WYKŁAD 28.02.2010r. WYKŁAD 14.03.2010r.
WYOBRAŻENIA POLAKÓW O SAMYCH SOBIE

Każde społeczeństwo potrzebuje bohaterów, by legitymować porządek społeczny.
MIT I
Takim mitem realnego socjalizmu był robotnik, a mitem kapitalizmu była klasa średnia. Te klasy miały być awangardą nowego ładu, być motorem napędowym. Klasa średnia (prywatni przedsiębiorcy) zastąpili wielkoprzemysłową przemysłową klasą robotniczą. Są to dynamiczni przedsiębiorcy zamieszkujący przedmieścia, ludzie sukcesu.
Dlaczego to był mit?
Bo to nie klasa średnia buduje kapitalizm, tylko kapitalizm buduje klasę średnią. Klasa średnia była ideologicznym artefaktem. Ponadto definiowano klasę średnią przez aspekt dochodów. Klasa średnia zajmuje środkowe pozycje w strukturze społ. pod względem kapitału kulturowego i społecznego oraz pewien sposób spędzania czasu wolnego. Na Zachodzie klasa średnia była zaangażowana w sferę obywatelską, a w Polsce dbałość o pomnażanie majątku. U nas klasa średnia nie była liczna. Stabilizuje ład społeczny i jest najbardziej konformistyczną klasą. Im więcej jest w społ. tym społ. jest bardziej spokojne, bo oni lubią wygodę, dążą do ustatkowania się.

MIT II Innowacyjności Polaków
„Polak potrafi” czyli Polak jest tak skomplikowany, że obejdzie wszelkie przepisy, zakazy, że jest elastyczny. W rzeczywistości w sytuacjach kryzysowych jesteśmy w stanie wynajdować nowe rozwiązania, prowizoryczne, tymczasowe, ale nie jesteśmy twórczy, tylko odtwórczy. Nie potrafimy wymyślić niczego nowego, jesteśmy relatywni. Poziom polskiej nauki lub ilość udziałów polskich naukowców w projektach unijnych jest znikoma. Polska w rzeczywistości jest zapóźniona innowacyjnie. Polacy są zapóźnieni mentalnie, jednostkowo. Nie jest ważne jak będzie z całym państwem, ważne, żeby nam było dobrze.

MIT III O dobrym wykształceniu Polaków (początek lat 90tych).
Polska jest biedna, zacofana , ale zasobem jest to, że Polacy są dobrze wykształceni. Produkuje się absolwentów, ale standardy nauczania się obniżyły. Wartość takiego wykształcenia może być znikoma dla społeczeństwa. Jednak z roku na rok przynależność do organizacji społecznej maleje, działania reformatorskie, innowacyjne nie są podejmowane uczestnictwa w sferze obywatelskiej- jest małe, np. w demonstracjach uczestniczy znikomy procent społ. Nie ma efektów wykształcenia, aktywności obywatelskiej.

MIT IV Polskiego indywidualizmu
Polacy są skuteczni, nie potrafią działać w grupie, cwaniactwo, układy, konszachty, sam sobie poradzę, bo dojdę do kogo trzeba i załatwię to co chcę, nie potrzeba mi wspierać się na innych. Samodzielnie dam radę, tu gdzieś zadzwonię, tam pójdę i załatwię, a co będzie później to nieważne. Niesystematyczna praca, wysiłek, osobiste dążenie do celu tylko cwaniactwo, spryt, trzeba umieć się ustawić, mieć protekcję, plecy, wygrywają nie ci, którzy są dobrzy, ale przeciętny- „mierny, ale wierny”; szaraczkiem łatwiej kierować, narzucać mu swoje zdanie, niż osobom wybitnym, wyróżniającym się.

MIT V Mit wolnych mediów
Każdy może pisać i mówić co chce, ale choć wiemy, że nie ma faktycznej cenzury, to ograniczenia są: choćby finansowe, ekonomiczne. Większości ludzi nie stać na założenie własnej gazety, czy telewizji. Nowe formy nacisku na media.
MIT VI Mit PRL-u
Dwa skrajne stanowiska o tym okresie: idealizujące kontra totalitarnego demonizmu. Wszystkie wydarzenia, jakie mają obecnie miejsce staramy się zrzucić na tamte czasy. Należy jednak traktować historię nie w sposób wybiórczy. Cała nasza historia wpływa na zachowania ludzi obecnie (zacofanie). Nie należy ograniczać się tylko do 40lat PRL-u.

MIT VII
Mit amerykański- funkcjonował w latach PRL-u. Po zmianie systemu mit ten się utrzymał. Obecnie niekoniecznie relacje z USA- jednostronne. Ameryka światem wspaniałego systemu- demokracji.

MIT VIII Mit strasznej ,okropnej Rosji
Podtrzymywany mocno przez polskie media. Powoli to się zmienia. Okazuje się, że Rosja wcale nie jest taka zacofana. Zachód bardziej liczy się z Rosją; USA bardziej liczy się ze stanowiskiem Rosji niż Polski. Do świadomości Polaków dociera, że błędy przeszłości powinno się wybaczać , patrzeć w przyszłość, robić interesy.

MIT IX Mit religijności
W różnych dyskusjach politycznych, publicystycznych pojawiło się 95% katolików. Argumentowano, że pewne rzeczy mogą naruszać polską tradycję. Badania wykazują jednak, że większość Polaków wierzy w reinkarnację wielu nie wierzy w życie pozagrobowe- są to fundamentalne prawdy katolicyzmu, której nie wykazują Polacy w dużej części społeczeństwa. Rytualizm bardzo dobrze obrazuje polską religijność, religijność na pokaz.

WYKŁAD 9.05.2010r.
Problemy systemu wartości społ. polskiego.
1. Wpływy danego społ. tradycyjnego w Polsce.
Przywiązanie do wartości religijnych, dystans do władzy państwowej, szczególny typ wspólnotowości (bardziej wspólnota spontaniczna, emocjonalna niż racjonalna; wspólnota tradycyjna , wspólnota krwi, wspólnota uniesień, cierpiętnictwa niż realnych działań. Szczególne podejście do pracy- praca nastawiona na oszczędzanie, a nie na szybką konsumpcję, praca nastawiona na Łaskę Bożą, brak nowoczesnego mieszczaństwa. Szczególne podejście do pracy- nie była ona traktowana jako wartość sama w sobie.

2. Okres PRL-u (realny socjalizm)
Specyficzny stosunek do władzy państwowej. Z jednej strony władza zewnętrzna, a drugiej zaś taka, bez której nie można się obejść. Brak poszanowania dla własności, zarówno państwowej, jak i prywatnej. Podział wartości na prywatne i oficjalne.

3. Wydarzenia lat 80tych/ 90tych.
Ludzie, którzy pamiętają ten okres są zawiedzieni, ci którzy stracili oceniają ten czas negatywnie i odwrotnie. Brak zrozumienia między np. rolnikami i władzą (władza mówiła o wolności i swobodach, a rolnicy o kwestiach socjalnych). Przekonanie o skuteczności ruchów społecznych.

4. Wydarzenia, wzory kulturowe, inspiracje, które czerpiemy z teraźniejszości.
Zachód miał być drogowskazem dla Polski. Tym Zachodem była Ameryka, Australia, inny był zachód Europy. Kiedy mówiono, że Polacy naśladują Zachód, to tak naprawdę nie wiadomo było o który zróżnicowany Zachód chodzi.
Etapy rozwoju kapitalizmu:
I. Wczesny kapitalizm- samodyscyplina, etos oszczędzania, etos pracy, potępienie marnotrawstwa, unikanie nadmiernej konsumpcji;
II. Rozwinięta nowoczesność- wzrost dobrobytu, wzrost czasu wolnego, styl klasy średniej i akceptacja związków zawodowych, rezygnacja z walki rewolucyjnej na rzecz walki ewolucyjnej. Wzrost gospodarczy jako wartość akceptowana, zaakceptowanie demokracji parlamentarnej jako sposobu załatwiania konfliktów.
III. Postindustrializm- dalszy wzrost konsumpcji, schodzenie na poziom jednostki, spadek znaczenia państw narodowych, wzrost innych struktur. Znaczenie ruchów społ., wzrost znaczenia kultury masowej i mediów masowych. Wartości przedmaterialistyczne- społ. tradycyjne i wartości materialistyczne- społ. nowoczesne, wartości postmaterialistyczne- w społ., które przeszły etap tradycyjnego i nowoczesnego Ilgehart
- wartości przedmaterialistyczne- naród, Bóg, rodzina; społ. tradycyjne
- wartości materialistyczne- konsumpcja, bezpieczeństwo socjalne, gromadzenie dóbr materialnych; społ. nowoczesne
- wartości postmaterialistyczne- samorealizacja, jakość życia, nie ilość, różnorodność kulturowa, pluralizm kulturowy (społ. skandynawskie, holenderskie); społ., które przeszły wcześniejsze etapy.

- kraj czerpiący postawy mesjanizmu, zacofany- tak myślano o Polsce w Europie.

WYKŁAD 5.06.2010r.
MIASTA
Wskaźnik urbanizacji- mówi ile jest mieszkańców danego miasta.
Po II wojnie w czasie spisu powszechnego było ponad 36% Polaków, później 10% więcej.

1.Duże miasta
- większa anonimowość
- mniejsza kontrola społ.
- słabsze więzi społ.
- większa wielokulturowość
- siedziby instytucji politycznych, ekonomicznych, kulturowych
- skala, wzorzec, rodzaj konsumpcji

Ponad 60% miejscowości w Polsce ma prawa miejskie. Ponad 80% ludzi w Niemczech mieszka w miastach, mniej w Rumunii, Portugalii- ponad 40%.

2.Suburbanizcja- to „wylewanie się” dużych miast na zewnątrz. Tworzenie się przedmieść, osiedli, domków jednorodzinnych. Są to przedmieścia klasy średniej lub wyższej klasy średniej. Coraz mniej ludzi pracuje w rolnictwie, ludzie ze wsi dojeżdżają do miast.

3.Mezopolizacja- tworzenie samodzielnych, dużych organizmów miejskich, które skupiają najważniejsze ośrodki polityczne, ekonomiczne, kulturowe.
Żadne z miast Polski nie spełnia mezopolii, jednak najbliższa ku temu jest Warszawa.

4.Co cechuje metropolie?
- pojawia się klasa metropolitalna (specjaliści o dużych dochodach, mieszkają w sieciach tych samych ze społ. lokalną, nastawieni na sukces, nie związani ze społ. lokalną, single)
- klasa kreatywna (ludzie wolnych zawodów, artyści, piosenkarze, nastawieni na twórczą działalność, młodzież alternatywna).

5. Wskaźnik otwartości kulturowej wpływa na dynamizm rozwoju miast.
- biegun biedny i ubóstwa- bezrobotni, zagubieni życiowo
- dużo emigrantów- duży rynek pracy i potrzeba siły roboczej
- klasa włóczęgów i turystów- turyści czyli klasa metropolitalna i włóczędzy np. z przymusu politycznego
- skala regionalna i ogólnokrajowa

Wallerstin:
Centrum
Półperyferie
Peryferie

Centrum- lepsza infrastruktura, większy rynek zbytu
Peryferia- tania siła robocza, mniejsza kontrola administracji, większa swoboda w łamaniu prawa, mniejszy rynek zbytu, gorsza infrastruktura.

6. Miasta polskie zaczynają się wewnętrznie różnić. Rynek mieszkań jest wskaźnikiem segregacji przestrzeni miejskiej.
- ład urbanistyczno- architektoniczny- punkty usługowe, ośrodki zdrowia, prace zabaw dla dzieci
- ład estetyczny- piękno i brzydota danego miejsca; decyduje o tym rodzaj zabudowy, osiedla czyste- brudne, kolorowe- szare, stylowe- bez stylu.
- ład społeczny- typ dominujących rodzajów więzi sąsiedzkich, poczucia bezpieczeństwa, dobre i złe dzielnice, bezpieczne i niebezpieczne osiedla, dobre i złe stosunki sąsiedzkie, poczucie swojskości i alienacji.
- ład ekologiczny- zdrowe otoczenie- nie zdrowe otoczenie, zielone otoczenie- brak zieleni, osiedla hałaśliwe i spokojne, osiedla dobre do spacerowania i niesprzyjające spacerowaniu.

7. Proces rywalizacji o najlepsze miejsce w przestrzeni zachodzi pomiędzy ludźmi o różnych zasobach kapitału finansowego i społ. Efektem rywalizacji jest segregacja przestrzeni miejskiej (gettoizacja).
Cechy obszaru getta:
- wyraźna odrębność przestrzenna danego obszaru
- względna homogeniczność, jednorodność statusowa mieszkańców
- poczucie odrębności społ.- my i cała reszta
- niski stopień przenikania między obszarem wyłączonym a światem otaczającym. To wyłączenie musi mieć stopień świadomości mieszkańców.

Aglomeracja na przykładzie Wrocławia:
- stare kamienice, brak zieleni
- gęsta zabudowa
PRZESTĘPSTWO- produkt społ., jedne zachowania traktowane są jako wybryki, inne jako kolejny dowód patologii i społ., np. gorszej dzielnicy.
- obszar blokowisk- zwykle w dzielnicach przemysłowych (Nowy Dwór, ul. Grabiszyńska), dziś ulice osób starszych, nie aktywnych zawodowo.
- osiedla domków jednorodzinnych- część to wille poniemieckie, część zamieszkana w latach 80tych przez ludzi na wyższych wówczas stanowiskach.
- nowe osiedla- ludzie dynamiczni zawodowo, ekonomicznie, stosunkowo młodzi, szybie życie, szybkie zarabianie pieniędzy.
W przeciwieństwie do polskiej klasy średniej zachodnioeuropejska klasa średnia jest mocno zaangażowana w sprawy publiczne.

WYKŁAD 20.06.2010r.
RELIGIJNOŚĆ SPOŁ. POLSKIEGO
Modernizacja imitacyjna- modernizacja naśladowcza.
Procesy w Europie Zachodniej:
- sekularyzacja- prawne oddzielenie państw od kościoła, przejawia się ilością osób biorących udział w uroczystościach religijnych
- prywatyzacja sfery religijnej (indywidualizacja)- z jednej strony są osoby wierzące, ale odrzucające sformalizowane instytucje kościelne, bez pośredników tych instytucji
- hybrydyzacja religijności- konsumenci sami wybierają produkty, które im odpowiadają, kupuje się pewne towary nie po to, by z nich korzystać, ale są symbolem pewnego stylu życia.
- proces komercjalizacji religii- religia staje się towarem, można wykupić wycieczkę, na której zwiedza się kościoły, mekki, itp.
- proces ożywienia religijnego- w krajach Europy Zachodniej buduje się więcej meczetów, itp. spowodowane jest to imigracją krajów afrykańskich, narodowości bardziej religijnych. Pewna część ludzi czuje się wypalona gonitwą za kapitalistycznym stylem życia. Uciekają do duchowej odnowy. Szukają fundamentu tradycji.

W społ. polskim występują procesy:
- sekularyzacja (cicha)- maleje ilość osób uczestniczących we mszach, pielgrzymkach, coraz mniejsza liczba osób wierzy w życie pozagrobowe, niebo, czy piekło.
- prywatyzacja- odchodzenie od instytucji kościoła do takiej religii prywatnej, nieformalnej
- komercjalizacja- sprzedaż medalików, obrazków, targi sakralne.

Maleje ilość powołań kapłańskich i zakonnych.
W polskich warunkach pojawiają się medytacja, joga, dotyczy to osób klasy średniej, które zwykle spełniły swoje potrzeby, uciekają od tego codziennego wyścigu.

*Mocne i słabe strony Kościoła:
- księża są wyalienowani z życia społ., nie mają doświadczenia i wiedzy w sferze życia rodzinnego.
+rozbudowana sieć przedstawicieli
+konkurencja dla innych instytucji
+duża grupa docelowa
+święta kościelne są świętami państwowymi

- problem z młodym pokoleniem- coraz mniej młodzieży w kościele
- problem kadrowy- kościół jest pozbawiony aktywnych świeckich członków, np. ruchy oddalone, reformatorskie
- brak zaplecza intelektualnego
- skandale w kościele, przepych materialny
- skandale związane z hipokryzją moralno- obyczajową- z jednej strony zakaz wszystkiego, a z drugiej perwersje w kościele.