Gospodarka wodna

Zasoby wodne

Co to s

ą

zasoby wodne?

• Nale

ż

y rozró

ż

ni

ć

:

Ilo

ść

wody na globie ziemskim (water reserves –

zapasy wody)

Wody b

ę

d

ą

ce w obiegu (water resources – zasoby

wody).

Nie ka

ż

da woda zmagazynowana na Ziemi jest

dost

ę

pna!

Zasoby wodne - definicja

• International Glossary of Hydrology

UNESCO/WMO: „Wody dost

ę

pne lub te,

które mog

ą

by

ć

dost

ę

pne do

wykorzystania w regionie, oznaczonej
ilo

ś

ci i jako

ś

ci, w ci

ą

gu danego okresu,

przy okre

ś

lonych potrzebach.”

Zapasy a zasoby

W hydrogeologii:

• zasoby wodne – te ilo

ś

ci wód

podziemnych i odpływu podziemnego,
które s

ą

zasilane w procesie obiegu wody

odbywaj

ą

cego si

ę

na globie ziemskim

• zapasy wody – ogólna obj

ę

to

ść

wód

podziemnych w powłoce ziemskiej

Zasoby wodne kraju lub regionu

• Suma warto

ś

ci przepływu w regionie i dopływu

wód rzecznych = ogólne zasoby wód rzecznych
regionu (Szikłomanow 1988);

• Obj

ę

to

ść

wody wytwarzanej na danym terenie w

okre

ś

lonym przedziale czasu w wyniku

procesów atmosferycznych (Kaczmarek 1978);

• Ogół wód powierzchniowych i podziemnych

(płytkich), czyli odpływ rzeczny –

ś

redni odpływ

całkowity z wielolecia (Kleczkowski i Mikulski
1995)

Rodzaje zasobów wodnych

• Opady i osady atmosferyczne –

dostarczaj

ą

wody dla rolnictwa i le

ś

nictwa

• Wody podziemne gł

ę

bokie –

przeznaczone do zaopatrywania ludno

ś

ci

w wod

ę

pitn

ą

• Wody powierzchniowe – roczny odpływ

rzeczny (powierzchniowy i podziemny)
oraz odpływ z jezior – dla przemysłu i
nawodnie

ń

Zasoby wodne brutto

• Roczny odpływ rzeczny = zasoby wodne brutto

• Zasoby wodne netto (zasoby dyspozycyjne):

Odpływ rzeczny minus odpływ nienaruszalny

Odpływ nienaruszalny = przepływ mninimalnej

ilo

ś

ci wody, niezb

ę

dnej do utrzymania

ż

ycia

biologicznego w cieku wodnym (lub ze
wzgl

ę

dów społecznych czy krajobrazowych).

Zapasy wodne

ś

wiata i Europy

• Zapasy wody na

ś

wiecie = 1,4 mld km

3

Zapasy wodne

ś

wiata i Europy

100

1 385 984

ogó

ł

em

96,5

1,7
0,001
1,74
0,022
0,013
0,0008
0,0002
0,0001
0,001

1 338 000

23 400
10 530
24 064

300
176

11

2
1

13

Ocean

Ś

wiatowy

wody podziemne
wody glebowe
lodowce i wieczne

ś

niegi

marz

ł

o

ć

trwa

ł

a

jeziora (s

ł

odkie i s

ł

one)

bagna
rzeki
woda biologiczna
para wodna w atmosferze

% w stosunku do ogólnej

obj

ę

to

ś

ci

Obj

ę

to

ść

(tys. km

3

)

Rodzaje wód

Zapasy wody słodkiej na

ś

wiecie

• Woda słodka –

0,35 mld km

3

Zapasy wody słodkiej na

ś

wiecie

• Woda słodka – 0,35 mld km

3

100

35 029,2

ogó

ł

em

68,7

0,86

30,1

0,26
0,05
0,03
0,006
0,003
0,04

24 064
300
10 530
91
16
11
2
1

13

lodowce i wieczne

ś

niegi

marz

ł

o

ć

trwa

ł

a

wody podziemne
jeziora
(s

ł

odkowodne)

wilgo

ć

glebowa

bagna
rzeki
woda biologiczna
para wodna w
atmosferze

% ogólnej

obj

ę

to

ś

ci

Obj

ę

to

ść

wody

s

ł

odkiej

tys. km

3

Cz

ęść

hydrosfery

Zasoby wodne

ś

wiata

• Odpływ rzeczny globu ziemskiego

wynosi 21 000 km

3

• Jest to 0,059 % zapasów wody słodkiej

na

ś

wiecie

Bilans wodny globu ziemskiego

(km

3

)

• Cz

ęść

oceaniczna

– Opad atmosferyczny 458 000

– Parowanie 505 000

– Dopływ z l

ą

du 47 000

• Cz

ęść

kontynentalna

– Opad atmosferyczny 119 000

– Parowanie 72 000

– Odpływ do oceanu 47 000

Bilans wodny Europy (km

3

)

• Opad atmosferyczny 8290

• Parowanie 4940

• Odpływ 3210 (zasoby wodne brutto)

• Współczynnik odpływu wynosi 0,34 – to

oznacza,

ż

e ok. 1/3 opadu odpływa

Zasoby wodne Polski - opad

• Opad atmosferyczny:

Ś

rednia dla okresu (1901-1990) wynosi

629 mm (l/m

2

) zakres: 585-658 mm

= to daje 196 km

3

rocznie

Rozkład geograficzny:

550 mm dla nizin do 1100 mm w Tatrach

Rozkład w ci

ą

gu roku:

Minimum stycze

ń

– marzec

Maksimum – lipiec

Półrocze zimowe (XI-IV) 37,5%
Półrocze letnie (VI-X) 62,5 %

Zasoby wodne Polski - opad

(Kirschenstein, Baranowski 2005)

Zasoby wodne Polski - opad

(Kirschenstein, Baranowski 2005)

Zasoby wodne Polski - opad

(Kirschenstein, Baranowski 2005)

Zasoby wodne Polski - opad

Zasoby wodne

Polski - opad

Zasoby wodne Polski - opad

• Odpływ rzeczny (zasoby wodne brutto)

•

Ś

rednia warto

ść

odpływu rzecznego w Polsce dla lat

1901-1990 wynosiła

61,5 km

3

(196 mm)

• Du

ż

a zmienno

ść

:

1954 - 37,6 km

3

1981 – 89,8 km

3

Współczynnik odpływu wynosi 0,278 – to oznacza,

ż

e ok.

28% opadu odpływa

Zasoby wodne Polski

Zasoby wodne Polski

• Skromna wielko

ść

zasobów wodnych Polski przy

wzrastaj

ą

cej liczbie ludno

ś

ci i du

ż

ej zmienno

ś

ci

odpływu rzecznego wskazuje na ubóstwo
jednostkowych zasobów wodnych Polski (w
przeliczeniu na jednego mieszka

ń

ca)

• np. w roku 1991 (suchym) tylko 1100 m

3

na

mieszka

ń

ca

• Obecnie jest to ok. 1300 m

3

na mieszka

ń

ca

Zasoby wodne Polski

Zasoby wodne Polski

• Zasoby wód podziemnych (gł

ę

bokich)

• Według danych Pa

ń

stwowego Instytutu

Geologicznego zasoby te wynosz

ą

ok. 24

km

3

rocznie

Bilans wodny Polski

• Opad atmosferyczny P
• Parowanie terenowe E
• Odpływ rzeczny H (powierzchniowy i

podziemny)

• P = H + E
• Dla okresu 1931-1960:

224 km

3

(716 mm) = 53,5 km

3

(171

mm) + 170,5 km

3

(545 mm)

Jak te wszystkie liczby sobie

wyobrazi

ć

?

• Zapasy wody na

ś

wiecie:

– 1 385 984 000 km

3

• Zapasy wody słodkiej na

ś

wiecie:

– 350 290 000 km

3

• Zasoby w. na

ś

wiecie (odpływ):

– 21 000 km

3

• Zasoby w. w Europie (odpływ):

–

3 210 km

3

• Zasoby w. w Polsce (odpływ):

– 61,5 km

3

Przykładowy wykres bilansu

wodnego

Za tydzie

ń

• Zu

ż

ycie wody na

ś

wiecie, w Europie i w

Polsce