiegu koryta

        2. Zmiany w udziale erozji bocznej i wgłębnej

        3. Odporność brzegów na erozję

  4. Reżim stanów wody można analizować na podstawie wykresów przedstawiających zmiany stanów wody lub przepływów w czasie, w określonym profilu rzeki. Wykres taki nazywa się hydrogramem stanów wody lub przepływów ( na osi rzędnych oznacza się stany wody lub przepływy, na osi odciętych czas)

  5. Wezbranie – wzniesienie zwierciadła wody powyżej przyjęty umownie w wyniku wzmożonego zasilania lub wskutek piętrzenia wody. Za granicę wezbrania przyjmuje się najczęściej SWW, NWW

  6. Powódź – wezbranie przynoszące straty ludzkie, ekonomiczne, społeczne

    1. Wezbrania katastrofalne są na ogół wynikiem szczególnie niekorzystnego układu warunków meteorologicznych, trafiający na podobnie niekorzystny układ stosunków retencyjnych dorzecza. Komitet gospodarki wodnej PAN oszacował że wezbrania przynoszące szkody powodziowe zdarzają się w Polsce przeciętnie co 3 – 3.5 roku

  7. Genetyczne typy wezbrań

    1. Opadowe rozlewne

    2. Opadowe nawalne

    3. Roztopowe

    4. Zatorowe lodowe

    5. Zatorowe śryżowe

    6. Sztormowe

  8. Najwięcej około 60 % wezbrań spowodowanych jest opadami deszczu

  9. Niżówka – okres niskich stanów wód powierzchniowych zazwyczaj płynących powstałych w wyniku znacznego wyczerpania się zasobów wodnych w dorzeczu. W okresie tym przepływy są równe lub niższe od przyjętego przepływu granicznego niżówki (SNW, WNW) w Polsce letnie lub letnio jesienne i zimowe

  10. Cztery etapy rozwoju suszy

    1. Brak opadów – susza atmosferyczna

    2. Wyschnięcie gleby – susza glebowa

    3. Znaczne uszczuplenie zbiorników wód podziemnych

    4. Głębokie niżówki w dużych rzekach i wysychanie małych rzek – susza hydrologiczna

  11. Wykorzystanie informacji hydrologicznych

    1. Zarządzanie kryzysowe

    2. Planowanie infrastruktury

    3. Ekologiczne zarządzanie dolinami rzecznymi

    4. Turystyka

Jeziora

  1. Obszarowe obiekty wodne w hydrograficznymi są różnego rodzaju i różnej wielkości zbiornikami wodnymi naturalnymi i sztucznymi, potocznie nazywane wodami stojącymi, obszary zabagnione, lodowce i wieloletnią zmarzlinę

  2. Zbiorniki zajmują zagłębienia tereny naturalne lub wytworzone przez człowieka, występują także w dolinach rzecznych, gdzie powstały wskutek spiętrzenia wody przed budowle hydrologiczne lub naturalne zatamowanie

  3. Wśród nich wyróżniamy małe formy zbiornikowe – stawy, sadzawki, osadniki baseny, wyrobiska i zapadliska z wodą oraz formy duże : jeziora naturalne, oraz sztuczne zbiorniki wodne

  4. Jeziorem jest naturalny zbiornik śródlądowy stanowiący wypełnione wodą zagłębienie terenu o brzegach ukształtowanych pod wpływem działania falowania i prądów wodnych, charakteryzujący się stosunkowo powolną wymianą wody (Bajkiewicz-Grabowska, Mikulski 1999)

  5. Wielkośc jezior waha się poniżej 1 ha do setek tysięcy km 2, a ich głębokości od około 1 metra do 1,5 km. Największe jeziora polskie są około 1000 razy mniejsze niż największe jeziora świata

  6. Jeziora są zbiornikami krótkotrwałymi w swojej skali geologicznej, ponieważ

    1. Są zasypywane przez materiał alochtoniczny (nanoszony przez wody i powietrze)

    2. Są wypełniane przez materiał autocheniczny (szczątki organizmów , które tam żyły)

    3. Linia brzegowa przesuwa się do centrum w wyniku gromadzenia się w jego przybrzeżnej części materiałów nanoszonych z lądu oraz produkcji roślinności litoralnej

  7. Pochodzenie jezior

    1. Meteorytowe – powstałe w wyniku utworzonych przez uderzenie meteorytu np. w rezerwacie morawsko koło Poznania

    2. Polodowcowe – utworzone przez morenę denną, czołową lub jęzor lodowca (po ostatnim zlodowaceniu czyli około 10-12 tys. lat temu)

      1. Rynnowe – wąskie długie o stromym brzegu, wcięte głęboko w podłoże np. hańcza, Miedwie

      2. Morenowe – duże płytkie o urozmaiconych kształtach, licznych zatokach, półwyspach i wyspach, powstały w wyniku zróżnicowanej akumulacji lodowcowej lub z wytapiania się brył martwego lodu np. śniadrwy

      3. Wytopiskowe – wytapiają się z wielkich brył martwego lodu tzw. Oczka

      4. Cyrkowe (karowe) – występują w górach w wyniku naprzemiennego topnienia i zamarzania lodu np. wielki staw, mały staw w Karkonoszach, czarny staw gąsienicowy

    3. Wulkaniczne – znajdują się w kraterach wygasłych wulkanów

    4. Krazowe – w zapadliskach lub lejach na obszarach zjawisk krasowych

    5. Tektoniczne – powstałe w efekcie silnych ruchów i pęknięć lub zapadlisk skorupy ziemskiej

    6. Przymorskie – przybrzeżne – istnieją dzięki odcinaniu zatok morskich od morza ławicami osadów np. łebsko

    7. Rzeczne – inaczej starorzecza powstały w yniku odcięcia zakoli rzek meandrujących

    8. Deltowe – powstałe w delcie rzeki w Polsce tylko 2 takie jeziora Dąbie i dróżno

    9. Eoliczne – istnieją w zagłębieniach terenu wydmuchiwanych

  8. Ze względu na charakter wymiany wody jeziora dzieli się na

    1. Jeziora dopływowe – zasilana przez rzekę

    2. Odpływowe – stanowią początek rzeki

    3. Przepływowe – rzeka wpływa i wypływa

    4. Bezodpływowe – brak kontaktu z siecią rzeczną

  9. Ze względu na okres wypełnienia wodą jeziora dzielimy na

    1. Stałe – stale wypełnione wodą

    2. Okresowe – okresowe wypełnione wodą

    3. Epizodyczne – wypełnione wodą po opadach lub roztopach

  10. Największe jeziora świata

    1. Morze kaspijskie – 370 000 km2

    2. Jezioro górne - 80 000

    3. Aralskie – 64000

    4. Huron – 60000

    5. Michigan – 58000

    6. Tanganika – 32000

  11. Największe jeziora polski

    1. Śniardwy – 113,8 km2

    2. Mamry – 104,4

    3. Łebsko – 71,4

    4. Dąbie – 56,0

    5. Miedwie 35,3

    6. Jeziorak – 34,6

  12. Elementy morfologiczne misy jeziornej

    1. Linia brzegowa

      1. Zatoki

      2. Półwyspy

    2. Dna

      1. Wyspy

    3. Inne

      1. Progi – zmian głębokości

      2. Głęboczki – najgłębsze miejsce jeziora

      3. Akweny – prawie odcięte elementy jeziora

  13. Poprzeczny przekrój misy jeziornej

    1. Strefa przybrzeżna dzieli się na

      1. Klif

      2. Pobrzeże

        1. Wynurzone

        2. Zatopione

      3. Mielizna brzegowa

        1. Abrazyjna

        2. Akumulacyjna

      4. Odsypisko

    2. Strefa stoku

    3. Zagłębienie śródjeziorne

  14. Strefy jeziora

    1. Fotyczna – gdzie dociera światło słoneczne

      1. Podstrefa litorału w której rozwija się roślinność

    2. Afotyczna – brak docierania promieni słonecznych

  15. Ze względu na stopień żyzności wody wyróżnia się

    1. Oligotroficzne – jeziora nieżyzne – woda błękitna, przejrzysta, dobrze natleniona

    2. Mezotroficzne – jeziora umiarkowanie żyzne – woda barwy ulega zmianie, może mieć odcienie zielone i małą przejrzystość

    3. Eutroficzna – jeziora żyzne – mała przezroczystość wody, kolor od zielonego do brązowego

    4. Dystroficzne – przeżyźnione - zbyt duża ilość związków pokarmowych

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

1.Kanał Bydgoski kiedy powstał ,kto wydał polecenie budowy i dlaczego i znaczenie

sztuczna droga wodna łącząca Wisłę i Odrę poprzez ich dopływy: Brdę od strony Wisły, oraz Noteć i Wartę od strony Odry.

Kanał Bydgoski zbudowany w latach 1773-1774 jest najstarszym, czynnym do dnia dzisiejszego śródlądowym kanałem wodnym na obecnym terytorium Polski. Starszy od niego jest wprawdzie Kanał Jagielloński z 1483 r., nie ma on jednak obecnie znaczenia w transporcie wodnym. To unikalny w skali europejskiej przykład XVIII-wiecznej myśli technicznej oraz rozwoju techniki na przestrzeni XIX i początku XX wieku. W 2005 r. został wpisany w całości do rejestru zabytków

Pierwszą rolą, jaką spełnił Kanał Bydgoski było zmeliorowanie i osuszenie nadnoteckich bagien, mokradeł i torfowisk, a to korzystnie wpłynęło na rozwój rolnictwa. Jednak podstawowe znaczenie Kanału Bydgoskiego wynika z połączenia dorzeczy Odry i Wisły. Aż do lat 80. XX wieku jako szlak komunikacyjny pełnił ważną rolę gospodarczą przyczyniając się przede wszystkim do rozwoju Bydgoszczy. Kanał umożliwił również rozwój gospodarczy Kujaw i Pałuk, umożliwiając poprzez Kanał Górnonotecki spław do Niemiec ziemiopłodów i bogactw naturalnych z tych terenów. Innymi regionami, jakie odniosły ewidentne korzyści z Kanału Bydgoskiego były dawne Prusy Wschodnie, Pomorze Zachodnie i Niemcy środkowe (Szczecin, Berlin, Brandenburgia, Hamburg), skąd importowano towary przemysłowe i kolonialne.

2.reżim rzeki co to jest

charakterystyczny, rytmiczny przebieg zjawisk hydrologicznych w rzece w ciągu roku, ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji.

Na reżim rzeczny składają się przebiegi: zasilania rzeki, stanów wody, przepływów, zlodzenia. Zależy głównie od klimatu danego terenu, rzeźby powierzchni Ziemi oraz budowy geologicznej zlewni.

3.Największe jeziora na świecie i powierzchnia

1 Morze Kaspijskie 371 800 km2

2 Górne 82 410

3 Wiktorii 68 800

4 Huron 59 596

5 Michigan 57 850

Największe jeziora Polski

1 Śniardwy 11487,5ha

2 Mamry 9851,0

3 Łebsko 7020,0

4 Dąbie 5408

5 Miedwie 3491,0

4.ilość wody słodkiej na świecie podać ile procent czego

Źródła wody na Ziemi

Wody oceanów 97,24%

Woda w lodowcach, górach lodowych i wiecznych zmarzlinach 2.14%

Woda gruntowa 0.61%

Woda w jeziorach 0.009%

Woda mórz wewnątrz lądowych 0.008%

Woda w postaci pary wodnej 0.005%

Woda w atmosferze 0.001%

Woda rzek 0.0001%

5.znaczenie urządzeń hydrologicznych dla turystyki

6.Kanion kolorado

przełom rzeki Kolorado w stanie Arizona w USA przez Płaskowyż Kolorado, złożony głównie z łupków Yishnu, a także iłołupków, wapieni, piaskowców i granitowych intruzji. W kanionie tym znajduje się pełny przekrój geologiczny od proterozoiku (era prekambryjska) po trias (era mezozoiczna). Każda seria warstw skalnych ma inny odcień. Skały osadowe kanionu obfitują w skamieniałości, od pierwotnych glonów do drzew, od morskich muszli po szczątki dinozaurów. Czas powstawania kanionu szacuje się na około 10 milionów lat. Kanion zaczął powstawać najpierw w zachodniej części obecnego przebiegu, 17 mln lat temu, natomiast wschodni kraniec ukształtował się 5-6 mln lat temu. W następnych milionach lat trwało wcinanie się wgłębne rzeki i pogłębianie kanionu, przy zachowaniu jego długości [1]. Jego "architektem" była rzeka Kolorado, która żłobiła kanion w miarę jak płaskowyż Kolorado się podnosił. Przed wybudowaniem w 1963 r. zapory wodnej Glen Canyon rzeka niosła przez kanion dziennie 500000 ton osadu, obecnie zaś zaledwie 80000 ton. W obecnym kształcie Wielki Kanion ma 349 km długości i w najgłębszym miejscu (Granite Gorge – Wąwóz Granitowy) 2133 m głębokości. Szerokość waha się od ok. 800 m (pod punktem widokowym Toroweap na North Rim – Północnej Krawędzi) do 29 km w najszerszym miejscu.28 marca 2007 dokonano uroczystego otwarcia szklanego pomostu nad zachodnią częścią Wielkiego Kanionu (Grand Canyon West). To "najwyższy balkon" na świecie. Usytuowany jest on na wysokości 1.219 m nad ziemią.

7.Największe urządzenia hydrologiczne historyczne w Polsce

Na świecie

Droga Świętego Wawrzyńca

8.rodzaje turystyki wodnej

    60% populacji Unii Europejskiej mieszka w odległości mniejszej niż 15 km od szlaków żeglownych. W Europie pływa po wodach śródlądowych 6,3 mln jachtów, na pokładach których żegluje około 10 mln ludzi.

   Żeglarstwo – szacuje się, iż w Polsce żeglarstwo uprawia ok. 2 miliony osób – zarówno w klubach (PZŻ – 800 klubów, Yacht Kluby, kluby PTTK, LOK, ZHP, innych organizacji), jak i indywidualnie. Jeszcze większa jest ilość żeglarzy w innych krajach europejskich – np. w Niemczech jest 125 tysięcy jachtów żaglowych, we Francji 190 tysięcy, zaś w Szwecji samych łodzi do 12 m długości jest ponad 1,2 mln.

   Motorowodniactwo – obok klubów zrzeszonych w Polskim Związku Motorowodnym i Narciarstwa Wodnego istnieje wielu indywidualnych armatorów, także wypożyczalnie oraz szeroki wachlarz jednostek, od małych motorówek po duże i luksusowe motorowe jachty morskie. Zwrócić należy uwagę, iż w Europie jest jeszcze większa ilość jachtów motorowych, niż żaglowych, np. w Niemczech 300 tysięcy a we Francji 570 tysięcy. Jak z samej nazwy związku wynika, z motorowodniactwem związane jest narciarstwo wodne, rośnie też szybko ilość skuterów wodnych. Dodać należy, iż większość turystycznych wędrówek szlakami wodnymi odbywa się „na silniku”, dotyczy to także jachtów żaglowych a także bardzo popularnych w Europie Zachodniej barek mieszkalnych, których warianty o mniejszym zanurzeniu mogą być ofertą wypożyczalni na różnych naszych szlakach i akwenach (Mazury, Pętla Wielkopolska, Pojezierze Iławsko-Ostródzkie itd.)

Kajakarstwo i wioślarstwo – jest to szeroki wybór form turystyki i dyscyplin sportu, łącznie z ekstremalnymi spływami górskimi rzekami, pływaniem canoe, różnymi typami łodzi z wieloosobową obsadą. Najliczniejszą organizacją jest Polski Związek Kajakowy oraz pion kajakowy PTTK. Szacować należy, iż kajakarstwo i wioślarstwo uprawia (co najmniej okazjonalnie) znacznie większa ilość osób niż żeglarstwo.   Wymienić można jeszcze wiele form turystyki wodnej, rekreacji i sportów wodnych, łącznie z nurkowaniem z jednej strony, a wędkarstwem z drugiej, także np. windsurfing, bojery...

   Żegluga pasażerska. Nie omawiamy tu rejsów morskich statków pasażerskich i turystycznych i promów oraz wodolotów, pływających pomiędzy Polską a innymi państwami. Do turystyki krajowej zaliczyć natomiast można przybrzeżną (nad Bałtykiem, na Zalewie Wiślanym i Szczecińskim) turystyczną żeglugę pasażerską. Nowym i wyraźnym zjawiskiem jest przekształcanie kutrów rybackich w jednostki pasażerskie, w części przypadków z ich historyczną stylizacją. Żegluga pasażerska rozwinięta jest na odcinkach ujściowych Wisły i Odry, a także na samej Odrze, dostępnej (kanałem) aż po Gliwice. W przypadku Wisły, dostępna jest dla rejsów pasażerskich od ujścia po Płock, okazjonalnie do Warszawy, pomiędzy Warszawą a Zalewem Zegrzyńskim oraz pomiędzy Krakowem a Oświęcimiem (bez zorganizowanej na tym odcinku żeglugi, choć stanowiłaby cenne uzupełnienie oferty tych dwóch szczególnie ważnych w polskiej turystyce destynacji). Występuje też lokalnie na innych odcinkach rzeki, np. Sandomierz, Kazimierz Dolny, Jezioro Włocławskie, Bydgoszcz, Toruń. Najbardziej popularne turystycznie są szlaki na Warmii i Mazurach, poczynając od Kanału Elbląskiego i Pojezierza Ostródzko-Iławskiego, przez Wielkie Jeziora Mazurskie po Kanał Augustowski.

   Widoczny jest wzrost zainteresowania władz lokalnych i indywidualnych przedsiębiorców uruchamianiem różnych form pasażerskiej żeglugi lokalnej, poczynając od wzorowanych na Dunajcu tratew przez tramwaje wodne po gondole i stylizowane łodzie Wikingów. Także przeprawy promowe obok funkcji komunikacyjnych coraz częściej stanowią atrakcję turystyczną.

9.JAK WYGLĄDA GOSPODARKA WODNA W JAPONII

Japonia w całości wchodzi do zlewiska Oceanu Spokojnego, które tworzy rozbudowaną sieć niedługich, górskich rzek z wieloma schodami, przez co stworzyły się wodospady. Z tego powodu systematyczna żegluga możliwa jest w małej ilości miejsc lecz spadki wody przekazują znaczący potencjał energetyczny oraz stosowane są w irygowaniu pól uprawnych. Jednakże wiosną w czasie roztopów oraz podczas letnich opadów, niektóre rzeki wylewają w swoich dolnych korytach powodując powodzie. Najwyższym wodospadem jest Hannoki, który ma 497 m wysokości a największym akwenem jest tektoniczne jezioro Biwa zajmujące 670 km2.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
sciaga goracego, powycinane, Zasoby wodne
sciaga goracego, ściągi na gorącegomadzia, Zasoby wodne
Zasoby wodne Ziemi
Zasoby wodne
Zasoby wodne hydrosfery sciaga
zasoby wodne, pytania dyplomowe
60 Zasoby wodne
Gospodarka wodna zasoby wodne
sciaga goracego, przemysły, Zasoby wodne
sciaga goracego, ściągi na gorąceg rysia, Zasoby wodne
sciaga goracego, do przesłania rysiom i żabie, ZASOBY WODNE:
Zasoby wodne i hydromorfologia 1
ZASOBY WODNE PALESTYNY
Zasoby wodne i ich ochrona
Wł wodne

więcej podobnych podstron