Pedagogika Ogólna

1. Wychowanie w ujęciu filozoficznym.

Na podstawie wartości wychowania takie jak miłość, dobro. Piękno, prawda wskazywała doktryna Platona. Zaprzeczeniem etosu wychowania opartego na dedukcyjnie wyprowadzonych normach, wzorach, wartościach stał się kierunek zwany racjonalizmem, zgodnie z doktryna złotego środka głoszona przez Arystotelesa wychowanie winno składać człowiekowi optymalne warunki do jego rozwoju intelektualnego i etycznego a każda osiągnięta przez niego umiejętność czy wartość winna współdziałać z naturą.

Odmienny nurt wywodów w wychowaniu prezentuje relatywizm filozoficzny. Zgodnie z nim wszelkie wartości mają charakter względny, zmienny i relatywny, co wyznacza wychowanie epiku ryckie, niosące ze sobą kult życia szczęśliwego, pozbawionego wszelkich zmartwień. Kult człowieka rozumnego znalazł swoje odzwierciedlenie w kierunku normatywistycznym, zgodnie z Kantowską konwencją miłowania rozumu, wychowanie miało mieć charakter niezmienny i powszechnie obowiązujący. Zatem wszelka działalność człowieka została skategoryzowana do racjonalnego oceniania faktów, rzeczy i zjawisk, oraz określania ich istoty. Alternatywnie do kategorii czystego rozumu, stał się kierunek naturalistyczny, formułujący strategie wychowawcze, w oparciu o nauki biologiczne, preferujące naturalnie zdrowy rozwój człowieka. Wraz z rozwojem myśli teoretycznej jak i badan empirycznych pojawił się w pedagogice nurt zwany indywidualizmem. Zgodnie z nim została wyeksponowana niepowtarzalna wartość, jaką stanowi każda indywidualna jednostka. Zgodnie z ta koncepcją zadaniem wychowania jest przygotowanie człowieka do autentycznego życia, zgodnie z określonymi wartościami, co jednocześnie miało budować jego osobowościową postawę.

Kontynuacją powyższego kierunku stanowi personalistyczna doktryna wychowawcza. Centralna kategoria pojęciowa jest PERSONA i jej dobro i rozwój, w myśl zasady Mouniera „: być ponad mieć” szczęściu jednostkowemu należy podporządkować wszelkie inne wartości. Pomimo dostrzegania przez indywidualizm i personalizm wartości, jaką stanowi człowiek koncepcje te zostały poddane ostrej krytyce zwłaszcza w ujęciu socjologicznym.

Namysł nad istot ą wychowania znalazł swoje uzasadnienie w Habermasowskiej tezie o nieprzejrzystości świata:

„W czasach współczesnych nastąpił kryzys uzasadnień ideologicznych wpisanych w modernistyczne idee postępu. Nakazuje to człowiekowi nie tylko współdziałanie z prawami natury, ale przede wszystkim uzasadnia potrzebę jego panowania nad rzeczywistością społeczną, bowiem człowiek, w tym so mówi Durkheim- człowiek żyje i rozwija się dzięki społeczeństwu.”

1. Wychowanie w ujęciu pedagogicznym. ???

2. Wychowanie według Skornego.

W myśl założeń pedagogiki społecznej Skorny uważa, że końcowym efektem wychowania jest jednostka, która żyje w społeczeństwie a zatem wchodzi w stosunki z innymi, podejmuje z nim dialog, ujawnia i oddaje osądowi własne myśli a także konstruowanie obrazu indywidualnej percepcji świata, zatem jest to jednostka, która uczestniczy w życiu społecznym grypy i środowiska.

1. Wychowanie według Okonia.

Zgodnie z ujęciem społecznym można według Okonia zdefiniować wychowanie, jako celową działalność człowieka, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości człowieka. Zmiany te dotyczą sfery poznawczo-instrumentalnej związanej z poznawaniem rzeczywistości i umiejętnością o0ddziaływania na nie, jak i sfery aksjologicznej, związanej z kształtowaniem stosunku człowieka do świata, ludzi jego przekonań i postaw, układu wartości i celu życia. W tak ujętym procesie wychowanie występuje zawsze, oddziaływanie środowisko odpowiedzialne i zinstytucjonalizowanego celowe planowanie3 celu człowieka.

1. Jak rozumiesz pojecie wychowanie, jako zjawisko społecznie umotywowane?

To hasło osobliwie przewrotne. Uznaje, bowiem poprawność naszych zachowań poprzez pryzmat sądów społecznych. Głównie potwierdzeń, co do poprawności naszych zachowań, poszukujemy w zachowaniach tych, których postrzegamy, jako podobnych do nas samych.

Zasada ta obejmuje zarówno dzieci jak i dorosłych. Często jest wykorzystywana do skłaniania ludzi do określonych zachowań, poprzez dostarczanie im pewników, że inni postępują podobnie i otrzymują za to określone gratyfikacje.

1. Wychowanie według Cialdiniego

Proces wychowania polega na fakcie wykorzystywania przez wychowujących perfekcyjnie przygotowanych narzędzi wpływu społecznego, których działania nie zauważają sami wychowywani. Powstał, zatem w społeczeństwie mocno zintenacjonalizowany stereotyp, który pozwala na dowolne manipulowanie jednostkami przy ich często entuzjastycznym poparciu.

1. Narzędzia wpływu

1.Kontrola społeczna –ma wymiar negatywny, jeżeli dotyczy presji fizycznej lub psychicznej lub psychicznej, pomimo, że istnieje częstokroć nie przyznajemy się do niej traktując ją, jako tabu.

2.Stereotyp roli- każdy z nas na drodze swojego życia pełni jednocześnie wiele ról, które niosą ze sobą

ściśle określoną tożsamość. Mogą być to zarówno role naturalne jak i nadane przez społeczeństwo. Jednak niezależnie od ich charakteru wypełnienie każdej z nich jest zawsze kontrolowane społecznie.

3.Sympatia- nie ma nic złego w tym, że darzymy kogoś sympatią, jednak uczucie to osłabia nas i czyni podatnymi nas na manipulację.Istnieje tendencja do namawiania cech pozytywnych osobom, które postrzegamy, jako dla nas atrakcyjne.

4.Oko publiczności –to bardzo szybki i prosty sposób na ukaranie bądź nagrodzenie kogoś poprzez odwołanie się do przepisów.

5…Sądzenia- uproszczając proces wydawania sądów, który jest rezultatem braku potrzeby a czasami możliwości dokonywania wnikliwej analizy sytuacji …i nie wnosi swych ewentualnych wątpliwości.

6.Poczucie zobowiązania (reguła wzajemności) to mechanizm, który funkcjonuje do momentu wchodzenia ludzi w relacje. Formułuje zasadę, że za otrzymane od kogoś dobra należy mu się analogicznie odwdzięczyć.

1. Wyjaśnij pojęcia socjalizacja, uspołecznienie, dojrzałość społeczna?

SOCJALIZACJA- S. Skorny uważa, że socjalizacje należy traktować procesualnie i jest ona efektem oddziaływania na jednostkę grup o określonej kulturze. Na kulturę grupową składa się system norm, wzorów zachowań i wzorów osobowych, które są przez niepreferowane.

USPOŁECZNIENIE- efektem socjalizacji jest dokonujące się uspołecznienie jednostki. Ze względu na poziom adekwatności zachowania się jednostki w stosunku do kultury grupowej, mówimy o niskim, przeciętnym i wysokim poziomie uspołecznienia, czemu towarzyszy brak, duża, mała dojrzałość społeczna.

1. Czym jest kompetencja społeczna?

Krawczyński dokonał analizy pojęć związanych ze społecznym funkcjonowaniem człowieka. Doszedł do wniosku, że pojęciem najszerszym jest kompetencja w skład, której wchodzą wiedza społeczna, i umiejętności społeczne, które realizuje się w zachowaniu społecznym. Autor doszedł do wniosku ze wiedza ma charakter meta informacyjny, co oznacza ze jej posiadanie czy tez brak, nie ma bezpośredniego wpływu na nasze zachowanie.

1. Etapy rozwoju człowieka według Ericsona

Ericsson dokonując podziału życia człowieka wziął pod uwagę jego rozwój psychofizyczny, społeczny i seksualny. Uznał, że w każdym okresie rozwojowym, człowiek napotyka na trudności, które jeżeli uda mu się pokonać warunkuje zdobycie jakiejś cnoty, umiejętności, jeśli zaś nie, w umyśle jednostki pozostanie ślad w postaci nerwic.

Podzielił ona Zycie człowieka na 3 etapy:

- Moralny, obejmujący dzieciństwo i nastawiony na nakazy i zakazy

- Ideologiczny – przypisywany wieku młodzieńczemu, który uzasadnia działania radykalne w dążeniu do uzasadnień własnych racji

- Etyczny, obejmujący dorosłość gdzie następuje pogodzenie się i przyjęcie obowiązujących zasad etycznych.

1. Koncepcja rozwojowa według Ericssona.

Ericsson dokonując podziału życia człowieka wziął pod uwagę jego rozwój psychofizyczny, społeczny i seksualny. Uznał, że w każdym okresie rozwojowym człowieka, napotyka on na trudności, które jeśli uda mu się pokonać warunkując zdobycie jakiejś cnoty, umiejętności. Jeżeli zaś nie, to w umyśle jednostki zawsze już pozostanie ślad w postaci nerwic.

Ericsson podzielił życie człowieka na 3 etaty:

1. Etos moralny- obejmuje dzieciństwo i nastawiony na nakazy i zakazy.

2. Etos ideologiczny - przypisywany wiekowi młodzieńczemu, który uzasadnia działania

Radykalne w dążeniu do uzasadnień własnych racji.

1. Etap etyczny –obejmuje dorosłość, gdzie następuje pogodzenie się i przyjęcie obowiązujących zasad etycznych.

1. Rozwój człowieka- ujęcie rozwojowe

Od około 3 miesiąca życia mamy do czynienia z zalążkami zachowań społecznych. Pojawia się uspołeczniony uśmiech, wyciąganie rąk do osób znanych, bezinteresowność, naśladownictwo, zależność, życzliwość, ale też zachowania aspołeczne takie jak: krzyk, płacz, plucie. Między 3 a 6 rokiem życia znacznie rozszerza się krąg osób, z którymi dziecko ma do czynienia. Dzieci podejmują zabawy o charakterze ruchowym, tematycznym, konstrukcyjnym, zaś uczestnictwo w tych zabawach wymusza konieczność podporządkowania się reguł gry.

Duży wpływ na rozwój dziecka ma tutaj także telewizja, baśnie, bajki, oraz kontakt ze zwierzętami. Umiejętność empatii, odwzajemnianie miłości, rywalizacja, bezintere4sowność, życzliwość, ale również negatywizm, agresja, dokuczanie, znęcanie się, egocentryzm, antagonizm płci. Wiek od 7 do 10 lat związany jest z potrzebą dokonywania negatywnych wyborów.

Dziecko w tym okresie może zająć trzy pozycje w klasie szkolnej:

- centralnie pozytywna- dziecko uzyskuje dużo informacji zwrotnych traktujących o jego właściwym zachowaniu.

- centralnie negatywna – gdzie dziecko uzyskuje dużo informacji zwrotnych n praktykujących o jego niewłaściwym zachowaniu

- perfekcyjna – nie ma informacji zwrotnych (izolacja, agresywne działanie)

Według psychologów najlepiej jest, gdy dziecko zajmie każde z tych pozycji, co da mu możliwość treningu interpersonalnego i umiejętność zrozumienia innych

1. Zasada komunikacji wg Aleksandra.

Aleksander doszedł do wniosku, że nasze działanie komunikacyjne można rozpatrywać w 3 aspektach:

1) FUNKCJONALNYM – komunikowanie służy przetwarzaniu i przekazywaniu wiedzy kulturowe.

2) KOORDYNOWANIA DZIAŁANIA SŁUŻY INTERAKCJI SPOŁECZNEJ

3) SOCJALIZACYJNYM – wykształceniu Się osobowych tożsamości.

Aleksander opowiada się za komunikatami niesterującymi, ponieważ te dają wychowankowi możliwość podejmowania samodzielnych decyzji. Uważa również, że jedne i drugie komunikaty mogą współwystępować.

Aleksander wskazuje na 3 konkretne warunki:

- wspólna wiedza starszych i młodszych

- pełne porozumienie na płaszczyźnie językowym

- identyczne ocenianie sytuacji o wymiarze moralnym.

1. Przebieg procesu komunikacji.

Ludzie porozumiewają się ze sobą za pomocą komunikacji werbalnej, za pomocą mimiki, gestów oraz znaków i sygnałów. W komunikacji werbalnej bierze udział nadawca i odbiorca komunikatu, gdzie nadawca za pomocą kanału, czyli systemu znaków językowych i kodu przesyła informacje do odbiorcy. Informacja jest dekodowana przez odbiorcę, który przesyła informacje zwrotną do nadawcy. Z pełną komunikacją mamy do czynienia wówczas, gdy odbiorca zrozumiał nie tylko treść semantyczną wypowiedzi i intencje nadawcy.

Gdy nie występuje przepływ informacji od odbiorcy do nadawcy mamy do czynienia z niepełną komunikacją, czyli interakcją. Komunikacji niewerbalnej używamy wówczas, gdy chcemy wzmocnić lub osłabić komunikat a także wówczas, gdy komunikacja werbalna jest niemożliwa. Ludzie podobnie jak i zwierzęta porozumiewają się również za pomocą znaków i sygnałów.

1. Warunki kreatywności szkoły.

To jest otwarcie na:

- społeczeństwo rozumiane, jako prawo do zakładania szkół pod warunkiem, że spełniają one wymogi ustawowe.

- na ucznia- rozumiane, jako prawo ucznia do wyboru szkoły, nauczyciela, sposobu realizacji zajęć.

- na nauczyciela – rozumiane, jako prawo nauczyciela do tworzenia i realizowania własnych pomysłów edukacyjnych w formie programów autorskich

- na innych – występuje w dwóch zakresach:

*otwarcie na rodziców uczniów i nauczycieli przy tworzeniu lub tez zmienianiu systemu kształcenia

*otwarcie na systemy edukacyjne w innych krajach rozumiane, jako możliwość ich wykorzystania po dostosowaniu do istniejących warunków

1. Czy podmiotowość szkolna jest możliwa???

1.Odprzedmiotowanie ucznia- podmiotowcy uważają, że nauczyciel powinien z jednej strony partycypować w problemach ucznia z drugiej zaś obiektywnie go oceniać. A przez to wyklucza się wzajemnie.

2.Odrzucenie autorytetu. W słowniku podmiotowców nie funkcyjne słowo autorytet, bowiem ich zdaniem dążenia do osiągnięcia autorytetu zniewala nas i czyni podatnymi na manipulację. A przecież wielość znaczących innych autorytetów daje możliwość wychowania do wartości bez porządkowania własnej indywidualności.

3.Klijent w pułapce- zdaniem podmiotowców uczeń jest wolny w wyborze sposobu kształcenia, jednak w praktyce nie ma żadnych szans na wniesienie reklamacji do źle wykonanej usługi przez nauczyciela.

1. Cechy komunikacji według Ritter.

1. Komunikacja jest werbalna, występuje, jako podstawa na lekcji.

2. Komunikacja niewerbalna występuje, jako sekundarna, wtórna i praktyczna, gdzie elementy po za językową. Takie jak mimika, gesty towarzyszyły wypowiedzi lub są od niej niezależne.

3. Kulturowa- występuje głównie, jako odtwarzanie kultury.

4. Socjalna –zależna od pozycji społecznej ucznia.

5. Indywidualna - układa się w relacje nauczyciel- uczeń, uczeń- nauczyciel, uczeń, uczeń.

6. Grupowa- przebiega, jako seryjne pytania skierowane przez ucznia (uczniów) do nauczyciela na identyczny temat.

7. Symetryczna- pytania ze strony nauczyciela, brak pytań ze strony ucznia.

8. Asymetryczna - występuje, jako zamiana ról w dialogu, czyli dyskurs

1. Stadia rozwoju nauczyciela wg Kolberga:

Kolberg wskazuje na 2 rodzaje kompetencji nauczycielskich:

- kompetencje realizacyjne o wymiarze technicznym, które uzyskuje nauczyciel po skończeniu studiów

- kompetencje interpretacyjne- kreowane po realizacyjnych mające charakter twórczy i umożliwiające tworzenie i realizowanie programów autorskich.

Kolberg wskazuje na 3 etapy rozwoju nauczyciela:

- przed konwencjonalne- traktuje o nauczycielu, który po raz pierwszy podejmuje zawód. Cechuje go nieuświadomiona konwencja. Posiada kompetencje realizacyjne, które dają mu jednak tylko możliwości ścisłego odtwarzania ściśle wyuczonych wzorów.

- konwencjonalne- nauczyciel ma już trochę doświadczenia zawodowego. Cechuje go uświadomiona konwencja, dalej kompetencje realizacyjne, ale już może dokonywać zmian, przy czym dotyczą one zmiany jednego gotowego na drugie gotowe.

- postkonwencjonalne- nauczyciela cechuje osobowa tożsamość, czyli zrównanie kompetencji zawodowych z kompetencjami moralnymi. Nauczyciel posiada kompetencje interpersonalne i tworzy własną sytuację edukacyjną.

20. Zasady wychowania wg Krzysztoszek:

- zasada oddziaływań wychowawczych

- zasada ciągłości i systematyczności oddziaływania wychowania

- zasada ukształtowania i utrzymania przyzwyczajeń

- zasada organizowania opinii zespołu

- zasada poszerzania osobowości wychowanka i indywidualizacji oddziaływań wychowawczych

21. Metody wychowania wg Muszyńskiego:

1. Metoda wpływu osobistego:

- wysuwanie sugestii

- perswazja

- działania przykładem osobistym

- wdrażanie aprobaty i dezaprobaty

2. Metoda wpływu sytuacyjnego:

-nagradzanie i karanie wychowanków

- instruowanie i organizowanie doświadczeń wychowanka

3.Metody samowychowawcze:

-wprowadzenie wychowanka do:

*samowiedzy

*samoświadomości

*samooceny

*samokontroli

22. Strategie uczniowskiego oporu:

- atak- może mieć charakter bierny lub czynny. W przypadku oporu czynnego uczniowie w sposób niegrzeczny odnoszą się do nauczyciela. Starają się wykazać brak jego kompetencji, namawiają innych uczniów do bezpośredniego ataku na nauczyciela. W przypadku ataku biernego pozorne zachowania ucznia są właściwe. Jego negatywne uczucia względem nauczyciela pozostają w świecie wewnętrznych przekonać. Taka postaw może doprowadzić do zjawiska przestępczości.

- wycofanie się z interakcji- jest ona motywowana dążeniem do uniknięcia jakiejkolwiek kary za niewłaściwe zdaniem nauczyciela zachowanie, to dążenie do przetrwania. Cechą charakterystyczna jest zajmowanie przez ucznia takiego miejsca w klasie szkolnej, by utrudnić nauczycielowi dostęp do niego. Jego wypowiedzi są krótkie, równoważnikowe. Osoby te dążą do funkcjonowania w społeczeństwie, które jest jednak dla nich trudne do zrozumienia, co może doprowadzić do zachowań depresyjnych.

- obojętność- związane jest z potrzebą odseparowania się od sytuacji zewnętrznych, które mogą stanowić przyczynę stresu. Osoby takie koncentrują się wyłącznie na sobie i w swoich potrzebach i problemach, starają się nie zauważać problemów innych. Subiektywnie tworzą rzeczywistość, osoby takie tworzą rzeczywistość na miarę swoich potrzeb, a przez to mają utrudnione relacje z innymi, co w konsekwencji może doprowadzić do poczucia samotności, a nawet chorób psychicznych.

23. Rodzaje dramatów w socjalizacji:

- nowe stosunki interpersonalne- związane są głównie z formalizacją, relacji w szkole. Im wyższe wykształcenie tym większa formalizacja. Ta formalizacja powoduje panowanie jednego człowieka, nad drugim. Bowiem nauczyciel nie wiedząc o sytuacji ucznia będzie wymagał od niego podporządkowania się własnym wymaganiom.

- wywiązywanie się z pełnienia społecznej roli ucznia- dziecko porzuca tryb dotychczasowego życia opartego na zabawie, by podporządkować się wymogom formalnym i nieformalnym klasy szkolnej. Role ucznia pełni również poza szkołą.

- pogodzenie roli ucznia z rolą kolegi- dziecko, jako uczeń musi podporządkować się wymogom nauczyciela, jako kolega wymogom nieformalnym klasy szkolnej. Problem polega na tym, że te wymogi mogą być rozbieżne i dziecko staje przed koniecznością, tzw. negatywnego wyboru.

- rozdźwięk pomiędzy transmisją społeczną głoszona przez nauczyciela i rodziców. Często bywa tak, że nauczyciel i rodzice mają odmienne wyobrażenie o roli dziecka i ucznia. W związku z tym, dziecku jest trudno zadowolić obie strony.

24. Funkcje szkoły wg Kwiecińskiego:

- Funkcja rekonstrukcyjna- polega na zorganizowaniu, odtwarzania kultury narodowej i kultury uniwersalnej i przekazaniu jej wychowankom oraz na odtwarzaniu struktury społecznej.

- Funkcja adaptacyjna- polega na przygotowaniu ludzi do pełnienia ról społecznych i zawodowych, które zastali i które są do objęcia oraz w takim prezentowaniu obrazu zastanego świata, aby wychowankowie uznali istniejący porządek społeczny za dobry i słuszny, albo konieczny i niezbędny.

- Funkcja emancypacyjna- polega na przygotowaniu ludzi do ustawicznej pracy nad sobą, prowadzącej do przekraczaniu narzucanych ograniczeń i do uczestnictwa w zmienianiu najbliższego świata na lepszy, doskonalej urządzony.

Kwieciński twierdzi, że szkoła rekonstruuje kulturę w sposób niepełny i uproszczony, a także selektywny ograniczając do niej dostęp większość swych absolwentów. Ci, którzy uważają, że szkoła pełni tę funkcję zawdzięczają ją nie jej, lecz najbliższemu środowisku lub samym sobie. Adaptacja do zastanych struktur czyniona jest przez szkołę niepełnie i szkodliwie, bowiem młodzież nie wyraża zgody na świat, który tylko grany i udawany jest w szkole. Także szkoła nie daje kompetencji emancypacyjnych(nieprzekraczających granic), a ewentualnie adaptacyjne.

25. Początek pedagogiki

Początek pedagogiki ma miejsce w starożytnych Atenach. Początkowo wolni chłopcy ateńscy byli przygotowani na zawody ku czci Boga Zeusa, które odbywały się, co 4 lata w miejscu znanym ,,agore’’. Przygotowanie to obejmowało dbanie o sprawność fizyczną, głównie w zakresie biegów, skoków, rzutów dyskiem i oszczepem, a także mocowaniu się. Z czasem działalność niewolnika rozszerzyła się o dbanie o rozwój intelektualny chłopców i ich rozwój moralny. W pierwszym zakresie wykształcony Grek powinien umieć czytać, pisać, rachować oraz cytować wyjątki z Iliady i Odysei. Zaś w drugim zakresie powinien kierować się w życiu wartościami Platońskimi takimi jak: miłość, dobro, piękno i prawda. Te działania niewolnika zaczęto nazywać ,,pajdagogią’’. Zaś jego samego ,,Pedagogosem’’.

Współczesna pedagogika stanowi jednocześnie teorię i praktykę. Pedagogika obejmuje - teorię, pajdogogogia - praktykę.

Ze względu na przedział wiekowy, jakim się zajmuje dzielimy ją na:

-pedag. wychowania dzieci.

- hebagogikę

-wychowanie młodzieży

-andragogikę

-wychowanie dorosłych

- gerontologikę

-wychowanie ludzi starych

- pedagog. Wczesnoszkolną i ( ze względu na poziom kształcenia, jakim się zajmuje:

-pedag. Szkolną i szkoły wyższej w ramach tych ped. Wyróżniamy dydaktyki poszczególnych szczebli kształcenia dydaktyki poszczególnych przedmiotów kształcenia a w ich ramach metodyki.

-Oligofrenopedagogika >zajmuje się osobami niepełnosprawnymi intelektualnie.

-Pedagog. Opiekuńcza >zajmuje się osobami małoletnimi, chorymi i starszymi którzy

potrzebują pomocy .

-Pedag. społeczna ->bada relacje między ludzkie.

-pedag. resocjalizacyjna >stara się o przywrócenie do społeczeństwa osoby będące w konflikcie ze społeczeństwem.

Współczesna pedagogika jest bardzo rozczłonkowana, zarzuca się jej brak tożsamości, inaczej mówiąc brak kierunku.