Zdrowie zbiorowości-to stan dynamicznej równowagi między populacją a otoczeniem, zapewniający jej możliwość przetrwania i rozwoju dzięki korzystnemu kształtowaniu cech biologicznych jednostek oraz pomyślnym zmianom w środowisku. Rodzaje zmienności zjawisk zdrowotnych w czasie: -sekularna - zmiany w następstwie chorób, zgonów lub innych zjawisk zdrowotnych na przestrzeni długiego okresu czasu (wielu dziesiątków lat), np. zmienność poziomu umieralności okresowa - zmiany zwykle regularne cykliczne w występowaniu choroby (przedziały kilku lub kilkunastoletnie), np. choroby zakaźne jak płonica (5-10 lat) -sezonowa - dotyczy głównie chorób zakaźnych, zmiany występują w różnych porach roku, także obserwuje się sezonowe zaostrzenia chorób przewlekłych -gwałtowne zmiany w częstości występowania choroby w krótkich okresach czasu, charakterystyczne zwykle dla pojedynczego czynnika chorobowego (nagła zwyżka zapadalności = epidemia) Mierniki zdrowia populacji: *negatywne - oparte są one na określeniu rozpowszechniania zgonów, chorób i inwalidztwa. -Mierniki oparte na zgonach mają postać współczynników wyrażających liczbę zgonów zanotowanych w pewnym okresie czasu . -Mierniki oparte na rozpowszechnianiu chorób, mają postać współczynników wyrażających liczbę przypadków zachorowań *pozytywne - dostarczają informacji o stopniu adaptacji organizmu lub łączą się ze zmniejszonym ryzykiem zachorowania *ryzyka choroby - dostarczają informacji o takich właściwościach lub poziomie cechy, których obecność zwiększa szansę wystąpienia danej choroby Pozytywne mierniki zdrowia - Są to miary zdrowia, które informują o stopniu adaptacji organizmu lub łączą się ze zmniejszonym ryzykiem zachorowania. Wyróżnia się mierniki rozwoju i sprawności. -Mierniki sprawności czynnościowej- dostarczają informacji o stanie przystosowania ustroju do środowiska zewnętrznego. -Mierniki rozwoju –to zmienne opisujące rozmiary ciała, bądź jego ciężar (pomiary długości ciała, poszczególnych jego odcinków, ciężar, powierzchnia, objętość) -Mierniki ryzyka zachorowania lub zgonu- to zarówno cechy genetyczne jak i wpływ środowiska, które u danej osoby mogą zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia choroby Pozytywne mierniki zdrowia: -długi przeciętny okres życia człowieka, -dobry stan odżywienia - wyrażony korzystnym stosunkiem ciężaru ciała do wzrostu w określonej grupie wiekowej, -dobry stan: wzroku, słuchu, rozwoju umysłowego, prawidłowa budowa i postawa ciała, -dobry stan uodpornienia przeciw chorobom zakaźnym, -dobre warunki środowiskowe i mieszkaniowe, -dobre warunki nauki i pracy- eliminujące wpływ czynników szkodliwych dla zdrowia, - należyty stosunek czasu pracy do czasu odpoczynku, odpowiednie warunki rekreacji, -niskie wskaźniki spożycia alkoholu, tytoniu i innych używek, -niski wskaźnik wypadków komunikacyjnych, domowych, wypadków przy pracy |
Stan zdrowia ludności Polski na podstawie danych o umieralności. STATYSTYKA 1. Stan zdrowia ludności po roku 1991 ulega systematycznie pewnej poprawie, jednak w stopniu generalnie niewystarczajacym. 2. Przeciętna długość życia w Polsce w 2001 wynosiła : -dla mężczyzn 70,2 lat, krócej o ponad 5 lat do UE -dla kobiet 78,4 lat, krócej o ponad 3 lata do UE -jest ona wyraźnie krótsza niż w krajach UE. 3. W miastach -mężczyźni żyją o 6 m-cy dłużej niż na wsi, -kobiety żyją o 6 m-cy krócej niż na wsi. [ miasta M >K, wieś K >M] 4. Najkrócej żyją mieszkańcy woj. łódzkiego- statystyki wieloletnie, sytuacja pogłębia się w 2001r „M ” z woj. łódzkiego, żyli krócej o 3,6 roku niż „M” z woj. małopolskiego [ M z w. łódzkiego o 3,6 roku < M z w. małopolskiego] [ K z w. łódzkiego o 2,5 roku < K z w. podlaskiego] 5. Główna przyczyna zgonów - I miejsce - choroby układu krążenia,
6. Nowotwory złośliwe - II przyczyna zgonów, - ↑ neo j. grubego, gr. krokowego, rak płuc u kobiet - największe zagrożenie neo złośliwym- rak oskrzeli i płuc - sytuacja jest gorsza niż w innych krajach UE, ale nieco lepsza niż w przypadku chorób układu krążenia. 7. Natężenie zgonów z powodu ogółu przyczyn zewnętrznych – III miejsce, trend spadkowy, ale Polska > UE - najczęstsza przyczyna przedwczesnych zgonów M - dominują: wypadki komunikacyjne - wysoka l. zabitych pieszych, samobójstwa. 8. Systematycznie ↓ umieralność niemowląt, jednak jest ona o ponad 50% wyższa niż w innych krajach UE; najwyższa umieralność- woj. śląskie i woj. dolnośląskie, 9. Gdyby w Polsce natężenie umieralności = jak w innych krajach UE, to liczba zmarłych byłaby o ok. 96 tys. mniejsza niż faktycznie obserwowana. W Polsce umieralność wynosi ok. 9‰, współczynnik umieralności niemowląt wynosi ok. 8‰ i od około 10 lat jest on liczbą jednocyfrową |
Negatywne mierniki zdrowia: Współczynniki:
Są to najpowszechniej stosowane mierniki oparte na określeniu rozpowszechnienia zgonów, chorób i inwalidztwa. Umożliwiają one określenie bieżącej sytuacji zdrowotnej . Umieralność - liczba zgonów w badanej populacji w danym czasie. Śmiertelność - odsetek zgonów wśród osób chorych na ściśle określoną chorobę. Badanie umieralności. Cel badania - określenie prawdopodobieństwa zgonu w danej populacji w wybranym czasie. Umieralność wyrażamy współczynnikiem podającym liczbę zgonów na jednostkę ludności w określonym czasie. Jednostką ludności ( K) w stosunku do której przelicza się zwykle liczbę zgonów, jest 1 tys., 10 tys., 100 tys. lub 1 mln. W celu poprawnego obliczenia współczynnika umieralności, konieczne jest zdefiniowanie jednostek czasu, ludności, przyczyn zgonów oraz ustalenie rodzaju populacji ( populacja generalna, lub jej część wg wieku, płci, zawodu) Potrzeba analizy współczynnika umieralności w odniesieniu do poszczególnych grup populacji, wynika z tego, iż ryzyko zgonu zależy od wielu czynników jak: wiek, płeć, budowa fizyczna, czynniki środowiskowe. Umieralność nie jest zbyt dobrym i pełnym wskaźnikiem oceny stanu zdrowia ludności, ponieważ prawdopodobieństwo wystąpienia zgonu jest niejednakowe w rożnych schorzeniach a szereg chorób nie kończy się śmiercią. Umieralność jest wartościową miarą tylko w odniesieniu do chorób o wysokim współczynniku śmiertelności ( np. nowotwory złośliwe) |
|---|