INDICATIVUS PRAESENTIS ACTIVI

Koniugacja I

Do koniugacji I należą czasowniki zakończone w drugiej formie podstawowej (czyli
w bezokoliczniku) na –are, których temat kończy się na samogłoskę –a. Temat tworzymy odcinając końcówkę –re.

	Sg.	Pl.
1.	– o *	– mus
2.	– s	– tis
3.	– t	– nt

* Z tematu wypada –a

Przykład: laudo, laudare – chwalić

	Sg.	Pl.
1.	laud – o	lauda – mus
2.	lauda – s	lauda – tis
3.	lauda – t	lauda – nt

INDICATIVUS PRAESENTIS ACTIVI

Koniugacja II

Do koniugacji II należą czasowniki zakończone w drugiej formie podstawowej (czyli
w bezokoliczniku) na –ēre, których temat kończy się na samogłoskę –e. Temat tworzymy odcinając końcówkę –re.

	Sg.	Pl.
1.	– o	– mus
2.	– s	– tis
3.	– t	– nt

Przykład: vidĕo, vidēre – widzieć

	Sg.	Pl.
1.	vide – o	vide – mus
2.	vide – s	vide – tis
3.	vide – t	vide – nt

INDICATIVUS PRAESENTIS ACTIVI

Koniugacja III

Do koniugacji III należą czasowniki zakończone w drugiej formie podstawowej (czyli
w bezokoliczniku) na –ĕre, których temat kończy się na spółgłoskę. Temat tworzymy odcinając końcówkę – ĕre.

	Sg.	Pl.
1.	– o	– i – mus
2.	– i – s	– i – tis
3.	– i – t	– u – nt

Przykład: lego, legere – czytać

	Sg.	Pl.
1.	leg – o	leg – i – mus
2.	leg – i – s	leg – i – tis
3.	leg – i – t	leg – u – nt

INDICATIVUS PRAESENTIS ACTIVI

Koniugacja IV

Do koniugacji IV należą czasowniki zakończone w drugiej formie podstawowej (czyli
w bezokoliczniku) na –ire, których temat kończy się na samogłoskę –i. Temat tworzymy odcinając końcówkę –re.

	Sg.	Pl.
1.	– o	– mus
2.	– s	– tis
3.	– t	– u – nt

Przykład: audio, audire – słuchać

	Sg.	Pl.
1.	audi – o	audi – mus
2.	audi – s	audi – tis
3.	audi – t	audi – u – nt

sum, esse - być

	Sg.	Pl.
1.	sum	sumus
2.	es	estis
3.	est	sunt

possum, posse – móc

	Sg.	Pl.
1.	possum	possumus
2.	potes	potestis
3.	potest	possunt

ZAIMEK OSOBOWY (ja, my)

	Sg.	Pl.
N.	ego	nos
G.	mei	nostri/nostrum
D.	mihi	nobis
Acc.	me	nos
Abl.	me	nobis
V.	me	nos

ZAIMEK OSOBOWY (ty, wy)

	Sg.	Pl.
N.	tu	vos
G.	tui	vestri/vestrum
D.	tibi	vobis
Acc.	te	vos
Abl.	te	vobis
V.	te	vos

ZAIMEK WZGLĘDNY

	Sg.	Pl.
	który	która
N.	qui	quae
G.	cuius	quorum
D.	cui	quibus (quis)
Acc.	quem	quam
Abl.	quo	qua

ZAIMEK WSKAZUJĄCY

	Sg.	Pl.
	ten	ta
N.	is	ea
G.	eius	eorum
D.	ei	eis
Acc.	eum	eam
Abl.	eo	ea

ZAIMEK PYTAJNY

N.	Quis? Quid?
G.	Cuius?
D.	Cui?
Acc.	Quem? Quid?
Abl.	Quo?

INDICATIVUS PRAESENTIS ACTIVI

Deklinacja I

Do deklinacji I należą rzeczowniki (zazwyczaj rodzaju żeńskiego; jeśli oznaczają mężczyzn, tzn. ich narodowość albo ich zawód, to są rodzaju męskiego) zakończone w N. sg. na –a, a w G. sg. na –ae.

	Sg.	Pl.
N.	– a	– ae
G.	– ae	– arum
D.	– ae	– is
Acc.	– am	– as
Abl.	– a	– is
V.	= N.	= N.

Przykład: rosa, rosae – róża

	Sg.	Pl.
N.	ros – a	ros – ae
G.	ros – ae	ros – arum
D.	ros – ae	ros – is
Acc.	ros – am	ros – as
Abl.	ros – a	ros – is
V.	= N.	= N.

INDICATIVUS PRAESENTIS ACTIVI

Deklinacja II

Do deklinacji II należą rzeczowniki:

• rodzaju męskiego zakończone w N. sg. na –us albo –er;

• rodzaju nijakiego zakończone w N. sg. na –um.

G. sg. tych rzeczowników kończy się na –i.

	Sg.	Pl.
N.	– us	– er
G.	– i	– orum
D.	– o	– is
Acc.	– um	– os
Abl.	– o	– is
V.	– e	– er

Przykład rzeczownika rodzaju męskiego zakończonego na –us: servus, servi – sługa, służący

	Sg.	Pl.
N.	serv – us	serv – i
G.	serv – i	serv – orum
D.	serv – o	serv – is
Acc.	serv – um	serv – os
Abl.	serv – o	serv – is
V.	serv – e	serv – i (= N.)

Przykład rzeczownika rodzaju męskiego zakończonego na –er: puer, pueri – chłopak

	Sg.	Pl.
N.	pu – er	puer – i
G.	puer – i	puer – orum
D.	puer – o	puer – is
Acc.	puer – um	puer – os
Abl.	puer – o	puer – is
V.	pu – er (= N.)	puer – i (= N.)

Przykład rzeczownika rodzaju nijakiego zakończonego na –um: templum, templi – świątynia

	Sg.	Pl.
N.	templ – um	templ – a
G.	templ – i	templ – orum
D.	templ – o	templ – is
Acc.	templ – um	templ – a
Abl.	templ – o	templ – is
V.	templ – um	templ – a

INDICATIVUS PRAESENTIS ACTIVI

Deklinacja III

Do deklinacji III należą rzeczowniki wszystkich trzech rodzajów, o różnych zakończeniach w N. sg., których G. sg. kończy się na –is.

W obrębie deklinacji III wyróżniamy trzy wzory odmian:

(1) spółgłoskowy [^III/₁],

(2) samogłoskowy [^III/₂],

(3) mieszany [^III/₃].

Wzór spółgłoskowy [^III/₁]

Według tego wzoru odmieniamy rzeczowniki wszystkich trzech rodzajów:

• równozgłoskowe (w N. i G. sg. mają taką samą liczbę sylab):

• mater, matris,

• pater, patris,

• frater, fratris,

• senex, senis (starzec),

• juvenis, juvenis (młodzieniec),

• vates, vatis (wieszcz),

• canis, canis (pies);

• nierównozgłoskowe (w G. sg. mają więcej sylab niż w N.), które w G. sg. przed końcówką –is mają tylko jedną spółgłoskę (ich temat kończy się na spółgłoskę).

Rzeczowniki męskie i żeńskie odmieniają się tak samo. Przykłady: labor, laboris, m. – praca, trud; lectio, lectionis, f. – lekcja, lektura

	Sg.	Pl.
N.	labor	labor – es
G.	labor – is	labor – um
D.	labor – i	labor – ibus
Acc.	labor – em	labor – es
Abl.	labor – e	labor – ibus
V.	labor (= N.)	labor – es (= N.)
	Sg.	Pl.
N.	lectio	lection – es
G.	lection – is	lection – um
D.	lection – i	lection – ibus
Acc.	lection – em	lection – es
Abl.	lection – e	lection – ibus
V.	lectio (= N.)	lection – es (= N.)

Przykład rzeczownika rodzaju nijakiego: tempus, temporis, n. – pora roku, czas

	Sg.	Pl.
N.	tempus	tempor – a
G.	tempor – is	tempor – um
D.	tempor – i	tempor – ibus
Acc.	tempus	tempor – a
Abl.	tempor – e	tempor – ibus
V.	tempus (= N.)	tempor – a (= N.)

Wzór samogłoskowy [^III/₂]

Według tego wzoru odmieniamy rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone w N. sg. na:

(1) –e,

(2) –al,

(3) –ar.

Przykłady:

ad. (1) missale, missalis, n. – mszał; mare, maris, n. – morze

ad. (2) animal, animalis, n. – zwierzę

ad. (3) exemplar, exemplaris, n. – przykład, wzór

	Sg.	Pl.
N.	mare	mar – i – a
G.	mar – is	mar – i – um
D.	mar – i	mar – ibus
Acc.	mare	mar – i – a
Abl.	mar – i	mar – ibus
V.	mare (= N.)	mar – i – a (= N.)

Wzór mieszany [^III/₃]

Według tego wzoru odmieniamy rzeczowniki:

• równozgłoskowe, zakończone w N. sg. na –is, –es (bardzo często są rodzaju żeńskiego):

• nubes, nubis, f. – chmura,

• navis, navis, f. – okręt.

• nierównozgłoskowe, które w G. sg. przed końcówką –is mają dwie spółgłoski (są to rzeczowniki wszystkich trzech rodzajów); np.

• ars, artis, f. – sztuka,

• mons, montis, m. – góra,

• cor, cordis, n. – serce.

Odmiana dla rodzaju męskiego i żeńskiego. Przykłady: mons, montis, m. – góra; navis, navis, f. – okręt

	Sg.	Pl.
N.	mons	mont – es
G.	mont – is	mont – i – um
D.	mont – i	mont – ibus
Acc.	mont – em	mont – es
Abl.	mont – e	mont – ibus
V.	mons (= N.)	mont – es (= N.)
	Sg.	Pl.
N.	navis	nav – es
G.	nav – is	nav – i – um
D.	nav – i	nav – ibus
Acc.	nav – em	nav – es
Abl.	nav – e	nav – ibus
V.	navis (= N.)	nav – es (= N.)

Odmiana dla rzeczownika rodzaju nijakiego. Przykład: cor, cordis, n. – serce

	Sg.	Pl.
N.	cor	cord – a
G.	cord – is	cord – i – um
D.	cord – i	cord – ibus
Acc.	cor	cord – a
Abl.	cord – e	cord – ibus
V.	cor (= N.)	cord – a (= N.)